Kutanina Kinduku na Nsi-Ntoto ya Kukonda Zola
Kutanina Kinduku na Nsi-Ntoto ya Kukonda Zola
“Mambu ya mono ke songa beno na kusala yo yai: Beno zolana beno na beno.”—YOA. 15:17.
1. Sambu na nki yo lombaka nde Bakristu ya mvu-nkama ya ntete kubikala banduku ya ngolo?
NA MPIMPA na yandi ya nsuka na ntoto, Yezu kusyamisaka balongoki na yandi ya kwikama na kubikala banduku. Mwa ntangu fyoti na nkokila yina, yandi tubaka nde zola yina bo zolaka kumonisa na kati na bo zolaka kusadisa bantu na kuzaba nde bo kele balongoki na yandi. (Yoa. 13:35) Yo lombaka nde bantumwa kubikala banduku ya ngolo sambu na kukanga ntima na bampasi yina vandaka kuvingila bo mpi kusala kisalu yina Yezu zolaka kupesa bo ntama mingi ve. Ya kyeleka, Bakristu ya mvu-nkama ya ntete kuzabanaka sambu na kukangama na bo ya ngolo na Nzambi mpi bo na bo.
2. (a) Beto kele ti lukanu ya kusala inki, mpi sambu na nki? (b) Inki bangyufula beto tatadila?
2 Bubu yai, yo kele kyese mpenza na kuvanda na kati ya organizasio ya ntoto ya mvimba yina bantu na yo kelandaka mbandu yina Bakristu ya mvu-nkama ya ntete kubikaka! Beto kele ti lukanu ya kulemfukila ntuma ya Yezu ya kelomba beto na kumonisana zola ya masonga beto na beto. Kansi, na nsungi ya bilumbu yai ya nsuka, bantu mingi kele ve ya kwikama mpi kemonisa ve zola ya bampangi. (2 Tim. 3:1, 3) Kinduku yina bo kesalaka kevandaka mbala mingi ya zuluzulu mpi sambu na mambote na bo mosi. Beto fwete landa ve bikalulu ya mutindu yai sambu na kutanina bikalulu ya keswaswanisaka beto bonso Bakristu ya kyeleka. Yo yina, bika beto tadila bangyufula yai: Inki kesimbaka kinduku ya mbote? Inki mutindu beto lenda zwa banduku ya mbote? Inki ntangu yo lenda vanda mfunu na kufwa kinduku? Mpi nki mutindu beto lenda tanina kinduku ya mbote?
Inki Kesimbaka Kinduku ya Mbote?
3, 4. Inki kesimbaka kinduku ya kuluta ngolo, mpi sambu na nki?
3 Kima ya kesimbaka kinduku ya kuluta ngolo kele zola sambu na Yehowa. Ntotila Salomo kusonikaka nde: “Bantu zole lenda nwana bitumba yina lenda bedisa muntu mosi. Nsinga ya bo me sala na bansinga tatu kele mpasi na kuzengana.” (Lo. 4:12) Kana Yehowa kele nsinga ya tatu na kinduku, kinduku yina tavanda ya ngolo mpi tazinga.
4 Ya kyeleka, bantu yina kezolaka ve Yehowa lenda sala mpi kinduku ya mbote. Kansi, kana bantu kekangama kumosi sambu na zola yina bo kele na yo sambu na Nzambi, kinduku na bo tazinga mpenza. Kana mavwanga kubasika, banduku ya kyeleka tasadilana mambu na mutindu yina kepesaka Yehowa kyese. Kana bambeni ya Nzambi kumeka na kukabisa bo, bambeni yai kemonaka nde kinduku na kati ya Bakristu ya kyeleka kezenganaka ve. Na nsungi yonso ya disolo ya luzingu ya bantu, bansadi ya Yehowa memonisaka luzolo na bo ya kufwa na kisika ya kuyekula bampangi na bo.—Tanga 1 Yoane 3:16.
