Inki Kele Dibanza ya Nzambi na Yina Metala Malafu?

NGANGI, yina kezolaka mambu ya mbote sambu na beto, kebuyisaka ve kunwa malafu ti bukatikati. * Kansi, yandi mepesaka muntu “vinu [sambu] na kumona kiese, mafuta ya olive sambu na kudipakula, mampa na kupesa yandi ngolo.” (Nkunga 104:15) Kilumbu mosi, Yezu Kristu kubalulaka masa na “vinu ya kitoko” sambu na kuyika kyese na makwela mosi.​—Yoane 2:3-10.

Yo mefwana na kuyindula nde Ngangi mezaba na sikisiki yonso bupusi yina malafu kevandaka na yo na mutindu nitu mpi butomfu kesalaka. Na kati ya Biblia, Tata na beto ya zulu, ‘kelongaka beto sambu na mambote na beto,’ mpi yandi kekebisaka beto ngolo mpenza na yina metala kulutisa ndilu na kunwa malafu ya ngolo. (Yezaya 48:17) Tala balukebisu yai ya pwelele:

“Beno laukaka vinu ve, yina kele ti mansoni na kati na yo.” (Efezo 5:18, NW) ‘Bantu yina kelaukaka malafu tavanda ve bantu ya Kimfumu ya Nzambi.’ (1 Korinto 6:9-11) Ndinga ya Nzambi kebedisa bantu yina ‘kenwaka ngolo, kekwendaka na bafete yina ya bantu kesalaka mambu ya kisakasaka, kesalaka mpi mambu yankaka ya mbi.’​—Galatia 5:19-21.

Bika beto tadila ntangu yai mwa bigonsa ya kunwa malafu mingi.

Bigonsa ya Kulutisa Ndilu na Kunwa Malafu

Ata malafu lenda sala mwa mbote na nitu, yo kele ti bima mingi yina kesobaka mutindu mabanza mpi nitu kesalaka. Kulutisa ndilu na kunwa malafu lenda nata bampasi yai ya kelanda:

Kulutisa ndilu na kunwa malafu kebebisaka mutindu ya mbote yina muntu ya melauka fwete tadila mambu, na mpila nde yandi “ta kuka diaka ve kuyindula . . . mbote-mbote.” (Bingana 23:33) Allen, muntu ya vandaka kulutisa ndilu na kunwa malafu yina beto tubilaka na disolo ya meluta, ketendula nde: “Kimpika ya malafu kele ve kaka maladi mosi ya nitu; yo kele maladi ya bangindu mpi bikalulu ya muntu. Nge  keyindula ve mpasi yina yo kepesa bantu yankaka.”

Kunwa malafu mingi kuluta lenda sala nde muntu kukuka ve kudiyala. Masonuku kepesa lukebisu yai: ‘Kunwa ti kulauka vinu kekatulaka mayele ya bantu.’ (Ozea 4:11) Inki mutindu? Na nsi ya bupusi ya mbi ya malafu, mabanza mpi bampusa yina beto kebuyaka kukonda mpasi lenda yantika kumonana bonso nde yo kele ya mbote​—to nkutu kusepedisa beto. Lukanu na beto ya kusala mambu ya mbote lenda lemba. Malafu lenda bebisa lukanu na beto ya kuzitisa minsiku ya bikalulu ya mbote, ebuna yo lenda sala nde beto bwa na kimpeve.

Mu mbandu, John kuswanaka ti nkento na yandi mpi yandi basikaka na makasi yonso mpi kukwendaka na bar. Na nima ya kunwa mwa makopa ya malafu sambu na kukulumusa nganzi na yandi, nkento mosi kupusanaka penepene na yandi. Na nima ya kuyika mwa makopa yankaka dyaka, John kubasikaka ti nkento yango mpi bo salaka pite. Na nima, John kuwaka mpasi mingi mpenza na mutindu yandi salaka dyambu yina yandi lendaka kusala ve kana malafu kulembisaka ve makuki na yandi ya kudiyala.

