Biblia Kele Mpenza Ndinga ya Kupemama ya Nzambi

NTUMWA POLO zolaka kutuba mpenza inki ntangu yandi tubaka nde Biblia kele ya “kupemama na Nzambi”? (2 Timoteo 3:16, NW) Sambu Polo kusonikaka mambu yai na Kigreki, yandi sadilaka ngogo yina ketendula ntetentete “mefulumunama na Nzambi.” Na mutindu yina, Polo kutubaka nde na nsadisa ya mpeve santu na yandi, Nzambi kutwadisaka bansoniki ya Biblia na kusonika kaka mambu yina yandi vandaka kuzola nde bo sonika.

Bansoniki yai ya Biblia “vandaka kutuba na zina ya Nzambi  sambu mpeve-santu vandaka kusonga bo mambu yonso ya bo vandaka kutuba,” mutindu ntumwa Piere kutubaka. (2 Piere 1:21) Yo yina, ntumwa Polo lendaka mpi kubinga mikanda yankaka ya Biblia “[masonama ya santu yina, NW] lenda pesa nge mayele yina ta gulusa nge kana nge tula ntima na Yesu Kristo.”​—2 Timoteo 3:15.

Bantu mingi kendimaka ve ata fyoti nde Nzambi kele munkwa ya Biblia. Bantu yina ketulaka ntembe menwanisaka ngolo kibeni kwikama ya Biblia, mpi mbala mingi bo kesalaka mutindu muntu ya arkeolozi Sir Charles Marston kutubaka na “kuvwezaka masolo ya Biblia.” Bantu yankaka ketubaka nde yo kele kaka “kimvuka mosi ya ntama ya masolo ya luvunu.”

Tadila Banzikisa

Yo yina, keti beto lenda tudila Biblia ntima? Yo kele mfunu nde nge baka desizio ya mbote na dyambu yai. Sambu na inki? Sambu kana Biblia kele ti mambu yina Nzambi yandi mosi kutubaka, yo tavanda buzoba​—nkutu mbi mpenza—​na kubuya kundima yo. Kiteso yina nge kebikaka nde yo vanda na bupusi ya kyeleka na kutwadisa bisalu na nge mpi na kusadisa nge na kusala balukwikilu na nge takulumuka mingi mpenza kana nge kemona yo kaka bonso ndinga ya bantu kansi ve Ndinga ya Nzambi.​—1 Tesalonika 2:13.

Inki mutindu nge lenda baka desizio? Inki mutindu nge kebakaka desizio kana nge tatudila bantu yina nge kekutana ti bo ntima? Dyambu mosi kele ya kyeleka. Yo kele mpasi mpenza na kutula ntima ya mvimba na muntu yina nge mezaba ve mbote. Na ntangu nge mekuma kuzaba bantu mbote, nge kelongukaka na kuzaba kana bo kele mpenza bantu ya masonga mpi ya nge lenda tudila ntima. Nge lenda longuka na kuzaba Biblia na mutindu mosi. Kundima ve bindima-ndima malongi ya mbi to ya mekatuka na bangindu ya bantu yina kebebisaka ntima ya beto ketulaka na Biblia. Baka ntangu ya kutadila banzikisa ya kendima mambu ya Biblia ketuba nde yo kele ya “kupemama na Nzambi.”

Ntembe ya Mekatuka na “Banduku”

Kulemba ve nitu sambu ata bantu yina kekudibingaka bo mosi nde “banduku” ya Biblia ketulaka ntembe na bukyeleka mpi busikisiki na  yo. Bubu yai, bantu mingi ya ketendulaka Biblia, ata bo ketubaka nde bo kele Bakristu, “ketubilaka Masonuku kaka bonso disolo ya bantu mesonikaka,” mutindu diksionere mosi (New Dictionary of Theology) ketuba.

Bantu mingi ya kelongukaka teolozi ketulaka ntembe na yina metala bantu yina kusonikaka mikanda ya Biblia. Mu mbandu, bankaka ketubaka nde profete Yezaya ve muntu kusonikaka mukanda ya Yezaya. Bo ketubaka nde bo sonikaka mukanda yina ya Biblia bamvula mingi na nima ya ntangu ya Yezaya. Mukanda Concise Bible Commentary, ya Lowther Clarke, ketuba nde yo kele “mukanda yina bantu mingi kusonikaka na nsungi ya bamvula mingi.” Kansi bantu yina ketubaka mambu ya mutindu yina kevilaka nde Yezu Kristu ti balongoki na yandi kutubaka mbala mingi nde Yezaya muntu kusonikaka mukanda yai.​—Matayo 3:3; 15:7; Luka 4:17; Yoane 12:38-41; Roma 9:27, 29.

Kima ya mbi kuluta, bantu yina ketulaka ntembe na Biblia, mu mbandu muntu ya ketendulaka Biblia J. R. Dummelow, ketuba nde bambikudulu ya kele na mukanda ya Daniele “kele mpenza mambu yina kusalamaka ntama na ntwala kansi nsoniki ketubila yo bonso mbikudulu.” Mbala yankaka dyaka, ntangu bo ketubaka mutindu yina, bo ketadilaka ve kimbangi ya Yezu Kristu yandi mosi. Yezu kukebisaka na yina metala “kima ya mvindu yina kenataka mpasi, yina profete Daniele kutubilaka, metelama na kisika ya santu.” (Matayo 24:15, NW) Keti yo mefwana nde Mukristu kundima nde Yezu Kristu yandi mosi zolaka kuvukana na kukusa bantu​—nde yandi zolaka kupesa maboko na dyambu mosi ya kusalamaka yina bo metubila bonso mbikudulu? Ata fyoti ve.

