Longuka na Kukangula Meso na Mbandu ya Bantumwa ya Yezu
Longuka na Kukangula Meso na Mbandu ya Bantumwa ya Yezu
“Beno kulala ve, sambu mono mpi ke lala ve.”—MAT. 26:38.
INKI DILONGI NGE LENDA BAKA NA:
Kukangula meso na yina metala kisika ya kusamuna?
Kukangula meso sambu na kusamba Nzambi?
Kuta kimbangi mbotembote ata beto kekutana ti bampasi?
1-3. Inki mutindu bantumwa kukangulaka ve meso na mpimpa ya nsuka ya luzingu ya Yezu na ntoto, mpi inki kemonisa nde bo bakaka dilongi na kifu na bo?
YINDULA mambu yina kusalamaka na mpimpa ya nsuka ya luzingu ya Yezu na ntoto. Yezu kwendaka na mosi ya bisika yina yandi vandaka kuzola mingi, kilanga ya Getsemane, na esti ya Yeruzalemi. Yandi kwendaka ti bantumwa na yandi ya kwikama. Sambu mambu mingi vandaka kuyangisa mabanza mpi ntima na yandi, Yezu vandaka ti mfunu ya kisika yina yandi lendaka kuvanda yandi mosi sambu na kusamba.—Mat. 26:36; Yoa. 18:1, 2.
2 Bantumwa tatu—Piere, Yakobo, ti Yoane—kufidisaka yandi na kisika mosi na kati mpenza ya kilanga. Yandi songaka bo nde: “Beno bikala awa; beno kulala ve, sambu mono mpi ke lala ve,” ebuna na nima yandi kwendaka kusamba. Ntangu yandi kwisaka kuvutuka, yandi kutaka banduku na yandi kelala ngolo mpenza. Dyaka, yandi bondilaka bo nde: “Beno lala ve.” Kansi, bo lalaka dyaka na mbala zole! Na nima, kaka na mpimpa yina, bantumwa yai kangulaka ve meso na kimpeve. Nkutu, bo yambulaka Yezu mpi bo tinaka!—Mat. 26:38, 41, 56.
3 Ntembe kele ve nde, bantumwa kuwaka mpasi na ntima mutindu bo kangulaka ve meso. Babakala yai ya kwikama bakaka nswalu dilongi na kifu na bo. Mukanda ya Bisalu kemonisa nde bo pesaka mbandu ya mbote mpenza na yina metala kukangula meso. Ziku, luzingu na bo ya kwikama kupusaka bampangi na bo Bakristu na kusala mutindu mosi. Bubu yai kuluta bantangu yankaka, beto fwete kangula meso. (Mat. 24:42) Bika beto tadila malongi tatu na yina metala kukangula meso ya beto lenda longuka na mukanda ya Bisalu.
BO KANGULAKA MESO NA YINA METALA KISIKA YA KUSAMUNA
4, 5. Inki mutindu Polo ti banduku yina yandi salaka ti bo nzyetelo monaka lutwadisu ya mpeve santu?
4 Sambu na kuyantika, bantumwa kukangulaka meso na yina metala kisika ya kusamuna. Na disolo mosi buna, beto kelonguka mutindu Yezu kusadilaka mpeve santu yina Yehowa pesaka yandi, sambu na kutwadisa ntumwa Polo mpi banduku yina yandi salaka ti bo nzyetelo mosi ya kuvandaka ve bonso banzyetelo yankaka. (Bis. 2:33) Bika beto landa mbandu na bo.—Tanga Bisalu 16:6-10.
