Babakala​—Beno Kuna na Kimpeve mpi Beno Sala Ngolo na Kubaka Mikumba!

“Muntu yina kekuna sambu na mpeve takatula luzingu ya mvula na mvula.”​—GAL. 6:8, NW.

1, 2. Inki mutindu Matayo 9:37, 38 ke na kulungana, ebuna yo kebasisa nki mfunu na mabundu?

NTANGU yai nge kele na kumona mambu yina bo tayibukaka kimakulu! Kisalu mosi yina Yezu kutubilaka ke na kusalama mpi keyela nswalu. Yezu kutubaka nde: “Bambuma mingi kele na bilanga, kansi bantu ya kisalu kele mingi ve sambu na kukatula yo. Beno bondila munkwa-bilanga na kutinda bantu ya nkaka ya kisalu sambu na kukatula bambuma na yandi.” (Mat. 9:37, 38) Yehowa Nzambi ke na kupesa mvutu na bisambu ya mutindu yai na mutindu mosi ya mesalamaka ntete ve. Na mvula ya kisalu 2009, ntalu ya mabundu ya Bambangi ya Yehowa na ntoto ya mvimba kumataka na 2 031, ebuna yo kumaka 105 298. Na mwayene, bantu 757 kubakaka mbotika konso kilumbu!

² Kuyela ya mutindu yai kebasisa mpusa ya babakala ya kufwana sambu na kubaka kisika ya ntete na kisalu ya kulonga mpi kugungula na mabundu. (Ef. 4:11) Banda bamvula mingi, Yehowa mebasisaka babakala ya kufwana sambu na kulungisa bampusa ya mameme na yandi, mpi beto ketula ntima nde yandi talanda na kusala mutindu yina. Mbikudulu yina kele na Mishe 5:5 (NW) kendimisa beto nde na bilumbu ya nsuka, bantu ya Yehowa tavanda ti “bangungudi nsambwadi” mpi “bamfumu nana,” yina kemonisa ntalu mingi ya babakala ya kufwana yina tabaka kisika ya ntete na kati na bo.

3. Bangogo ‘kukuna sambu na mpeve’ ketendula inki?

³ Kana nge kele Mbangi ya Yehowa ya bakala yina mebakaka mbotika, inki lenda sadisa nge na kuzola kumonisa mpusa ya kubaka mikumba? Dyambu mosi ya mfunu kele nde nge fwete ‘kuna sambu na mpeve.’ (Gal. 6:8, NW) Kusala mutindu yina ketendula kuzinga na mutindu yina kepesa mpeve santu ya Nzambi nzila na kusala kukonda mpasi na luzingu na nge. Vanda ti lukanu ya ‘kukuna ve sambu na nitu.’ Kupesa ve nzila na bima bonso kimvwama, kulutisa ntangu, mpi bansaka ya kulutisa ntangu nde yo fyotuna mpusa na nge ya kusala mingi na kisalu ya Nzambi. Bakristu yonso fwete ‘kuna sambu na mpeve,’ mpi na nima, babakala yina kesalaka mutindu yina lenda lungisa mambu ya bo kelombaka sambu na kubaka mikumba na dibundu. Sambu bubu yai beto kele na mpusa ya mingi ya bansadi ya kisalu mpi bankuluntu, disolo yai ketadila mingimingi bampangi-babakala. Yo yina, bampangi-babakala, beto kesyamisa beno na kutadila disolo yai na kisambu.

Monisa Mpusa Sambu na Kisalu Mosi ya Mbote

4, 5. (a) Bokesyamisa babakala ya mebakaka mbotika na kumonisa mpusa ya kubaka nki mikumba na dibundu? (b) Inki mutindu muntu lenda monisa mpusa?

⁴ Mpangi-bakala kekumaka ve nkengi kaka mbala mosi kukonda kusala bikesa. Yandi fwete monisa mpusa sambu na ‘kisalu yai ya mbote.’ (1 Tim. 3:1) Yo ketadila mpi kusadila bampangi-Bakristu na kulungisaka bampusa na bo na masonga yonso. (Tanga Yezaya 32:1, 2.) Bakala yina kele ti bikuma ya mbote mpi kesala bikesa sambu na kubaka mikumba kele ve muntu ya kezolaka kimfumu mingi. Kansi, yandi kele ya kufuluka ti mpusa ya kukonda bwimi sambu na mambote ya bankaka.

