Yehowa​—‘Nzambi Yina Kepesaka Ngemba’

‘Bika nde Nzambi yina kepesaka ngemba kuvanda na beno yonso.’​—ROMA 15:33.

1, 2. Kuyantika kapu ya 32 mpi 33, ketubila nki dyambu ya mpasi, mpi inki mutindu dyambu yango kusukaka?

BETO kele na mbanza yina kele penepene ya Penuele, na muwanda ya Yaboki na ndambu ya esti ya nzadi Yordani. Ezau mewa nde dipasa na yandi Yakobi, kekwisa kuvutuka na nzo. Ata bamvula 20 kulutaka tuka Ezau kutekilaka mpangi na yandi Yakobi nswa na yandi ya mwana ya ntete, Yakobi kewa boma nde ziku mpangi na yandi kele kaka ti kimbeni mpi kezola kufwa yandi. Ezau kumosi ti bantu 400 kekwisa sambu na kukutana ti mpangi na yandi yina bo kewakanaka dyaka ve. Sambu Yakobi keyindula nde ziku mpangi na yandi tayamba yandi mbote ve, yandi ketinda na ntwala bansadi na yandi mbala na mbala ti makabu ya bambisi kuluta 550. Konso ntangu yina bansadi na yandi kenata makabu, bo kezabisa Ezau nde yo mekatuka na mpangi na yandi.

² Nsukansuka, bo mekutana! Ntangu Yakobi kepusana ti kikesa yonso na Ezau, yandi mefukama na ntwala ya Ezau, mbala mosi kaka ve kansi mbala nsambwadi. Na ntwala ya kusala dyambu yai, Yakobi kusalaka dyambu mosi ya mfunu mingi sambu na kulembika ntima ya mpangi na yandi. Yandi sambaka Yehowa na kugulusa yandi na maboko ya Ezau. Keti Yehowa kuwaka kisambu yina? Ee. Biblia kezabisa beto nde: “Ezau vandaka me kwisa ntete ntinu sambu na kukutana na leki na yandi. Yandi yambaka Yakobi, yandi pesaka yandi beze.”​—Kuy. 32:11-20; 33:1-4.

3. Inki dilongi beto kebaka na disolo ya Yakobi ti Ezau?

³ Disolo ya Yakobi ti Ezau kemonisa nde beto fwete sala bikesa ya mefwana sambu na kuyidika mambu ntangu makambu yina lenda bebisa ngemba na dibundu mebasika. Ata Yakobi kusalaka bikesa sambu na kuvutula ngemba ti Ezau,  yandi sadilaka ve mpangi na yandi mambu ya mbi mpi yo fwanaka nde yandi lomba ndolula. Ezau kubakaka ve na mbalu kimbuta na yandi, mpi yandi tekaka yo na Yakobi sambu na supu ya madya. (Kuy. 25:31-34; Baeb. 12:16) Kansi, mutindu Yakobi kusadilaka Ezau mambu kemonisa bikesa yina beto fwete sala sambu na kutanina ngemba ti bampangi na beto ya Bakristu. Yo kemonisa mpi nde ntangu beto kesambaka Nzambi ya kyeleka sambu yandi sadisa beto na kutula ngemba, yandi kewaka bisambu na beto. Biblia kele ti bambandu mingi ya kelonga beto na kuvanda bantu yina kekotisaka ngemba.

Mbandu ya Kuluta Mbote Sambu na Kusyamisa Beto

4. Nzambi kubakaka nki ngidika sambu na kugulusa bantu na disumu mpi na lufwa?

⁴ Mbandu ya kuluta mbote ya muntu yina kekotisaka ngemba kele Yehowa​—‘Nzambi yina kepesaka ngemba.’ (Roma 15:33) Yindula mambu yonso yina Yehowa mesalaka sambu na kusadisa beto na kuvanda na bangwisana ya ngemba ti yandi. Sambu beto kele bana ya Adami ti Eva, beto kele bantu ya masumu, mpi yo mefwana nde beto baka lufutu yina masumu kepesaka. (Roma 6:23) Kansi, sambu na zola na yandi ya nene, Yehowa kubakaka ngidika sambu na kugulusa beto na mutindu yandi tindaka Mwana na yandi tuka na zulu sambu na kukwisa kubutuka bonso muntu ya kukuka na ntoto. Mpi Mwana yango kundimaka na luzolo yonso. Yandi bikaka nde bambeni ya Nzambi kufwa yandi. (Yoa. 10:17, 18) Nzambi ya kyeleka kufutumunaka Mwana na yandi ya zola, yina na nima kupesaka Tata na yandi mbalu ya menga na yandi yina kutyamukaka, menga yina zolaka kuvanda nkudulu sambu na kugulusa bansumuki yina mebalula ntima, na lufwa ya mvula na mvula.​—Tanga Baebreo 9:14, 24.

