Landa Kusala Mambu Kukonda Kusukinina

‘Longa nsangu ya Nzambi, zabisa yo kukonda kusukinina.’​—2 TIM. 4:2.

KETI NGE LENDA TENDULA?

Sambu na nki Bakristu ya mvu-nkama ya ntete samunaka kukonda kusukinina?

Inki mutindu beto lenda landa kusala mambu kukonda kusukinina?

Sambu na nki kusamuna Kinfumu kesalama kukonda kusukinina bubu yai kuluta bantangu ya ntama?

1, 2. Inki bangyufula kebasika na yina metala ntuma ya ‘kuzabisa nsangu kukonda kusukinina’?

MBALA mingi bantu yina kesalaka kisalu ya kugulusa bantu kesalaka yo kukonda kusukinina. Mumbandu, bantu yina kefwaka tiya kezabaka nde luzingu ya bantu lenda vanda na kigonsa, yo yina bo kesalaka mambu kukonda kusukinina ntangu bo kebingaka bo.

² Sambu beto kele Bambangi ya Yehowa, beto kesadisaka bantu sambu na kugulusa bo. Yo yina, beto kebakaka na mbalu kisalu na beto ya kusamuna nsangu ya mbote ya Kimfumu. Ya kyeleka, beto kesalaka kisalu yango kukonda kusukinina. Kansi, ntangu ntumwa Polo longisilaka nde: ‘Longa nsangu ya Nzambi, zabisa yo kukonda kusukinina’ yandi zolaka kutuba inki? (2  Tim. 4:2) Inki mutindu beto lenda samuna kukonda kusukinina? Mpi sambu na nki beto kesalaka kisalu yai kukonda kusukinina?

SAMBU NA NKI KUSAMUNA KUKONDA KUSUKININA?

3. Inki takumina bantu yina kendimaka to kebuyaka nsangu ya Kimfumu?

³ Ntangu nge ketadila bima yina nge fwete vidisa to yina nge fwete baka sambu na kisalu na nge ya kusamuna, nge kebakisaka nde nge fwete sala mambu kukonda kusukinina sambu na kuzabisa bankaka nsangu ya mbote. (Roma 10:13, 14) Ndinga ya Nzambi ketuba nde: “Kansi kana mono tuba na muntu ya mbi nde yandi ke fwa, ebuna yandi bika kusala masumu yandi yantika kusala mambu ya mbote, . . . yandi ta fwa ve, kansi yandi ta zinga. Mono ta vila masumu ya yandi salaka.” (Ezek. 33:14-16) Ya kyeleka, Biblia kezabisa bayina kelongaka nsangu ya Kimfumu nde: “Nge ta gulusa moyo na nge mosi, nge ta gulusa mpi moyo ya bantu yina ke waka malongi na nge.”​—1 Tim. 4:16; Ezek. 3:17-21.

4. Sambu na nki apostazi salaka nde kisalu ya kusamuna kusalama kukonda kusukinina na mvu-nkama ya ntete?

⁴ Sambu na kuzaba kikuma yina Polo longisilaka Timoteo na kusamuna kukonda kusukinina, tadila bangogo yina  kele na ntwala mpi na nima ya verse ya ntu-dyambu. Beto ketanga nde: ‘Longa nsangu ya Nzambi, zabisa yo kukonda kusukinina, ata na ntangu ya mpasi ata na ntangu ya mbote; sungika bifu yina kele na mambu ya bantu ke longaka, pesa bo atasio, pesa bo kikesa. Ntangu nge ke longa bo, nge fweti kanga ntima mpenza. Sambu, na bilumbu ke kwisa na ntwala, bantu ta zola diaka ve kuwa malongi ya kieleka, kansi bo ta landaka mabanza na bo mosi, bo ta bakaka balongi ya nkaka mingi sambu na kulonga bo konso mambu yina ya bo zola wa. Bo ta waka diaka mambu ya kieleka ve.’ (2 Tim. 4:2-4) Yezu bikulaka nde apostazi tayela. (Mat. 13:24, 25, 38) Ntangu apostazi yantikaka kuyela, yo vandaka mfunu nde Timoteo ‘kulonga nsangu ya Nzambi’ kukonda kusukinina na kati ya dibundu sambu malongi ya luvunu kuvidisa ve Bakristu nzila. Luzingu ya bantu vandaka na kigonsa. Inki beto lenda tuba bubu yai?

5, 6. Inki mabanza ya meyalumukaka mingi beto lenda kutana ti yo na kisalu na beto ya kusamuna?