5 Polo, Silasi, mpi Timoteo katukaka na bwala Listre na sudi ya Galatia. Bilumbu fyoti na nima, bo kumaka na nzila mosi ya nene ya Roma yina vandaka kunata na ndambu ya westi na provense ya Azia yina vandaka ti bantu mingi. Bansadi-Nzyetelo yai zolaka kukwenda na nzila yina sambu na kutala babwala yina bantu mingi vandaka ti mfunu ya kuwa mambu ya metala Kristu. Kansi, kima mosi kangisaka bo nzila. Verse 6, ketuba nde: “Mpeve-santu tubilaka bo nde bo lenda kwenda kuzabisa mambu ya Nzambi na provense ya Azia ve, yo yina bo lutaka na ntoto ya Frizia ti ya Galatia.” Na mutindu mosi yina Biblia ketendula ve, mpeve santu kangisaka bansadi-nzyetelo yina ya kikesa nzila ya kukwenda kusamuna na provense ya Azia. Yo kele pwelele nde na nsadisa ya mpeve santu ya Nzambi, Yezu zolaka kutwadisa Polo ti banduku na yandi na ndambu yankaka.
6, 7. (a) Inki mambu kuminaka Polo ti banduku na yandi yankaka yina yandi salaka ti bo nzyetelo? (b) Inki lukanu balongoki yai bakaka, mpi yo basisaka nki mbutu?
6 Bo kwendaka na wapi? Verse 7 ketendula nde: “Ntangu bo kumaka penepene na provense ya Mizia, bo zolaka kwenda na provense ya Bitinia, kansi mpeve ya Yesu pesaka bo nzila ve.” Sambu mpeve kangaka bo nzila ya kusamuna na Azia, Polo ti banduku na yandi kwendaka na ndambu ya Nordi, ti lukanu ya kusamuna na babwala ya Bitinia. Kansi, ntangu bo kumaka penepene ya Bitinia, Yezu sadilaka dyaka mpeve santu sambu na kukanga bo nzila. Yo fwete vanda nde na ntangu yina, mabanza ya babakala yai kumaka kisakasaka. Bo zabaka inki bo fwete samuna mpi mutindu bo fwete sala yo, kansi bo zabaka ve kisika ya bo fwete samuna. Beto lenda tuba yo mutindu yai: Bo kokulaka na kyelo yina vandaka kunata na Azia, kansi kyelo kangukaka ve. Bo kokulaka na kyelo yina vandaka kunata na Bitinia, dyaka kyelo kangukaka ve. Keti bo yambulaka kukokula? Ve, bansamuni yina ya kikesa kuyambulaka ve!
7 Na dyambu yai, babakala yai bakaka lukanu yina lenda yitukisa. Verse 8 kezabisa beto nde: “Yo yina, bo lutaka na Mizia, bo kwendaka na bwala Troasi.” Babakala yango kwendaka na westi mpi tambulaka bakilometre 563, bo lutaka babwala mingi tii kuna bo kumaka na dibungu ya Troasi, kyelo ya kukotila na Masedonia. Kuna, sambu na mbala ya tatu, Polo ti banduku yina yandi salaka ti bo nzyetelo kokulaka na kyelo, mpi na mbala yai kyelo kangukaka! Verse 9 ketuba mambu yina kusalamaka na nima: “Na mpimpa Paulo monaka na mbonameso muntu mosi ya provense ya Masedonia me telama, ke bondila yandi nde: ‘Kwisa kusabuka na Masedonia sambu na kusadisa beto!’” Nsukansuka, Polo kuzabaka kisika ya kusamuna. Kukonda kusukinina, babakala yina bakaka maswa mpi kwendaka na Masedonia.
8, 9. Inki dilongi beto lenda baka na disolo ya nzyetelo ya Polo?
8 Inki dilongi beto lenda baka na disolo yai? Simba nde mpeve ya Nzambi kangaka Polo nzila kaka na ntangu yandi zolaka kukota na Azia. Na nima, Yezu kupesaka Polo bantuma kaka na nima ya kukuma penepene ya Bitinia. Mpi nsukansuka, Yezu twadisaka Polo na Masedonia kaka na nima ya kukuma na Troasi. Bonso mfumu ya dibundu, Yezu lenda twadisa beto mutindu mosi bubu yai. (Kol. 1:18) Mu mbandu, ziku nge vandaka ti ngindu ya kusala bonso mupasudi-nzila to kukwenda na kisika yina mpusa kele mingi. Kansi na nsadisa ya mpeve ya Nzambi, Yezu lenda twadisa nge kaka na nima ya kusala mambu sambu na kulungisa lukanu na nge. Tadila mbandu yai: Shofere lenda twadisa kamio na yandi na diboko ya kimama to ya kitata, kansi yandi lenda sala yo kaka kana kamio ketambula. Mutindu mosi, Yezu lenda twadisa beto na kuyalumuna kisalu na beto ya kusamuna kaka kana beto kesala bitambi, disongidila kana beto kesala kikesa ya kyeleka sambu na kulungisa lukanu na beto.