5, 6. Inki mutindu menga ya Yezu yina kutyamukaka kele ti bupusi na bangwisana yina kubebaka na kati ya Nzambi ti bantu ya masumu?

⁵ Inki mutindu ngidika ya kimenga ya nkudulu ya Mwana ya Nzambi kele ti bupusi na bangwisana yina kubebaka na kati ya Nzambi mpi bantu ya masumu? Yezaya 53:5 ketuba nde: “Ndola yina bwilaka yandi, yo ke natila beto ngemba; bamputa na yandi ke belula beto.” Na kisika ya kumonana bambeni ya Nzambi, bantu ya bulemfu lenda vanda ntangu yai na bangwisana ya ngemba ti yandi. “Sambu na menga ya Kristo beto kele diaka bampika ya masumu ve, Nzambi me lolulaka beto.”​—Ef. 1:7.

⁶ Biblia ketuba nde: ‘Luzolo ya Nzambi kuvandaka nde mambu yonso kuvanda na kati ya Kristu.’ Yo kele mutindu yina, sambu Kristu kele muntu ya kuluta mfunu mingi na kulungana ya lukanu ya Nzambi. Lukanu ya Yehowa kele nki? Yo kele ya kuwakanisa “bima yonso na yandi mosi, ata yina kele awa na nsi-ntoto, ata yina kele na zulu” na nzila ya menga ya Yezu Kristu. Yo yina, “bima yonso” yankaka yina Nzambi kevutulaka na bangwisana ya ngemba ti yandi kele ‘bima yina kele na nsi-ntoto mpi yina kele na zulu.’ Bima yango kele nki?​—Tanga Kolosai 1:19, 20.

7. ‘Bima yina kele na zulu’ mpi ‘bima yina kele na ntoto’ kele inki?

⁷ Ngidika ya nkudulu mesadisaka Bakristu ya kupakulama, yina ‘Nzambi kendimaka’ bonso bana na yandi na ‘kuvanda na ngemba ti yandi.’ (Tanga Roma 5:1.) Biblia kebingaka bo ‘bima yina kele na zulu’ sambu bo kele ti kivuvu ya kuzinga na zulu mpi bo “ta yalaka awa na nsi-ntoto” mpi tavanda banganga-Nzambi. (Kus. 5:10) Na ndambu yankaka, ‘bima yina kele na ntoto’ kemonisa bantu yina mebalulaka ntima, bayina nsukansuka tabaka luzingu ya mvula na mvula na ntoto.​—Nk. 37:29.

8. Inki mutindu mbandu ya Yehowa kesadisaka nge ntangu mambu kebasikaka na dibundu?

⁸ Sambu na kumonisa ntonda na yandi na ngidika ya Yehowa, Polo kusonikilaka Bakristu ya kupakulama ya Efezo nde: “Nzambi ke wilaka beto mawa mingi . . . Yo yina, ntangu beto vandaka bonso bantu ya kufwa na kimpeve sambu na masumu na beto, yandi tedimisaka beto na lufwa ti Kristo. Sambu na ntima na yandi ya mbote, Nzambi me gulusaka beno.” (Ef. 2:4, 5) Yo vanda beto kele ti kivuvu ya kuzinga na zulu to na ntoto, beto fwete monisa ntonda na Nzambi sambu na mawa mpi mambote na yandi. Ntima na beto kefulukaka na ntonda ntangu beto ketadilaka mambu yonso  yina Yehowa mesalaka sambu bantu kuvanda na bangwisana ya ngemba ti yandi. Ntangu beto kekutanaka ti mambu yina kekatulaka ngemba na dibundu, keti kuyindulula mbandu ya Yehowa na ntonda yonso fwete pusa beto ve na kuvanda bantu yina kekotisaka ngemba?

Longuka na Mbandu ya Abrahami mpi Izaki

9, 10. Inki mutindu Abrahami kumonisaka nde yandi kekotisaka ngemba, na mambu yina yandi sadilaka Loti ntangu mavwanga kubasikaka na kati ya bansadi na bo?

