Kibuka Mosi, Ngungudi Mosi

“Beno bantu yai kumi na zole ke landaka mono, beno mpi ta vanda na zulu ya bakiti kumi na zole ya kimfumu sambu na kusambisa makanda kumi na zole ya Israele.”​—MAT. 19:28.

1. Inki mutindu Yehowa kusadilaka bana ya Abrahami mambu, mpi sambu na nki yo ketendula ve nde yandi vandaka ve kutula dikebi ata fyoti na bantu yonso yankaka?

YEHOWA kuzolaka Abrahami, yo yina yandi monisilaka bana ya Abrahami zola ya kwikama. Na nsungi ya bamvu-nkama kuluta 15, yandi vandaka kubaka dikanda ya Izraele, yina katukaka na Abrahami, bonso bantu ya yandi solaka, “bantu na yandi mpenza.” (Tanga Kulonga 7:6.) Keti yo ketendula nde Nzambi vandaka kutula ve dikebi ata fyoti na bantu ya makanda yankaka? Ve. Na nsungi yina, bo vandaka kupesa nzila na bantu yina vandaka ve bantu ya Izraele kansi ya vandaka kuzola kusambila Yehowa, na kuvukana ti dikanda na yandi ya sipesiali. Bo vandaka kubaka bantu yai ya vandaka kusoba mabundu, to baprozelite, bonso bantu ya dikanda yango. Yo lombaka nde bo sadila bo mambu bonso bampangi na bo. (Levi 19:33, 34) Mpi yo vandaka kulomba nde bantu yango kulemfuka na bansiku yonso ya Yehowa.​—Levi 24:22.

2. Yezu kutubaka inki mambu ya keyitukisa, mpi yo kebasisa nki bangyufula?

² Kansi, Yezu kutubaka mambu yai ya keyitukisa na Bayuda ya bilumbu na yandi: “Nzambi ta katula beno Kimfumu na yandi, ebuna yandi ta pesa yo na bantu yina ta salaka bisalu ya Kimfumu.” (Mat. 21:43) Banani zolaka kuvanda bantu ya dikanda yai ya mpa, mpi nki mutindu nsoba yai ketadila beto bubu yai?

Dikanda ya Mpa

3, 4. (a) Inki mutindu ntumwa Piere kumonisaka dikanda ya mpa? (b) Dikanda yai ya mpa mesalama na banani?

³ Ntumwa Piere kumonisaka pwelele dikanda yai ya mpa. Yandi sonikilaka bampangi na yandi Bakristu mambu yai ya kelanda: “Beno kele bantu yina ya Nzambi solaka, beno kele banganga-Nzambi ya Mfumu ya nene, beno kele bantu ya santu mpenza. Nzambi solaka beno sambu beno zabisa bantu nsangu ya mambu ya nene ya yandi salaka. Yandi solaka beno mpi sambu beno katuka na mpimpa, beno temuka na mwini na yandi ya kuyituka.” (1 Pie. 2:9) Mutindu Biblia kutubaka na ntwala, Bayuda ya kisina yina kundimaka Yezu bonso Mesia kuvandaka bantu ya ntete ya dikanda yina ya mpa. (Dan. 9:27a; Mat. 10:6) Na nima, bo kotisaka bantu mingi ya vandaka ve bantu ya Izraele na dikanda yai, sambu Piere kulandaka na kutuba nde: “Ntete beno vandaka bantu ya Nzambi ve, kansi ntangu yai beno me kuma bantu na yandi.”​—1 Pie. 2:10.

⁴ Piere vandaka kutubila banani na verse yina? Na luyantiku ya mukanda na yandi, yandi ketuba nde: “[Nzambi] pesaka beto lubutuku ya mpa sambu na kivuvu ya moyo na nsadisa ya lufutumuku ya Yezu Kristu na kati ya bafwa, na bima yina ya Nzambi me bumbaka sambu na bantu na yandi, ebuna beto kemona kiese sambu na yo. Bima yina kebebaka ve, yo mpi kekumaka mvindu ve, yo mpi kevilaka ve. Nzambi mebumbaka yo kuna na zulu sambu na beno.” (1 Pie. 1:3, 4, NW) Yo yina, dikanda yai ya mpa mesalama na Bakristu ya kupakulama, bayina kele na kivuvu ya kukwenda na zulu. Bo kele “Israele ya Nzambi.” (Gal. 6:16) Na mbona-meso mosi, ntumwa Yoane kumonaka nde ntalu ya bantu yai ya Izraele ya kimpeve kele 144 000. Bo mesumbaka “bo na kati ya bantu sambu na kupesa bo bonso makabu ya ntete na Nzambi ti na yandi mosi Mwana-dimeme” sambu bo sala bonso “banganga-Nzambi” mpi sambu bo yala “na kimvuka ti Kristo bamvula mile mosi.”​—Kus. 5:10; 7:4; 14:1, 4; 20:6; Yak. 1:18.

