Beno Monisa Bikalulu ya Mbote Bonso Baministre ya Nzambi

“Beno kuma balandi mbandu ya Nzambi.”​—EF. 5:1, NW.

1, 2. (a) Sambu na nki bikalulu ya mbote kele mfunu? (b) Inki beto tatadila na disolo yai?

 SAMBU na yina metala bikalulu ya luzitu, Sue Fox, nsoniki mosi ya nkento kusonikaka nde: “Beto fwete monisa bikalulu ya mbote ntangu yonso. Luzitu kele mfunu bisika yonso mpi ntangu yonso.” Ntangu bantu kele ti kikalulu ya kuzitisana, mavwanga kevandaka mingi ve na kati na bo mpi mbala mingi yo kemanaka. Kansi kana bantu kezitisana ve matata kebasikaka mingi. Kusadila bankaka mambu kukonda luzitu kenataka mavwanga, kimbeni mpi mpasi.

² Bikalulu ya mbote kemonanaka mingi na dibundu ya kyeleka ya Bukristu. Ata mpidina, beto fwete keba sambu na kulanda ve bikalulu ya mbi ya kemonanaka na bantu mingi ya nsi-ntoto bubu yai. Bika beto tala mutindu kusadila minsiku ya Biblia na yina metala luzitu lenda tanina beto na dyambu yai mpi kubenda bantu na lusambu ya kyeleka. Sambu na kubakisa mambu yina yo kelombaka sambu na kumonisa bikalulu ya mbote, beto tadila mbandu ya Yehowa mpi ya Mwana na yandi.

Yehowa mpi Mwana na Yandi Kele Bambandu ya Bikalulu ya Mbote

3. Inki mbandu Yehowa mepesaka na yina metala kumonisa luzitu?

³ Yehowa Nzambi mepesaka mbandu ya kukuka na yina metala kumonisa luzitu. Ata yandi kele ti kiyeka ya nene bonso Mfumu ya luyalanganu, yandi kesadilaka bantu mambu ti ntima ya mbote mpi luzitu ya mingi. Ntangu yandi solulaka ti Abrahami mpi Moize, Yehowa vandaka kusadila ngogo ya Kiebreo ya bo kebalulaka mbala mingi nde “kana nge mezola.” (Kuy. 13:14, NW; Kub. 4:6, NW) Ntangu bansadi na yandi kesalaka bifu, Yehowa ‘kezolaka bantu mpi kewilaka bo mawa; kemonaka makasi nswalu ve, kansi yandi kesongaka kaka mambote; yandi kesalaka mambu yonso ya yandi ketubaka.’ (Nk. 86:15) Yandi meswaswana mpenza ti bantu yina kewaka makasi nswalu kana bantu yankaka mesala ve mambu yina bo kevingila.

4. Inki mutindu beto lenda landa mbandu ya Yehowa na ntangu bankaka kezabisa beto mambu?

⁴ Bikalulu ya mbote ya Nzambi kemonana mpi na mutindu yandi kewidikilaka bantu. Ntangu Abrahami kuyulaka yandi bangyufula na yina metala bantu ya Sodome, Yehowa kupesaka mvutu na konso ngyufula ti ntima-nda. (Kuy. 18:23-32) Yandi monaka ve nde bangyufula ya Abrahami vandaka kudya ntangu na yandi. Yehowa kewaka bisambu ya bansadi na yandi mpi kudila ya bansumuki yina mebalula ntima. (Tanga Nkunga 51:13, 19.) Keti beto fwete landa ve mbandu ya Yehowa na kuwaka bankaka na ntangu bo kezabisa beto mambu?