Keti Yo Kele na Mfunu?

Nge lenda yula nde, “kansi keti yo kele mpenza na mfunu na kuzaba kana banani kusonikaka Biblia?” Ee, yo kele mfunu mingi mpenza. Keti nge tandima mukanda mosi ya ketuba nde yo kele luzolo ya nsuka mpi testama ya nduku na nge kana na nima yo monana nde yandi ve muntu kusonikaka yo? Yindula nde bantu ya mayele kuzabisa nge nde yo vandaka mukanda ya luvunu​—nde bankundi ya vandaka na mabanza ya mbote kusonikaka mambu yina bo yindulaka nde yo vandaka luzolo ya nduku na nge. Keti yo takitisa ve valere ya mukanda yina? Keti nge tatula mpenza ntima nde ya kyeleka mukanda yina kele ti luzolo ya nduku na nge?

Yo kele mutindu mosi sambu na Biblia. Yo keyitukisa ve na kumona nde bantu mingi, ata bayina ketubaka na munoko nde bo kele Bakristu, kemonaka nde bo kele na nswa ya kubuya mambu yina yo ketubaka na mambu ya metala masonga, bikalulu ya mbote na yina metala kuvukisa nitu, mpi buna na buna. Mbala ikwa nge mewaka bantu ketuba na kuvweza yonso mambu bonso yai, “Oh, kansi yo kele na Kuwakana ya Ntama!”​—bonso nde bo kezolaka kutuba nde yo kele na mfunu mingi ve. Mpi bo kesalaka mutindu yina ata ntumwa Polo kubingaka kitini yina bantu kebingaka nde Kuwakana ya Ntama nde “masonama ya santu” yina vandaka ya “kupemama na Nzambi.”

Kansi nge lenda tuba nde, “ntembe kele ve nde beto lenda mona ve mpamba banzikisa yonso yina bantu ya mayele kepesaka.” Ata fyoti ve! Mu mbandu, beto fwete tonda bantu ya mayele ya masonga yina mesadisaka beto na kuzaba masonama ya kisina ya Biblia. Yo ke pwelele nde bifu ya fyoti mekotaka na masonama ya Biblia na ntangu bo vandaka kusala-sala bakopi na yo na nsungi ya bamvu-nkama. Kansi  kuvila ve nde: Luswaswanu ya nene kele na kati ya kundima nde bifu ya fyoti kukotaka na masonama ya Biblia mpi kutuba nde Biblia ya mvimba kele kima ya bantu mesalaka.

Landa na Kutula Ntima na “Masonama ya Santu”

Kaka na ntwala ya kutuba nde Biblia vandaka ya kupemama na Nzambi, Polo kuzabisaka Timoteo sambu na nki disolo ya kupemama ya mutindu yai kuvandaka mfunu. Yandi tubaka nde, “na bilumbu ya nsuka, . . . . bantu ya mbi ti bantu ya luvunu, mbi na bo ta kwisa mingi, sambu bo ta kusaka bantu ya nkaka, bantu ya nkaka mpi ta kusaka bo.” (2 Timoteo 3:1, 13) Na bilumbu ya Polo, bantu yina vandaka kuyindula nde bo kele “bantu ya mayele” vandaka kusadila ‘mambu ya kitoko’ sambu na kukusa bantu mpi kulembisa kundima na bo na Yezu Kristu. (1 Korinto 1:18, 19; Kolosai 2:4, 8) Sambu na kuditanina na bupusi na bo, ntumwa Polo kusyamisaka Timoteo na ‘kulanda kaka mambu yina ya yandi longukaka banda na kileki na yandi na nzila ya masonama ya santu’ yina katukaka na Nzambi.​—2 Timoteo 3:14, 15.

Yo kele mpi mfunu nde nge sala mutindu yina na ‘bilumbu yai ya nsuka.’ Kumona ve mpamba kigonsa ya kukusama na mambu yina kevandaka mbala mingi “mambu ya kitoko” yina bantu ya mayele ketubaka. Kansi, bonso Bakristu ya mvu-nkama ya ntete, kuditanina nge mosi na kutulaka ntima ya mvimba na mambu ya nge melonguka na Biblia​—yina kele mpenza Ndinga ya kupemama ya Nzambi.

Bambangi ya Yehowa tavanda na kyese ya kusadisa nge na kukwikila na Biblia. Mu mbandu, bo lenda songa nge mutindu disolo ya luzingu ya bantu memonisaka nde beto lenda tula mpenza ntima na minsiku ya Biblia; mutindu Biblia kewakana na siansi ntangu yo ketubila mambu ya siansi; mutindu yo kele na kuwakana mpenza banda na luyantiku tii na nsuka; mutindu bambikudulu na yo melunganaka na sikisiki yonso​—mpi mambu mingi yankaka. Kana nge mezola, sonikila bambasisi ya zulunalu yai sambu na kubaka bansangu yina mesadisaka bamilio ya bantu ya ntima ya masonga na kumona nde Biblia kele mpenza Ndinga ya Nzambi.

[Bangogo sambu na kubenda dikebi ya kele na lutiti 5]

Inki mutindu nge kebakaka desizio kana nge tatudila bantu yina nge kekutana ti bo ntima?

[Bangogo sambu na kubenda dikebi ya kele na lutiti 6]

Beto fwete tonda bantu ya mayele ya masonga yina mesadisaka beto na kuzaba masonama ya kisina ya Biblia