Bandongisila ya Mayele Sambu na Kimpumpa mpi Makwela

‘Mono ketuba mambu yai sambu na kusadisa beno. Mono kezola nde beno sala mambu ya mbote, mpi beno kudipesa ya mvimba na kisalu ya Mfumu.’​—1 KOR. 7:35.

1, 2. Sambu na nki muntu fwete sosa bandongisila ya Biblia na yina metala kimpumpa mpi makwela?

MAMBU mingi ve na luzingu kepesaka beto kyese, makasi, to mawa, kuluta bampasi yina kebasikaka na bangwisana na beto na kati ya babakala mpi bankento. Mpusa ya kununga mawi yai kele kikuma yina kepusaka beto na kusosa lutwadisu ya Nzambi, kansi yo kele mpi ti bikuma yankaka yina kepusaka beto na kusala mpidina. Mu mbandu, Mukristu yina kesepela kuvanda mpumpa lenda mona nde dibuta mpi banduku na yandi kepusa yandi na kukwela. Mukristu yankaka lenda vanda ti mpusa ya kukwela kansi yandi memona ntete ve nkwelani yina mefwana. Bakristu yankaka yina kezola kukwela kele na mfunu ya bandongisila sambu na kudibongisa na mikumba yina kevingila bo na makwela. Mpi beto yonso, yo vanda bampumpa to bayina mekwelaka kekutana ti bampukumuna sambu na bikalulu ya mbote na yina metala kuvukisa nitu.

² Mambu yina lenda bebisa kyese na beto mpi bangwisana na beto ti Yehowa Nzambi. Na kapu ya 7 ya mukanda ya ntete yina yandi sonikilaka Bakristu ya Korinto, Polo kupesaka bandongisila na yina metala kimpumpa mpi makwela. Lukanu na yandi kuvandaka ya kusyamisa batangi na yandi ‘na kusala mambu ya mbote, mpi na kudipesa ya mvimba na kisalu ya Mfumu.’ (1 Kor. 7:35) Ntangu beto ketadila bandongisila yina Polo kupesaka na mambu yai ya mfunu, meka na kutadila mutindu yo lenda sadisa nge na kusadila Yehowa na ntima ya mvimba, yo vanda nge mekwelaka to nge kele mpumpa.

Lukanu ya Mfunu Yina Muntu Fwete Baka Yandi Mosi

3, 4. (a) Inki bampasi kebasikaka bantangu yankaka ntangu bantu kekudiyangisaka sambu na nduku to muntu ya dibuta yina kele mpumpa? (b) Inki mutindu ndongisila ya Polo fwete sadisa muntu na kuvanda ti dibanza ya bukati-kati sambu na makwela?

³ Bonso Bayuda ya mvu-nkama ya ntete, bubu yai bantu mingi kemonaka nde makwela kele dyambu ya kuluta mfunu. Kana mwana-nkento to mwana-bakala melutisa mvula mosi buna kukonda kukwela, banduku mpi bantu ya dibuta na yandi lenda yindula nde bo fwete pesa yandi mwa bandongisila. Ntangu bo kesolula, bo lenda zabisa yandi na kusala bikesa sambu na kusosa nkwelani. Bo lenda benda dikebi na yandi na muntu mosi yina bo kemona nde yandi mefwana. Nkutu, bo lenda yidika mambu na mayele yonso sambu bampumpa zole kukutana. Kusala mpidina lenda pesa muntu nsoni, kubebisa kinduku, mpi kupesa mpasi na ntima.

⁴ Polo kupusaka ve ata fyoti bantu yankaka na kukwela to na kubikala bampumpa. (1 Kor. 7:7) Yandi vandaka kusepela na kusadila Yehowa kukonda nkento, kansi yandi vandaka kuzitisa nswa yina bankaka kuvandaka ti yo ya kusepela na makwela. Bubu yai mpi, konso Mukristu kele ti nswa ya kubaka lukanu ya kukwela to ya kubikala mpumpa. Bampangi yankaka fwete pusa bo ve na kukwela to na kubikala bampumpa.

Mambote ya Kuvanda Mpumpa

5, 6. Sambu na nki Polo kusyamisaka kimpumpa?