Keti Bantu Yankaka mpi Kele na Kati?

5. (a) Bangogo “Israele ya Nzambi” ketadila banani? (b) Sambu na inki ngogo “Israele” kevandaka ve ntangu yonso kaka na ntendula mosi?

⁵ Ya kyeleka, bangogo “Israele ya Nzambi”  yina kele na Galatia 6:16 ketadila kaka Bakristu ya kupakulama mpamba. Kansi, keti kele ti bantangu yina Yehowa kesadilaka dikanda ya Izraele bonso mbandu, to kifwani, yina ketadila mpi Bakristu yankaka kansi bapakulami mpamba ve? Beto lenda zwa mvutu na bangogo yai ya Yezu kuzabisaka bantumwa na yandi ya kwikama: “Mono kesala kuwakana ti beno, kaka mutindu Tata na mono mesalaka kuwakana ti mono, sambu na kimfumu, sambu beno dya mpi kunwa na mesa na mono na kimfumu na mono, mpi beno vanda na bakiti ya kimfumu sambu na kusambisa makanda kumi na zole ya Izraele.” (Luka 22:28-30, NW) Dyambu yai tasalama na ntangu ya “kuganga dyaka,” to ntangu ya kutomisa dyaka mambu, na Luyalu ya Bamvula Funda ya Kristu.​—Tanga Matayo 19:28, NW; noti na nsi ya lutiti.

6, 7. Na kutadila Matayo 19:28 mpi Luka 22:30, bangogo “makanda kumi na zole ya Izraele” ketadila banani?

⁶ Bantu 144 000 tasala bonso bantotila, banganga-Nzambi, mpi bazuzi na zulu na nsungi ya Luyalu ya Bamvula Funda. (Kus. 20:4) Bo tasambisa banani, mpi bo tayala banani? Na Matayo 19:28 mpi na Luka 22:30, Biblia kezabisa beto nde bo tasambisa “makanda kumi na zole ya Izraele.” Na baverse yai, “makanda kumi na zole ya Izraele” kemonisa banani? Bo kemonisa bantu yonso yina kele ti kivuvu ya kuzinga na ntoto​—bantu yina ketulaka lukwikilu na kimenga ya Yezu kansi yina kele ve na kimvuka ya banganga-Nzambi mpi bantotila. (Bo tangaka ve dikanda ya Levi na lisiti ya makanda kumi na zole ya Izraele ya kinsuni.) Bantu yina bo memonisa na baverse yai na makanda 12 ya Izraele kele bantu yina tabaka mambote ya kimpeve na kisalu ya kinganga-Nzambi ya bantu 144000. Bantu yai ya kele ve banganga-Nzambi kansi ya tabaka mambote kele mpi bantu ya Nzambi, mpi yandi kezolaka bo mpi kendimaka bo. Yo mefwana mutindu bo mefwanisama ti bantu na yandi ya ntangu ya ntama.

⁷ Ntumwa Yoane kumonaka ntete bantu 144 000 ya Izraele ya kimpeve metulama kidimbu kimakulu na ntwala ya mpasi ya nene, ebuna na nima yandi monaka mpi ‘kibuka ya nene’ yina bo lenda tanga ve ntalu, yina “mekatuka na bansi yonso.” (Kus. 7:9, NW) Bantu yai taguluka na mpasi ya nene mpi bo takota na Luyalu ya Bamvula Funda ya Kristu. Kuna bo tavukana ti bamiliare ya bantu yina tafutumuka. (Yoa. 5:28, 29; Kus. 20:13) Bantu yai yonso tasala “makanda kumi na zole [ya kifwani] ya Izraele,” yina tasambisama na Yezu ti bantu 144 000 yina tayala ti yandi.​—Bis. 17:31; 24:15; Kus. 20:12.

8. Inki mutindu mambu ya vandaka kusalama na Kilumbu ya Ndolula ya konso mvula kemonisa kuwakana yina kele na kati ya bapakulami 144 000 mpi bantu yonso yankaka?