9 Ebuna, inki nge lenda sala kana bikesa na nge kebuta ve mbuma na mbala mosi? Keti nge fwete yambula mpi kusukisa nde mpeve ya Nzambi ketwadisa nge ve? Yibuka nde Polo mpi kutanaka ti bampasi. Kansi, yandi landaka kaka na kusosa mpi kubula na kyelo tii kuna yandi zwaka kyelo mosi yina kukangukaka. Mutindu mosi, kana nge landa kaka na kusosa “kyelo mosi ya nene yina kenataka na kisalu,” nge mpi lenda baka matabisi.—1 Kor. 16:9, NW.
BO KANGULAKA MESO SAMBU NA KUSAMBA NZAMBI
10. Inki kemonisa nde kukangula meso sambu na kusamba Nzambi kele mfunu mingi sambu na kulala ve?
10 Beto tadila ntangu yai dilongi ya zole ya beto kebaka na mbandu ya bampangi na beto Bakristu ya mvu-nkama ya ntete na yina metala kukangula meso: Bo kangulaka meso sambu na kusamba Nzambi. (1 Pie. 4:7) Kukwamina na kisambu kele mfunu sambu na kukangula meso. Kuvila ve nde na ntwala nde bo kanga yandi na kilanga ya Getsemane, Yezu songaka bantumwa na yandi tatu nde: ‘Beno lala ve. Beno landa na kusamba Nzambi.’—Mat. 26:41.
11, 12. Sambu na nki, mpi nki mutindu Erode kunyokulaka Piere mpi Bakristu yankaka?
11 Na nima, Piere yina vandaka na dibaku yina, kumonaka ngolo ya bisambu ya masonga. (Tanga Bisalu 12:1-6.) Na baverse ya luyantiku, beto kelonguka nde sambu Bayuda kundima yandi, Erode yantikaka kumonisa Bakristu mpasi. Ntembe kele ve nde Erode zabaka nde Yakobo kuvandaka ntumwa yina vandaka nduku ya ngolo ya Yezu. Yo yina, verse 2 ketuba nde Erode ‘fwaka Yakobo na mbele.’ Ebuna, dibundu kuvidisaka ntumwa mosi ya bo vandaka kuzola mingi. Yo vandaka mumekamu ya ngolo mpenza sambu na bampangi!
12 Erode kusalaka nki na nima? Verse 3 ketendula nde: “Ntangu Erode monaka nde mambu yina pesaka Bayuda kiese, yandi kangaka Piere mpi.” Kansi, mbala mingi Piere ti bantumwa yankaka vandaka kubasika na ntangu bo vandaka kutula bo na boloko. (Bis. 5:17-20) Ziku, Erode kuzabaka mbote dyambu yai. Yo yina, muntu ya politiki yai ya mayele ya mbi kuzolaka ve nde dyambu ya mutindu yina kusalama. Verse 4 ketuba nde yandi pesaka Piere na maboko ya “bandonga iya ya basoda sambu na kutala yandi, na konso ndonga vandaka basoda iya-iya. Yandi vandaka na mabanza ya kusonga yandi na meso ya bantu yonso na nima ya Nkinsi ya Paki.” Beno yindula fyoti dyambu yai! Erode pesaka ntuma nde bo kanga Piere na miniololo na kati-kati ya basoda 2, mpi basoda 16 vandaka kusoba ntangu ya kulangidila yandi mpimpa ti mwini sambu ntumwa yai kutina ve. Mabanza ya Erode vandaka ya kusonga Piere na meso ya bantu na nima ya Nkinsi ya Paki, na mpila nde nkanu ya lufwa na yandi kusepedisa bo. Na ntwala ya mambu yai ya mpasi, bampangi-Bakristu lendaka kusala inki?
