Landa na Kusadila Yehowa na Ntima Mosi
Landa na Kusadila Yehowa na Ntima Mosi
“Mwana na mono, longuka na kuzaba mbote-mbote Nzambi ya mono tata na nge ke sambaka; sadila yandi na ntima mosi.”—1 BANS. 28:9.
SOSA BAMVUTU NA BANGYUFULA YAI:
Ntima ya kifwani kele nki?
Inki beto lenda sala sambu na kufimpa ntima na beto?
Inki mutindu beto lenda landa na kusadila Yehowa na ntima mosi?
1, 2. (a) Na mutindu ya kifwani, inki kinama ya nitu Ndinga ya Nzambi ketubilaka mbala na mbala kuluta binama yankaka? (b) Sambu na nki yo kele mfunu nde beto bakisa ntendula ya ntima ya kifwani?
MBALA mingi Ndinga ya Nzambi ketubilaka binama ya nitu na mutindu ya kifwani. Mumbandu, Yobi tata ya mabuta tubaka nde: ‘Maboko na mono salaka mbi ve.’ Ntotila Salomo bakisaka nde: ‘Nsangu ya mbote ke pesaka kikesa na mikwa.’ Yehowa pesaka Ezekiele kivuvu nde: ‘Mono ta kumisa ilungi na nge ngolo bonso ditadi.’ Mpi bantu ya Atene zabisaka ntumwa Polo nde: ‘Makutu na beto kewa mambu ya kuyituka yina nge ketuba.’—Yobi 16:17; Bing. 15:30; Ezek. 3:9; Bis. 17:20.
2 Mbala mingi, Biblia ketubilaka kinama mosi ya nitu na mutindu ya kifwani kuluta binama yankaka. Yo kele kinama yina Ana nkento mosi ya kwikama tubilaka na kisambu: “Mfumu Nzambi me pesa mono kiese mingi na ntima!” (1 Sam. 2:1) Ya kyeleka, bansoniki ya Biblia ketubilaka ntima na mutindu ya kifwani. Yo kele mfunu nde beto bakisa ntendula ya ntima sambu Biblia ketubaka nde beto fwete tanina yo.—Tanga Bingana 4:23.
NTIMA YA KIFWANI—KELE INKI?
3. Inki mutindu beto lenda bakisa ntendula ya ngogo “ntima” na kati ya Biblia? Pesa mbandu.
3 Ata Ndinga ya Nzambi kesadilaka ve diksionere sambu na kutendula ngogo “ntima,” yo kesadisaka beto na kubakisa ntendula ya ngogo yina. Inki mutindu? Beto baka mbandu, yindula kibaka mosi ya kitoko yina bo metunga ti matadi ya fyoti-fyoti yina mekangama-kangama. Kana nge tala kibaka yina nge tamona nde matadi yonso yina bo tulaka kumosi mekuma kitoko. Kiteso mosi, kana beto tadila bisika mingi yina Biblia kesadila ngogo “ntima,” beto lenda bakisa ntendula ya ntima ya kifwani. Ntima ya kifwani kele nki?
4. (a) Ngogo “ntima” ketendula nki? (b) Inki kele ntendula ya bangogo ya Yezu yina kele na Matayo 22:37?
4 Bansoniki ya Biblia kesadilaka ngogo “ntima” sambu na kutendula kimuntu ya kati. Yo kemonisaka bampusa, mabanza, bikalulu, nkadilu, makuki, bikuma mpi balukanu na beto. (Tanga Kulonga 15:7; Bingana 16:9; Bisalu 2:26.) Mukanda mosi ketuba nde: “Ntima kele kimuntu yonso ya kati.” Bantangu yankaka, ngogo “ntima” kevandaka ti ntendula mosi ya sikisiki. Mumbandu, Yezu tubaka nde: “Nge fweti zola Mfumu Nzambi na nge, na ntima na nge yonso, na luzolo na nge yonso ti na mabanza na nge yonso.” (Mat. 22:37) Na verse yai, ngogo “ntima” ketendula mawi, bampusa mpi mabanza yina kevandaka na kati ya muntu. Ntangu Yezu tubilaka ntima, luzolo mpi mabanza, yandi bendaka dikebi na beto na kuzola Nzambi na mawi na beto mpi na mutindu yina beto ketwadisaka luzingu na beto mpi kesadilaka mayele na beto. (Yoa. 17:3; Ef. 6:6) Kansi, ntangu Biblia ketubila ngogo “ntima,” yo kebendaka dikebi na kimuntu na beto ya kati.
