Sadisa Babakala na Kubaka Mikumba

‘Muntu yonso yina melonguka mbote-mbote, tavanda bonso longi na yandi.’​—LUKA 6:40.

1. Inki mutindu Yezu kuyantikisaka dibundu na nsungi ya kisalu na yandi ya kusamuna awa na ntoto?

NA NSUKA ya Evanzile na yandi, ntumwa Yoane kusonikaka nde: “Yesu salaka diaka mambu ya nkaka mingi. Kana bo sonikaka mambu yonso mosi-mosi na mikanda, mono banza bisika zolaka kulunga ve na nsi-ntoto ya mvimba sambu na kutula mikanda yina.” (Yoa. 21:25) Yezu kusalaka ngolo na kisalu na yandi ya kusamuna na nsungi ya nkufi yina yandi vandaka na ntoto. Na nsungi yango, yandi sosaka babakala yina yandi lendaka kulonga mpi kusongaka bo mpila ya kulanda kutwadisa kisalu na nima ya kuvutuka na yandi na zulu. Ntangu Yezu kuvutukaka na zulu na mvu 33 T.B., yandi yantikisaka dibundu yina kuvandaka kaka ti bantu fyoti, kansi kukonda kusukinina yo kumaka ti mafunda ya bantu.​—Bis. 2:41, 42; 4:4; 6:7.

2, 3. (a) Sambu na nki bampangi-babakala fwete zola kubaka mikumba? (b) Inki beto tatadila na disolo yai?

² Bubu yai, bansamuni ya kikesa ya Kimfumu kele bamilio kuluta nsambwadi na mabundu kuluta 100 000 na nsi-ntoto ya mvimba, mpi beto kele na mfunu ya babakala yina fwete twadisa mambu ya kimpeve. Mu mbandu, beto kele na mfunu ya bankuluntu mingi. Beto kesikisa bampangi yonso yina kelungisa malombo sambu na kubaka mukumba yai, sambu bo kezola “kisalu mosi ya mbote.”​—1 Tim. 3:1.

³ Kansi, kele ti malombo yina mpangi-bakala fwete lungisa sambu na kubaka mikumba na dibundu. Muntu lenda kota nzo-nkanda ya kinsuni to kukutana ti mambu mingi na luzingu na yandi, kansi mambu yina mefwana ve sambu muntu kubaka mukumba yai. Sambu na kulungisa mukumba yai mbote-mbote, yandi fwete lungisa mambu  yina Biblia kelombaka. Inki mutindu beto lenda sadisa bampangi-babakala na kulungisa malombo? Yezu kutubaka nde: ‘Muntu yonso yina melonguka mbote-mbote, tavanda bonso longi na yandi.’ (Luka 6:40) Na disolo yai beto tatadila mitindu yankaka yina Yezu Kristu, Longi ya Nene, kusadisaka balongoki na yandi na kulungisa malombo sambu na kubaka mikumba ya nene, mpi beto tatadila malongi yina beto lenda baka na mambu yina yandi salaka.

“Mono Ke Bingaka Beno Banduku”

4. Inki mutindu Yezu kumonisaka nde, yandi vandaka mpenza nduku ya balongoki na yandi?

⁴ Yezu vandaka kusadila balongoki na yandi mambu bonso banduku, kansi yandi vandaka kumona ve nde yandi meluta bo. Yandi vandaka kulutisa ntangu ti bo, kutudila bo ntima, mpi ‘kuzabisa bo mambu yonso yina yandi waka na Tata na yandi.’ (Tanga Yoane 15:15.) Yindula kyese yina balongoki kuwaka ntangu Yezu kuvutulaka mvutu na ngyufula yina bo yulaka yandi: “Inki tavanda kidimbu ya kuvanda na nge mpi ya kemonisa nde ngidika ya bima kekwenda na nsuka?” (Mat. 24:3, 4, NW) Yandi vandaka kuzabisa bo mpi mabanza ti mawi na yandi. Mu mbandu, na mpimpa yina bo yekulaka yandi, Yezu kukwendaka ti Piere, Yakobo mpi Yoane na kilanga ya Getsemane, kisika yandi sambaka ngolo sambu na dyambu yina vandaka kuyangisa yandi. Ziku, bantumwa yai tatu kuwaka ve mambu yina Yezu vandaka kutuba ntangu yandi vandaka kusamba, kansi bo bakisa nde dyambu mosi vandaka kuyangisa yandi. (Mar. 14:33-38) Dyaka, yindula mutindu bo kudiwaka ntangu bo monaka lukituku yina kusalamaka mwa bilumbu na ntwala. (Mar. 9:2-8; 2 Pie. 1:16-18) Kinduku ya ngolo yina Yezu kusalaka ti balongoki na yandi kupesaka bo ngolo ya kulungisa mikumba ya nene.