5. Inki mutindu kulanda mbandu ya luzitu ya Yezu lenda tomisa bangwisana na beto ti bankaka?

⁵ Luzitu kele na kati ya mambu mingi yina Yezu Kristu kulongukaka na Tata na yandi. Ata bantangu yankaka kisalu na yandi ya kusamuna vandaka kubaka ntangu mpi ngolo na yandi mingi, Yezu vandaka ntangu yonso ntima-nda mpi ntima-mbote. Bantu ya lepre, bifwa-meso yina vandaka kulomba bima, mpi bantu yankaka ya vandaka ti mfunu ya lusadisu kumonaka nde Yezu vandaka ya kuyilama mpi ti luzolo ya kusadisa bo. Yandi vandaka ve kumona bo mpamba, ata bo vandaka kukwisa kukonda kuzabisa yandi na ntwala. Mbala mingi yandi vandaka kuyambula mambu yina yandi vandaka kusala sambu na kusadisa muntu mosi ya kenyokwama. Yezu vandaka kutula dikebi mingi mpenza na bantu yina vandaka kutudila yandi ntima. (Mar. 5:​30-34;  Luka 18:35-41) Sambu beto kele Bakristu, beto kelandaka mbandu ya Kristu na kuvandaka ntima-mbote mpi na kusadisaka bankaka. Bantu ya dibuta na beto, bamfinangani na beto, mpi bantu yankaka kemonaka bikalulu yai. Dyaka, kikalulu ya mutindu yai kepesaka Yehowa lukumu mpi kenatilaka beto kyese.

6. Inki mbandu ya zola mpi ya ntima-mbote Yezu kupesaka?

⁶ Yezu kumonisilaka mpi bantu luzitu na kusadilaka bazina na bo. Keti bantwadisi ya mabundu ya Bayuda vandaka kupesa bantu lukumu na mutindu yai? Ve. Bo vandaka kutadila bantu yina kuzabaka ve Nsiku bonso “bantu yina ya Nzambi me singaka” mpi bo vandaka kusadila bo mambu kaka mutindu yina. (Yoa. 7:49) Yo vandaka ve mutindu yina sambu na Mwana ya Nzambi. Marta, Maria, Zasheo, mpi bantu mingi yankaka kuwaka Yezu kebinga bo na bazina na bo. (Luka 10:41, 42; 19:5) Ata binkulu mpi mambu yankaka lenda monisa beto mutindu beto fwete solula ti bantu bubu yai, bansadi ya Yehowa kesalaka kikesa na kuzola bankaka. a Bo kepesaka ve nzila nde kikalulu ya kukonda kubaka bantu yonso kiteso mosi kukulumusa luzitu yina bo fwete pesa bampangi na bo Bakristu mpi bantu yankaka.​—Tanga Yakobo 2:1-4.

7. Inki mutindu minsiku ya Biblia kesadisaka beto na kumonisila bantu ya bisika yonso luzitu?

⁷ Mutindu ya mbote yina Nzambi mpi Mwana na yandi kesadilaka bantu ya bansi mpi ya bikanda yonso mambu kepesaka bantu yai luzitu mpi yo kebendaka bantu yina kele ya kuyilama sambu bo kwisa na kyeleka. Ya kyeleka, bikalulu ya mbote kevandaka ve mutindu mosi bisika yonso. Yo yina, beto kelandaka ve minsiku ya ngolo-ngolo na yina metala bikalulu ya mbote. Kansi, beto kebikaka nde minsiku ya Biblia kupesa beto mitindu ya kuswaswana ya kupesa bantu ya bisika yonso luzitu. Bika beto tadila mutindu kusadila bantu mambu ti luzitu lenda sadisa beto na kubuta bambuma mingi na kisalu ya kusamuna.

Kupesa Bantu Mbote mpi Kusolula ti Bo

8, 9. (a) Inki bikalulu lenda monana bonso bikalulu ya mbi? (b) Sambu na nki beto fwete bika nde bangogo ya Yezu ya kele na Matayo 5:47 kuvanda ti bupusi na mutindu beto kesadilaka bantu mambu?