⁵ Apostazi yina basikaka na kati ya dibundu ya kyeleka meyelaka mpi meyalumukaka. (2 Tes. 2:3, 8) Inki malongi bantu kezolaka kuwa bubu yai? Na bisika mingi, mabundu mingi kesyamisaka malongi ya kintukila. Ata siansi ketubilaka malongi ya kintukila, yo mekumaka mosi ya malongi yina mabundu ya luvunu kelongaka mingi mpi yo kevandaka ti bupusi na mutindu yina bantu ketadilaka Nzambi mpi bantu yankaka. Dilongi yankaka yina mezabanaka mingi kele nde Nzambi kekudibanzaka ve sambu na beto, yo yina beto fwete kudibanza mpi ve sambu na yandi. Sambu na nki malongi yai kebendaka mpenza dikebi ya bantu mingi na mpila nde bamilio ya bantu kulala mpongi ya kimpeve? Bo kemonisaka nde bangogo yai ‘nge lenda sala mambu yonso yina nge mezola sambu bo tasambisa nge ve,’ kele ya kyeleka. Ya kyeleka, bantu mingi kezolaka mpenza kuwa bangogo yai.​—Tanga Nkunga 10:4.

⁶ Kansi, bantu kezolaka kuwa mambu yina kesepedisaka bo na mitindu yankaka. Bantu yankaka yina kekwendaka na nzo-nzambi kezolaka balongi yina kelongaka bo nde: ‘Yo vanda konso dyambu yina nge kesala, Nzambi kezolaka nge.’ Mimpe mpi bapastere kesepedisaka bantu yankaka ntangu bo kendimisaka bo nde Nzambi kesakumunaka kusala bankinsi ya dibundu mpi kusambila bifwanisu. Bantu fyoti mpamba ya kekwendaka na nzo-nzambi kebakisaka nde bo kele na kigonsa. (Nk. 115:4-8) Kansi, kana beto kele ti makuki ya kutedimisa bo na mpongi ya kimpeve sambu bo bakisa kyeleka yina kele na Biblia, bo lenda baka mambote yina takatuka na Kimfumu ya Nzambi.

KUSAMUNA KUKONDA KUSUKININA KETENDULA INKI?

7. Inki mutindu beto lenda monisa kikalulu ya kusala mambu kukonda kusukinina?

⁷ Munganga yina kepasulaka bantu ketulaka dikebi na yandi yonso na kisalu na yandi sambu luzingu ya bantu kele na kigonsa. Na kisalu na beto ya kusamuna, beto lenda monisa kikalulu ya kusala mambu kukonda kusukinina ntangu beto ketula dikebi na kisalu na beto, mumbandu ntangu beto keyindula mambu, bangyufula to bansangu yina kesepedisaka bantu yina beto kekutanaka ti bo. Kusala mambu kukonda kusukinina lenda pusa beto mpi na kusoba manaka na beto na mpila nde beto kwenda kutala bantu na ntangu yina bo kevandaka ya kuyilama sambu na kuyamba beto.​—Roma 1:15, 16; 1 Tim. 4:16.

8. Mbala mingi kusala mambu kukonda kusukinina kelombaka inki?

⁸ Kuvanda ti kikalulu ya kusala mambu kukonda kusukinina kelombaka mpi kuditudila balukanu. (Tanga Kuyantika 19:15.) Mumbandu, yindula nde na nima ya kusala ekzame na lupitalu, munganga mebinga nge na biro na yandi mpi mezabisa nge na masonga yonso nde: “Keba! Maladi na nge kelomba nde nge sala mambu kukonda kusukinina. Nge kele kaka ti ngonda mosi sambu na kubelula maladi na nge.” Ziku, nge tabasika ve nswalu-nswalu na biro na yandi bonso muntu yina bo mebinga sambu na kwenda kufwa tiya. Kansi, ntembe kele ve nde nge tasadila mambu yina yandi mezabisa nge mpi ntangu nge tavutuka na nzo, nge tayindula mambu yina nge fwete sala ntete.