KIKUMA YINA BETO FWETE TANINA NTIMA NA BETO
5. Sambu na nki beto fwete sala bikesa sambu na kusadila Yehowa na ntima mosi?
5 Na yina metala ntima, Ntotila Davidi yibusaka Salomo nde: “Mwana na mono, longuka na kuzaba mbote-mbote Nzambi ya mono tata na nge ke sambaka; sadila yandi na ntima mosi ti mabanza mosi. Mfumu Nzambi ke talaka ntima ya bantu, yandi ke zabaka mpi bangindu ya bantu.” (1 Bans. 28:9) Ya kyeleka, Yehowa kele Muntu ya Kefimpaka ntima ya bantu yonso, tanga mpi ya beto. (Bing. 17:3; 21:2) Mambu yina yandi kesengumunaka na ntima na beto kevandaka ti bupusi ya ngolo na bangwisana na beto ti yandi mpi na makwisa na beto. Yo yina, beto kele ti bikuma ya mbote ya kulanda ndongisila ya Davidi ya kupemama na kusalaka bikesa sambu na kusadila Yehowa na ntima mosi.
6. Inki mambu beto fwete bakisa na yina metala lukanu na beto ya kusadila Yehowa?
6 Kikesa yina beto kemonisaka na mambu ya beto kesalaka sambu beto kele bantu ya Yehowa kemonisaka nde beto kevandaka ti mpusa ya ngolo ya kusadila Nzambi na ntima mosi. Kaka na ntangu yina, bampasi yina kekatukaka na ngidika ya mbi ya Satana mpi bampusa ya nitu na beto yina kepusaka beto na kusala masumu kele mambu yina lenda lembisa lukanu na beto ya kusadila Nzambi na ntima mosi. (Yer. 17:9; Ef. 2:2) Yo yina, sambu na kuzikisa nde lukanu na beto ya kusadila Nzambi kelungana—beto kebikaka ve nde bampasi kulembisa beto—beto fwete fimpaka ntima na beto mbala na mbala. Inki mutindu beto lenda sala yo?
7. Inki kemonisaka kimuntu na beto?
7 Ya kyeleka, kimuntu na beto ya kati kemonanaka ve—kaka mutindu ntima ya nti kemonanaka ve. Dyaka, mutindu Yezu tubilaka yo na Disolo na Zulu ya Ngumba, bambuma kemonisaka mutindu nti kele, mambu ya beto kesalaka kemonisaka mpenza kimuntu na beto. (Mat. 7:17-20) Bika beto tadila dyambu mosi.
MUTINDU YA MBOTE YA KUFIMPA NTIMA NA BETO
8. Inki kuwakana kele na kati ya bangogo ya Yezu yina kele na Matayo 6:33 mpi mambu yina kevandaka na ntima na beto?
8 Kaka na disolo yina, Yezu zabisaka bawi na yandi dyambu ya sikisiki yina tamonisa mpusa na bo ya kyeleka ya kusadila Yehowa na ntima mosi. Yandi tubaka nde: “Beno landa kaka na kusosa Kimfumu na yandi ti mambu yina ya yandi ke zolaka, ebuna yandi ta yika beno bima yina yonso.” (Mat. 6:33) Ya kyeleka, mambu yina beto ketulaka na kisika ya ntete na luzingu na beto kemonisaka bampusa na beto, mabanza na beto mpi mambu yina beto kekanaka na ntima na beto. Kutadila mambu yina beto ketulaka na kisika ya ntete na luzingu na beto kele mutindu ya mbote ya kuzikisa kana beto kesadila Nzambi na ntima mosi.
9. Inki mambu Yezu lombaka bantu na kusala mpi bamvutu na bo monisaka nki?
9 Na nima ya kusyamisa balongoki na yandi na ‘kulanda na kusosa ntete Kimfumu,’ dyambu mosi salamaka yina monisaka mutindu kimuntu ya bantu kemonisaka mambu yina bo ketulaka na kisika ya ntete na luzingu. Luka, nsoniki ya Evanzile tubilaka dyambu yango ntangu yandi tubaka nde Yezu “zengaka nde yandi fweti kwenda kaka na bwala Yeruzalemi,” ata yandi zabaka mpenza mambu yina vandaka kuvingila yandi. Ntangu yandi mpi bantumwa na yandi “vandaka kaka na nzila,” Yezu kutanaka ti bantu yina yandi zabisaka nde beno ‘kwisa kulanda mono.’ Bantu yina vandaka ti luzolo ya kundima kulanda Yezu—kansi bo pesaka bikuma. Muntu mosi vutulaka nde: “Pesa mono ntete nzila, mono kwenda kuzika tata na mono.” Yankaka tubaka nde: “Mfumu, mono ta kwisa kulanda nge. Kansi pesa mono ntete nzila na kwenda kupesa fami na mono mbote ya nsuka.” (Luka 9:51, 57-61) Bikuma ya mpamba-mpamba yina bo pesaka swaswanaka mpenza ti lukanu ya Yezu ya kusala luzolo ya Nzambi! Na kutulaka mambu na bo mosi na kisika ya ntete mpi mambote ya Kimfumu na kisika ya zole bo monisaka nde bo tulaka ve ntima ya mvimba na Nzambi.
