Nani Lenda Sadisa Bantu Yina Kedila?

“Nzambi, longa ntotila yandi sambisa bantu na mayele na nge . . . Yandi ta sadisaka bantu ya mawa yina ke didila yandi.”​—NK. 72:1, 12.

1. Na mbandu ya Davidi, inki beto kelonguka na yina metala mawa ya Nzambi?

BANGOGO yai, ziku yina Davidi, Ntotila ya Izraele ya ntama kusonikaka, kepesa mpenza kikesa! Bamvula mingi na ntwala ya kusonika yo, yandi waka mawa ya ngolo na nima ya kusala bizumba ti Batsheba. Na ntangu yina, Davidi kubondilaka Nzambi nde: “Katula masumu na mono sambu nge kele mawa mingi. . . . Mono ke vilaka ve masumu na mono konso ntangu. . . . Katuka kilumbu ya mono butukaka tii bubu yai mono kele kaka muntu ya mbi ti ya masumu.” (Nk. 51:3-7) Yo kele kyese na kuzaba nde, Yehowa ketadilaka nkadilu ya masumu ya beto mebakaka na Adami.

2. Inki mutindu Nkunga ya 72 lenda sadisa beto?

² Yehowa kebakisaka nde beto kekutanaka ti bampasi mingi kibeni. Kansi, mutindu Biblia kusilaka, Ntotila ya Nzambi mepakulaka tagulusa “bantu ya mawa yina ke didila yandi ti bantu ya kukonda muntu ya kusadisa bo. Bansukami ti bantu yina ke na ngolo ve, yandi ta wilaka bo mawa; yandi ta sadisaka bantu yina ke na mpasi.” (Nk. 72:12, 13) Inki mutindu ndembikilu yai tapesama? Nkunga ya 72 kepesa mvutu. Nkunga yai ya bo sonikaka na yina metala kimfumu ya Salomo, mwana ya Davidi, kemonisa na ntwala mutindu luyalu ya Mwana ya Nzambi, Yezu Kristu, takatula bantu na bampasi.

 Yo Monisaka na Ntwala Luyalu ya Kristu

3. Salomo kulombaka inki, mpi Nzambi kupesaka yandi inki?

³ Na nima ya kuzabisa bantu na kukumisa Salomo ntotila, Davidi yina kununaka kupesaka yandi bantuma ya sikisiki yina Salomo kulandaka na kwikama yonso. (1 Bant. 1:32-35; 2:1-3) Na nima Yehowa kumonanaka na Salomo na ndosi mpi kuyulaka yandi nde: “Nki nge zola mono pesa nge?” Salomo kulombaka kaka kima mosi: “Pesa mono mayele ya mono ke na yo mfunu na kuyala bantu na nge na nzila mosi ya mbote ti ya kieleka.” Sambu na dyambu yai ya kudikulumusa ya Salomo kulombaka, Nzambi kupesaka yandi dyambu yango mpi mambu yankaka dyaka.​—1 Bant. 3:5, 9-13.

4. Inki mutindu ntotila mosi ya ntangu ya Salomo kutubilaka luyalu ya Salomo?

⁴ Ti lusakumunu ya Yehowa, luyalu ya Salomo kuvandaka nsungi ya ngemba mpi ya kimvwama mingi kibeni yina ata guvernema mosi ve na ntoto mevandaka na yo. (1 Bant. 5:5) Ntotila-nkento ya Saba, kumosi ti bantu na yandi mingi kibeni kele na kati ya bantu yina kwisaka sambu na kutala mutindu luyalu ya Salomo kuvandaka. Yandi zabisaka Salomo nde: “Mambu ya mono waka na ntoto na mono sambu na nge . . . yo kele kieleka. . . . Kansi yina ya mono waka kele fioti; mayele na nge ti kimvwama na nge me luta yonso ya mono waka!” (1 Bant. 10:1, 6, 7) Ata mpidina, Yezu kumonisaka mayele ya mingi kuluta, ebuna yandi lendaka kutuba mambu yai sambu na yandi mosi: “Awa ke na muntu mosi me luta Salomo!”​—Mat. 12:42.