9. Sambu na nki beto lenda tuba nde Polo samunaka kukonda kusukinina ntangu yandi vandaka na Efezo?

⁹ Beto lenda baka mayele na mutindu Polo salaka  mambu kukonda kusukinina ntangu beto kebakisa mambu yina yandi zabisaka bankuluntu ya Efezo na yina metala mutindu yandi samunaka nsangu ya mbote na distrike ya Azia. (Tanga Bisalu 20:18-21.) Ya kyeleka, tuka kilumbu ya ntete yina yandi kumaka, yandi kwendaka kulonga nsangu ya mbote nzo na nzo. Dyaka, bamvula zole ya mvimba yandi vandaka kusadila manaka yina mbala na mbala sambu “yandi vandaka kwenda kulonga bo bilumbu yonso na nzo ya Tiranusi.” (Bis. 19:1, 8-10) Ya kyeleka, Polo vandaka ti kikalulu ya kusala mambu kukonda kusukinina. Kusamuna kukonda kusukinina ketendula ve nde beto fwete kudiyangisa mpenza. Ata mpidina, beto fwete tula kisalu ya kusamuna na kisika ya ntete na luzingu na beto.

10. Sambu na nki mutindu Bakristu salaka mambu kukonda kusukinina kiteso ya bamvu 100 yina melutaka lenda sepedisa beto?

¹⁰ Mbandu ya kimvuka mosi ya fyoti ya Balongoki ya Biblia yina yantikaka kisalu ya kusamuna na mvu 1914, vandaka ti lukanu ya kusamuna nsangu ya mbote mpi yo monisaka ntendula ya kusala mambu kukonda kusukinina. Ata bantu yai ya kikesa vandaka fyoti, bo sepelaka na ntangu yina bikalaka fyoti mpi bo salaka kisalu ya kusamuna Kimfumu na kikesa yonso. Bo basisaka bankama ya badiskure na bazulunalu mpi bafoto ya dyapozitive ya bakulere mpi bafoto yina vandaka kunikana yina bo kebingaka “Photo-Drame de la Création.” Na mutindu yina, nsangu ya mbote simbaka ntima ya bamilio ya bantu. Kana bo vandaka ve ti kikalulu ya kusala mambu kukonda kusukinina, inki mutindu bantu mingi na kati na beto zolaka kuwa nsangu ya Kimfumu?​—Tanga Nkunga 119:60.

KUVIDISA VE KIKALULU YA KUSALA MAMBU KUKONDA KUSUKININA

11. Inki salaka nde bantu yankaka kuvidisa kikalulu ya kusala mambu kukonda kusukinina?

¹¹ Mambu yina kekatulaka dikebi kekangaka muntu nzila na kuyindula mfunu ya kisalu ya kusamuna. Ngidika ya Satana kevandaka ti lukanu ya kupusa beto na kudipesa na kusosa bima ya kinsuni mpi yina mekonda mfunu. (1 Pie. 5:8; 1 Yoa. 2:15-17) Na ntangu mosi buna, bantu yankaka yina tulaka kisalu ya Yehowa na kisika ya ntete vidisaka kikalulu na bo ya kusala mambu kukonda kusukinina. Mumbandu, Mukristu mosi ya mvu-nkama ya ntete na zina ya Demasi ‘salaka’ ti Polo, kansi ngidika ya bima ya mbi katulaka dikebi na yandi. Na kisika ya kudipesa ntete na kulanda kupesa mpangi na yandi kikesa na ntangu ya mpasi, Demasi yambulaka Polo.​—Film. 23, 24; 2 Tim. 4:10.

12. Inki dibaku beto kele ti yo bubu yai mpi nki mabaku beto tavanda ti yo mvula na mvula?

¹² Kana beto kezola kutanina kikalulu ya kusala mambu kukonda kusukinina, beto fwete nwana ti mpusa ya kuzola bima ya kinsuni. Beto fwete sala bikesa sambu na ‘kubaka moyo ya kieleka.’ (1 Tim. 6:18, 19) Ntembe kele ve nde nge kendimaka nde luzingu ya mvula na mvula na ntoto na nsi ya Kimfumu ya Nzambi tanata mabaku ya kukonda nsuka ya kusala bisalu ya mbote. Kansi bubu yai, beto kele kaka ti dibaku mosi sambu na kusadisa bantu na kuguluka na Armagedoni.