⁹ Sambu na yina metala Abrahami, Biblia ketuba nde: “‘Abrahami tulaka ntima na Nzambi, yo yina Nzambi ndimaka yandi sambu na lukwikilu na yandi.’ Ebuna Nzambi bingaka yandi ‘Nduku na mono.’” (Yak. 2:23) Lukwikilu ya Abrahami kumonanaka pwelele na mutindu yandi vandaka kuzola nde ngemba kuvanda na kati na yandi ti bankaka. Mu mbandu, sambu bitwisi ya Abrahami kukumaka mingi, mavwanga kukotaka na kati ya bansadi na yandi ti ya Loti, mwana-mpangi na yandi. (Kuy. 12:5; 13:7) Sambu na kumanisa dyambu yina yo lombaka nde, Abrahami ti Loti kukabwana. Abrahami kusalaka inki na ntwala ya dyambu yina ya mpasi? Na kisika ya kusadila kimbuta na yandi mpi bangwisana yina yandi vandaka ti yo na Nzambi sambu na kuzabisa mwana-mpangi na yandi mambu yina yandi fwete sala, Abrahami kumonisaka nde yandi vandaka mpenza muntu yina kekotisaka ngemba.

¹⁰ Abrahami kuzabisaka Loti nde: “Nge kele mwana na mono, mono kele tata na nge. Mono zola ve nde bantu na nge ti bantu na mono bo swana.” Yandi yikaka nde: “Pardo, beto kabana. Nge ta sola nge mosi ntoto yina ya nge zola. Kana nge kwenda na nzila yai, mono ke kwenda na nzila yina. Kana nge kwenda nzila yina, mono ke kwenda nzila yai.” Loti kuponaka insi yina kuvandaka ti ntoto ya kebutaka mbote, kansi Abrahami kubumbilaka yandi ve kimbeni na ntima. (Kuy. 13:8-11) Na nima, ntangu bambeni kukangaka Loti, Abrahami kukwendaka nswalu sambu na kugulusa yandi.​—Kuy. 14:14-16.

11. Inki mutindu Abrahami landaka kuvanda na ngemba ti bamfinangani na yandi, Bafilistia?

¹¹ Yindula dyaka, mutindu Abrahami landaka na kuvanda ngemba ti bantu ya Filistia yina vandaka kuzinga penepene ti yandi na bwala Kanana. Bafilistia “botulaka na ngolo” dibulu ya masa yina bansadi ya Abrahami kutimunaka na bwala Beresheba. Inki mutindu muntu yina kugulusaka mwana-mpangi na yandi na maboko ya bantotila iya yina kukangaka yandi, zolaka kusala mambu? Na kisika ya kunwanisa bo mpi kubotula dibulu na yandi ya masa, Abrahami kuvandaka pima. Na nima, ntotila ya Filistia kwisaka kutala Abrahami sambu na kusala ngwakana ya ngemba. Abrahami kundimaka nde yandi tasadila bana ya ntotila mambu ti bumbote. Kaka na nima ya kutuba mambu yina, Abrahami kutubilaka dibulu na yandi yina bo botulaka. Mambu yai kupesaka ntotila mpasi, mpi yandi vutudilaka Abrahami dibulu na yandi ya masa. Abrahami landaka kuzinga na ngemba bonso nzenza na ntoto yina.​—Kuy. 21:22-31, 34.

12, 13. (a) Inki mutindu Izaki kulandaka mbandu ya tata na yandi? (b) Inki mutindu Yehowa kusakumunaka nkadilu ya Izaki ya kuzola ngemba?

¹² Izaki mwana ya Abrahami vandaka mpi kuzola ngemba bonso tata na yandi. Dyambu yai kumonanaka na mutindu yandi sadilaka Bafilistia mambu. Sambu nzala kukotaka na insi yina, Izaki ti dibuta na yandi kukatukaka na ntoto ya zelo na zelo ya Negebi, na Bere-Lahai-Roi, mpi kukwendaka na Gerare nsi ya Bafilistia yina vandaka kubuta mingi. Kuna Yehowa kusakumunaka Izaki mpi yandi kumaka ti bilanga mpi bitwisi mingi. Bafilistia yantikaka kuwila yandi kimpala. Sambu bo zolaka ve nde Izaki kukuma mvwama bonso tata na yandi, Bafilistia kufulusaka ntoto na mabulu ya masa yina bansadi ya Abrahami kutimunaka na bwala yina. Nsukansuka, ntotila ya Filistia kuzabisaka Izaki na ‘kukatuka na bwala na bo.’ Izaki, muntu ya ngemba kundimaka.​—Kuy. 24:62; 26:1, 12-17.