10. (a) Inki mutindu balongoki ya Yezu salaka mambu ntangu yandi bingaka bo? (b) Inki mbandu Yezu pesaka?
10 Na kuswaswana ti bantu yina zolaka kukuma balongoki ya Yezu, beto mendimaka na mayele yonso kubinga yina Yezu bingaka beto sambu na kukuma balongoki na yandi mpi beto kesadila Yehowa konso kilumbu. Mpidina, beto kemonisaka mutindu beto kekudiwaka sambu na Yehowa. Kansi, ata beto kele bansamuni ya kikesa na dibundu, beto fwete keba na kigonsa yina lenda bebisa ntima na beto. Inki kigonsa? Na disolo yina Yezu solulaka ti bantu yina zolaka kukuma balongoki na yandi, yandi monisaka kigonsa yina ntangu yandi tubaka nde: “Muntu yina me baka nsengo, ke zola kubundula ntoto, kana yandi tala na nima, yandi me fwana ve na kusala na Kimfumu ya Nzambi.” (Luka 9:62) Inki dilongi beto lenda baka na mbandu yai?
KETI BETO ‘KELANDAKA MAMBU YA MBOTE’?
11. Inki kuminaka nsadi-bilanga ya mbandu ya Yezu mpi sambu na nki?
11 Sambu na kubaka dilongi ya pwelele na mbandu yina Yezu pesaka, bika beto tomisa mpi kutendula bangogo ya mbandu ya Yezu. Nsadi-bilanga kevandaka ti kisalu mingi. Kansi, ntangu yandi kebundula yandi lenda landa kuyindula nde kana yandi vutuka na nzo yandi tavanda ti dibuta na yandi, banduku, tadya, tawa miziki, taseka mpi tavanda ti bo na nsi ya madidi. Yandi kele ti mpusa ya bima yina. Na nima ya kubundula kitini ya ntoto, mpusa ya nsadi-bilanga sambu na mambu yina ya mbote ya luzingu kekumaka ngolo na mpila nde yandi baluka mpi “tala na nima.” Ata mambu ya kusala kele mingi na ntwala nde yandi kuna bima na bilanga, nsadi-bilanga yina kekatulaka dikebi kebebisaka kisalu na yandi. Ya kyeleka, mfumu ya nsadi-bilanga yina kesepelaka ve ti kisalu yina nsadi yango kesalaka kukonda kukwamina.
12. Inki kuwakana kele na kati ya nsadi-bilanga ya mbandu ya Yezu mpi Bakristu yankaka bubu yai?
12 Ntangu yai beto tadila mutindu mambu yina kewakana ti luzingu ya bubu yai. Nsadi-bilanga lenda vanda konso Mukristu yina kesala mbote kansi kimpeve na yandi kele na kigonsa. Sambu na kuwakanisa yo mbote, bika beto baka mbandu ya mpangi mosi yina kelanda na kusala mingi na kisalu ya kusamuna. Kansi, ata yandi kekwendaka na balukutakanu mpi kekudipesaka na kisalu ya kusamuna, yandi lenda yindula mambu yankaka ya luzingu ya nsi-ntoto na mpila nde yandi sepela sambu na yo. Kuyindula mambu yai na ntima na yandi lenda pusa yandi na kusosa yo. Nsuka-nsuka na nima ya kulutisa bamvula mingi na kisalu ya kusamuna mpusa na yandi sambu na bima yankaka ya nsi-ntoto takuma ngolo na mpila nde yandi baluka mpi “tala na nima.” Ata mambu ya kusala kele mingi na kisalu ya kusamuna, yandi talanda dyaka ve na kusimba “nsangu ya moyo” mpi yandi tasala dyaka ve bisalu na yandi ya Kimfumu. (Filp. 2:16) Yehowa yina kele “Mfumu ya bilanga,” kewaka mawa sambu na kukonda kukanga-ntima ya mutindu yai.—Luka 10:2.