13, 14. (a) Inki dibundu kusalaka ntangu Piere vandaka na boloko? (b) Inki beto lenda longuka na kisambu yina bampangi-Bakristu kusalaka sambu na Piere?
13 Dibundu kuzabaka na sikisiki yonso dyambu yina bo lendaka kusala. Na verse 5 beto ketanga nde: “Yo yina, bo vandaka kubumba Piere na boloko, kansi bantu ya Dibundu vandaka kusamba Nzambi ngolo sambu na yandi.” Ee, bo sambaka Nzambi ngolo mpenza mpi na masonga yonso sambu na mpangi na bo yina bo vandaka kuzola mingi. Lufwa ya Yakobo nataka bo ve na kuvidisa kivuvu; mpi yo pusaka bo mpi ve na kuyindula nde Nzambi kuwaka ve bisambu na bo. Kansi bo zabaka nde bisambu ya bansambidi ya kwikama kele mfunu na meso ya Yehowa. Yandi kepesaka mvutu na bisambu ya mutindu yai kana yo kewakana ti luzolo na yandi.—Baeb. 13:18, 19; Yak. 5:16.
14 Inki beto lenda longuka na mambu yina bampangi-Bakristu kusalaka? Kukangula meso ketendula kusamba sambu na beto mosi kaka ve kansi mpi sambu na bampangi na beto ya babakala ti ya bankento. (Ef. 6:18) Keti beno mezaba bampangi Bakristu yina kele na mpasi? Ziku bankaka kemona mpasi sambu na mbangika, mutindu baluyalu mebuyisaka kisalu ya kusamuna, to bisumbula ya lugangu. Sambu na nki ve kusamba sambu na bo na masonga yonso? Ziku beno mezaba bankaka yina kekutana ti bampasi yina beto lenda zaba ve. Mbala yankaka bo kenwana ti bampasi ya dibuta, kulemba nitu, to maladi. Sambu na nki ve kuyindula bantu yina beno mezaba yina beno lenda tanga bazina na bo ntangu beno kesolula ti Yehowa, muntu ya “ke ndimaka bisambu ya bantu”?—Nk. 65:3.
15, 16. (a) Tendula mutindu wanzio ya Yehowa gulusaka Piere na boloko. (Tala kifwanisu ya kele na lutiti 16.) (b) Sambu na nki mutindu Yehowa kugulusaka Piere kepesa beto kikesa?
15 Inki mambu kukuminaka Piere? Na mpimpa ya nsuka yina yandi lutisaka na boloko, Piere vandaka melala ngolo na kati-kati ya basoda zole yina vandaka kukengila yandi, Piere kumonaka mambu ya kuyituka (Tanga Bisalu 12:7-11.) Tala mambu yina kusalamaka: Na mbala mosi, nsemo mosi ya ngolo pelaka na boloko. Wanzyo mosi kwisaka, kansi basoda monaka yandi ve, mpi yandi tedimisaka Piere nswalu-nswalu na mpongi. Ebuna miniololo ya bo kangisaka na maboko na yandi zenganaka! Na nima, wanzyo kubasisaka Piere na boloko, bo lutaka penepene ya basoda yina vandaka ya kutelama na nganda, mpi nsuka-nsuka na kyelo ya bibende yina kukangukaka “yo mosi.” Ntangu bo basikaka na boloko, wanzyo walukaka. Piere kumaka na kimpwanza!
16 Keti kuyindulula ngolo ya Yehowa ya kukonda ndilu yina yandi kesadilaka sambu na kugulusa bansadi na yandi kekumisa ve lukwikilu na beto ngolo? Ya kyeleka, beto kevingilaka ve nde Yehowa kugulusa bansadi na yandi na mutindu ya kuyituka bubu yai. Kansi, beto ketulaka mpenza lukwikilu nde Yehowa tasadila ngolo na yandi sambu na mambote ya bansadi na yandi bubu yai. (2 Bans. 16:9) Na nsadisa ya ngolo ya mpeve santu na yandi, Yehowa lenda sadisa beto na kukanga-ntima na mpasi yina beto kekutana ti yo. (2 Kor. 4:7; 2 Pie. 2:9) Ntama mingi ve Yehowa tapesa Mwana na yandi ngolo ya kufutumuna bamilio ya bantu. (Yoa. 5:28, 29) Lukwikilu na beto na balusilu ya Yehowa lenda pesa beto kikesa mingi ntangu beto kekutana ti bampasi bubu yai.