⁵ Muntu kesosaka kukuma nsadi ya kisalu mpi kemonisaka mpusa ya kukuma nkengi na kusalaka ngolo sambu na kulungisa mambu ya bo kelombaka yina kele na Masonuku. (1 Tim. 3:1-10, 12, 13;  Tito 1:5-9) Kana nge kele bakala yina mekudipesaka, kudiyula nde: ‘Keti mu kesalaka mingi kisalu ya kusamuna, mpi keti mu kesadisaka bankaka na kusala mutindu yina? Keti mu ketungaka bampangi bansambidi na kutulaka dikebi ya masonga na mambote na bo? Keti mu mezabanaka bonso longoki ya mbote ya Ndinga ya Nzambi? Keti mu ketomisaka bakomantere na mono? Keti mu kelungisaka mbote-mbote mikumba yina bankuluntu mepesaka mono?’ (2 Tim. 4:5) Yo mefwana kutadila bangyufula ya mutindu yai na dikebi yonso.

6. Inki kele dyambu ya mfunu ntangu muntu kesosa kulungisa mambu ya bo kelombaka sambu na kubaka mikumba na dibundu?

⁶ Mutindu yankaka ya kufwana sambu na kubaka mikumba na dibundu kele ya kukuma “kikesa na” kimuntu na beto ya kati na nsadisa ya mpeve ya Nzambi. (Ef. 3:16) Kukuma nsadi ya kisalu to nkuluntu na dibundu ya Bukristu kele ve dyambu ya ketadila kupona muntu na nzila ya vote sambu na kisalu mosi buna. Muntu lenda baka mukumba yai kaka kana yandi meyela na kimpeve. Inki mutindu muntu keyelaka na kimpeve? Mutindu mosi ya kusala yo kele “kutambula na mpeve” (NW) mpi kuyedisa mbuma na yo. (Gal. 5:16, 22, 23) Na ntangu nge kemonisa bikalulu ya kimpeve yina kevandaka mfunu sambu na kubaka mikumba ya ngika, mpi ntangu nge kesadila bandongisila ya bo kepesa nge sambu na kutomisa mambu, ‘kuyela na nge tamonana na meso ya bantu yonso.’​—1 Tim. 4:15, NW.

Mpeve ya Kuditambika Kele Mfunu

7. Kusadila bankaka kelombaka inki?

⁷ Kusadila bankaka kelombaka kusala ngolo mpi kumonisa mpeve ya kuditambika. Sambu bankengi kele bangungudi ya kimpeve, makambu ya mameme kevandaka mfunu mingi sambu na bo. Simba mutindu mikumba ya kisalu na yandi ya kugungula kuvandaka na bupusi na ntumwa Polo. Yandi zabisaka bampangi-Bakristu ya Korinto nde: “Mono sonikilaka beno mukanda yina ti mpasi ti mawa na ntima; mansanga vandaka kubasika mpi na meso. Mono sonikilaka beno yo ve sambu na kupesa beno mawa, kansi sambu na kusonga beno nde mono ke zolaka beno mingi.” (2 Kor. 2:4) Yo kemonana pwelele nde Polo kudipesaka ya mvimba na kisalu na yandi.

8, 9. Pesa bambandu ya kele na Biblia ya kemonisa mutindu babakala kulungisaka bampusa ya bantu yankaka?

 ⁸ Mpeve ya kuditambika kevandaka ntangu yonso kidimbu ya kuzabila babakala yina mesalaka ngolo sambu na mambote ya bansadi ya Yehowa. Mu mbandu, yo lenda vanda mpenza mpasi na kuyindula Noa kezabisa bantu yankaka ya dibuta na yandi nde: ‘Kana beno manisa kutunga maswa, beno zabisa mono sambu mono kwisa kuvukana ti beno.’ Moize kusongaka ve bana ya Izraele na Ezipte nde: ‘Mu takutana ti beno na Nzadi-Mungwa ya Mbwaki. Beno sadila nzila ya kuluta mbote sambu na kukuma kuna.’ Yozue kutubaka ve ata fyoti nde: ‘Kana bibaka ya Yeriko mebwa, beno zabisa mono.’ Mpi Yezaya kusongaka ve musapi na muntu yankaka mpi kutuba nde: ‘Yandi yina! Tinda yandi.’​—Yez. 6:8.