5. Na nki mitindu bankuluntu lenda sadisa bampangi yankaka?

⁵ Bonso Yezu, bubu yai bankuluntu kevandaka ti bangwisana ya mbote ti bampangi mpi kesadisaka bo. Bo kezolaka bampangi na bo Bakristu mpi kemonisilaka bo dikebi. Ata bankuluntu kebakisaka mfunu ya kubumba mambu ya kinsweki, bo kesolulaka ti bampangi na bo. Bankuluntu ketudilaka bampangi na bo ntima mpi kezabisaka bo mambu ya Biblia yina bo melongukaka. Ata nkuluntu kele mbuta kuluta nsadi ya kisalu, yandi kemonaka ve nde yandi meluta nsadi yina. Kansi, bankuluntu kezabaka nde bansadi ya kisalu kele muntu ya kimpeve yina kele ti makuki ya kusala bisalu ya mfunu sambu na mambote ya dibundu.

“Mono Me Songa Beno Mbandu”

6, 7. Tubila mbandu yina Yezu kubikilaka balongoki na yandi mpi mutindu yo sadisaka bo.

⁶ Ata balongoki ya Yezu vandaka kusepela na mambu ya kimpeve, mbala mingi mabanza na bo vandaka kumonisa binkulu na bo mpi bisika yina bo yelaka. (Mat. 19:9, 10; Luka 9:46-48; Yoa. 4:27) Kansi, Yezu kuvwenzaka bo ve ata fyoti mpi kuwilaka bo ve makasi. Yandi vandaka kulomba bo ve na kusala mambu yina kuvandaka mpasi sambu na bo to na kusala dyambu yina yandi mosi kukuka ve kusala. Kansi, Yezu kulongaka bo na mbandu na yandi ya mbote.​—Tanga Yoane 13:15.

⁷ Inki mbandu Yezu kupesaka balongoki na yandi? (1 Pie. 2:21) Yandi vandaka ti luzingu ya kukonda mindondo sambu yandi kudipesa mingi na kulonga bankaka. (Luka 9:58) Yezu vandaka muntu ya kudikulumusa mpi ntangu yonso yandi vandaka kulonga bantu malongi yina vandaka kukatukaka na Masonuku. (Yoa. 5:19; 17:14, 17) Yandi vandaka muntu ya mbote mpi yina bantu lendaka kusolula ti yandi kukonda mpasi. Mambu yonso yina yandi vandaka kusala kumonisaka nde yandi zolaka bantu. (Mat. 19:13-15; Yoa. 15:12) Mbandu ya Yezu kusadisaka bantumwa na yandi. Mu mbandu, Yakobo kuwaka ve boma na ntwala ya lufwa kansi yandi sadilaka Nzambi na kwikama yonso tii ntangu bo fwaka yandi. (Bis. 12:1, 2) Yoane kulandaka mbandu ya Yezu na kwikama yonso na nsungi ya bamvula kuluta 60.​—Kus. 1:1, 2, 9.

8. Inki mbandu bankuluntu kepesaka batoko ya babakala mpi bampangi yankaka?

⁸ Bankuluntu yina kemonisaka mpeve ya kuditambika, ya kudikulumusa mpi ya zola kepesaka mbandu ya mbote yina batoko ya babakala kevandaka na yo mfunu. (1 Pie. 5:2, 3) Dyaka, bankuluntu kevandaka na kyese ya kupesa mbandu ya mbote sambu bampangi yankaka kulanda mbandu ya lukwikilu na bo, mutindu na bo ya kulonga, luzingu na bo ya Bukristu, mpi kisalu na bo ya kusamuna.​—Baeb. 13:7.

 ‘Yezu Kupesaka Bo Bantuma mpi Kutindaka Bo’

9. Inki mutindu beto mezaba nde, Yezu kupesaka balongoki na yandi formasio na yina metala kisalu ya kusamuna?

⁹ Na nima ya kusamuna na kikesa yonso bamvula zole, Yezu kuyalumunaka kisalu na yandi ya kusamuna na kutindaka bantumwa na yandi 12 na kukwenda kusamuna. Ntete-ntete, yandi pesaka bo bantuma. (Mat. 10:5-14) Na ntwala ya kusala kimangu yina yandi disaka kibuka ya bantu, Yezu kuzabisaka balongoki na yandi mutindu bo fwete kabula bantu sambu na kukabudila bo madya. (Luka 9:12-17) Mpidina, yandi pesaka bo formasio mpi bantuma ya pwelele mpi ya sikisiki. Na nima, formasio yina mpi lusadisu ya mpeve santu kupesaka bantumwa makuki ya kutwadisa kisalu ya nene ya kusamuna yina kuyantikaka na mvu 33 T.B.