⁸ Kuwakana yai ya kele na kati ya bantu 144 000 mpi bantu yonso yankaka vandaka kumonisama na mambu yina vandaka kusalama na Kilumbu ya Ndolula ya konso mvula. (Levi 16:6-10) Ntetentete, yo vandaka kulomba nde nganga-Nzambi ya nene kutambika mwana-ngombe ya bakala bonso makabu sambu “na masumu na yandi mosi ti sambu na masumu ya fami na yandi.” Yo yina, bo kesadilaka ntete kimenga ya Yezu sambu na nzo na yandi ya bilandi ya banganga-Nzambi, bantu yina tasala ti yandi na zulu. Dyaka, na Kilumbu ya Ndolula ya ntangu ya ntama, bo vandaka kutambika bankombo zole sambu na masumu ya bantu yankaka ya Izraele. Na mbandu yai, dikanda ya banganga-Nzambi kemonisa bapakulami 144 000, kansi bantu yankaka ya Izraele kemonisa bantu yonso yina kele ti kivuvu ya kuzinga na ntoto. Mutindu yai ya kubakisa mambu kesala nde bangogo “makanda kumi na zole ya Israele” ya kele na Matayo 19:28 ketadila ve bilandi ya banganga-Nzambi ya Yezu yina mebutukaka na mpeve kansi yo ketadila bantu yonso yina kekwikilaka na kimenga ya Yezu. *

9. Banganga-Nzambi ya mbona-meso ya tempelo yina Ezekiele kumonaka kemonisa banani, mpi bantu ya Izraele ya vandaka ve na kikanda ya kinganga-Nzambi kemonisa banani?

⁹ Beto tadila mbandu yankaka. Yehowa kupesaka mbikudi Ezekiele mbona-meso mosi ya nene ya tempelo na yandi. (Ezek., bakapu 40-48) Na mbona-meso yina, banganga-Nzambi vandaka kusala na tempelo, ebuna bo vandaka kulonga bantu mpi Yehowa vandaka kupesa bo bandongisila mpi kusungika bo. (Ezek. 44:23-31) Kaka na  mbona-meso yina, bantu ya makanda ya kuswaswana kwisaka sambu na kusambila mpi kupesa bimenga. (Ezek. 45:16, 17) Yo yina, na mbandu yai, banganga-Nzambi kemonisa bapakulami, kansi bantu ya Izraele ya vandaka ve na kikanda ya kinganga-Nzambi kemonisa bantu yina kele ti kivuvu ya kuzinga na ntoto. Mbona-meso kemonisa nde bimvuka yonso zole kesala mpenza kumosi, mpi kimvuka ya banganga-Nzambi kebaka kisika ya ntete na lusambu ya bunkete.

10, 11. (a) Inki kulungana ya bangogo ya Yezu ya kekumisa lukwikilu ngolo beto memonaka? (b) Inki ngyufula kebasika na yina metala mameme yankaka?

¹⁰ Yezu kutubilaka “mameme ya nkaka” yina tavanda ve na “lupangu” mosi ti “kibuka ya fyoti” ya balongoki na yandi ya kupakulama. (Yoa. 10:16; Luka 12:32, NW) Yandi tubaka nde: “Mono fweti kotisa bo mpi na lupangu; bo ta wa ndinga na mono, [mpi bo takuma kibuka mosi, ngungudi mosi, NW].” Kumona kulungana ya bangogo yai mekumisaka mpenza lukwikilu na beto ngolo! Bimvuka zole ya bantu mevukanaka kisika mosi​—kimvuka ya fyoti ya bapakulami mpi kibuka ya nene ya mameme yankaka. (Tanga Zakaria 8:23.) Ata mameme yankaka kesala ve na mutindu ya kifwani na kibansala ya kati ya tempelo ya kimpeve, bo kesala na kibansala ya nganda ya tempelo yina.

¹¹ Kansi kana Yehowa kesadilaka bantangu yankaka bantu ya makanda ya Izraele yina kele ve ya kinganga-Nzambi sambu na kumonisa mameme yai yankaka, keti bantu yina kele ti kivuvu ya kuzinga na ntoto fwete dya mpi kunwa bidimbu ya Lusungiminu? Ntangu yai beto tatadila mvutu ya ngyufula yai.

