‘Beno Zinga na Ngemba ti Bantu Yonso’

“Beno tula ngolo mpenza na kuzinga na ngemba ti bantu yonso.”​—ROMA 12:18.

1, 2. (a) Inki lukebisu Yezu kupesaka balongoki na yandi? (b) Na wapi beto lenda zwa bandongisila ya kemonisa mambu yina beto fwete sala kana beto kutana ti kimbeni?

 YEZU kukebisaka balongoki na yandi nde bo zolaka kukutana ti kimbeni yina zolaka kukatuka na makanda ya nsi-ntoto, mpi na nkokila yina kuyitaka lufwa na yandi, yandi tendulaka sambu na nki. Yandi songaka bantumwa na yandi nde: “Kana beno vandaka bantu ya nsi-ntoto, bantu zolaka kuzola beno, sambu beno zolaka kuvanda bantu na bo. Kansi mono me solaka beno, mono me katulaka beno na nsi-ntoto, beno mpi kele bantu ya nsi-ntoto ve; yo yina bantu ke mengaka beno.”​—Beto bantu metengimisa bisono; Yoa. 15:19.

² Ntumwa Polo kumonaka bukyeleka ya bangogo ya Yezu. Na mukanda na yandi ya zole ya yandi sonikilaka nduku na yandi ya leke Timoteo, Polo kusonikaka nde: “Nge me landa malongi na mono, bikalulu na mono, mabanza na mono ti lukwikilu na mono; nge me landa mpi kifu na mono ya kukanga ntima, kifu na mono ya kuzolana, kifu na mono ya kutula kaka ngolo, ti bampasi yina ya bantu monisaka mono ti bampasi ya nkaka ya mono monaka.” Na nima Polo kuyikaka  nde: “Ebuna nge fweti zaba nde bantu yonso yina ke zolaka kulemfuka na Nzambi na kimvuka ti Yesu Kristo, bo ta monisaka bo mpasi.” (2 Tim. 3:10-12) Na kapu 12 ya mukanda na yandi na Bakristu ya Roma, Polo kupesaka bandongisila ya mayele ya kemonisa mambu yina yo lombaka nde bo sala kana bo kutana ti kimbeni. Bangogo na yandi lenda pesa beto lutwadisu na ntangu yai ya nsuka.

“Kusala Mambu Yina Kele ya Mbote”

3, 4. Inki mutindu beto lenda sadila bandongisila yina kele na Roma 12:17 (a) na mabuta yina kele ya kukabwana na mambu ya lusambu? (b) na bangwisana na beto ti bamfinangani?

³ Tanga Roma 12:17. Polo kutendulaka nde ntangu beto kekutanaka ti kimbeni, beto fwete vutula ve mbi na mbi. Kuzitisa ndongisila na yandi kele mfunu mpenza na mabuta yina kele ya kukabwana na mambu ya lusambu. Nkwelani yina kele Mukristu kesalaka yonso sambu na kubwa ve na mpukumuna ya kuvutula ngogo to dyambu mosi ya mbi na ngogo to dyambu yankaka ya mbi. Beto tabaka ve ata kima mosi ya mbote kana beto ‘kevutula mbi na mbi.’ Kansi, kusala mutindu yai lenda kumisa dyaka mambu mbi kuluta.

⁴ Polo kelongisila mutindu ya kuluta mbote ya kusala: “Beno meka na kusala mambu yina kele ya mbote na meso ya bantu yonso.” Na nzo, nkento yina kemonisilaka bakala na yandi ntima ya mbote ya masonga kana bakala na yandi kutuba mambu ya mbi sambu na balukwikilu na yandi, lenda lembika dikambu yina lendaka kunata matata. (Bing. 31:12) Carlos, yina kesalaka ntangu yai na Betele, ketuba mutindu mama na yandi kunungaka kimbeni ya ngolo ya tata na yandi sambu yandi vandaka kaka ti ntima ya mbote mpi vandaka kukeba mbote nzo. “Mama vandaka kusyamisa beto na kuzitisa papa ntangu yonso. Yandi vandaka kusonga mono ntangu yonso nde mu bula nsaka ya ba boules (nsaka mosi ya bantu ya France ya bo kebulaka ti dimbuma) ti Papa ata mu vandaka kuzola mingi ve nsaka yina. Kansi yo vandaka kusadisa yandi na kuvanda ti mabanza ya mbote.” Nsuka-nsuka yandi yantikaka kulonguka Biblia mpi kubakaka mbotika. Sambu na kusala “mambu yina kele ya mbote na meso ya bantu yonso,” mbala mingi Bambangi ya Yehowa menungaka bangindu ya mbi ya bantu kevandaka na yo sambu na bo na kupesaka lusadisu ya mbote na bamfinangani na bo ntangu kisumbula kebwaka.