10, 11. Inki mutindu bankuluntu mpi bampangi yankaka lenda pesa bantu ya mpa formasio?

¹⁰ Bubu yai, beto keyantikaka kupesa muntu formasio ntangu yandi kendimaka kulonguka Biblia. Yo lenda lomba nde, beto sadisa yandi na kuzaba kutanga mbote. Beto lenda landa kupesa yandi lusadisu ntangu beto kelonguka Biblia ti yandi. Ntangu yandi meyantika kukwenda mbala na mbala na balukutakanu, beto talanda kupesa yandi formasio na kusadisaka yandi na kuzaba mambu yina yandi fwete sala sambu na kuyantika kusala masolo na Nzo-Nkanda ya Kisalu ya Teokrasi mpi kukuma nsamuni yina mebakaka ntete ve mbotika. Na nima ya kubaka mbotika, beto lenda pesa yandi formasio na mambu yankaka mu mbandu, kutanina Nzo ya Kimfumu. Mpi na nima ya mwa bilumbu, bankuluntu lenda sadisa yandi na kuzaba mambu yina yandi fwete lungisa sambu na kukuma nsadi ya kisalu.

¹¹ Ntangu nkuluntu mepesa mpangi-bakala yina mebaka mbotika mukumba, yandi fwete tendudila yandi na mawete yonso mutindu mambu ketwadisamaka na dibundu mpi kupesa yandi malongi yina mefwana. Mpangi-bakala yina kebaka formasio fwete bakisa mambu yina yandi fwete sala. Kana yandi kekuka ve kusala kisalu yango, nkuluntu ya zola tatuba ve na mbala mosi nde yandi mefwana ve. Kansi, nkuluntu tatubila yandi na mawete yonso bisika ya sikisiki yina yandi kekuka ve mpi tatendudila yandi dyaka mambu yina yandi fwete sala mpi mutindu yandi fwete sala yo. Bankuluntu kesepelaka ntangu mpangi-bakala kendimaka formasio yina bo kepesa yandi sambu bo kezabaka nde kusadila bampangi na dibundu tanatila yandi kyese.​—Bis. 20:35.

“Muntu ya Mayele Ke Waka Bandongisila”

12. Sambu na nki bandongisila ya Yezu vandaka ya mbote?

¹² Yezu kupesaka balongoki na yandi formasio na kupesaka bo bandongisila yina bo vandaka na yo mfunu mpi na ntangu ya mbote. Mu mbandu, yandi nganinaka Yakobo mpi Yoane sambu bo zolaka nde tiya kukatuka na zulu sambu na kufwa bantu ya Samaria yina kubuyaka kuyamba Yezu. (Luka 9:52-55) Kilumbu yankaka mama ya Yakobo ti Yoane kwisaka na Yezu sambu na kulomba yandi na kupesa bana na yandi biyeka ya lukumu na Kimfumu na yandi. Kansi, sambu Yezu kuzabaka nde Yakobo ti Yoane bantu kuzolaka biyeka yina, yandi zabisaka bo nde: “Mono ke na nswa ve ya kusola muntu yina ta vanda na diboko na mono ya kibakala to na diboko na mono ya kinkento. Tata na mono ta pesa bisika yina na bantu yina ya yandi me yidikilaka bo yo.” (Mat. 20:20-23) Ntangu yonso, Yezu vandaka kupesa bandongisila ya pwelele, ya mbote mpi ya mesimbama na minsiku ya Nzambi. Yandi longaka balongoki na yandi mutindu ya kuyindula na nsadisa ya minsiku yina. (Mat. 17:24-27) Yezu kuzabaka mpi nde balongoki na yandi kuvandaka bantu ya kukonda kukuka mpi yandi vandaka kuvingila ve nde bo sala mambu bonso bantu ya kukuka. Yandi vandaka kupesa bo bandongisila sambu yandi vandaka kuzola bo mingi.​—Yoa. 13:1.

13, 14. (a) Banani kele na mfunu ya ndongisila? (b) Tubila bambandu ya bandongisila yina nkuluntu lenda pesa mpangi yina keyela ve na kimpeve.