⁸ Na luzingu ya bubu, yina bantu ya bisika mingi kevandaka ti mambu mingi ya kusala, mbala mingi bantu zole kelutanaka kukonda kutuba nde “mbote” to “ebwe nge?” Ya kyeleka, ata muntu mosi ve kevingilaka nde yandi solula ti konso muntu ya keluta na nzila ya mefuluka ti  bantu. Kansi, na mabaku mingi yankaka, yo mefwana mpi yo kele mbote na kupesa bankaka mbote. Keti nge kevandaka ti kikalulu ya kupesa bantu mbote? To, keti mbala mingi nge kelutaka bankaka kukonda kuseka to kutuba mwa ngogo mosi ya kesepedisa? Kukonda mabanza ya mbi, muntu mosi lenda yedisa kikalulu mosi yina, na kutuba ya mbote, kele ya mbi.

⁹ Yezu kuyibusaka beto ntangu yandi tubaka nde: “Kana beno ke pesaka mbote kaka na bampangi na beno, nki mambu beno ke salaka ya bantu ya nkaka ke salaka ve? Ata bantu yina kuzaba Nzambi ve, bo mpi ke pesaka mbote na bantu yina ke pesaka bo mbote!” (Mat. 5:47) Na dyambu yai, Donald, muntu mosi ya kepesaka bandongisila, kusonikaka nde: “Bantu kewaka mpasi kana bantu keluta bo kukonda kutudila bo dikebi. Yo kele ti dyambu mosi ve ya muntu lenda sala sambu na kulembika bantu yina yandi tudilaka ve dikebi. Nkisi ya kukonda mindondo kele: Pesa bantu mbote. Solula ti bo.” Kana beto bika ve nde kikalulu ya kudivandila to ya kuvanda madidi-madidi kubebisa bangwisana na beto ti bankaka, beto tabuka bambuma ya mbote.

10. Inki mutindu bikalulu ya mbote lenda sadisa beto na kusala kisalu yina kebuta mbuma? (Tala lupangu “Yantika ti Kuseka ya Kyese.”)

¹⁰ Beto tadila mbandu ya Tom ti Carol, bankwelani-Bakristu yina kezingaka na mbanza mosi ya nene ya Amerika ya Nordi. Na kisalu na bo ya kusamuna bo kebakaka ntangu ya kusolula ti bantu ya kartie na bo na kyese yonso. Inki mutindu bo kesalaka yo? Na kutadilaka Yakobo 3:18, Tom ketuba nde: “Beto kesosaka kusolula ti bantu mpi kuzinga ti bo na ngemba. Beto kesolulaka ti bantu yina beto kemonaka na nganda ya nzo na bo ti bayina kesalaka na kartie. Beto kepesaka bo mbote na kyese yonso. Beto ketubilaka mambu yina kebendaka dikebi na bo, disongidila bana na bo, bambwa na bo, banzo na bo mpi bisalu na bo. Nsukansuka, bo keyantikaka kubaka beto bonso banduku na bo.” Carol keyika nde: “Na viziti ya kelanda beto kepesaka bo bazina na beto mpi keyulaka bo bazina na bo. Beto kezabisaka bo na bunkufi mambu ya beto kesalaka na kartie. Na nima, beto kekukaka kuta kimbangi.” Bantu mingi ya kartie na bo mekumaka kutudila Tom ti Carol ntima. Bamingi mendimaka mikanda yina ketendulaka Biblia, mpi mwa ndambu memonisaka mpusa ya ngolo ya kulonguka kyeleka.

Kumonisa Luzitu na Ntwala ya Mambu ya Mpasi

11, 12. Sambu na nki beto fwete vingila nde bo sadila beto mambu na mutindu ya mbi ntangu beto kesamuna nsangu ya mbote, mpi inki mutindu beto fwete sala mambu?