⁹ Mbandu ya kuluta nene ya muntu yina kubikaka nde mpeve ya Nzambi kutwadisa yandi kele Yezu Kristu. Yandi ndimaka na luzolo yonso na kusala bonso Ngulusi ya bantu. (Yoa. 3:16) Keti zola ya Yezu ya kuditambika fwete pusa beto ve na kumonisa mpeve ya kuditambika? Ntangu yandi vandaka kutubila mawi na yandi sambu na mameme, nkuluntu mosi ya mesalaka mingi kutubaka nde: “Bangogo ya Yezu kusongaka Piere​—keba mameme na mono—​kevandaka na bupusi mingi na luzingu na mono. Na nsungi ya bamvula, mu mebakisaka mutindu mwa bangogo fyoti ya zola to mwa dyambu mosi ya mesalama na ntima ya mbote lenda pesa muntu kikesa. Kugungula kele kisalu mosi ya mu kezolaka mingi.”​—Yoa. 21:16.

10. Inki lenda pusa bampangi-babakala na kulanda mbandu ya Yezu na yina metala kusadila bankaka?

¹⁰ Na yina metala mameme ya Nzambi, ntembe kele ve nde babakala ya mekudipesaka kezolaka kumonisa nkadilu ya Yezu, yina kutubaka nde: “Mono ta pesa beno ntangu ya kupema.” (Mat. 11:28) Lukwikilu na Nzambi mpi zola sambu na dibundu kepusaka bampangi-babakala na kumonisa mpusa sambu na kisalu yai ya mbote, kukonda kuyindula nde yo kelombaka kuditambika mingi to nde yo kelombaka mambu mingi kibeni. Ebuna kana muntu mosi kezola mpenza ve kumonisa mpusa ya kubaka mikumba? Keti mpangi-bakala lenda yedisa mpusa ya kusadila dibundu?

Yedisa Mpusa ya Kusadila Bankaka

11. Inki mutindu muntu lenda yedisa mpusa ya kusadila bankaka?

¹¹ Kana bangindu ya kemonisa nde nge takuka ve kekanga nge nzila ya kumonisa mpusa ya kubaka mikumba, yo kele mbote nde nge samba sambu na kulomba mpeve santu. (Luka 11:13) Mpeve ya Yehowa tasadisa nge na kunwana ti konso susi yina nge lenda vanda na yo na dyambu yai. Nzambi muntu kepesaka beto mpusa ya kusadila bankaka, sambu kima kepesaka mpangi-bakala mpusa ya kuzola kubaka mikumba mpi na nima kepesaka yandi ngolo ya kusala kisalu ya santu kele mpeve ya Yehowa. (Filp. 2:13; 4:13) Yo yina, yo mefwana na kulomba Yehowa sambu yandi sadisa nge na kuyedisa mpusa ya kundima mikumba na dibundu.​—Tanga Nkunga 25:4, 5.

12. Inki mutindu muntu lenda zwa mayele ya mefwana sambu na kulungisa mikumba yina bo mepesaka yandi?

¹² Sambu yandi kemona nde bampusa ya mameme kele mpasi mpi kelomba mambu mingi, Mukristu lenda baka lukanu ya kumonisa ve mpusa ya kuzola mikumba. To yandi lenda yindula nde yandi mekonda mayele ya mefwana sambu na kulungisa mikumba yina. Kana yo kele mutindu yina, ziku yandi lenda zwa mayele na kulongukaka mbote-mbote Ndinga ya Nzambi mpi mikanda yina ketendulaka Biblia. Yandi lenda kudiyula nde, ‘Keti mu kebumbaka ntangu sambu na kulonguka Ndinga ya Nzambi, mpi keti mu kesambaka sambu na kulomba mayele?’ Longoki Yakobo kusonikaka nde: “Kana muntu mosi na kati na beno ke na mayele ve, yandi lomba yo na Nzambi, ebuna Nzambi ta pesa yandi yo; sambu Nzambi ke zolaka kukaba mingi na bantu yonso na ntima ya mbote.” (Yak. 1:5) Keti nge kendimaka bangogo yai ya kupemama? Sambu na kupesa mvutu na kisambu ya Salomo, Nzambi kupesaka yandi “mayele ti ngangu” yina kusadisaka yandi na kuswasukisa mambu ya mbote ti ya mbi ntangu yandi vandaka kusambisa. (1 Bant. 3:7-14) Ya kyeleka, mbandu ya Salomo vandaka ya sipesiali. Kansi, beto lenda tula ntima nde Nzambi tapesa mayele na babakala yina yandi mepesaka mikumba na dibundu sambu bo keba mameme na yandi mbote-mbote.​—Bing. 2:6.