¹³ Mpangi-bakala yonso yina kezola kubaka mikumba na dibundu, tavandaka bantangu yankaka na mfunu ya bandongisila yina kekatukaka na Masonuku. Bingana 12:15, ketuba nde: “Muntu ya mayele ke waka bandongisila.” Mpangi-bakala mosi kutubaka nde: “Dyambu ya mpasi yina vandaka kunyokula mono kele nde, mono vandaka kudiyangisa mingi sambu na kukonda kukuka na mono. Kansi, ndongisila yina  nkulutu mosi kupesaka mono kusadisaka mono na kutadila yo na mutindu mosi ya mbote.”

¹⁴ Kana bankuluntu kumona nde nkadilu mosi ya mbi kekanga mpangi-bakala mosi nzila na kuyela na kimpeve, bo tasala bikesa sambu na kusungika yandi na mawete yonso. (Gal. 6:1) Bantangu yankaka, yo kelombaka kupesa mpangi ndongisila sambu na kikalulu mosi ya mbi yina yandi kele ti yo. Mu mbandu, kana nkuluntu mosi memona nde mpangi-bakala mosi kekudipesa mingi ve na kisalu ya kusamuna, nkuluntu lenda sadisa yandi na kubakisa nde, Yezu vandaka kusamuna na kikesa nsangu ya Kimfumu mpi yandi pesaka balongoki na yandi ntuma ya kukumisa bantu yankaka balongoki. (Mat. 28:19, 20; Luka 8:1) Kana mpangi-bakala mosi kezola kuvanda mfumu, nkuluntu lenda monisa yandi mutindu Yezu kusadisaka balongoki na yandi na kubakisa bigonsa ya kusosa lukumu. (Luka 22:24-27) Inki nkulutu lenda sala kana mpangi-bakala mosi kezolaka ve kulolula bankaka? Nkuluntu lenda yibusa yandi mbandu ya mpika yina kulolulaka ve mpika yankaka sambu na mfuka mosi ya fyoti ata bo lolulaka yandi na mfuka ya mingi yina yandi vandaka ti yo. (Mat. 18:21-35) Kana bankuluntu mebakisa nde bo fwete pesa mpangi mosi ndongisila, bo fwete sala yo kukonda kusukinina.​—Tanga Bingana 27:9.

Kudilonga

15. Inki mutindu bantu ya dibuta ya mpangi-bakala mosi lenda sadisa yandi na kusadila bankaka?

¹⁵ Bankuluntu kesalaka bikesa sambu na kupesa bampangi-babakala formasio sambu bo zola kubaka mikumba, kansi bantu yankaka mpi lenda sadisa bo. Mu mbandu, bantu ya dibuta ya mpangi-bakala mosi fwete sadisa yandi na kubaka mikumba. Mpi, kana yandi kele dezia nkuluntu, nkento mpi bana na yandi lenda sadisa yandi. Ntangu bana mpi nkento na yandi kendima nde yandi fwete pesa mwa ntangu mpi ngolo na yandi na dibundu, yandi talungisa mbote mukumba na yandi. Mpeve ya kuditambika yina dibuta na yandi kemonisaka kenatilaka yandi kyese mpi bampangi yankaka kesepelaka na yo.​—Bing. 15:20; 31:10, 23.

16. (a) Nani fwete monisa nde yandi kezola kusadila bankaka? (b) Inki mpangi-bakala fwete sala sambu na kumonisa nde yandi kezola kubaka mikumba na dibundu?

¹⁶ Ata bampangi yankaka lenda sadisa yandi, mpangi-bakala yandi mosi fwete monisa nde yandi kezola kubaka mikumba. (Tanga Galatia 6:5.) Ya kyeleka, yo kelomba kaka ve nde mpangi-bakala kuvanda nsadi ya kisalu to nkuluntu sambu na kusadisa bankaka mpi kudipesa na kisalu ya kusamuna. Kansi, kana mpangi-bakala kezola kubaka mikumba na dibundu yandi fwete lungisa mambu yina Masonuku kelombaka. (1 Tim. 3:1-13; Tito 1:5-9; 1 Pie. 5:1-3) Yo yina, kana mpangi-bakala kezola kukuma nsadi ya kisalu to nkuluntu, yandi fwete tula dikebi na bisika yandi fwete yidika sambu na kulungisa malombo. Sambu na kusala yo, yandi fwete tanga Biblia mbala na mbala, kudipesa na kulonguka na yandi, kuyindulula na dikebi yonso, kusamba na masonga yonso, mpi kusamuna na kikesa yonso. Kana  yandi sala mpidina, yandi lenda landa ndongisila yina Polo kupesaka Timoteo ya kudilonga mpi kukangama na Nzambi.​—1 Tim. 4:7.