¹¹ Bantangu yankaka, bantu kesadilaka beto  mambu kukonda luzitu ntangu beto kesamunaka nsangu ya mbote. Beto keyitukaka ve na kumona yo, sambu Kristu Yezu kukebisaka balonguki na yandi nde: “Kana bo vandaka kumonisa mono mpasi, bo ta monisaka beno mpasi mpi.” (Yoa. 15:20) Kansi kusadila kutuba ya mbi bonso bo tanata ve mbutu ya mbote. Inki mutindu beto fwete sala mambu? Ntumwa Piere kusonikaka nde: “Beno fweti zitisa Kristo na ntima na beno, bonso Mfumu na beno. Konso ntangu beno fweti vanda ya kuyilama na kupesa mvutu na bantu yina ke yulaka beno sambu na kuzaba nki mutindu beno ke tulaka ntima na Nzambi. Kansi beno sala yo na malembe ti na luzitu.” (1 Pie. 3:15, 16) Kana beto kemonisa luzitu​—na kupesaka mvutu na malembe ti na luzitu yonso​—yo lenda lembisa nkadilu ya bantu yina kefingaka beto.​—Tito 2:7, 8. 

¹² Keti beto lenda vanda ya kuyilama na kusala mambu na mutindu yina Nzambi kendimaka ntangu beto kekutana ti bantu ya kesadilaka kutuba ya mbi? Ee. Polo kulongisilaka nde: “Ntangu yonso beno fweti tuba mambu ya mbote ti ya mfunu; beno fweti zaba kupesa bamvutu ya mbote na konso muntu.” (Kol. 4:6) Kana beto kuna kikalulu ya kusadila bantu ya dibuta, banduku ya nzo-nkanda, banduku ya kisalu, bampangi ya dibundu, mpi bantu ya kartie mambu na luzitu yonso, beto tavanda ya kuyilama mpenza sambu na kusala mambu na mutindu yina mefwana na Bakristu ntangu bantu keseka mpi kefinga beto.​—Tanga Roma 12:17-21.

13. Pesa mbandu ya kesonga mutindu kumonisa luzitu lenda lembisa nkadilu ya bambeni.

¹³ Kumonisa bikalulu ya mbote na ntwala ya mambu ya mpasi kebutaka mbuma ya mbote. Mu mbandu na Japon, muwi mosi ti nzenza na yandi kusekaka Mbangi mosi. Mpangi bakala yina kuyambulaka bo na luzitu yonso. Na ntangu yandi landaka kusamuna na teritware yango, yandi monaka nde nzenza yina vandaka kutala yandi na mwa ntama. Ntangu mpangi bakala kupusanaka penepene na yandi, nzenza yango kutubaka nde: “Lolula mono sambu na mambu yina kusalamaka. Ata beto tubilaka nge mambu ya mbi, mu monaka nde nge vandaka kaka kuseka. Mu fwete sala inki sambu na kuvanda mutindu yina?” Sambu muntu yango vidisaka kisalu mpi mama na yandi katukaka kufwa, yandi vandaka dyaka ve ata ti kivuvu ya kuvanda na kyese. Mbangi yina kulombaka yandi na kulonguka Biblia, mpi muntu yango kundimaka. Ntangu fyoti na nima, yandi kumaka kulonguka mbala zole konso mposo.

Mutindu ya Kuluta Mbote ya Kuyedisa Kikalulu ya Luzitu

14, 15. Inki mutindu bansadi ya Yehowa ya ntangu ya ntama vandaka kulonga bana na bo?

¹⁴ Na ntangu ya ntama bibuti yina vandaka kuzitisa Nzambi vandaka kusala yonso sambu na  kulonga bana na bo bikalulu ya mbote na nzo. Tadila mutindu Abrahami ti mwana na yandi Izaki kusolulaka na luzitu yonso na Kuyantika 22:7. Mbandu ya Yozefi kemonisa mpi malongi ya mbote yina bibuti na yandi kupesaka yandi. Ntangu bo tulaka yandi na boloko, yandi monisaka luzitu ata na bantu yankaka ya boloko. (Kuy. 40:8, 14) Mambu ya yandi tubilaka Farao kumonisaka nde yandi longukaka mutindu ya mbote ya kusolula ti muntu mosi ya kele ti kiyeka.​—Kuy. 41:16, 33, 34.