5. Sambu na nki kinduku na kati ya Ruti ti Noemi kuvandaka ya ngolo mpi kuzingaka mingi?
5 Ntembe kele ve nde, kinduku ya kuluta mbote yina beto lenda vanda na yo kele kinduku yina beto kesalaka ti bantu yina kezolaka Yehowa. Beto tadila mbandu ya Ruti ti Noemi. Bankento yai kusalaka kinduku mosi ya kele na kati ya binduku ya kuluta mbote yina bo mesonikaka na Biblia. Sambu na nki kinduku na bo kuvandaka ya ngolo mpi kuzingaka mingi? Ruti kumonisaka kikuma ntangu yandi songaka Noemi nde: “Bantu ya dikanda na nge kele bantu ya dikanda na mono; Nzambi na nge kele Nzambi na mono. . . . Mfumu Nzambi kupesa mono ndola na yandi ya nene kana mono kabana ti nge ntangu mono me fwa ntete ve.” (Ruti 1:16, 17) Yo kele pwelele nde, Ruti ti Noemi kuvandaka ti zola ya ngolo sambu na Nzambi mpi bo bikaka nde zola yai kuvanda ti bupusi na mutindu bo vandaka kusadilana mambu bo na bo. Yo yina, Yehowa kusakumunaka bankento yai zole.
Mutindu ya Kuzwa Banduku ya Mbote
6-8. (a) Yo kelombaka kusala inki sambu kinduku kuvanda ya ngolo mpi kuzinga? (b) Inki mutindu nge lenda sala kitambi ya ntete sambu na kuzwa banduku?
6 Mbandu ya Ruti ti Noemi kemonisa nde kinduku ya mbote kesalamaka ve na kintulumukina. Kima kesimbaka yo kele zola yina konso muntu kele na yo sambu na Yehowa. Kansi sambu kinduku kuvanda ya ngolo mpi kuzinga, yo kelombaka kusala kikesa mpi kuditambika. Ata bampangi ya babakala ti ya bankento yina kesambilaka Yehowa na kati ya mabuta ya Bukristu kele na mfunu ya kusala ngolo sambu na kusala kinduku ya ngolo. Ebuna, nki mutindu nge lenda zwa banduku ya mbote?
7 Sala kitambi ya ntete. Ntumwa Polo kusyamisaka banduku na yandi ya dibundu ya Roma na ‘kuyamba banzenza mbote.’ (Roma 12:13) Kuyamba banzenza kelombaka kusala mambu mingi ya fyoti-fyoti mpi kusala yo mbala na mbala. Yo kele bonso kutambula na nzila, sambu kutambula kelombaka kusala bitambi mingi ya kelandana. Ata muntu mosi ve lenda tambula na nzila ya kuyamba banzenza sambu na nge. (Tanga Bingana 3:27.) Mutindu mosi ya nge lenda yamba banzenza kele kubingisa bampangi ya kuswaswana ya dibundu na kwisa kudya ti nge. Keti nge lenda vanda ti kikalulu ya kuyamba bampangi ya dibundu na beno mbala na mbala?
8 Mutindu yankaka ya nge lenda sala kitambi ya ntete sambu na kuzwa banduku kele kulomba bampangi ya kuswaswana na kusala ti nge kisalu ya kusamuna. Kana nge telama na kyelo ya nzenza mosi mpi nge wa mpangi na nge ketuba na masonga yonso na yina metala zola na yandi sambu na Yehowa, yo tasala nde bangwisana na nge ti yandi kukuma ngolo.
9, 10. Inki mbandu Polo kubikaka, mpi inki mutindu beto lenda landa mbandu na yandi?
9 Kudikangula na zola na nge. (Tanga 2 Korinto 6:12, 13.) Keti nge meyindulaka dezia nde kele ve ata ti muntu mosi na dibundu na beno yina nge lenda sala ti yandi kinduku? Kana yo kele buna, keti yo lenda vanda nde nge ketula bandilu na mutindu na nge ya kutadila muntu yina lenda vanda nduku na nge? Ntumwa Polo kupesaka mbandu ya mbote na yina metala kudikangula na zola na yandi. Na ntangu mosi buna, yandi lendaka ve kuyindula ata fyoti kusala kinduku ya ngolo ti bantu yina kuvandaka ve Bayuda. Kansi, yandi kumaka ‘ntumwa sambu na bantu yina kele Bayuda ve.’—Roma 11:13.