⁵ Nkadilu ya mbote yina kemonana na bangogo ya Polo kele dibanza na yandi ya mbote sambu na kimpumpa. (Tanga 1 Korinto 7:8.) Ata Polo kukwelaka ve, yandi vandaka kudimona ve bonso nde yandi lutaka Bakristu yina kukwelaka, mutindu bamfumu ya mabundu ya  Kikristu yina kukwelaka ve vandaka kudimona. Kansi, Polo kumonisaka mambote yina bampumpa kebakaka ntangu bo kesamunaka nsangu ya mbote. Inki kele mambote yango?

⁶ Mbala mingi, Mukristu yina kele mpumpa lenda ndima kukonda mpasi mikumba yina Mukristu ya mekwelaka lenda kukuka ve na kulungisa. Polo kubakaka dibaku ya sipesiali ya kuvanda “ntumwa” ya bantu ya makanda. (Roma 11:13) Kana nge tanga Bisalu kapu 13 tii na 20, nge lenda mona mutindu yandi ti bamisionere yankaka kusamunaka na bisika yina bo melongaka ntete ve nsangu ya mbote mpi kukangulaka mabundu na bisika mingi. Na kisalu na yandi, Polo kukangaka-ntima na bampasi yina bantu mingi ve bubu yai takutana ti yo. (2 Kor. 11:23-27, 32, 33) Kansi, kyese ya mingi yina yandi bakaka na kusadisa bantu mingi na kukuma balongoki, kusadisaka yandi na kukanga-ntima. (1 Tes. 1:2-7, 9; 2:19) Keti yandi lendaka kusala mambu yina yonso kana yandi kwelaka to kuvandaka ti dibuta? Ziku, yandi zolaka kusala yo ve.

7. Pesa mbandu ya Bambangi zole ya bampumpa yina kusadilaka kimpumpa na bo sambu na kusamuna mingi.

⁷ Bakristu mingi yina mekwelaka ve kesadilaka kimpumpa na bo sambu na kusala mingi na kisalu ya Kimfumu. Beto tadila mbandu ya Sara mpi Limbania, bampangi-bankento ya bampumpa yina kele bapasudi-nzila na Bolivie. Bo kwendaka na bwala mosi yina Bambangi mesamunaka ve tuka bamvula mingi. Keti kukonda kura vandaka kuyangisa bo? Bampangi yango ketuba nde: “Sambu radio mpi televizio kevandaka ve bantu kelutisaka ntangu mingi na kutanga.” Bantu yankaka kusongisaka bampangi yai mikanda yina bo ketangaka ya Bambangi ya Yehowa mebikalaka bo, ata bo kenyemaka dyaka ve mikanda yango. Sambu bampangi yai kumonaka nde bantu mingi vandaka kusepela na nsangu, yo vandaka mpasi sambu na kumanisa teritware yango. Mama mosi ya mbuta kuzabisaka bo nde: “Yo kemonana nde nsuka mefinama sambu Bambangi ya Yehowa mekuma tii na beto.” Kukonda kusukinina, bantu yankaka yantikaka kukwenda na balukutakanu ya dibundu.

8, 9. (a) Inki kuvandaka dibanza ya Polo ntangu yandi syamisaka kimpumpa? (b) Inki mambote bampumpa kevandaka ti yo?

⁸ Ya kyeleka, Bakristu yina mekwelaka mebakaka mpi mambote na kisalu ya kusamuna na bateritware ya mpasi. Kansi, mikumba yankaka yina bapasudi-nzila ya bampumpa lenda lungisa lenda vanda mpasi sambu na Bakristu yina mekwelaka to ya kele ti bana. Ntangu Polo kusonikilaka mabundu, yandi zabaka nde kisalu ya kusamuna nsangu ya mbote kuvandaka mingi. Yandi vandaka kuzola nde muntu yonso kuwa  kyese ya kukumisa bantu balongoki mutindu yandi mosi kuwaka. Yo yina, yandi syamisaka na kusadila Yehowa bonso mpumpa.