Kunwa malafu mingi kuluta lenda pusa muntu na kutuba ti kusala mambu kukonda kuyindula. Biblia keyula nde: “Banani kele ntangu yonso na mavwanga? Banani keswana mpi kenwana? . . . Bantu yonso yina kebikalaka tii na mpimpa, sambu na kunwa kaka dikopa mosi dyaka.” (Bingana 23:29, 30, Contemporary English Version) Kulutisa ndilu na kunwa malafu lenda sala nde nge kudiwa “bonso nde nge kele na kati ya nzadi-mungwa, nge me bela, to bonso nde nge kele na nsongi ya maswa kuna na zulu, ke nikana-nikana.” (Bingana 23:34) Muntu yina menwa malafu mingi kuluta lenda telama mpi kudiwa bonso nde muntu ‘mebula yandi, muntu mebula yandi kaka, kansi yandi kewa kima ve.’​—Bingana 23:35.

Kulutisa ndilu na kunwa malafu lenda bebisa mavimpi ya kinsuni. “Na nima [ya kunwa malafu] nge ta wa na nitu bonso nde nioka ya makasi tatikaka nge.” (Bingana 23:32) Minganga mendimisaka mayele ya kingana yai ya ntama. Kunwa malafu mingi kibeni kele ti ndikila ya mbi mpenza ya lenda nata kansere ya mutindu na mutindu, hépatite alcoolique, cirrhose du foie, pancréatite, faible taux de sucre chez les diabétiques, syndrome alcoolique fœtal, accident vasculaire cérébral, arrêt cardiaque ​— mpi yo mesuka ve kaka pana. Dyaka, kulutisa ndilu na kunwa malafu, ata mbala mosi mpamba, lenda sala nde muntu kukota na coma to kufwa. Kansi, mikanda ya minganga ketubila ve kigonsa ya kuluta nene ya kulutisa ndilu na kunwa malafu.

Kigonsa ya kuluta nene. Ata kana muntu melauka ve malafu, kulutisa ndilu na kunwa malafu  kevandaka ti bigonsa ya kimpeve. Biblia ketuba pwelele nde: “Mawa na beno! Beno ke telama na suka-suka na kwenda kusosa malafu, ebuna na mpimpa beno ke lala nswalu ve sambu beno ke landa kaka kunwa malafu ti kulauka.” Sambu na nki? Yezaya ketendula malanda ya kimpeve ya kulutisa ndilu na kunwa malafu: “Beno ke yindula kaka kusala bafete na beno, ti bagitare ti bangoma ti bampungi ti malafu. Kansi beno ke yindula ve Mfumu Nzambi ti bisalu na yandi.”​—Yezaya 5:11, 12.

Ndinga ya Nzambi kelongisila beto na “kuta kinduku ve na bantu yina ke nwaka malafu mingi.” (Bingana 23:20) Biblia kekebisa bankento yina menunaka na kuvanda ve “bampika ya malafu.” (Tito 2:3) Sambu na nki? Malembe-malembe​—mbala mingi kukonda kuzaba​—bantu keyantikaka kunwa malafu mingi kuluta. Nsukansuka, muntu yina kenwaka malafu mingi lenda lala mpi kudiyula nde, “nki ntangu mono ke telama na mpongi, mono kwenda kunwa diaka?” (Bingana 23:35) Bantu yina kenwaka malafu mingi kekuditulaka na kigonsa ntangu bo kesosaka kunwa malafu na suka sambu na kukatula kwiti ya malafu yina bo nwaka na mpimpa.

Biblia kekebisa nde bantu yina ‘kelaukaka malafu, bayina kekwendaka na bafete yina ya bantu kesalaka mambu ya kisakasaka, bayina kenwaka malafu mingi tavutula bakonti na muntu yina kezola kusambisa bantu ya kele na luzingu mpi bayina mefwaka.’ (1 Piere 4:3, 5, NW) Na kutadila bantangu ya mpasi ya beto kezinga, Yezu kukebisaka nde: “Beno keba! Beno lenda yindula ve na kusala bafete konso ntangu to na kulauka malafu, beno lenda yindula bampasi ya luzingu yai ve; kana ve, kilumbu [ya Yehowa] ta kwisila beno na kintulumukina . . . bonso mutambu.”​—Luka 21:34, 35.

Kansi, bantu yina ‘kelutisaka ndilu na kunwa malafu’ lenda sala nki sambu kikalulu yina kulembisa ve ntima na bo?

[Noti na nsi ya lutiti]

[Bifwanisu ya kele na lutiti 4, 5]

Kulutisa ndilu na kunwa malafu lenda nata bampasi mingi