10 Dyaka, Polo kusalaka kaka ve kinduku ti bantu yina kuvandaka mvula mosi ti yandi. Mu mbandu, Polo ti Timoteo kukumaka banduku ya ngolo ata bo vandaka ve mvula mosi mpi kukatukaka na bisika ya kuswaswana. Bubu yai, baleke mingi kebakaka na mfunu mingi kinduku ya bo mesalaka ti bampangi ya dibundu yina kele bambuta. Vanessa, yina mekatuka kulutisa bamvula 20, ketuba nde: “Mu kele ti nduku mosi ya mu kezolaka mingi mpenza yina kele ti bamvula na kati ya 50 ti 60. Mu lenda songa yandi mambu yonso yina mu lenda songa banduku ya mvula na munu. Mpi yandi ketudilaka munu dikebi mingi.” Inki mutindu bo salaka kinduku ya mutindu yai? Vanessa ketuba nde: “Mu sosaka kinduku yai mpi mu vingilaka kaka ve nde yo kwisila munu.” Keti nge tazola kusala kinduku ti bantu yina kele ve mvula mosi ti nge? Ya kyeleka, Yehowa tafuta nge sambu na bikesa ya nge kesala.
11. Inki beto lenda longuka na mbandu ya Yonatani ti Davidi?
11 Vanda ya kwikama. Salomo kusonikaka nde: “Banduku ke zolanaka konso ntangu, bampangi ke sadisanaka na ntangu ya mpasi.” (Bing. 17:17) Ntangu yandi sonikaka bangogo yai, ziku Salomo vandaka kuyindula kinduku yina tata na yandi, Davidi, kusalaka ti Yonatani. (1 Sam. 18:1) Ntotila Saule kuzolaka nde mwana na yandi Yonatani kuyala Izraele na nima na yandi. Kansi Yonatani kundimaka mutindu Yehowa kuponaka Davidi sambu na mukumba yai. Na kuswaswana ti Saule, Yonatani kuwilaka ve Davidi kimpala. Yandi waka ve makasi sambu na lukumu yina Davidi kubakaka, mpi yandi ndimaka ve mambu ya luvunu yina Saule kupanzaka sambu na Davidi. (1 Sam. 20:24-34) Keti beto kele bonso Yonatani? Ntangu banduku na beto kebakaka mikumba, keti beto kevandaka na kyese sambu na bo? Ntangu bo kekutanaka ti bampasi, keti beto kesyamisaka mpi kesadisaka bo? Kana beto wa kutonga ya mbi na yina metala nduku mosi, keti beto kekwikilaka yo mbala mosi? To keti, bonso Yonatani, beto kenwaninaka nduku na beto na kwikama yonso?
Ntangu Yo Lenda Vanda Mfunu na Kufwa Kinduku
12-14. Inki bampasi balongoki ya Biblia yankaka kekutanaka na yo, mpi nki mutindu beto lenda sadisa bo?
12 Kana longoki mosi ya Biblia kuyantika kusala bansoba na mutindu na yandi ya kuzinga, yandi lenda mona mpasi kibeni na yina metala kinduku. Yandi lenda vanda ti banduku yina yandi kezolaka kuvanda ti bo kansi yina kezitisaka ve minsiku ya Biblia ya bikalulu ya mbote. Na bilumbu meluta, yo lenda vanda nde yandi vandaka kulutisa ntangu mbala na mbala ti bo. Kansi, ntangu yai, yandi kemona nde bisalu na bo lenda vanda ti bupusi ya mbi na luzingu na yandi, mpi yandi kemona nde yandi fwete tula bandilu na ntangu yina yandi kelutisa ti banduku ya mutindu yina. (1 Kor. 15:33) Ata mpidina, yandi lenda yindula nde kana yandi kevukana ve ti bo, yandi kekonda kwikama.
13 Kana nge kele longoki ya Biblia yina kekutana ti mpasi yai, kuvila ve nde nduku ya kyeleka tasepela na mutindu nge kesala kikesa sambu na kutomisa luzingu na nge. Nkutu, yandi lenda vukana ti nge sambu na kulonguka mambu ya metala Yehowa. Kansi, banduku ya mbi ta “vwenzaka beno” sambu “beno ke kwendaka kusala mambu ya kisakasaka diaka ve ti bo.” (1 Pie. 4:3, 4) Na kutuba ya kyeleka, banduku yai bantu kekonda kwikama, kansi nge ve.