Ndembikilu na Nsi ya Luyalu ya Salomo ya Nene

5. Nkunga ya 72 kemonisa inki, mpi nki mambu yo kemonisa na ntwala?

⁵ Bika beto tadila ntangu yai bitini ya Nkunga ya 72 ti dibanza ya kulonguka balusakumunu yina tavanda na nsi ya luyalu ya Yezu Kristu, Salomo ya Nene. (Tanga Nkunga 72:1-4.) Nkunga yai kemonisa mutindu Yehowa ketadilaka “luyalu ya kintotila” (NW) ya Mwana na yandi, “Mfumu ya Ngemba,” Yezu Kristu. (Yez. 9:5, 6) Na nsi ya lutwadisu ya Nzambi, Salomo ya nene ‘tasamba sambu na bansukami mpi yandi tasadisa bantu yina ke na mpasi.’ Luyalu na yandi tavanda ya ngemba mpi ya lunungu. Ntangu yandi vandaka na ntoto, Yezu kumonisaka na ntwala mambu yina Luyalu na yandi ya Bamvula Funda talungisa.​—Kus. 20:4.

6. Inki balusakumunu ya bantu tabaka na nsi ya luyalu ya Kimfumu Yezu kumonisaka na ntwala?

⁶ Beto tadila mwa bisalu ya Yezu Kristu yina tasadisa beto na kumona na ntwala mambu yina yandi tasala sambu na bantu na kulungana ya Nkunga ya 72. Beto kele ti bikuma ya kuyituka na kumona mawa na yandi ya nene sambu na bantu yina vandaka kumona mpasi. (Mat. 9:35, 36; 15:29-31) Mu mbandu, bakala mosi ya vandaka ti maladi ya lepre kupusanaka penepene ya Yezu mpi kubondilaka yandi nde: “Kana nge zola, nge lenda belula mono.” Yezu kuvutulaka nde: “Mono me zola; beluka ka nge.” Ebuna muntu yango kubelukaka! (Mar. 1:40-42) Na nima, Yezu kukutanaka ti mufwidi mosi ya vandaka ti mwana mosi mpamba, mpi mwana yango kufwaka. Yezu “wilaka yandi mawa,” mpi kutubilaka mwana yango nde “telama ka nge!,” ebuna yandi telamaka. Yandi vandaka dyaka na luzingu!​—Luka 7:11-15.

7, 8. Inki kuvandaka mwa mitindu yina Yezu kumonisaka ngolo na yandi ya kubelula?

⁷ Yehowa kupesaka Yezu ngolo ya kusala bidimbu ya nkumbwa. Yo monanaka na mbandu ya “nkento mosi” yina “menga vandaka kubasika yandi katuka bamvula kumi na zole.” Ata “yandi  vandaka kumona mpasi mingi na kwenda na baminganga, [mpi] yandi manisaka mbongo na yandi yonso,” maladi na yandi vandaka kukuma kaka ngolo. Nkento yina kukotaka na kati ya kibuka ya bantu mpi kusimbaka Yezu​—dyambu yina vandaka kufwa Nsiku sambu na muntu yina ‘vandaka kubasika menga.’ (Levi 15:19, 25) Yezu kubakisaka nde ngolo kubasikaka na nitu na yandi, yo yina yandi yulaka nani kusimbaka yandi. “Nkento yango vandaka kutekita na boma” mpi “yandi kwisaka kufukama nswalu na makulu ya Yesu, ebuna yandi tubilaka yandi na kieleka yonso mambu yina kubwaka.” Sambu Yezu kubakisaka nde Yehowa kubelulaka nkento yina, yandi sadilaka nkento yango mambu na ntima ya mbote mpi kutubaka nde: “Mama yai, lukwikilu na nge me belula nge. Kwenda mbote. Maladi yai nge ta bela yo diaka ve.”​—Mar. 5:25-27, 30, 33, 34.

⁸ Ngolo yina Nzambi kupesaka Yezu ya kubelula bantu vandaka kusadisa yandi na kubelula bambefo, kansi yo fwete vanda nde yo vandaka mpi ti bupusi ya ngolo na bantu yina vandaka kumona yo. Mu mbandu, ntembe kele ve nde bantu mingi kuyitukaka ntangu bo monaka Yezu kebelula bantu na ntwala ya kusala Disolo na yandi na Zulu ya Ngumba yina mezabanaka mingi. (Luka 6:17-19) Ntangu Yoane-Mbotiki kutindaka bantu zole na kuzikisa kana Yezu kuvandaka Mesia, bo monaka yandi, yandi ‘vandaka kubelula bantu mingi ya vandaka na maladi, na mpasi, na bampeve ya mbi; yandi vandaka kumonisa mpi bantu mingi ya kufwa-meso.’ Na nima Yezu kusongaka bo nde: “Beno kwenda kuzabisa Yoane mambu yai ya beno me mona ti ya beno me wa: Bantu ya kufwa-meso ke mona diaka, bantu ke na makulu ya kifu ke tambula, bantu ke na maladi ya lepre ke beluka, bantu ya kufwa-makutu ke wa, bantu yina me fwa ke telama na lufwa, bansukami ke wa nsangu ya mbote.” (Luka 7:19-22) Nsangu yina kupesaka mpenza Yoane kikesa!