¹³ Na nima, ntangu Izaki kwendaka kutunga kan na yandi ntama, bangungudi na yandi kutimunaka dibulu yankaka ya masa. Bangungudi ya Filistia kutubaka nde masa yina kuvandaka ya bo. Bonso tata na yandi Abrahami, Izaki kunwanaka ve sambu na dibulu ya masa. Kansi, yandi zabisaka bansadi na yandi na kutimuna dibulu yankaka. Bafilistia kutubaka dyaka nde dibulu  yina kuvandaka ya bo. Sambu na kutanina ngemba, Izaki kukatulaka kan na yandi ya nene mpi kukwendaka kutula yo kisika yankaka. Kuna bansadi na yandi kutimunaka dibulu ya masa yina Izaki kubingaka Rehoboti. Na nima, yandi kwendaka na bwala Beresheba, insi yina vandaka kubuta mingi mpi kuna Yehowa kusakumunaka yandi mpi kusongaka yandi nde: “Kumona boma ve, mono kele na nge. Mono ta sakumuna nge, mono ta pesa nge dikanda ya bantu mingi. Mambu yai yonso mono ta sala yo sambu na muntu na mono Abrahami.”​—Kuy. 26:17-25.

14. Inki mutindu Izaki kumonisaka nde yandi kekotisaka ngemba ntangu ntotila ya Filistia sosaka kusala ngwakana ya ngemba ti yandi?

¹⁴ Izaki kuvandaka mpenza ti makuki ya kunwana sambu na nswa yina yandi vandaka ti yo ya kusadila mabulu ya masa yina bansadi na yandi kutimunaka. Na nima, ntotila ya Filistia mpi basoda na yandi kwisaka kutala Izaki na Beresheba mpi kusosaka kusala ngwakana ya ngemba ti yandi na kutubaka nde: “Ntangu yai beto me zaba nde Nzambi kele na nge.” Kansi, sambu na kutanina ngemba, mbala mingi Izaki kuponaka na kukatula kan na yandi na kisika ya kunwana. Na dibaku yai mpi Izaki kumonisaka nde yandi kekotisaka ngemba. Disolo yango ketuba nde: “Izaki salaka fete sambu na [banzenza na yandi], bo diaka, bo nwaka. Na suka-suka yonso konso muntu zengaka Nzambi nde bo me wakana. Izaki songaka bo na kinduku yonso nde: ‘Beno kwenda mbote.’”​—Kuy. 26:26-31.

Longuka na Mbandu ya Mwana Yina Yakobi Kuzolaka Mingi

15. Sambu na nki bampangi ya Yozefi vandaka kukuka ve kutubila yandi mambu na ngemba yonso?

¹⁵ Yakobi, mwana ya Izaki kuyelaka bonso “muntu ya pima.” (Kuy. 25:27) Mutindu beto tubilaka yo na luyantiku, Yakobi kutulaka ngemba na kati na yandi ti mpangi na yandi, Ezau. Ntembe kele ve nde, Yakobi kulandaka mbandu ya tata na yandi, Izaki na yina metala kuvanda muntu ya ngemba. Inki beto lenda tuba sambu na bana ya Yakobi? Na kati ya bana na yandi 12, Yozefi kuvandaka mwana mosi kaka yina Yakobi vandaka kuzola mingi. Yozefi kuvandaka mwana ya bulemfu mpi ya luzitu, yina vandaka kutanina mbote bima ya tata na yandi. (Kuy. 37:2, 14) Kansi, bambuta ya Yozefi ya babakala kumaka kuwila yandi kimpala na mpila nde bo vandaka kukuka ve kutubila yandi na ngemba yonso. Na nku yonso, bo tekaka Yozefi na kimpika mpi kukusaka tata na bo nde mbisi mosi ya mfinda kufwaka yandi.​—Kuy. 37:4, 28, 31-33.

16, 17. Inki mutindu mambu yina Yozefi kusadilaka bampangi na yandi kumonisaka nde yandi kezolaka ngemba?