BO LANDAKA NA KUTA KIMBANGI MBOTEMBOTE ATA BO KUTANAKA TI BAMPASI
17. Inki mutindu Polo pesaka mbandu ya mbote na yina metala kusamuna na kikesa mpi kukonda kusukinina?
17 Yai kele dilongi ya tatu yina beto lenda longuka na bantumwa na yina metala kukangula meso: Bo landaka na kuta kimbangi mbotembote ata bo kutanaka ti bampasi. Kusamuna ti kikesa mpi kukonda kusukinina kele mfunu sambu na kukangula meso. Ntumwa Polo pesaka mbandu ya mbote na dyambu yai. Yandi salaka kikesa mingi, tambulaka mingi mpi kangulaka mabundu mingi. Yandi kangaka ntima na bampasi mingi, kansi yandi vidisaka ve ata fyoti kikesa na yandi to mpusa na yandi ya kusala mambu kukonda kusukinina.—2 Kor. 11:23-29.
18. Inki mutindu Polo landaka kuta kimbangi ntangu yandi vandaka na boloko na Roma?
18 Beto tadila na mbala ya nsuka mutindu mukanda ya Bisalu kemonisa Polo, na Bisalu kapu 28. Polo kumaka na Roma, kisika yina yo lombaka nde yandi samba na ntwala ya Nero. Bo tulaka yandi na boloko, ziku bo kangaka yandi miniololo mosi ti soda yina vandaka kukengila yandi. Kansi, ata muniololo mosi ve lendaka kukanga ntumwa yai ya kikesa munoko! Polo kulandaka na kusosa mitindu ya kuta kimbangi. (Tanga Bisalu 28:17, 23, 24.) Na nima ya bilumbu tatu, Polo bingaka bambuta ya Bayuda sambu na kulonga bo. Ebuna, na kilumbu mosi ya bo tulaka, Polo kulongaka bo mingi mpenza. Verse 23 ketuba nde: “Bo [Bayuda yina vandaka kuzinga na Roma] tulaka kilumbu ya nkaka sambu na kwisa kuwa Paulo. Ebuna na kilumbu yina, bantu mingi kwisaka na nzo na yandi. Katuka na suka tii na nkokila yandi vandaka kaka ke longa bo: Yandi vandaka kulonga bo sambu na Kimfumu ya Nzambi, yandi vandaka kusosa mpi mpila ya kubenda bo sambu bo kutula ntima na Yesu. Malongi na yandi yonso, yandi vandaka kubaka yo na mikanda ya Bansiku ti na mikanda ya baprofete.”
19, 20. (a) Sambu na nki Polo vandaka kulonga nsangu ya Kimfumu ti kikesa? (b) Inki mutindu Polo salaka mambu ntangu bantu yonso ndimaka ve nsangu ya mbote?
19 Sambu na nki Polo vandaka kuta kimbangi mbote? Verse 23 kemonisa mpenza pwelele bikuma yango. (1) Yandi vandaka kutula dikebi na Kimfumu ya Nzambi mpi na Yezu Kristu. (2) Yandi vandaka kusosa kusimba ntima ya bawi na yandi na ‘kubendaka bo na kutula ntima.’ (3) Yandi vandaka kuyindula ti bo na nzila ya Masonuku. (4) Yandi vandaka kumonisa kikalulu ya kuditambika na kutaka kimbangi “katuka na suka tii na nkokila.” Polo kutaka kimbangi mosi ya ngolo, kansi bantu yonso ve kundimaka. Verse 24 ketuba nde: “Bantu ya nkaka tulaka ntima na mambu yina ya yandi vandaka kutubila bo, kansi bankaka ndimaka yo ve.” Kukonda kuwakana kubasikaka, mpi bantu kabwanaka.