⁹ Mpangi-nkento mosi ya mpumpa ya kele mupasudi-nzila na États-Unis kusonikaka nde: “Bantu yankaka keyindulaka nde bampumpa kevandaka ve na kyese. Kansi mono mebakisaka nde, kyese ya kyeleka kekatukaka na bangwisana yina muntu kevandaka ti yo na Yehowa. Ata kuvanda mpumpa kelombaka bibansa, yo kele dikabu ya kitoko kana nge sadila yo mbote.” Na yina metala kuzwa kyese, yandi sonikaka nde: “Kimpumpa kekangaka ve muntu nzila na kuvanda na kyese, kansi yo kepesaka muntu dibaku ya kuvanda na kyese. Mono mezaba nde, Yehowa kezolaka bantu yonso, bampumpa to bayina mekwelaka.” Bubu yai, yandi kesadila Nzambi na kyese yonso na insi yina bo kele na mpusa ya mingi ya bansamuni ya Kimfumu. Kana nge kele mpumpa, keti nge lenda sadila kimpwanza na nge sambu na kulonga bantu mingi kyeleka? Nge mpi lenda mona nde kimpumpa kele dikabu ya kitoko ya mekatuka na Yehowa.

Bampumpa Yina Kezola Kukwela

10, 11. Inki mutindu Yehowa kesadisaka bantu yina kezola kukwela kansi ya memona ntete ve nkwelani yina mefwana?

¹⁰ Na nima ya kulutisa mwa bamvula bonso bampumpa, bansadi mingi ya kwikama kebakaka lukanu ya kusosa nkwelani. Sambu bo kezabaka nde bo kevandaka na mfunu ya lutwadisu, bo kelombaka Yehowa na kusadisa bo na kuzwa nkwelani yina mefwana.​—Tanga 1 Korinto 7:36.

¹¹ Kana nge kezola kukwela muntu yina kesadilaka Yehowa na ntima ya mvimba bonso nge, landa kuzabisa yandi dyambu yai na kisambu. (Filp. 4:6, 7) Ata nge kemona nde yo kesukinina, kulemba nitu ve. Tula ntima na Nzambi na beto ya zola sambu yandi sadisa nge, mpi yandi tapesa nge lusadisu na kuwakana ti dyambu yina nge kele na yo mfunu.​—Baeb. 13:6.

12. Sambu na nki Mukristu fwete yindula mbote-mbote kana muntu mosi meyula yandi makwela?

¹² Inki nge tasala kana Mukristu yina kele ve ti kimpeve ya mbote to muntu yina kele ve Mbangi meyula nge makwela? Kana dyambu yai kukumina nge, yibuka nde mpasi ya ngolo yina nge tavanda ti yo kana nge pona nkwelani ya mbi, lenda luta mpusa ya kukwela yina nge vandaka ti yo ntangu nge vandaka mpumpa. Mpi na nima ya kukwela, yo vanda nge kele na kyese to ve, nge fwete kangama kaka na nkwelani na nge. (1 Kor. 7:27) Yo yina, kukwela ve muntu mosi buna kaka sambu nge kemona ve nkwelani yina mefwana, sambu yo lenda natila nge mpasi ya mingi na nima.​—Tanga 1 Korinto 7:39.

Kudibongisa Sambu na Makwela

13-15. Inki mambu lenda basisa bampasi na makwela, yina bantu ya kezola kukwela fwete tubila ntangu bo ketalana?

¹³ Ata Polo kusyamisaka na kusadila Yehowa bonso bampumpa, yandi vwenzaka ve Bakristu yina mebakaka lukanu ya kukwela. Kansi, ndongisila na yandi kesadisaka bankwelani na kubakisa mambu yina kevingila bo na makwela mpi na kusala nde makwela na bo kuzinga mingi.

¹⁴ Bankwelani yankaka fwete soba mutindu na bo ya kutadila mambu yina bo kevingila na makwela. Ntangu bantu zole ketalana sambu na makwela, bo lenda mona nde zola na bo kele ya ngolo mpi yo meswaswana ti ya bantu yankaka, mpi kuyindula nde bo tavandaka ntangu yonso na makwela ya kyese. Bo kekwelanaka ti bangindu yina mpi kekwikilaka nde ata kima mosi ve lenda bebisa kyese na bo. Kuyindula mutindu yina kele luvunu mpenza. Zola ya ngolo yina kevandaka na kati ya bakala mpi nkento kepesaka kyese na makwela, kansi zola yina mpamba mefwana ve sambu na kukumisa makwela ngolo mpi na kumanisa bampasi yonso yina kebasikaka na makwela yonso.​—Tanga 1 Korinto 7:28. *