Kulembisa Kimbeni ti “Makala ya Tiya”

5, 6. (a) Inki mutindu beto fwete kutika “makala ya tiya” na zulu ya ntu ya mbeni? (b) Pesa mbandu mosi ya teritware na beno ya kemonisa mutindu kusadila ndongisila ya kele na Roma 12:20 lenda buta bambuma ya mbote.

⁵ “Kana mbeni na nge kele na nzala, pesa yandi madya; kana yandi kele na kiwina, pesa yandi kima ya kunwa, sambu na kusalaka mutindu yina nge takutika makala ya tiya na zulu ya ntu na yandi.” (Roma 12:20, NW) Ntangu yandi ponaka bangogo yina kele na verse yai, ntembe kele ve nde Polo vandaka kuyindula mambu yina beto ketanga na Bingana 25:21, 22: “Kana mbeni na nge ke na nzala, pesa yandi madia; kana yandi ke na nzala ya masa, pesa yandi yandi nwa. [Sambu nge kele na kukutika makala na zulu ya ntu na yandi, mpi Yehowa yandi mosi tapesa nge matabisi, NW].” Na kutadila ndongisila na yandi yina  kele na Roma kapu 12, Polo vandaka kutuba ve nde makala ya kifwani zolaka kupesa ndola to nsoni na mbeni. Kansi, yo kemonana bonso nde kingana yina, mpi bangogo ya mutindu mosi yina Polo kusonikilaka Bakristu ya Roma, ketubila metode mosi ya bo vandaka kusadila na ntangu ya ntama sambu na kukitula bibende masa. Charles Bridges, muntu ya mayele ya bwala Angeterre ya mvu-nkama 19, kutubaka nde: “Zyungisa bibende ya kelemfukaka nswalu ve na nsi mpi na zulu; kutula yo kaka ve na zulu ya tiya, kansi kutika makala ya tiya na zulu na yo. Bantima fyoti mpamba kele ngolo mingi, na mpila nde yo lenda lemba ve na bupusi ya ngolo ya zola ya kemonisaka ntima ya nda, ya kuditambika, mpi ya kepela.”

⁶ Bonso “makala ya tiya,” bisalu ya ntima ya mbote lenda yandula bantima ya bambeni mpi mbala yankaka kulembisa kimbeni na bo. Bisalu ya mbote lenda nata bantu na kukuma ti nkadilu ya mbote sambu na bantu ya Yehowa mpi sambu na nsangu ya Biblia yina bo kelongaka. Ntumwa Piere kusonikaka nde: “Beno vanda na bikalulu ya mbote ntangu beno kele na kati ya bamimpani. Kana beno sala mpidina, ata bo ke funda beno nde beno ke salaka mambu ya mbi, kana bo mona mambu ya mbote ya beno ke salaka, bo ta zitisa Nzambi na kilumbu yina ya yandi ta kwisa.”​—1 Pie. 2:12.

‘Beno Zinga na Ngemba ti Bantu Yonso’

7. Inki kele ngemba yina Kristu kubikilaka balongoki na yandi, mpi yo fwete pusa beto na kusala inki?

⁷ Tanga Roma 12:18. Na mpimpa ya nsuka yina Yezu kulutisaka ti bantumwa na yandi, yandi songaka bo nde: “Mono ke bikila beno ngemba, ngemba ya mono ke pesa beno kele ya mono mosi.” (Yoa. 14:27) Ngemba yina Kristu kubikilaka balongoki na yandi kele ngemba ya kati yina bo kevandaka na yo ntangu bo kewaka nde Yehowa Nzambi ti Mwana na yandi ya yandi kezolaka mingi kezolaka mpi kendimaka bo. Ngemba yai ya kati fwete pusa beto na kuzinga na ngemba ti bankaka. Bakristu ya kyeleka kezolaka ngemba mpi kekotisaka ngemba.​—Mat. 5:9.