14 Ntangu balongoki ya Biblia kevandaka diaka ve ti banduku sambu banduku na bo ya ntama yina kezolaka ve Nzambi meyambula bo, bantu ya dibundu lenda lungisa mpusa na bo ya banduku. (Gal. 6:10) Keti nge mezaba bantu ya kelongukaka Biblia yina kekwisaka na lukutakanu ya dibundu na beno? Keti bantangu yankaka nge lenda lutisa ntangu kumosi ti bo?
15, 16. (a) Inki beto fwete sala kana nduku mosi meyambula kusadila Yehowa? (b) Inki mutindu beto lenda monisa zola na beto sambu na Nzambi?
15 Kansi, beto tasala inki kana nduku mosi na kati ya dibundu mebaka lukanu ya kupesa Yehowa mukongo, mpi yo kelomba mbala yankaka nde bo basisa yandi na dibundu? Dyambu ya mutindu yai lenda vanda mpasi mingi. Mpangi-nkento mosi ketendula mambu ya yandi salaka ntangu nduku na yandi ya ngolo kuyambulaka kusadila Yehowa. Yandi ketuba nde: “Mu waka bonso nde kima mosi kufwaka na kati na mono. Mu vandaka kuyindula nde nduku na mono kuvandaka ngolo na kyeleka, kansi yo vandaka mutindu yina ve. Mu kudiyulaka kana yandi vandaka kusadila Yehowa kaka sambu na kupesa dibuta na yandi kyese. Yo yina mu yantikaka kutadila dyaka bikuma yina vandaka kupusa mono na kusadila Yehowa. Keti mu vandaka kusadila Yehowa sambu na bikuma ya mbote?” Inki mutindu mpangi-nkento yai kunungaka dyambu yina? Yandi ketuba nde: “Mu losaka kilo na mono na Yehowa. Lukanu na mono kele ya kumonisa Yehowa nde mu kezolaka yandi sambu mu zaba yandi, kansi ve sambu yandi kepesaka mono banduku na kati ya organizasio na yandi.”
16 Beto lenda bikala ve banduku ya Nzambi kana beto kele na simu ya bantu yina keponaka na kuvanda banduku ya nsi-ntoto. Longoki Yakobo kusonikaka nde: “Keti beno zaba ve nde, kana nge kele nduku ya mambu ya nsi-ntoto, nge kele mbeni ya Nzambi? Muntu yina ke zola kuvanda nduku ya mambu ya nsi-ntoto, yandi ke kuma mbeni ya Nzambi.” (Yak. 4:4) Beto lenda monisa zola na beto sambu na Nzambi na kutulaka ntima nde kana beto kele ya kwikama na Yandi, yandi tasadisa beto na kununga mvila ya nduku. (Tanga Nkunga 18:26.) Mpangi-nkento yina beto tubilaka na ntwala ketuba dyambu yina na bunkufi nde: “Mono longukaka nde beto lenda pusa ve muntu na kuzola Yehowa to na kuzola beto. Nsukansuka, muntu yandi mosi fwete sola.” Ebuna, inki beto lenda sala sambu na kutanina kinduku ya mbote ti bantu yina mebikala na dibundu?
Kutanina Kinduku ya Mbote
17. Inki mutindu banduku ya mbote kesolulaka?
17 Kusolula mbote kesalaka nde kinduku kuvanda ngolo. Kana nge tanga masolo ya Biblia yina ketubilaka Ruti ti Noemi, Davidi ti Yonatani, mpi Polo ti Timoteo, nge tamona nde banduku ya mbote kesolulaka na masonga yonso kansi na luzitu yonso. Na yina metala mutindu beto fwete solula ti bankaka, Polo kusonikaka nde: “Ntangu yonso beno fweti tuba mambu ya mbote ti ya mfunu.” Polo vandaka kutubila ntetentete mutindu beto fwete solula ti “bantu yina kele bakristo ve.” (Kol. 4:5, 6) Ya kyeleka, kana yo mefwana nde beto zitisa bantu yina kele ve Bakristu ntangu beto kesolula ti bo, yo mefwana mpenza nde beto zitisa banduku na beto na kati ya dibundu!
18, 19. Inki mutindu beto fwete tadila konso ndongisila yina beto kebaka na nduku mosi ya kele Mukristu, mpi inki mbandu bankuluntu ya Efezo kubikilaka beto?