¹⁵ Na nima ya kukwelana, bankwelani mingi keyitukaka to nkutu kelembaka nitu ntangu bo kebakisaka nde bo kele ya kuswaswana na mambu mingi ya mfunu. Bo zole lenda mona nde bo kewakana ve na mutindu bo fwete sadila mbongo mpi bansaka ya kulutisila ntangu, kisika bo tazinga, mpi bambala yina bo fwete kwenda kutala bibuti na bo. Mpi konso nkwelani kevandaka ti bifu yina lenda pesa nkwelani yankaka makasi. Ntangu bantu zole ketalana  sambu na makwela, yo kevandaka mpasi ve na kutubila mambu yai ya mfunu kansi na nima, yo lenda nata bampasi ya mingi na makwela. Yo kele mbote nde, bantu yina ketalana sambu na makwela kutubila mambu ya mutindu yai na ntwala ya kukwelana.

16. Sambu na nki bankwelani fwete wakana na mutindu ya kumanisa bampasi yina kebasikaka na makwela?

¹⁶ Sambu na kuvanda na makwela ya mbote mpi ya kyese, bankwelani fwete sala mambu na kimvuka sambu na kumanisa bampasi. Bo fwete wakana na mutindu ya kulonga bana mpi na mutindu ya kusadisa bibuti na bo yina kekuma bambuta. Mambu yina kenataka bampasi na makwela fwete pusa ve bankwelani na kukabwana. Kana bo sadila bandongisila ya Biblia, bo tamanisa mambu mingi ya mpasi, takangila bampasi yankaka ntima, mpi talanda kuvanda na makwela ya kyese.​—1 Kor. 7:10, 11.

17. Sambu na nki bankwelani kekudiyangisaka na “mambu ya nsi-ntoto”?

¹⁷ Polo kutubilaka dyambu yankaka sambu na makwela na 1 Korinto 7:32-34. (Tanga.) Bankwelani kekudiyangisaka na “mambu ya nsi-ntoto,” mu mbandu madya, bilele, nzo mpi mambu yankaka ya kinsuni. Sambu na nki? Ntangu mpangi-bakala vandaka mpumpa, ziku yandi vandaka kupesa ntangu mpi ngolo na yandi na kisalu ya kusamuna. Kansi ntangu yandi mekwela, yandi kebakisaka nde yandi fwete fyotuna ntangu mpi ngolo yina sambu na kulungisa bampusa ya nkento na yandi na mpila nde yandi ndimama na nkento na yandi. Yo kele mpi kiteso mosi sambu na nkento. Sambu yandi kele Nzambi ya mayele, Yehowa kebakisaka mpusa yina. Yandi kezabaka nde, sambu makwela kununga bankwelani fwete fyotuna ntangu mpi ngolo yina bo vandaka kulutisa na kisalu na yandi ntangu bo vandaka bampumpa.

18. Inki bansoba ya metala bansaka ya kulutisila ntangu, bankwelani yankaka fwete sala na nima ya kukwelana?

¹⁸ Kansi yo kele ti dilongi yankaka. Kana bakala to nkento fwete fyotuna ntangu mpi ngolo yina yandi vandaka kusadila na kisalu ya Nzambi sambu na kulungisa bampusa ya nkwelani na yandi, keti yandi fwete sala ve mutindu mosi sambu na ntangu mpi ngolo yina yandi vandaka  kusadila na bansaka ti banduku na yandi ntangu yandi vandaka mpumpa? Kana bakala kekudipesa mingi na bansaka (sports) ti banduku na yandi kaka mutindu yandi vandaka kusala ntangu yandi vandaka mpumpa, inki mutindu nkento na yandi takudiwa? To bakala takudiwa inki mutindu kana nkento na yandi kelutisa ntangu mingi na bansaka ti banduku na yandi? Nkwelani yina bo kesadila mambu yai, takudiwa bonso nde yandi kele yandi mosi, tavanda ve na kyese, mpi tamona nde nkwelani na yandi kezolaka yandi ve. Dyambu yai tasalama ve kana bakala ti nkento kesala yonso sambu na kukumisa ngolo bangwisana na bo ya makwela.​—Ef. 5:31.

Yehowa Kelomba Beto na Kuvanda ti Bikalulu ya Bunkete

19, 20. (a) Sambu na nki bankwelani fwete kuditanina na mpukumuna ya kusala mansoni? (b) Inki kigonsa lenda kumina bankwelani kana bo kekabwana na bantangu ya nda?