¹⁵ Ntuma yai kuvandaka na kati ya Bansiku Kumi yina Nzambi pesaka bantu ya Izraele: “Zitisa tata na nge ti mama na nge; mpidina nge ta zinga bilumbu mingi na ntoto ya mono Mfumu Nzambi, Nzambi na nge, ke pesa nge.” (Kub. 20:12) Kumonisa bikalulu ya mbote na nzo vandaka mutindu mosi yina bana vandaka kuzitisa bibuti na bo. Mwana ya Yefte ya nkento kumonisaka luzitu ya ngolo na tata na yandi na kulungisaka lusilu ya tata na yandi na dyambu mosi ya mpasi mingi.​—Baz. 11:35-40.

16-18. (a) Inki bibuti lenda sala sambu na kulonga bana na bo bikalulu ya mbote? (b) Inki kele mwa mambote ya bibuti kebakaka kana bo longa bana na bo bikalulu ya mbote?

¹⁶ Kulonga bana na beto na kuvanda ti bikalulu ya mbote kele mfunu mingi. Sambu na kuvanda bambuta ya mbote, baleke fwete longuka mutindu ya mbote ya kupesa banzenza mbote, ya kusolula na telefone, mpi ya kudya ti bantu yankaka. Bibuti fweti sadisa bo na kubakisa sambu na inki bo fwete kangudila bankaka kyelo, kumonisila minunu ti bambefu ntima ya mbote, mpi kusadisa bantu yina kenata kizitu ya nene. Bo fwete bakisa mfunu ya kutuba na masonga yonso nde “kana nge mezola,” “pardo,” “mersi,” “kukwisa ya mbote”, “keti mu lenda sadisa nge?,” mpi “lolula mono.”

¹⁷ Yo fwete vanda ve mpasi na kulonga bana na kumonisa luzitu. Mutindu ya kuluta mbote kele ya kupesa mbandu ya mbote. Kurt, yina kele ti bamvula 25 ketuba mambu yai na yina metala mutindu yandi ti bampangi na yandi tatu ya babakala kulongukaka na kuvanda luzitu: “Beto vandaka kutala mpi kuwidikila mutindu mama ti papa vandaka kusolula na mawete yonso mpi kusadila bantu yankaka mambu ti kukanga ntima mpi luzitu. Na Nzo ya Kimfumu, papa vandaka kusimba mono na diboko mpi kukwenda kusolula ti bambuta ya babakala ti ya bankento na ntwala mpi na nima ya lukutakanu. Mu vandaka kuwa mutindu yandi vandaka kupesa bo mbote ti kumona mutindu yandi vandaka kuzitisa bo.” Kurt kelanda na kutuba nde: “Na nima, mu bakaka bikalulu na yandi ya mbote. Kusadila bantu mambu ti luzitu kukumaka pete. Yo kele ve mutindu nge fwete sala mambu, kansi mutindu nge kezola kusala mambu.”

¹⁸ Inki tasalama kana bibuti kelonga bana na bo bikalulu ya mbote? Bana takuka kusala kinduku ti bankaka mpi kuzinga na ngemba ti bo. Bo tavanda ya kudibongisa mbote sambu na kusala ti bamfumu mpi banduku ya kisalu. Dyaka, bana yina kele luzitu, mpi ti bikalulu ya mbote tapesa bibuti na bo kyese mpenza.​—Tanga Bingana 23:24, 25.

Bikalulu ya Mbote Keswaswanisaka Beto ti Bantu

19, 20. Sambu na nki beto fwete vanda ti lukanu ya kulanda mbandu ya Nzambi na beto ya kele na bikalulu ya mbote mpi ya Mwana na yandi?

¹⁹ Polo kusonikaka nde: “Beno kele bana yina ya Nzambi ke zolaka; yo yina beno fweti meka na kusala bonso yandi.” (Ef. 5:1) Kulanda mbandu ya Yehowa mpi ya Mwana na yandi kelombaka kusadila minsiku ya Biblia, bonso yai ya beto mekatuka kutadila na disolo yai. Kana beto sala mpidina, beto tabuya kumonisaka bikalulu ya mbote kaka sambu na kubaka mambote ya muntu mosi yina kele ti kiyeka ya nene to kubaka bima ya kinsuni.​—Yude 16.