9. Bimangu ya Yezu vandaka kumonisa nki na ntwala?

⁹ Ya kyeleka, kulembika bantu na bampasi yina Yezu kusalaka ntangu yandi vandaka kusamuna na ntoto kuvandaka kaka ya ntangu fyoti. Bantu yina yandi belulaka to kufutumunaka kufwaka na nima. Ata mpidina, bimangu yina Yezu kusalaka ntangu yandi vandaka na ntoto vandaka kumonisa na ntwala mutindu yandi talembika bantu kimakulu na nsi ya luyalu na yandi ya Mesia.

Paladisu ya Ntoto ya Mvimba Kele na Ntwala!

10, 11. (a) Balusakumunu ya Kimfumu tazinga bantangu ikwa, mpi luyalu ya Yezu tavanda nki mutindu? (b) Nani tavanda ti Kristu na Paladisu, mpi nki mutindu yandi takuka kuzinga kimakulu?

¹⁰ Meka na kuyindula mutindu luzingu tavanda na Paladisu awa na ntoto. (Tanga Nkunga 72:5-9.) Bansadi ya Nzambi mosi kaka ya kyeleka takuka kuzinga na Paladisu ntangu yonso yina ntangu ti ngonda tavanda​—ee, kimakulu! Ntotila Yezu Kristu tamonisa nde yandi kepesaka kikesa “bonso mvula yina ke noka na bilanga ti na ntoto.”

¹¹ Ntangu nge kemona na mabanza kulungana ya nkunga yai, keti kivuvu ya kuzinga kimakulu na paladisu ya ntoto kepesa nge ve kyese na ntima? Ya kyeleka muntu ya mbi yina bo tulaka na nti kusepelaka ntangu Yezu kusongaka yandi nde: “Nge ta vandaka ti mono na Paladiso.” (Luka 23:43) Na nsungi ya Luyalu ya Bamvula Funda ya Yezu, Nzambi tavutula muntu yina na luzingu. Kana yandi lemfuka na luyalu ya Kristu, yandi takuka kuzinga kimakulu na ntoto ti mavimpi ya kukuka mpi na kyese.

12. Na Luyalu ya Bamvula Funda ya Kristu, inki dibaku bo tapesa bantu ya mbi yina tafutumuka?

¹² Na nsi ya luyalu ya Salomo ya Nene, Yezu Kristu, “muntu ya lunungu tayela bonso matiti ya mpa,” disongidila yandi tatoma. (Nk. 72:7, NW) Zola mpi dikebi ya Kristu tavanda mingi na ntangu yina, kaka mutindu yo vandaka ntangu yandi vandaka na ntoto. Na nsi-ntoto ya mpa ya Nzambi mesilaka, ata “bantu ya mbi” yina tafutumuka tabaka dibaku ya zola ya kulemfuka na bansiku ya Yehowa mpi kuzinga. (Bis. 24:15) Ya kyeleka, bantu yina kebuya kusala na kuwakana ti mambu ya Nzambi kelombaka, bo tapesa bo ve nzila ya kulanda na kuzinga mpi kubebisa ngemba ti pima ya nsi-ntoto ya mpa.

13. Kimfumu tayala tii na wapi, mpi sambu na nki ngemba na yo tabebisama ve?

¹³ Mutindu luyalu ya Salomo ya Nene tavanda na ntoto ya mvimba memonisama na bangogo yai: “Kimfumu na yandi ta vanda katuka nzadi mosi tii na nzadi ya nkaka, katuka nzadi ya Efrate  tii na nsuka ya ntoto. Bantu yina ke zinga na ntoto ya zelo na zelo bo ta fukama na ntwala na yandi, bambeni na yandi ta lala-lala na putulu ya ntoto.” (Nk. 72:8, 9) Ee, Yezu Kristu tayala ntoto ya mvimba. (Zak. 9:9, 10) Bantu yina kendimaka mpi kebakaka na valere luyalu na yandi mpi balusakumunu na yo “ta fukama” sambu na kumonisa bulemfu ya ntima ya mvimba. Na ndambu yankaka, bo tafwa bansumuki yina kebalulaka ve ntima, na mutindu mosi buna, ntangu bo tavanda “na bamvula nkama.” (Yez. 65:20) Bo “ta lala-lala na putulu ya ntoto.”