¹⁹ Bansadi ya Yehowa kesalaka yonso sambu na kuvanda ti bikalulu ya bunkete. Bankaka kebakaka lukanu ya kukwela sambu na kubuya pite. Kansi, makwela ketaninaka ve muntu ntangu yonso na kusala ve bizumba. Na ntangu ya ntama, bwala ya ngolo lendaka kutanina bantu kaka kana bo bikala na kati ya lupangu. Kana muntu mosi kubasika na nganda ya lupangu, yandi lenda kutana ti bantu ya mbi mpi bangondi yina lenda yiba yandi to kufwa yandi. Mutindu mosi, makwela lenda tanina bankwelani na kusala ve mansoni kaka kana bo kezitisa bandilu yina Mubandisi ya makwela metulaka na yina metala kuvukisa nitu.

²⁰ Polo kutubilaka bandilu yango na 1 Korinto 7:2-5. Bakala kevandaka ti dibaku ya mbote ya kuvukisa nitu kaka ti nkento na yandi, mutindu mosi mpi nkento kevandaka ti dibaku yina. Konso muntu fwete pesa nkwelani na yandi “mambote” yina makwela kepesaka, to nswa ya kuvukisa nitu yina konso muntu yina mekwelaka kevandaka ti yo. Kansi, babakala mpi bankento yankaka kekabwanaka ti bankwelani na bo na bantangu ya nda. Mu mbandu, bankaka kekwendaka na konzie konso muntu na kisika na yandi mpi bankaka kekabwanaka sambu na bisalu na bo ya kinsuni, mpidina bo kepesanaka ve “mambote” yina. Yindula mpasi yina lenda basika kana sambu na ‘kukonda kudiyala,’ muntu kulanda mabanza ya nsi-ntoto ya Satana mpi kusala bizumba. Yehowa kesakumunaka bamfumu ya mabuta yina kelungisaka bampusa ya mabuta na bo kukonda kutula makwela na bo na kigonsa.​—Nk. 37:25.

Mambote ya Kulemfukila Bandongisila ya Biblia

21. (a) Sambu na nki lukanu ya kukwela to ya kubikala mpumpa kele lukanu mosi ya mpasi? (b) Inki mutindu bandongisila yina kele na 1 Korinto kapu ya 7, lenda sadisa beto?

²¹ Lukanu ya kubikala mpumpa to ya kukwela kele na ndonga ya balukanu ya kuluta mpasi yina muntu fwete baka. Ata nge mebaka lukanu ya kubikala mpumpa to ya kukwela, nge takutana kaka ti bampasi sambu beto yonso kele bantu ya kukonda kukuka. Yo yina, ata bantu yina Yehowa kezolaka mpi kesakumunaka kekutanaka ti bampasi, yo vanda bampumpa to bayina mekwelaka. Kana nge sadila bandongisila yina kele na 1 Korinto kapu ya 7, nge lenda fyotuna bampasi yankaka. Mpi nge tasepedisa Yehowa, yo vanda nge mekwelaka to kele mpumpa. (Tanga 1 Korinto 7:37, 38.) Lukanu ya nene yina nge fwete lungisa kele ya kundimama na Nzambi. Ti lusadisu na yandi, nge talanda kukwenda na ntwala tii na nsi-ntoto ya mpa. Kuna, bangwisana na kati ya babakala mpi bankento tavanda ya mbote kukonda bampasi yina beto kemona bubu yai.

[Noti na nsi ya lutiti]

Keti Nge Lenda Pesa Mvutu?

• Sambu na nki ata muntu mosi ve lenda pusa muntu yankaka na kukwela?

• Inki mutindu nge lenda sadila mbote ntangu na nge kana nge kele mpumpa?

• Inki mutindu bantu yina ketalana sambu na makwela lenda kudibongisa na bampasi yina kebasikaka na makwela?

• Sambu na nki makwela ketaninaka ve muntu ntangu yonso na kusala ve bizumba?

[Bangyufula ya disolo ya kulonguka]

[Bifwanisu ya kele na lutiti 16]

Bampumpa yina kesadilaka ntangu na bo sambu na kusamuna mingi kevandaka na kyese

[Kifwanisu ya kele na lutiti 18]

Inki bansoba bankwelani yankaka lenda sala na nima ya kukwelana?