13. Kusadila Yehowa na ntima mosi kelombaka nki?
13 Dilongi kele pwelele. Yo kele mbote kana beto kesamuna mbala na mbala mpi kesala mambu yina kepesaka kyese mumbandu kukwenda na balukutakanu ya dibundu mpi kusala kisalu ya kusamuna. Kansi kusadila Yehowa na ntima mosi kelombaka mambu mingi. (2 Bans. 25:1, 2, 27) Kana Mukristu kelanda kuzola ‘kutala bima yina kele na nima’—mambu yankaka ya luzingu—yandi tatula bangwisana na yandi ti Nzambi na kigonsa. (Luka 17:32) Ya kyeleka, kana beto ‘buya mambu ya mbi mpi kelanda mambu ya mbote’ beto ‘tafwana na kusala na Kimfumu ya Nzambi.’ (Roma 12:9; Luka 9:62) Yo yina, beto yonso fwete vanda ti kivuvu nde ata kima mosi ve yina lenda monana ya mfunu to ya kitoko na nsi-ntoto ya Satana kevutula beto nima na kusala mambu na ntima mosi sambu na kupesa maboko na mambote ya Kimfumu.—2 Kor. 11:14; tanga Filipi 3:13, 14.
LANDA NA KUKANGULA MESO!
14, 15. (a) Inki mutindu Satana kemekaka na kubebisa ntima na beto? (b) Pesa mbandu yina kemonisa nde mayele yina Satana kesadilaka kevandaka mpenza kigonsa.
14 Zola sambu na Yehowa mepusaka beto na kudipesa na yandi. Tuka ntangu yina, bamingi na kati na beto memonisaka na nsungi ya bamvula mingi nde beto kele ti lukanu ya kulanda kusadila Yehowa na ntima mosi. Kansi, Satana meyambulaka ve kupukumuna beto. Ntima na beto kele mutambu yina yandi kesadilaka. (Ef. 6:12) Ya kyeleka, yandi lenda bakisa nde beto tayambula ve Yehowa na mbala mosi. Yo yina, yandi kesadilaka na mutindu ya kubumbana ngidika yai ya bima sambu na kulembisa malembe-malembe kikesa na beto ya masonga sambu na Nzambi. (Tanga Marko 4:18, 19.) Sambu na nki mayele yina ya Satana kele ngolo?
15 Sambu na kubaka mvutu, yindula nde nge ketanga na mpimpa na nsemo ya ampule ya 100-watt kansi, na nima ampule mezima. Nge tabakisa na mbala mosi dyambu yina mesalama sambu nzo mekuma mpimpa. Nge lenda yingisa ampule yankaka mpi nsemo tavutuka dyaka na nzo. Kilumbu ya kulanda, nge ketanga kaka na nsemo ya ampule yina. Kansi, nge kezaba ve nde muntu mosi mekatula ampule ya 100-watt mpi metula ampule ya 95-watt. Keti nge tamona luswaswanu? Ve. Mpi nki tasalama kana kilumbu yankaka muntu yankaka metula ampule ya 90-watt? Ntembe kele ve nde nge tabakisa kaka ve. Sambu na nki? Nsemo ya ampule kekulumukaka malembe-malembe na mpila nde nge lenda bakisa yo ve na mbala mosi. Kiteso mosi, bupusi ya nsi-ntoto ya Satana lenda fyotuna malembe-malembe kikesa na beto. Kana dyambu ya mutindu yai kusalama, yo kele bonso nde Satana menunga na kufyotuna kikesa na beto ya masonga sambu na kisalu ya Yehowa ti kima mosi ya kukonda mfunu. Kana Mukristu kukeba ve yandi lenda bakisa ve nsoba yina kesalama malembe-malembe.—Mat. 24:42; 1 Pie. 5:8.
KISAMBU KELE MFUNU
16. Inki mutindu beto lenda kuditanina na mayele ya mbi ya Satana?
16 Inki mutindu beto lenda kuditanina na mayele ya mbi ya Satana mpi kulanda kusadila Yehowa na ntima mosi? (2 Kor. 2:11) Kisambu kele mfunu. Polo pesaka bampangi Bakristu kikesa sambu ‘mayele ya Satana kubedisa bo ve.’ Na nima, yandi longisilaka bo nde: “Beno samba Nzambi na bisambu ya mutindu na mutindu . . . . Beno samba yandi ntangu yonso.”—Ef. 6:11, 18; 1 Pie. 4:7.