Dikebi ya Ntima-Mbote Sambu na Beto

14, 15. Inki mutindu beto mezaba nde Yezu kebakisaka mawi ya bantu mpi nde yandi “ta sadisaka bantu ya mawa yina ke didila yandi”?

¹⁴ Bantu ya masumu kele na mpasi kibeni mpi bo kele mpenza na mfunu ya lusadisu. Kansi kivuvu kele sambu na beto. (Tanga Nkunga 72:12-14.) Yezu, Salomo ya Nene, kewilaka beto mawa sambu yandi kebakisaka nde beto kele bantu ya kukonda kukuka. Dyaka, Yezu kumonaka mpasi sambu na lunungu, mpi Nzambi kupesaka nzila nde yandi nwana ti bampasi na ngolo na yandi mosi. Ya kyeleka, Yezu kumonaka mpasi mingi kibeni na mawi yo yina “yandi vandaka kubasika mitoki, yo vandaka kubwa na ntoto bonso matonzi ya menga”! (Luka 22:44) Na nima, na zulu ya nti ya mpasi, yandi bokaka nde: “Nzambi na mono, Nzambi na mono, sambu na nki nge me bikisa mono?” (Mat. 27:45, 46) Ata bampasi yonso ya yandi monaka, mpi ata Satana kusalaka mpenza kikesa sambu yandi yambula Yehowa, Yezu kubikalaka ya kwikama na Yehowa Nzambi.

¹⁵ Beto lenda tula ntima nde Yezu kemonaka bampasi na beto mpi “ta sadisaka bantu ya mawa yina ke didila yandi ti bantu ya kukonda muntu ya kusadisa bo.” Ti dikebi ya zola bonso ya Tata na yandi, Yezu ‘tawilaka bantu ya mawa’ mpi ‘bantu yina ke na mawa na ntima, yandi takatulaka bo mawa, yandi tasansaka bamputa na bo.’ (Nk. 69:34; 147:3) Yezu “ke monaka mpasi kana beto ke bwa na masumu” sambu Satana kumekaka yandi “na mambu yonso bonso yandi ke mekaka beto mpi, kansi yandi salaka masumu ve.” (Baeb. 4:15) Yo kele mbote mpenza na kuzaba nde Ntotila Yezu Kristu ke na kuyala ntangu yai na zulu mpi yandi kele na mpusa ya kulembika bantu ya kemona mpasi!

16. Sambu na inki Salomo kukukaka na kuwila bantu na yandi mawa?

¹⁶ Sambu yandi vandaka ti mayele mpi luswasukusu, ntembe kele ve nde Salomo ‘kuwilaka bantu yina ke na ngolo ve mawa.’ Dyaka, mambu ya mawa mpi ya kepesa mpasi kusalamaka na luzingu na yandi. Mpangi na yandi Aminoni kuladisaka na ngolo mpangi na yandi ya nkento Tamare, mpi Absalomi, mpangi ya Salomo kusongaka bantu na kufwa Aminoni sambu na dyambu ya yandi salaka. (2 Sam. 13:1, 14, 28, 29) Absalomi kubotulaka kimfumu ya Davidi na ngolo, kansi yandi nungaka ve, mpi Yoabi kufwaka yandi. (2 Sam. 15:10, 14; 18:9, 14) Na nima, Adonia, mpangi ya Salomo kumekaka na kubaka kimfumu. Kana yandi nungaka, ntembe kele ve nde yo zolaka kutendula lufwa sambu na Salomo. (1 Bant. 1:5) Mambu yina Salomo kutubaka na kisambu na ntangu ya kukangula tempelo ya Yehowa kemonisa nde yandi vandaka kubakisa mawi ya bantu. Ntotila kusambaka mutindu yai sambu na bantu na yandi: “Kana bantu na nge bantu ya Israele mutindu bo ke na mawa na ntima, bo samba nge . . . Pana nge Mfumu Nzambi kuna na zulu ya nge kele, wa bo, wila bo mawa nge sadisa bo.”​—2 Bans. 6:29, 30.

17, 18. Inki mpasi bansadi yankaka ya Nzambi fwete nwana ti yo, mpi nki mesadisaka bo na kusala mutindu yina?

¹⁷ ‘Mpasi na beto’ lenda vanda malanda ya mambu  ya beto salaka na luzingu na beto. Mary, * Mbangi ya Yehowa mosi ya kele ti bamvula 30 na ndambu, kusonikaka nde: “Mu kele ti bikuma mingi ya kuvanda na kyese, kansi mbala mingi luzingu na mono ya ntama kepesaka mono mawi ya nsoni mpi ya nzanzi. Yo kepesaka mono mawa mingi, mpi mu kewaka mpusa ya kudila, bonso nde mambu yonso kusalamaka kaka mazono. Mambu ya ntama ya mekangamaka na mabanza kelandaka na kupesa mono mawi ya kukonda mfunu, ya muntu yina mesala mbi.”