¹⁶ Yehowa kuvandaka mpenza ti Yozefi. Na nima, Yozefi kukumaka mfumu na Ezipte​—muntu ya zole na nima ya Farao. Ntangu nzala ya ngolo kusalaka nde bampangi ya Yozefi kukwenda na Ezipte, bo zabaka yandi dyaka ve sambu yandi lwataka bilele na yandi ya bamfumu ya Ezipte. (Kuy. 42:5-7) Yozefi lendaka kuvutudila bampangi na yandi mbela kukonda mpasi sambu na mambu ya nku yina bo sadilaka yandi mpi tata na yandi! Kansi na kisika ya kuvutula mbela, Yozefi kusalaka bikesa sambu na kuvanda na ngemba ti bo. Ntangu yandi monaka nde bampangi na yandi mebalula ntima, Yozefi kudimonisaka na ntwala na bo mpi kutubaka nde: “Beno mona mpasi ve, beno mona boma to mawa mpi ve sambu na kuteka ya beno tekaka mono awa. Nzambi muntu tindaka mono ntete awa sambu na kugulusa beno.” Na nima, yandi yambaka bampangi na yandi yonso mpi kudilaka ngolo.​—Kuy. 45:1, 5, 15.

¹⁷ Na nima ya lufwa ya tata na bo Yakobi, bampangi ya Yozefi kuyindulaka nde yandi zolaka kuvutudila bo mbela. Ntangu bo zabisaka yandi boma na bo, Yozefi ‘kudilaka’ mpi kuvutudilaka bo nde: “Beno mona boma ve. Mono ta talaka beno ti bana na beno.” Yozefi muntu yina vandaka kuzola ngemba, kupesaka bo kikesa mpi kutubilaka bo na mutindu ya ‘kebwisa ntima.’​—Kuy. 50:15-21.

“Bo Sonikaka Yo Sambu na Kulonga Beto”

18, 19. (a) Inki malongi beto mebaka na nima ya kutadila bambandu ya bantu yina kekotisaka ngemba ya beto metubila na disolo yai? (b) Inki beto tatadila na disolo yina kelanda?

¹⁸ Polo kusonikaka nde: “Mambu yonso ya bo sonikaka na mukanda ya Nzambi, bo sonikaka yo sambu na kulonga beto na mpila nde beto  kukanga ntima, beto kuvanda na kikesa na kuvingila mambu yina ya Nzambi silaka beto.” (Roma 15:4) Inki malongi beto mebaka na nima ya kutadila mbandu ya kuluta mbote ya Yehowa, mpi bambandu yankaka ya kele na Masonuku ya ketubila Abrahami, Izaki, Yakobi mpi Yozefi?

¹⁹ Keti kuyindulula mambu yina Yehowa mesalaka sambu na kuyidika bangwisana yina kubebaka na kati na yandi ti bantu ya masumu, kepusa beto ve na kusala yonso yina beto lenda sala sambu na kulanda kuvanda na ngemba ti bankaka? Mbandu ya Abrahami, Izaki, Yakobi mpi Yozefi memonisa nde bibuti lenda vanda na bupusi ya mbote na luzingu ya bana na bo. Dyaka, masolo yai memonisa mpi nde Yehowa kesakumunaka bikesa ya bantu yina kezolaka kutula ngemba. Yo yina, yo keyitukisa ve mutindu Polo kubingaka Yehowa ‘Nzambi yina kepesaka ngemba.’ (Tanga Roma 15:33; 16:20.) Disolo yina kelanda tatubila kikuma yina Polo kumonisaka nde beto fwete landa kutula ngemba mpi mutindu yina beto lenda vanda bantu yina kekotisaka ngemba.

Inki Mambu Nge Melonguka?

• Inki mutindu Yakobi kusosaka ngemba ntangu yandi zolaka kukutana ti Ezau?

• Mambu yina Yehowa mesalaka sambu na kusadisa bantu na kuvanda na ngemba ti yandi, kepusa nge na kusala nki?

• Inki nge melonguka na mbandu ya Abrahami, Izaki, Yakobi mpi Yozefi, bantu yina kukotisaka ngemba?

[Bangyufula ya disolo ya kulonguka]

[Bifwanisu ya kele na lutiti 19]

Yakobi kusalaka nki dyambu ya mfunu sambu na kuvutula ngemba na kati na yandi ti Ezau?