13. Ntangu yai ya beto mekuma Bakristu, inki mutindu beto lenda landa kusala mambu kukonda kusukinina?

¹³ Mutindu beto kebakisa nde bantu mingi ya kele na nzyunga na beto kele na mpongi ya kimpeve, inki lenda sadisa beto na kuvidisa ve kikalulu ya kusala mambu kukonda kusukinina? Beto lenda yindulula ntangu yina beto vandaka na mudidi. Kansi, beto metelamaka na mpongi mpi Kristu metemunaka beto mutindu Polo monisaka yo. Bubu yai, beto kele ti dibaku ya kuvanda bantu yina kenataka nsangu yina ketemunaka bantu. (Tanga Efezo 5:14.) Na nima ya kutubila mambu yina, Polo sonikaka nde: “Beno keba mbote na luzingu yina ya beno ke zingaka. Beno zinga ve bonso bantu ya buzoba, kansi beno zinga bonso bantu ya mayele. Awa ya beno ke na ntangu ya mbote, beno sadila yo, sambu bilumbu yai ya beto kele yo kele ya mbi.” (Ef. 5:15, 16) Ntangu mambi ya mutindu yai kesalama, bika beto sumba ntangu sambu na mambu yina lenda sadisa beto na kulanda kukangula meso na kimpeve.

BETO KEZINGA NA NTANGU YA MPASI

14-16. Inki kesalaka nde kusamuna Kimfumu kusalama kukonda kusukinina bubu yai kuluta bantangu ya ntama?

¹⁴ Ntangu yonso beto kesalaka kisalu ya  kusamuna kukonda kusukinina, kansi bubu yai yo kele dyaka mfunu kuluta. Tuka mvu 1914, kidimbu ya kele ti mambu mingi na kati yina Ndinga ya Nzambi tubilaka kemonana pwelele. (Mat. 24:3-51) Luguluku ya bantu kele na kigonsa kuluta na bantangu yankaka. Ata bangwisana ya mpa mesalama, bangolo ya nsi-ntoto meyilama sambu na kulosa babombi ya nikleyere kiteso ya 2000. Bamfumu tubaka nde bankama ya bisadilu ya bo kesadilaka babombi ya nikleyere “vilaka.” Keti bantu ya kesalaka mubulu kesadilaka bima yai? Bantu yina ketalaka mutindu mambu kesalamaka ketuba nde mvita yina bantu ya mubulu kebasisaka lenda fwa bantu mingi kukonda mpasi. Kansi, mvita kele kaka ve kigonsa yina kenyokula luzingu ya bantu.

¹⁵ Na mvu 2009, rapore mosi (The Lancet and University College London) tubaka nde: “Nsoba ya climat kele kigonsa ya kuluta nene sambu na mavimpi ya bantu yina kezinga na mvu-nkama ya 21.” Yo yikaka nde: “Malanda yina nsoba ya climat kenataka tavanda ti bupusi na zulu ya bantu mingi na bamvu kumi ya kelanda mpi yo tatula luzingu mpi mavimpi ya bantu na kigonsa ya nene.” Bisika mingi lenda beba sambu na kufuluka ya banzadi, kuyuma ya bima, bamaladi, mipepe ya ngolo mpi bamvita yina kefyotunaka bimvwama ya ntoto. Ya kyeleka, bamvita mpi bisumbula ketulaka luguluku ya bantu na kigonsa.

¹⁶ Bantu yankaka lenda yindula nde kigonsa ya mvita ya nikleyere lenda twadisa na mambu yina kelungisa “kidimbu.” Kansi, bantu mingi kebakisaka ve ntendula ya kyeleka ya kidimbu yina. Dyambu yai memonanaka na nsungi ya bamvula kumi yina kemonisa nde kukwisa ya Kristu kele dyambu ya kyeleka mpi nde nsuka ya ngidika ya bima yai ya mbi kekwisa nswalu. (Mat. 24:3) Mambu yina kele na kati ya kidimbu yango kemonana pwelele bubu yai kuluta na ntangu ya ntama. Yai kele ntangu ya kusadisa bantu na kutelama na mpongi ya kimpeve. Kisalu na beto ya kusamuna lenda sadisa beto na kutedimisa bo.

17, 18. (a) Inki mutindu “bilumbu yai ya beto mekuma” kevandaka ti bupusi na zulu na beto? (b) Inki lenda pusa bantu na kusoba mabanza na bo na yina metala nsangu ya Kimfumu?

¹⁷ Ntangu mebikala fyoti sambu na kumonisa zola na beto na Yehowa mpi kumanisa kisalu ya kusamuna yina yandi mepesaka beto na kusala na bilumbu ya nsuka. Mambu yai ya Polo zabisaka Bakristu ya Roma na mvu-nkama ya ntete kele mfunu mingi bubu yai: “Beno zaba nki bilumbu yai ya beto me kuma. Yai kele bilumbu ya beto fweti telama na mpongi. Sambu, ntangu yai kilumbu yina ya beto ta guluka me kuma penepene, kansi ntangu yina ya beto yantikaka kukwikila, kilumbu yina vandaka ntama.”​—Roma 13:11.