Kuwakana ya Mpa

12. Inki ngidika ya mpa Yehowa kutubilaka?

¹² Yehowa kutubilaka na ntwala ngidika ya mpa sambu na bantu na yandi ntangu yandi tubaka nde: “Na bilumbu yango yina mono ta wakana na bantu ya Israele mutindu yai: Mono ta kotisa bansiku na mono na ntima na bo, mpidina bo mosi kuzaba yo. Mono ta vanda Nzambi na bo, ebuna bo bo ta vanda bantu na mono.” (Yer. 31:31-33) Na nzila ya kuwakana yai ya mpa, lusilu ya Yehowa kupesaka Abrahami zolaka kulungana na mutindu ya lukumu mpi ya kezinga mingi.​—Tanga Kuyantika 22:18.

13, 14. (a) Banani kevukanaka na kuwakana ya mpa? (b) Banani kebakilaka yo mambote, mpi nki mutindu bo ‘kesimbaka’ kuwakana yai ya mpa?

¹³ Yezu kutubilaka kuwakana yai ya mpa na mpimpa ya nsuka na ntwala ya lufwa na yandi ntangu yandi tubaka nde: “Dikopa yai ke songa kuwakana ya mpa ya Nzambi me wakana ti beno na menga na mono yai ke losana sambu na beno.” (Luka 22:20; 1 Kor. 11:25) Keti Bakristu yonso kele na kati ya kuwakana yai ya mpa? Ve. Bankaka, bonso bantumwa yina kunwaka dikopa yina na nkokila yango, kele bantu yina kevukanaka na kuwakana ya mpa. * Yezu kusalaka kuwakana yankaka ti bo sambu na kuyala kumosi ti yandi na Kimfumu na yandi. (Luka 22:28-30) Bo tayala ti Yezu na Kimfumu na yandi.​—Luka 22:15, 16.

¹⁴ Inki beto lenda tuba sambu na bantu yina tazinga na ntoto na nsi ya Kimfumu na yandi? Bo kele bantu ya kebakaka mambote na kuwakana ya mpa. (Gal. 3:8, 9) Ata bo kevukanaka ve, bo ‘kesimbaka’ kuwakana yai na kuzitisaka bansiku na yo, kaka mutindu mbikudi Yezaya kutubaka yo: “Ata nge kele nzenza yina me kota na kimvuka ya bantu na mono, kana nge zola mono ti kusadila mono, kana nge zitisa mbote kilumbu ya kupema, kana nge landa bansiku ya beto wakanaka ti nge, mono ta nata nge na ngumba na mono Nzambi, mono ta pesa nge kiese na nzo na mono ya bisambu.” Na nima Yehowa ketuba nde: “Sambu nzo na mono bo ta binga yo nzo ya bisambu ya bantu yonso ya nsi-ntoto.”​—Yez. 56:6, 7.

Banani Fwete Dya mpi Kunwa Bidimbu?

15, 16. (a) Ntumwa Polo kewakanisa kuwakana ya mpa ti inki? (b) Sambu na inki bantu yina kele ti kivuvu ya kuzinga na ntoto kedyaka ve mpi kenwaka ve bidimbu ya Lusungiminu?

¹⁵ Bantu yina kele na kati ya kuwakana ya mpa “ke na nswa ya kukota na kisika ya kuluta nsiku.” (Tanga Baebreo 10:15-20.) Bo bantu tabaka “kimfumu yina ke nikanaka ve.” (Baeb. 12:28) Yo yina, kaka bantu yina tavanda bantotila mpi banganga-Nzambi na zulu ti Yezu Kristu bantu  fwete nwa “dikopa” yina kemonisa kuwakana ya mpa. Bo mesilaka mpi bantu yai ya kevukanaka na kuwakana ya mpa na kukwelana ti Mwana-Dimeme. (2 Kor. 11:2; Kus. 21:2, 9) Bantu yonso yankaka yina kekwisaka na Lusungiminu ya konso mvula kele bantu ya ketalaka na luzitu yonso, kansi bo kedyaka ve mpi kenwaka ve bidimbu.