20 Keti Polo lembaka nitu sambu bantu yonso ve kundimaka nsangu ya mbote? Ata fyoti ve! Bisalu 28:30, 31 kezabisa beto nde: “Paulo vandaka bamvula zole na nzo yina ya yandi vandaka kufutila. Yandi vandaka kuyamba bantu yina yonso vandaka kwisa kutala yandi. Yandi vandaka kuzabisa bo nsangu ya Kimfumu ya Nzambi ti kulonga bo mambu yina ke tadilaka Mfumu Yesu Kristo. Yandi vandaka kulonga bo na kikesa yonso, ata muntu mosi mpi ve kangaka yandi nzila.” Mukanda ya kupemama ya Bisalu kesuka ti bangogo yina ya pesa mpenza kyese.
21. Inki mambu beto kelonguka na mbandu ya Polo ntangu yandi vandaka na boloko?
21 Inki dilongi beto lenda baka na mbandu ya Polo? Ntangu yandi vandaka na boloko, Polo vandaka ve ti kimpwanza ya kuta kimbangi nzo na nzo. Kansi, yandi vandaka kaka ti nkadilu ya mbote mpi kutaka kimbangi na bantu yonso yina vandaka kwisa kutala yandi. Mutindu mosi, bansadi mingi ya Nzambi bubu yai kevandaka kaka na kyese mpi kelandaka kusamuna ata bo tula bo na boloko sambu na bikuma ya kukonda lunungu sambu na lukwikilu na bo. Bampangi na beto yankaka ya babakala ti ya bankento ya beto kezolaka mingi kele na banzo, ziku bo kezingaka na banzo ya minunu sambu bo mekumaka bambuta to sambu na maladi. Kana bo kele ti makuki, bo kesamunaka na minganga mpi bantu yina kesalaka na lupitalu, na bantu yina kekwisaka kutala bambefo, mpi na bantu yankaka yina kekwisaka kutala bo. Mpusa na bo kele ya kuta kimbangi mbote-mbote na yina metala Kimfumu ya Nzambi. Beto kesepelaka mingi mpenza ti mbandu yina bo kepesaka!
22. (a) Inki bangogo kesadisa beto na kubaka mambote na bambandu yina kele na mukanda ya Bisalu? (Tala lupangu ya kele na zulu.) (b) Inki kele lukanu na nge ntangu nge kevingila nsuka ya ngidika ya bima yai ya mbi?
22 Ya kyeleka, kele ti mambu mingi yina beto lenda longuka na yina metala kukangula meso na mbandu ya bantumwa mpi ya Bakristu yankaka ya mvu-nkama ya ntete yina mukanda ya Bisalu ketubila. Sambu beto kevingila nsuka ya ngidika ya bima yai ya mbi, bika beto baka lukanu ya kulanda mbandu ya Bakristu ya mvu-nkama ya ntete yina kutaka kimbangi na kikesa. Kuta kimbangi mbotembote sambu na Kimfumu ya Nzambi kele dibaku ya kuluta mbote yina beto lenda vanda ti yo bubu yai!—Bis. 28:23.
[Bangyufula ya disolo ya kulonguka]
[Lupangu ya kele na lutiti 17]
“MONO MESOBA MUTINDU YA KUTADILA MUKANDA YA BISALU”
Na nima ya kutanga mukanda ‘ Rends pleinement témoignage au sujet du Royaume de Dieu, ’ Nkengi ntambudi mosi kumonisaka mawi na yandi na bangogo yai: “Mono mesoba mutindu ya kutadila mukanda ya bisalu. Mbala mingi mono vandaka ‘kutanga’ mukanda ya Bisalu kansi mono vandaka bonso muntu yina ketanga na mpimpa ti bougie mpi ti maneti ya lubungi. Kansi, ntangu yai mono kekudiwa bonso muntu yina ketanga ti nsemo ya ntangu.”
[Kifwanisu ya kele na lutiti 16]
Wanzyo basisaka Piere na kyelo ya bibende