8. Inki mutindu beto lenda vanda bantu ya kekotisaka ngemba na kati ya nzo mpi na dibundu na beto?

⁸ Mutindu mosi ya kuvanda muntu ya kekotisaka ngemba na kati ya dibuta kele ya kumanisa mavwanga nswalu na kisika ya kubika nde mambu kubeba. (Bing. 15:18; Ef. 4:26) Dyambu yai kele mpi kyeleka na kati ya dibundu. Ntumwa Piere kewakanisa kulanda ngemba ti kuyala munoko. (1 Pie. 3:10, 11) Yakobo mpi, na nima ya kupesa ndongisila ya ngolo na mutindu ya mbote ya kusadila munoko mpi mfunu ya kubuya kimpala mpi kuswana, kusonikaka nde: “Muntu yina ke na mayele yina ke katukaka na zulu, ntete yandi ke na kinzambi; ebuna yandi kele mpi muntu mosi ya ngemba, ya pima, yandi kele muntu mosi ke lemfukaka na Nzambi; yandi kele muntu ya mbote; ke salaka mambu ya mbote; yandi ke zengaka mambu mutindu yo kele; yandi ke tubaka mambu na masonga. Bantu yina ke pesaka ngemba na bantu yina kele penepene na bo, bo kele bonso bantu ke salaka bilanga: bo ke kunaka na ngemba, ebuna bima ya bo ke katulaka yo kele luzingu ya mbote.”​—Yak. 3:17, 18.

9. Ntangu beto kesala ngolo na ‘kuzinga na ngemba ti bantu yonso,’ inki beto fwete vila ve?

⁹ Na bangogo na yandi yina kele na Roma 12:18, Polo kesuka kaka ve na kutubila mfunu ya  kuzinga na ngemba na kati ya dibuta mpi na dibundu. Yandi ketuba nde beto fwete ‘zinga na ngemba ti bantu yonso.’ Na kati ya bantu yina yonso, beto lenda tanga bamfinangani, banduku ya kisalu, banduku ya nzo-nkanda, mpi bantu yina beto kekutanaka ti bo na kisalu ya kusamuna. Kansi, ntumwa kelembika ngolo ya ndongisila na yandi na kutubaka nde: “Kana mpila kele, na kiteso yina yo ketadila nge.” (NW) Yo ketendula kusala yonso yina beto lenda sala sambu na ‘kuzinga na ngemba ti bantu yonso’ kansi kaka kana yo kenata beto ve na kufwa minsiku ya lunungu ya Nzambi.

Yehowa Muntu Kevutulaka Ndola

10, 11. Na nki mutindu beto kebikaka nde “Nzambi kuwila bantu yina ke salaka mbi makasi,” mpi sambu na nki yo mefwana na kusala yo?

¹⁰ Tanga Roma 12:19. Beto talanda na ‘kuvanda bantu ya ke kangaka ntima’ mpi kusala mambu na “malembe” yonso ata ti “bantu yina ke tulaka ntembe” na kisalu mpi na nsangu na beto, mpi kemengaka beto na mutindu ya pwelele. (2 Tim. 2:23-25) Polo kelongisila Bakristu na kuvutula ve mbela bo mosi kansi na kubika nde “Nzambi kuwila bantu yina ke salaka mbi makasi.” Bonso Bakristu, beto mezaba nde beto kele ve ti nswa ya kuvutula mbela. Muyimbi-bankunga kusonikaka nde: “Kuwa makasi ve, kudasuka ve, yo ta sala nge mbi.” (Nk. 37:8) Mpi Salomo kulongisilaka nde: “Kuyindula ve nde nge ta vutula mbi nge mosi; tula ntima na Mfumu Nzambi, yandi muntu ta nungisa nge.”​—Bing. 20:22.

¹¹ Kana bambeni kusala beto mbi, yo kele mayele na kubika nde Yehowa kupesa bo ndola kana yandi kemona nde yo mefwana na kusala yo mpi na ntangu yina yandi kemona nde yo mefwana na kusala yo. Sambu na kumonisa nde yandi vandaka kuyindula makasi ya Yehowa, Polo kuyikaka nde: “Nzambi ke tuba na Mukanda na yandi nde: ‘Mono muntu ta vutula bo ndola ti kum[on]isa bo mpasi sambu na mbi ya bo salaka mono.’” (Fwanisa ti Kulonga 32:35.) Kana beto kesosa kuvutula mbela, yo kemonisa nde beto kesala beto mosi na lulendo yonso mambu yina Yehowa mpamba kele ti nswa ya kusala. Dyaka, beto tamonisa kukonda lukwikilu na lusilu yai ya Yehowa: ‘Mono muntu ta vutula ndola.’