¹⁶ Polo kesadisa beto mpi na kubakisa nde bantu yina kele ti kivuvu ya kuzinga na ntoto kedyaka ve mpi kenwaka ve bidimbu ya Lusungiminu. Yandi zabisaka Bakristu ya kupakulama nde: “Sambu konso ntangu ya beno ta diaka mampa yai ti ya beno ta nwaka dikopa yai, beno ta zabisaka bantu nsangu ya lufwa ya Mfumu, tii kuna ya yandi ta kwisa kuvutuka.” (1 Kor. 11:26) Inki ntangu Mfumu ‘tavutuka’? Ntangu yandi takwisa kubaka muntu ya nsuka ya kimvuka ya nkento na yandi ya kupakulama sambu na kunata bo na nzo na bo na zulu. (Yoa. 14:2, 3) Yo kele pwelele nde, kusungimina konso mvula Madya ya Nkokila ya Mfumu talanda ve na kusalama kukonda nsuka. ‘Bantu ya mebikalaka’ ya nkuna ya nkento yina kele ntete na ntoto talanda na kudya madya yai tii kuna bo yonso tabaka lufutu na bo na zulu. (Kus. 12:17) Kansi, kana yo vandaka kulomba nde bantu yina tazinga kimakulu na ntoto kudya mpi kunwa bidimbu, pana madya yai ya Lusungiminu zolaka kulanda kusalama kukonda nsuka.

“Bo Takuma Mpenza Bantu na Mono”

17, 18. Inki mutindu mbikudulu ya kele na Ezekiele 37:26, 27 melunganaka?

¹⁷ Yehowa kutubilaka na ntwala bumosi ya bantu na yandi na bangogo yai: “Mono ta wakana na bo kuwakana mosi yina ta pesaka bo ngemba tii kuna; mono ta kumisa bo bantu mingi, ebuna mono ta tunga Nzo-Nzambi na mono na ntoto na bo, kisika yo vandaka tii kuna. Mono ta zingaka kuna ti bo; mono ta vandaka Nzambi na bo ebuna bo ta vandaka bantu na mono.”​—Ezek. 37:26, 27.

¹⁸ Bantu yonso ya Nzambi kele na dibaku ya kubaka mambote ya kulungana ya lusilu yai ya kitoko, kuwakana yai ya ngemba. Ee, Yehowa mendimisaka nde bansadi na yandi yonso ya bulemfu tavanda na ngemba. Mbuma ya mpeve na yandi kemonana na kati na bo. Kisika na yandi ya santu, yina memonisama na lusambu ya bunkete ya Bukristu, kele na kati na bo. Bo mekumaka mpenza bantu na yandi, sambu bo meyambulaka mitindu yonso ya lusambu ya biteki mpi bo mekitulaka Yehowa, Nzambi mosi kaka ya bo kesambilaka.

19, 20. Banani kele na kati ya bantu yina Yehowa kebingaka nde “bantu na mono,” mpi inki mambu kuwakana ya mpa mesadisaka na kulungisa?

¹⁹ Yo kele kyese mpenza na kumona mutindu bo mevukisaka bimvuka zole yai na bilumbu na beto! Ata kibuka ya nene yina kelanda kukuma mingi kele ve ti kivuvu ya kukwenda na zulu, bo kele na lukumu ya kuvukana ti bantu yina kele ti kivuvu ya kukwenda na zulu. Bo mekangamaka bo mosi ti Izraele ya Nzambi. Sambu bo mesalaka mutindu yina, bo kele na kati ya bantu yina Yehowa kebingaka nde “bantu na mono.” Mbikudulu yai kelungana na bo: “Makanda mingi takangama mpenza na Yehowa na kilumbu yina, mpi bo takuma mpenza bantu na mono; mpi mono tavanda na kati na beno.”​—Zak. 2:11, NW; tanga Yezaya 65:22; Kusonga 21:3, 4.

²⁰ Yehowa mesalaka mambu yai yonso na nzila ya kuwakana ya mpa. Bamilio ya banzenza ya kimpeve mekumaka bantu ya dikanda yina Yehowa kendimaka. (Mis. 4:1-5) Bo kele na lukanu ya kulanda na kusimba kuwakana yina na kundimaka bangidika na yo mpi na kulemfukaka na bansiku na yo. (Yez. 56:6, 7) Sambu bo kesalaka mutindu yina, kumosi ti Izraele ya Nzambi, bo tabaka ngemba ya kemanaka ve. Bika nde yo vanda dikabu na nge​—bubu yai mpi mvula na mvula!

[Banoti na Nsi ya Lutiti]

Keti Nge Keyibuka?

• Banani kele “makanda kumi na zole ya Izraele” yina bapakulami 144 000 tasambisa?

• Na kuwakana ya mpa, inki kuwakana bapakulami mpi mameme yankaka kele na yo?

• Keti Bakristu yonso fwete dya mpi kunwa bidimbu ya Lusungiminu?

• Inki bumosi Biblia kutubilaka sambu na bilumbu na beto?

[Bangyufula ya Disolo ya Kulonguka]