17. Bisambu ya Yezu kepesa beto nki dilongi?
17 Sambu na kubikala ya kwikama, beto fwete landa mbandu ya Yezu na yina metala kisambu mpi mpusa na yandi ya kusadila Yehowa na ntima mosi. Mumbandu, tala mambu yai ya Luka sonikaka na yina metala mutindu Yezu sambaka na mpimpa na ntwala ya lufwa na yandi: “Yesu vandaka kumona mpasi mingi na ntima ti boma; yo yina yandi yantikaka kusamba ngolo mpenza.” (Luka 22:44) Yezu vandaka kusamba ngolo kansi na dibaku yai, ntangu yandi kutanaka ti mbangika ya nene na luzingu na yandi na nsi-ntoto, yandi sambaka “ngolo mpenza”—mpi Nzambi waka kisambu na yandi. Mbandu ya Yezu kemonisa nde kisambu kekumaka ngolo na ntangu ya mbangika. Yo yina, kana mbangika mekuma ngolo mpi mayele ya mbi ya Satana kemonisa kigonsa ya ngolo, beto fwete samba Yehowa “ngolo mpenza” sambu yandi tanina beto.
18. (a) Inki bangyufula beto fwete kudiyula na yina metala kisambu mpi sambu na nki? (b) Inki mambu kevandaka ti bupusi na ntima na beto mpi na nki mitindu? ( Tala lupangu ya kele na lutiti 22.)
18 Inki mutindu bisambu ya mutindu yai tavanda ti bupusi na luzingu na beto? Polo tubaka nde: “Konso ntangu ya beno ke samba Nzambi, beno lomba yandi konso mambu yina ya beno ke na yo mfunu; ntangu beno ke lomba yandi yo, beno pesa yandi mersi. Ebuna ngemba ya Nzambi, ngemba yina me luta mambu yonso ya bantu ke yindulaka, yo ta keba ntima na beno.” (Filp. 4:6, 7) Ya kyeleka, beto fwete samba ngolo mpi mbala na mbala sambu na kulanda kusadila Yehowa na ntima mosi. (Luka 6:12) Dyaka, kudiyula nde: ‘Keti bisambu na mono kevandaka ngolo mpi mbala ikwa mono kesambaka?’ (Mat. 7:7; Roma 12:12) Mvutu na nge tamonisa mpusa na nge ya ngolo ya kusadila Nzambi.
19. Inki nge tasala sambu na kulanda kusadila Yehowa na ntima mosi?
19 Mutindu beto mekatuka kutadila yo, balukanu yina beto kekuditudilaka na luzingu lenda monisa mambu mingi sambu na ntima na beto. Beto fwete zikisa nde yo vanda bima yina beto meyambulaka to mayele ya mbi ya Satana tabebisa ve lukanu na beto ya kusadila Yehowa na ntima mosi. (Tanga Luka 21:19, 34-36.) Yo yina, bonso Davidi beto kelanda na kusamba Yehowa nde: “Longa mono na kusadila nge na ntima mosi.”—Nk. 86:11.
[Bangyufula ya disolo ya kulonguka]
[Lupangu ya kele na lutiti 22]
MAMBU TATU YINA KEVANDAKA TI BUPUSI NA NTIMA NA BETO
Kaka mutindu beto lenda baka balukanu sambu na mambote ya ntima na beto, beto lenda baka mpi balukanu yina lenda sadisa beto na kulanda kutanina ntima na beto ya kifwani sambu yo vanda na mavimpi ya mbote. Beto tadila mambu yai tatu:
1 Madya: Ntima na beto kevandaka ti mfunu ya madya ya mbote. Mutindu mosi, beto fwete zikisa nde beto kedya madya ya kufwana na kimpeve na nsadisa ya kulonguka na beto mosi mbala na mbala, kuyindulula mpi kukwenda na balukutakanu.—Nk. 1:1, 2; Bing. 15:28; Baeb. 10:24, 25.
2 Ngalasisi: Sambu na kuvanda na mavimpi ya mbote, ntima na beto fwete bula mbote. Kiteso mosi, kusamuna na kikesa yonso—ziku kusala bikesa sambu na kuyambula bisalu na beto yankaka—ketaninaka ntima na beto ya kifwani.—Luka 13:24; Filp. 3:12.
3 Kisika ya Kuzinga: Bantu ya mbi yina beto kesalaka mpi kezingaka ti bo kifulu mosi lenda pesa ntima na beto ya kyeleka mpi ya kifwani mpasi ya ngolo. Kansi, beto lenda fyotuna mpasi ya mutindu yina ntangu beto kevukana mbala na mbala ti bampangi yina ketudilaka beto dikebi na masonga yonso mpi ketulaka ntima ya mvimba na Nzambi.—Nk. 119:63; Bing. 13:20.