17, 18. Inki mpangi-bakala fwete sala kana bampasi to mawi ya kumona nde yandi takuka ve keyangisa yandi, to kana yandi kele ve ti mpusa ya kubaka mikumba?

¹⁷ Kansi, inki lenda salama kana mpangi-bakala kezola ve kubaka mikumba sambu na bampasi to kemona nde yandi takuka ve? Yo tavanda mbote nde, yandi yibuka mambu yonso yina Yehowa Nzambi mpi Yezu Kristu mesalaka sambu na beto. Nkutu, Yehowa “ke bakaka kilo na beto konso kilumbu.” (Nk. 68:20) Yo yina, Tata na beto ya zulu lenda sadisa mpangi-bakala na kubaka mikumba na dibundu. Kana mpangi-bakala kele ve nsadi ya kisalu to nkuluntu, yo tavanda mpi mbote nde yandi bakisa nde beto kele na mfunu ya bampangi-babakala mingi ya kuyela yina lenda baka mikumba na dibundu. Kuyindulula mambu yai lenda sadisa mpangi-bakala na kusala bikesa sambu na kununga mawi yina ya mbi. Yandi lenda samba sambu na kulomba mpeve santu, sambu mbuma na yo kele ti bikalulu bonso ngemba mpi kudiyala, yina lenda sadisa muntu na kununga bampasi mpi mawi ya kumona nde yandi takuka ve. (Luka 11:13; Gal. 5:22, 23) Mpi yandi lenda ndima nde, Yehowa tasakumuna bampangi-babakala yonso yina kezola kubaka mikumba ti bangindu ya mbote.

¹⁸ Keti mpangi-bakala mosi kebaka ve mikumba sambu yandi kele ve ti mpusa yina? Inki lenda sadisa yandi na kukuma ti mpusa ya kusadila bankaka? Ntumwa Polo kusonikaka nde: “Nzambi ke salaka na beno na mpila nde beno kuzola mambu yina ya yandi ke zolaka, mpi nde beno kumona mpila ya kusala yo.” (Filp. 2:13) Mpusa yina kekatukaka na Nzambi, mpi mpeve na yandi lenda pesa muntu ngolo sambu na kusala kisalu ya santu. (Filp. 4:13) Dyaka, Mukristu lenda samba Nzambi sambu yandi sadisa yandi na kusala mambu ya mbote.​—Nk. 25:4, 5.

19. Kubasika ya bangungudi nsambwadi mpi “bamfumu” nana kepesa beto inki kivuvu?

¹⁹ Yehowa kesakumunaka bikesa yina bankuluntu kesalaka sambu na kupesa bankaka formasio. Yandi kesakumunaka mpi bampangi yina kendimaka formasio yina mpi kebakaka mikumba na dibundu. Masonuku kemonisa nde, beto lenda vanda ti kivuvu nde bansadi ya Nzambi tazwa bampangi-babakala sambu na kubaka mikumba na mabundu. Yo ketendula nde, Yehowa tabasisa bangungudi nsambwadi mpi “bamfumu” nana, disongidila babakala ya kufwana sambu na kutwadisa organizasio na yandi. (Mis. 5:4) Yo kepesa kyese mpenza na kuzaba nde, bampangi-babakala mingi kebaka formasio mpi kekudikulumusa na kubaka mikumba sambu na kukumisa Yehowa!

Inki Mvutu Nge Tapesa?

• Inki mutindu Yezu kusadisaka balongoki na yandi sambu na kubaka mikumba ya nene?

• Inki mutindu bankuluntu lenda landa mbandu ya Yezu ntangu bo kesadisa bampangi-babakala na dibundu na kubaka mikumba?

• Inki mutindu dibuta ya mpangi-bakala mosi lenda sadisa yandi sambu na kubaka mikumba?

• Inki mpangi-bakala yandi mosi lenda sala sambu na kubaka mikumba?

[Bangyufula ya disolo ya kulonguka]

[Bifwanisu ya kele na lutiti 31]

Inki formasio nge lenda pesa longoki na nge ya Biblia ntangu yandi kesala bikesa sambu na kuyela?

[Kifwanisu ya kele na lutiti 32]

Inki mutindu bampangi-babakala lenda monisa nde bo kezola kubaka mikumba?