²⁰ Na bilumbu ya nsuka ya luyalu na yandi ya mbi, Satana kesala yonso sambu na kufwa bikalulu ya mbote yina Yehowa metulaka. Kansi Dyabulu tanunga ve na kukatula bikalulu ya mbote ya Bakristu ya kyeleka. Bika konso muntu na kati na beto kuvanda ti lukanu ya kulanda mbandu ya Nzambi na beto ya luzitu mpi ya Mwana na yandi. Yo yina, bikalulu na beto mpi mambu ya beto ketubaka fwete vanda ntangu yonso ya kuswaswana ti bikalulu ya bantu yina keponaka kuvanda ti bikalulu ya mbi. Beto tapesa lukumu na zina ya Yehowa, Nzambi na beto ya kele na bikalulu ya mbote, mpi beto tabenda bantu ya masonga na lusambu na yandi ya kyeleka.

[Noti na nsi ya lutiti]

Keti Nge Keyibuka?

• Inki beto kelonguka na Yehowa mpi na Mwana na yandi na yina metala kumonisa bikalulu ya mbote?

• Sambu na inki kupesa bantu mbote na kyese yonso kemonisaka mpenza nde beto kele Bakristu?

• Inki mutindu kuvanda luzitu kesadisaka na kusala kisalu yina kebuta mbuma?

• Inki mukumba bibuti kelungisaka na yina metala kulonga bana na bo bikalulu ya mbote?

[Bangyufula ya disolo ya kulonguka]

[Lupangu ya kele na lutiti 30]

Yantika ti Kuseka ya Kyese

Bantu mingi kevandaka na badute sambu na kuyantika disolo ti muntu mosi ya bo mezaba ve. Kansi sambu bo kezolaka Yehowa mpi bamfinangani na bo, Bambangi ya Yehowa kesalaka bikesa ya masonga na kulongukaka mutindu ya kusolula ti bantu sambu na kuzabisa bo bakyeleka ya Biblia. Inki lenda sadisa nge na kutomisa mutindu ya kumonisa kikalulu yai?

Munsiku mosi ya mfunu kele na Filipi 2:4, yina beto ketanga nde: “Konso muntu na kati na beno kusosa mpi mambote ya bantu ya nkaka kansi mambote na yandi mosi mpamba ve.” Tala mutindu nge lenda sadila bangogo yai: Kana nge mekutanaka ntete ve ti muntu mosi buna, yandi kemona nge bonso munzenza. Inki nge lenda sala sambu yandi kudiwa mbote? Kuseka ya kyese mpi kupesa yandi mbote tasadisa. Kansi, mambu yankaka ya kutadila kele.

Ntangu nge kesosa kuyantika disolo ti muntu mosi buna, ziku nge lenda zenga bangindu na yandi. Kana nge kesosa kusolula ti yandi mambu yina kele na mabanza na nge kukonda kutula dikebi na mambu yina kele na mabanza na yandi, mbala yankaka beno tasolula ve mbote. Na nima, kana nge lenda bakisa mambu yina muntu kele na kuyindula, sambu na nki ve kusadila yo sambu na kuyantika disolo ti yandi? Yezu kusadilaka dyambu yai ntangu yandi kutanaka ti nkento mosi na dibulu ya masa na Samaria. (Yoa. 4:7-26) Mabanza na yandi vandaka na kubaka masa. Yezu kusadilaka dyambu yina sambu na kuyantika disolo na yandi ti nkento yina, mpi yandi balulaka yo na disolo mosi ya kitoko ya kimpeve.

[Bifwanisu ya kele na lutiti 29]

Kuzola bantu lenda nata na kuta kimbangi ya mbote

[Kifwanisu ya kele na lutiti 31]

Bikalulu ya mbote kevandaka ntangu yonso mbote