12. Inki ntangu makasi ya Yehowa tamonana, mpi nki mutindu?

¹² Na luyantiku ya mukanda na yandi na Bakristu ya Roma, Polo kutubaka nde: “Bantu yina yonso ke salaka masumu ya mutindu na mutindu, Nzambi na zulu ke wilaka bo makasi, sambu bo ke kangaka bantu ya nkaka nzila na kuzaba mambu ya kieleka.” (Roma 1:18) Yehowa tamonisa makasi na yandi katuka na zulu na nzila ya Mwana na yandi na ntangu ya “mpasi ya nene.” (Kus. 7:14, NW) Yo ‘tasonga nde kusambisa yina ya Nzambi ke sambisaka bantu yo kele ya kieleka,’ mutindu Polo kutendulaka yo na mukanda na yandi yankaka ya kupemama: “Nzambi ta sala kaka mambu yina kele ya kieleka: Yandi ta monisa mpasi na bantu yina ke monisaka beno mpasi, ebuna yandi ta katula mpasi na beto ti mpasi na beno bantu yina ke monaka mpasi. Yandi ta sala yo ntangu Mfumu Yesu ta katuka na zulu sambu na kwisa kumonika ti bawanzio na yandi ya ngolo, na kati ya tiya yina ke pela ngolo, sambu na kupesa ndola na bantu yina kuzaba Nzambi ve, bayina ke zola kulanda ve nsangu ya mbote ya Mfumu na beto Yesu.”​—2 Tes. 1:5-8.

Sala Mambu ya Mbote Sambu na Kubedisa Mambu ya Mbi

13, 14. (a) Sambu na nki beto keyitukaka ve ntangu beto kekutanaka ti kimbeni? (b) Inki mutindu beto lenda sakumuna bantu yina kenyokulaka beto?

¹³ Tanga Roma 12:14, 21. Sambu beto kendimaka mpenza nde Yehowa talungisa balukanu na yandi, beto lenda tula bikesa na beto yonso na kisalu yina yandi mepesaka beto na kusala, disongidila kulonga ‘nsangu ya mbote ya Kimfumu’ na “nsi-ntoto ya mvimba” ya kele ti bantu. (Mat. 24:14) Beto mezaba nde kisalu yai ya Bukristu tasala nde bambeni na beto kuwa makasi sambu Yezu kukebisaka beto nde: “Bantu ya bansi yonso ta menga beno sambu na mono.” (Mat. 24:9) Yo yina, beto keyitukaka ve to kelembaka ve nitu ntangu beto kekutanaka ti kimbeni. Ntumwa Piere kusonikaka nde: “Bampangi na mono ya mono ke zolaka, beno yituka ve kana beno ke mona mpasi mingi, bonso nde kima mosi ya nene me kwisila beno. Kansi beno vanda na kiese kana beno ke mona mpasi yina ya Kristo monaka.”​—1 Pie. 4:12, 13.

¹⁴ Na kisika ya kumenga bantu yina kenyokulaka beto, beto kemekaka kulonga bo, sambu beto mezaba nde bankaka na kati na bo lenda sala mambu kukonda kubakisa. (2 Kor. 4:4) Beto kesalaka ngolo na kulanda ndongisila yai ya Polo: “Beno lomba Nzambi na kusakumuna bantu yina ke  monisaka beno mpasi; beno lomba yandi na kusakumuna bo kansi na kusinga bo ve.” (Roma 12:14) Mutindu mosi ya kusakumuna bambeni kele ya kusamba sambu na bo. Yezu kutubaka na Disolo na yandi na Zulu ya Ngumba nde: “Beno zola bambeni na beno, beno sala bo mambu ya mbote, beno sakumuna bantu yina ke singaka beno, beno samba Nzambi sambu na bantu yina ke monisaka beno mpasi.” (Luka 6:27, 28) Ntumwa Polo kuzabaka na mbandu na yandi mosi nde muntu ya kenyokulaka beto lenda kuma longoki ya kwikama ya Kristu mpi nsadi ya kikesa ya Yehowa. (Gal. 1:13-16, 23) Na mukanda yankaka, Polo kutubaka nde: “Ntangu bantu ke fingaka beto, beto ke sakumunaka bo. Ntangu bo ke monisaka beto mpasi, beto ke kangaka kaka ntima. Ntangu bo ke vwenzaka beto, beto ke pesaka bo bamvutu ya kiese.”​—1 Kor. 4:12, 13.