13, 14. (a) Tendula mutindu ‘zola ya Kristu’ vandaka kutwadisa Polo. (b) Inki mutindu ‘zola ya Kristu’ fwete twadisa beto?

 ¹³ Kima yankaka ya lenda sadisa na kuyedisa mpusa ya kusadila bankaka kele kuyindula na mudindu mambu yonso yina Yehowa ti Mwana na yandi mesalaka sambu na beto. Mu mbandu, beto tadila 2 Korinto 5:14, 15. (Tanga.) Inki mutindu ‘zola ya Kristu keyalaka beto’? Zola yina Kristu kumonisaka ntangu yandi pesaka luzingu na yandi sambu na mambote na beto na kuwakana ti luzolo ya Nzambi kele nene mpenza na mpila nde na ntangu ntonda na beto keyela, yo kesimbaka mpenza ntima na beto. Polo kubikaka nde zola ya Kristu kutwadisa yandi. Yo kangaka yandi nzila ya kusala mambu na bwimi mpi yo sadisaka yandi na kusala nde kusadila Nzambi mpi bankaka na kati mpi na nganda ya dibundu kuvanda balukanu na yandi ya mfunu.

¹⁴ Kuyindulula zola yina Kristu kuvandaka na yo sambu na bantu kepusaka beto na kumonisa ntonda. Nsuka-nsuka, beto kebakisaka nde yo mefwana ve ata fyoti nde beto landa ‘kukuna sambu na nitu’ na kulandaka balukanu ya bwimi mpi kuzinga ntetentete sambu na kulungisa bampusa na beto mosi. Kansi, beto kesalaka bansoba na luzingu na beto sambu na kutula na kisika ya ntete kisalu yina Nzambi mepesaka beto. Yo kepusaka beto na kusala na zola yonso bonso “bampika” sambu na bampangi na beto. (Tanga Galatia 5:13.) Kana beto kekuditadila bonso bampika yina kesala na kudikulumusa yonso sambu na mambote ya bansadi ya Yehowa ya mekudipesaka, beto tasadilaka bo mambu ti lukumu mpi luzitu. Ya kyeleka, beto talanda ve bikalulu ya kutonga mpi ya kusambisa bankaka, yina Satana kesyamisaka.​—Kus. 12:10.

Bikesa ya Dibuta

15, 16. Inki mukumba bantu ya dibuta kele na yo na ntangu bo kesosa kuzaba kana bakala mosi mefwana na kuponama bonso nsadi ya kisalu to nkuluntu?

¹⁵ Kana mpangi-bakala mosi mekwelaka mpi kele ti bana, bo ketadilaka mambu ya dibuta na yandi ntangu bo kesosaka kuzaba kana yandi mefwana na kukuma nsadi ya kisalu to nkuluntu. Ya kyeleka, bo ketadilaka mpenza kimpeve mpi lukumu ya dibuta na yandi sambu na kupona yandi. Dyambu yai kemonisa mfunu ya mukumba yina dibuta kele na yo ya kupesa tata mpi bakala maboko na ntangu yandi kesosa kusadila dibundu bonso nsadi ya kisalu to nkuluntu.​—Tanga 1 Timoteo 3:4, 5, 12.

¹⁶ Yehowa kesepelaka ntangu bantu ya dibuta ya Bukristu kesalaka kumosi. (Ef. 3:14, 15) Yo kelombaka bukatikati sambu na kulungisa mikumba ya dibundu mpi kuyala nzo “na mutindu mosi ya mbote.” (NW) Yo yina, yo kele mfunu nde nkuluntu to nsadi ya kisalu kulonguka Biblia ti nkento mpi bana na yandi na mpila nde bantu yonso kubaka mambote ya Lusambu ya Dibuta konso mposo. Yandi fwete salaka mbala na mbala kisalu ya bilanga ti bo. Sambu na kikuma yina, yo kele mfunu nde bantu ya mabuta kusala na kuwakana ti bikesa ya mfumu ya dibuta.

Keti Nge Tasala Dyaka?

17, 18. (a) Kana mpangi-bakala mosi mefwana dyaka ve sambu bo pona yandi, inki yandi lenda sala? (b) Inki dibanza mpangi-bakala mosi yina kusalaka ntete bonso nkuluntu to nsadi ya kisalu lenda vanda na yo?