¹⁸ Bansadi ya Nzambi mingi lenda bakisa mawi yai, kansi nki lenda sadisa beto na kupesa bo kikesa ya bo kele na yo mfunu sambu na kukanga-ntima? Mary ketuba nde: “Banduku ya kyeleka mpi bampangi ya kimpeve kepesaka mono kyese ntangu yai. Mu kemekaka mpi na kutula dikebi kaka na mambu yina Yehowa kesila sambu na makwisa, mpi mu ketula ntima nde kudila na mono takituka kudila ya kyese.” (Nk. 126:5) Beto fwete tula kivuvu na beto na ngidika ya Nzambi mebakaka na nzila ya Mwana na yandi, Mfumu ya yandi meponaka. Biblia kutubaka mutindu yai sambu na yandi: “Bansukami ti bantu yina ke na ngolo ve, yandi ta wilaka bo mawa; yandi ta sadisaka bantu yina ke na mpasi. Yandi ta gulusaka bo na maboko ya bantu ya nku, na yandi luzingu na bo kele mfunu mingi.” (Nk. 72:13, 14) Bangogo yai kebwisa mpenza ntima!

Nsi-Ntoto Mosi ya Mpa ya Kufuluka ti Bima Kevingila Beto

19, 20. (a) Mutindu Nkunga ya 72 memonisa yo, Kimfumu tayidika inki dyambu? (b) Beto tapesa lukumu ntetentete na nani sambu na luyalu ya Kristu, mpi nki mutindu nge kekudiwa na yina metala mambu yina yo tasala?

¹⁹ Meka dyaka na kumona na mabanza makwisa ya bantu ya mbote na nsi-ntoto ya mpa ya Nzambi na nsi ya luyalu ya Salomo ya Nene. Biblia kesila beto nde: ‘Ntoto tafuluka na ble mingi, bangumba tafuluka na bima ya bilanga.’ (Nk. 72:16) Sambu mbala mingi bambuma kebasikaka ve na nsongi ya bangumba, bangogo yai kemonisa mutindu ntoto takumaka kubuta bima mingi. Bambuma na yo ta “vanda mingi bonso na ngumba ya Libani,” kitini mosi yina vandaka kubuta bambuma mingi kibeni na ntangu ya luyalu ya Salomo. Yindula fyoti! Nzala, kukonda madya, mpi bantu ya kedya mbote ve tavanda dyaka ve! Na ntangu yina bantu yonso tavanda na “fete mosi ya madia ya kitoko mpenza.”​—Yez. 25:6-8; 35:1, 2.

²⁰ Nani tabaka lukumu sambu na balusakumunu yai yonso? Ntetentete Ntotila ya Mvula na Mvula mpi Mfumu ya Luyalanganu, Yehowa Nzambi. Ya kyeleka, na ntangu yina beto yonso tavukisa mingungu na beto na kyese yonso na kitini ya nsuka ya nkunga yai ya kitoko mpi ya kyese: “Zina ya ntotila [Yezu Kristu] kuvila ve ata fioti, lukumu na yandi kuvanda tii kuna mutindu ntangu ke pela. Bantu yonso kukumisa yandi, bo lomba Nzambi na kusakumuna bo mutindu yandi sakumunaka ntotila. Beno kumisa Mfumu Nzambi, Nzambi ya Israele, yandi kaka muntu ke salaka mambu yai ya kuyituka! Beno kumisa zina na yandi tii kuna, lukumu na yandi kuvanda na ntoto yonso! Amen, yo vanda mpidina!”​—Nk. 72:17-19.

[Noti na Nsi ya Lutiti]

Inki Mvutu Nge Tapesa?

• Nki mambu Nkunga ya 72 vandaka kumonisa na ntwala na mutindu ya mbikudulu?

• Nani kele Salomo ya Nene, mpi luyalu na yandi takwenda tii na wapi?

• Inki kesepedisa nge na yina metala balusakumunu yina bo ketubila na Nkunga ya 72?

[Bangyufula ya Disolo ya Kulonguka]

[Kifwanisu ya kele na lutiti 28]

Kimvwama yina kuvandaka na ntangu ya luyalu ya Salomo vandaka kumonisa inki?

[Kifwanisu ya kele na lutiti 31]

Bikesa yonso ya beto kesala sambu na kubaka luzingu na Paladisu na nsi ya luyalu ya Salomo ya Nene kele mfunu