¹⁸ Mambu yina Biblia tubaka na ntwala sambu na bilumbu ya nsuka lenda sala nde bantu kuzaba bampusa na bo ya kimpeve. Bantu yankaka kebakisaka lusadisu yina bantu kevandaka ti yo mfunu ntangu bo kemona mutindu baluyalu ya bantu kenunga ve na yina metala mambu ya mbongo, bigonsa ya nikleyere, mubulu, to kubeba ya mupepe. Bankaka dyaka kebakisaka bampusa na bo ya kimpeve ntangu mabuta na bo kekutana ti mambu bonso maladi, kufwa makwela to lufwa ya muntu yina bo kezolaka. Ntangu beto kesalaka kisalu ya kusamuna, beto kekudipesaka sambu na kusadisa bantu ya mutindu yina.

SAMUNA KUKONDA KUSUKININA

19, 20. Inki mutindu kikalulu ya kusala mambu kukonda kusukinina mepusaka Bakristu mingi na kusoba luzingu na bo?

¹⁹ Kusala mambu kukonda kusukinina mepusaka Bakristu mingi na kusala mingi na kisalu ya kusamuna. Mumbandu, bankwelani mosi ya mesala bamvula mingi ve na makwela na nsi Equateur, bakaka lukanu ya kuvanda ti luzingu ya kukonda mindondo na nima ya kulanda manaka ya lukutakanu ya sipesiali ya kilumbu mosi na mvu 2006 yina vandaka ti ntu-dyambu “Vanda ti Disu ya Petepete.” Bo sonikaka bima yina bo vandaka ve ti yo mfunu mpi bo tekaka bima yankaka sambu na kufuta bamfuka. Na nima ya bangonda tatu, bo katukaka na nzo yina vandaka ti basuku tatu mpi bo kwendaka kuzinga na nzo ya suku mosi. Ntangu fyoti na nima, bo yantikaka kisalu ya kimupasudi-nzila nsadisi mpi bo ndimaka mabanza yina nkengi ya nzyunga pesaka bo na kusadisa dibundu yina mfunu ya bansamuni vandaka mingi.

 ²⁰ Mpangi bakala mosi yina kezingaka na Nordi ya Amerika sonikaka nde: “Ntangu mono mpi nkento na mono kwendaka na lukutakanu yina salamaka na mvu 2006, beto vandaka mebaka mbotika tuka bamvula 30. Ntangu beto vutukaka na nzo na nima ya manaka, beto tubilaka mutindu yina beto lenda sadila bandongisila ya kukumisa luzingu na beto ya kukonda mindondo. (Mat. 6:19-22) Beto vandaka ti banzo tatu, ferme, bakamio ya kitoko, masuwa, mpi kamio mosi yina vandaka ti bima mingi na kati mumbandu suku ya kulala, kisika ya kuyamba banzenza ti kikuku. Sambu beto vanda ve bonso Bakristu yina kele bazoba, beto bakaka lukanu ya kusala kisalu ya ntangu yonso. Na mvu 2008, beto kumaka mipasudi-nzila ya ntangu yonso bonso mwana na beto ya nkento. Kusala kumosi ti bampangi pesaka beto mpenza kyese! Beto kumaka ti makuki ya kusala kisika yina mpusa vandaka mingi. Dyaka, mambu yina beto salaka sambu na Yehowa pusaka beto penepene na yandi. Kuluta yonso, mutindu beto monaka bantu ketemuka na kimpeve ntangu bo vandaka kuwa mpi kubakisa kyeleka yina kele na Ndinga ya Nzambi pesaka beto kyese.”

21. Nzayilu kepusaka beto na kusala inki?

²¹ Beto kezaba nde ntama mingi ve ngidika ya bima yai ya mbi tafwa​—“kilumbu yina ya Nzambi ta sambisa bantu ya mbi ti kufwa bo.” (2 Pie. 3:7) Nzayilu na beto na Ndinga ya Nzambi kepusa beto na kuzabisa na kikesa yonso mpasi ya nene yina kekwisa mpi nsi-ntoto ya mpa. Mpusa na beto kele ya kulanda na kuvanda ti kikalulu ya kusala mambu kukonda kusukinina sambu na kunatila bantu kivuvu ya kyeleka. Ntangu beto kesalaka na ntima ya mvimba kisalu ya kusamuna kukonda kusukinina, beto kemonisaka zola ya kyeleka sambu na Nzambi mpi banfinangani na beto.

[Bangyufula ya disolo ya kulonguka]