¹⁷ Ziku nge vandaka nkuluntu to nsadi ya kisalu na ntangu mosi buna kansi ntangu yai nge kele dyaka ve ti mukumba yina. Nge kezolaka Yehowa mpi nge lenda ndima nde yandi kelanda kaka na kukeba nge. (1 Pie. 5:6, 7) Keti bo mesongaka nge nde nge fwete sala mwa bansoba? Vanda ti luzolo ya kundima kifu na nge mpi sala ngolo na kununga yo ti lusadisu ya mpeve ya Nzambi. Kansi kubumba ve makasi. Vanda mayele, mpi vanda ti bangindu ya mbote. Nkuluntu mosi yina mesalaka bamvula mingi kansi yina kuvidisaka mikumba na yandi ketuba nde: “Mu vandaka ti lukanu  ya kutanina bikalulu na mono ya kukwenda na balukutakanu, ya kusala kisalu ya bilanga, mpi ya kutanga Biblia yina mu vandaka na yo ntangu mu vandaka nkuluntu​—yina mu nungaka na kulungisa. Mu longukaka kukanga-ntima sambu mu vandaka kuyindula nde mu tavutukila mikumba na mono na nima ya mvula mosi to bamvula zole, kansi yo bakaka bamvula kiteso ya nsambwadi na ntwala nde mu kuma dyaka nkuluntu. Na ntangu yina nsyamisa ya bo pesaka mono ya kulemba ve kansi ya kulanda na kumonisa mpusa ya kubaka mikumba kusadisaka mono mingi mpenza.”

¹⁸ Kana nge kele mpangi-bakala ya kekutana ti mambu ya beto mekatuka kutubila, kulemba ve nitu. Yindulula mutindu Yehowa ke na kusakumuna kisalu na nge ya kusamuna mpi dibuta na nge. Tunga dibuta na nge na kimpeve, kwenda kutala bantu ya maladi, mpi pesa bantu ya melemba kikesa. Kuluta yonso, baka na valere dibaku ya nge kele na yo ya kukumisa Nzambi mpi kuzabisa nsangu ya mbote ya Kimfumu bonso Mbangi ya Yehowa. *​—Nk. 145:1, 2; Yez. 43:10-12.

Tadila Luzingu na Mutindu ya Mpa

19, 20. (a) Bo kesyamisa babakala yonso ya mebakaka mbotika na kusala inki? (b) Inki beto tatubila na disolo ya kelanda?

¹⁹ Mpusa ya bankengi mpi bansadi ya kisalu kele mingi bubu yai kuluta bantangu yankaka. Yo yina, beto kesyamisa babakala yonso ya mebakaka mbotika na kutadila luzingu na bo na mutindu ya mpa mpi na kudiyula nde, ‘Kana mu kele ve nsadi ya kisalu to nkuluntu, keti mu fwete tadila bikuma yina kesala nde mu vanda ve ti mukumba yina?’ Bika nde mpeve ya Nzambi kusadisa nge na kuvanda ti nkadilu ya mbote na dyambu yai ya mfunu.

²⁰ Bampangi yonso ya dibundu tabaka mambote na bikesa ya kuditambika ya bampangi na bo Bakristu. Ntangu beto kesalaka mambu ya mbote, mpi ya kukonda bwimi, beto kebakaka kyese yina kekatukaka na kusadila bankaka mpi kekunaka sambu na mpeve. Kansi, mutindu disolo yina melanda tamonisa yo, beto fwete monisa ve mpeve santu ya Nzambi mawa. Inki mutindu beto lenda buya kusala yo?

[Noti na Nsi ya Lutiti]

Inki Mvutu Nge Tapesa?

• Mbikudulu yina kele na Mishe 5:5 kepesa beto nki kivuvu?

• Mpeve ya kuditambika kelombaka inki?

• Inki mutindu muntu lenda yedisa mpusa ya kusadila bankaka?

• Inki kele mfunu ya mukumba ya dibuta ntangu bo kesosa kuzaba kana bakala mosi mefwana to ve na kusala bonso nsadi ya kisalu to nkuluntu?

[Bangyufula ya Disolo ya Kulonguka]

[Bifwanisu ya kele na lutiti 25]

Inki nge lenda sala sambu na kumonisa mpusa?