18 Banduku ya mbote kebakaka na valere bangindu ya banduku na bo, yo yina bo fwete solula na luzitu mpi na masonga yonso. Ntotila ya mayele Salomo kusonikaka nde: “Mananasi ti mafuta ya mbote ke pesaka nge kiese; kinduku ya mbote ke pesaka nge kikesa.” (Bing. 27:9) Keti yai kele mutindu nge ketadilaka konso ndongisila ya nge kebakaka na nduku mosi? (Tanga Nkunga 141:5.) Kana nduku mosi kumonisa susi sambu na dyambu mosi ya nge kesala, nge kesalaka inki? Keti nge ketadilaka mambu yina yandi ketuba bonso dyambu mosi ya ntima ya mbote, to keti nge kewaka makasi?
19 Ntumwa Polo kusalaka kinduku ya ngolo ti bankuluntu ya dibundu ya Efezo. Yo lenda vanda nde yandi zabaka babakala yina yankaka ntangu bo kumaka Bakristu. Kansi, na lukutakanu ya nsuka yina yandi salaka ti bo, yandi pesaka bo bandongisila ya pwelele. Bo salaka inki? Banduku ya Polo kuwaka ve makasi. Kansi, bo sepilaka sambu na dikebi yina yandi tudilaka bo, mpi nkutu bo dilaka ntangu bo yindulaka nde bo tamona yandi dyaka ve.—Bis. 20:17, 29, 30, 36-38.
20. Nduku mosi ya zola tasala inki?
20 Banduku ya mbote kendimaka kaka ve bandongisila ya mayele kansi bo kepesaka yo mpi. Ya kyeleka, beto fwete swasukisa ntangu ya “kutala mambu na [beto] mosi.” (1 Tes. 4:11) Beto fwete zaba mpi nde konso muntu na kati na beto “ta samba na meso ya Nzambi sambu na mambu na yandi mosi.” (Roma 14:12) Ata mpidina, kana yo kele mfunu, nduku mosi ya zola tayibusa na mawete yonso nduku na yandi bansiku ya Yehowa. (1 Kor. 7:39) Mu mbandu, nge tasala inki kana nge mona nde nduku na nge mosi ya mekwelaka ve kekangama ngolo ti muntu mosi ya kele ve Mukristu? Keti nge tabuya kupesa dibanza na nge sambu nge kezola ve kubebisa kinduku na nge ti yandi? To nge tasala inki kana yandi buya ndongisila na nge? Nduku ya mbote tasosa lusadisu ya bangungudi ya zola sambu na kusadisa nduku yina mesala dyambu ya mbi. Dyambu ya mutindu yai kelombaka kikesa. Kansi, ata mbi mosi ve ya kimakulu takumina kinduku mosi ya mesimbama na zola sambu na Yehowa.
21. Beto yonso tasalaka inki bantangu yankaka, kansi sambu na nki yo kele mfunu nde beto tanina kinduku ya ngolo na dibundu?
21 Tanga Kolosai 3:13, 14. Bantangu yankaka, beto tapesa banduku na beto kikuma ya kuvanda ti “mambu” ti beto, ebuna bo mpi tasala to tatuba mambu yina tapesa beto makasi. Yakobo kusonikaka nde: “Beto yonso ke salaka bifu mingi.” (Yak. 3:2) Kansi, kima kesadisaka na kuzaba kinduku ya mbote kele ve bambala ikwa beto kesalanaka mbi, kansi mutindu beto kelolulaka mpenza mbi yina. Yo yina, yo kele mfunu mpenza na kusala kinduku ya mbote na kusolulaka pwelele mpi kulolulanaka na luzolo yonso! Kana beto kemonisa zola ya mutindu yai, yo takuma ‘zola yina ta vukisa beto na kimvuka mosi ya kieleka mpenza.’
Inki Mvutu Nge Tapesa?
• Inki mutindu beto lenda zwa banduku ya mbote?
• Inki ntangu yo lenda vanda mfunu na kufwa kinduku?
• Inki beto fwete sala sambu na kutanina kinduku ya ngolo?
[Bangyufula ya disolo ya kulonguka]
[Kifwanisu ya kele na lutiti 25]
Inki kusimbaka kinduku ya ngolo yina Ruti ti Noemi kusalaka?
[Kifwanisu ya kele na lutiti 26]
Keti nge keyambaka banzenza mbala na mbala?