15. Inki kele mutindu ya kuluta mbote ya kusala mambu ya mbote sambu na kubedisa mambu ya mbi?

¹⁵ Yo yina, Mukristu ya kyeleka kezitisaka mambu yina kele na verse ya nsuka ya Roma kapu 12: “Kupesa nzila ve na mambu ya mbi nde yo bedisa nge, kansi sala mambu ya mbote sambu na kubedisa mambu ya mbi.” Satana Dyabulu muntu kele na kisina ya mambu yonso ya mbi. (Yoa. 8:44; 1 Yoa. 5:19) Na mbona-meso yina yandi pesaka ntumwa Yoane, Yezu kumonisaka nde bampangi na yandi ya kupakulama “me bedisa [Satana], bo me nunga sambu na menga ya Mwana-dimeme ti sambu na mambu ya kieleka ya bo vandaka kuzabisa bantu.” (Kus. 12:11) Dyambu yai kemonisa nde mutindu ya kuluta mbote ya kubedisa Satana mpi bupusi ya mbi yina yandi kele na yo na zulu ya ngidika yai ya bima kele kusala mambu ya mbote na nzila ya kisalu na beto ya kuta kimbangi, disongidila kusamuna nsangu ya mbote ya Kimfumu.

Beno Vanda na Kiese na Kivuvu

16, 17. Roma kapu 12 melonga beto inki na yina metala (a) mutindu beto fwete sadila luzingu na beto? (b) mutindu beto fwete sala mambu na kati ya dibundu? (c) mutindu beto fwete sadila bantu yina kele ve na kati ya dibundu mambu?

¹⁶ Kapu 12 ya mukanda ya Polo na Bakristu ya Roma ya beto metadila na bunkufi meyibusa beto mambu mingi. Beto melonguka nde bonso bansadi ya Yehowa ya mekudipesaka, beto fwete vanda ti luzolo ya kupesa makabu. Mpeve ya Nzambi kepusaka beto na kupesa makabu na luzolo yonso sambu mayele na beto ya kuyindula mendimisaka beto nde luzolo ya Nzambi kele mutindu yina. Beto kele bantu ya kepelaka na mpeve mpi kesadilaka makabu na beto ya kuswaswana ti kikesa. Beto kesalaka ti kudikulumusa yonso mpi na kuzabaka bandilu na beto, mpi kesalaka yonso ya beto fwete sala sambu na kutanina bumosi na beto ya Bukristu. Beto kevandaka ti kikalulu ya kuyamba banzenza mpi kemonisaka kikalulu ya kuditula na kisika ya bankaka na masonga yonso.

¹⁷ Roma kapu 12 kepesa beto mpi bandongisila mingi na mutindu yina beto fwete sala mambu na ntwala ya kimbeni. Beto fwete vutula ve mbi na mbi. Beto fwete sosa kubedisa kimbeni ti mambu ya mbote. Kana mpila kele, kukonda kufwa minsiku ya Biblia, beto fwete sala ngolo na kuzinga na ngemba ti bantu yonso. Beto kesadilaka munsiku yai na dibuta, na dibundu, ti bamfinangani, na kisalu, na nzo-nkanda, mpi na kisalu na beto ya kusamuna. Ata ntangu beto kekutanaka ti kimbeni ya ngolo, beto kesalaka yonso sambu na kusala mambu ya mbote sambu na kubedisa mambu ya mbi, sambu beto keyibukaka nde Yehowa muntu kevutulaka ndola.

18. Inki bandongisila tatu Roma 12:12 kepesa?

¹⁸ Tanga Roma 12:12. Katula bandongisila yai yonso ya mayele mpi ya mfunu, Polo kepesa bandongisila tatu. Sambu beto lenda sala ve ata fyoti mambu yai yonso kukonda lusadisu ya Yehowa, ntumwa kelongisila beto na ‘kusamba Nzambi konso ntangu.’ Yo tasadisa beto na kusadila ndongisila na yandi yankaka ya ‘kukanga ntima sambu na mpasi.’ Na nsuka, beto fwete tula mabanza na beto yonso na makwisa yina Yehowa mebumbila beto mpi ‘kuvanda na kiese’ na kivuvu ya luzingu ya mvula na mvula, yo vanda na zulu to na ntoto.

Mvutukila

• Inki mutindu beto fwete sala mambu na ntwala ya kimbeni?

• Na inki bisika beto fwete sala ngolo na kuvanda bantu ya kekotisaka ngemba, mpi inki mutindu?

• Sambu na nki beto fwete sosa ve kuvutula mbela beto mosi?

[Bangyufula ya disolo ya kulonguka]

[Kifwanisu ya kele na lutiti 16]

Kupesa lusadisu yina mefwana na bamfinangani na beto lenda sadisa na kununga bangindu ya mbi ya bantu kevandaka na yo sambu na beto

[Kifwanisu ya kele na lutiti 17]

Keti nge kesalaka ngolo na kuvanda muntu ya kekotisaka ngemba na kati ya dibundu?