‘Mono Kele Ti Beno’

“Bantu mingi tasosa ndambu na ndambu, mpi nzayilu ya kyeleka takuma mingi.”​—DAN. 12:4, NW.

INKI MVUTU NGE TAPESA?

Na bilumbu na beto, nki mutindu “nzayilu ya kyeleka” mezabana?

Na nki mutindu bantu yina kendima kyeleka kekuma “mingi”?

Na nki mutindu nzayilu ya kyeleka mekuma “mingi”?

1, 2. (a) Inki mutindu beto mezaba nde Yezu kele ti balongoki na yandi bubu yai mpi yandi tavanda ti bo na makwisa? (b) Na kutadila Daniele 12:4, kulonguka Masonuku mbote-mbote tanata nki balusakumunu?

YINDULA nde nge kele na Paladisu. Konso suka, nge ketelama na mavimpi ya mbote mpi ti kyese ya kuyantika kilumbu mosi ya mpa. Nge kewa ata mpasi mosi ve. Mavimpi na nge mekuma mbote. Nge kele ti makuki ya kuwa, kumona, kuwa nsudi mpi ntomo ya bima. Nge kele ti ngolo mingi, kisalu na nge kesepedisa nge, nge kele ti banduku mingi, mpi bampasi na nge yonso memana. Yai yonso kele balusakumunu yina nge tabaka na nsi ya Kimfumu ya Nzambi. Yezu Kristu, Ntotila yina Nzambi meponaka, tasakumuna bantu na yandi mpi talonga bo na nzayilu ya Yehowa.

² Yehowa tavanda ti bansadi na yandi ya kwikama ntangu bo talonga bankaka mambu na yandi. Nzambi mpi Mwana na yandi kevandaka ntangu yonso ti bansadi yonso ya kwikama. Na ntwala ya kumata na zulu, Yezu silaka balongoki na yandi ya kwikama nde yandi tavanda ti bo. (Tanga Matayo 28:19, 20.) Sambu na kukumisa ngolo lukwikilu na beto na lusilu yai, beto tatadila mbikudulu mosi yina Daniele sonikaka na Babilone tuka bamvula kuluta 2500. Sambu na “ntangu ya nsuka” yina beto kezinga, mbikudi Daniele sonikaka nde: “Bantu mingi tasosa ndambu na ndambu, mpi nzayilu ya kyeleka takuma mingi.” (Dan. 12:4, NW) Na mutindu ya kifwani mpi na kuwakana ti mambu yina kesalama na bilumbu na beto, kisongi-dyambu ya Kiebreo ya bo mebalula na ‘kusosa ndambu na ndambu’ kepesa dibanza ya kufimpa mbote-mbote. Kusosa ndambu na ndambu tanata balusakumunu mingi mpenza! Bantu yina kelonguka Masonuku mbote-mbote tabaka balusakumunu mpi takuma ti nzayilu ya kyeleka mpi ya sikisiki ya Ndinga ya Nzambi! Mbikudulu ketuba dyaka nde bantu mingi tandima “nzayilu ya kyeleka.” Dyaka, nzayilu yango takuma mingi. Bantu yina  tabaka nzayilu yango talonga bankaka mpi bantu ya bansi yonso tandima yo. Ntangu beto ketadila kulungana ya mbikudulu yai, beto tamona nde Yezu kele ti balongoki na yandi bubu yai mpi Yehowa talungisa balusilu na yandi yonso.

“NZAYILU YA KYELEKA” MEZABANA

3. Na yina metala “nzayilu ya kyeleka,” nki salamaka na nima ya lufwa ya bantumwa?

³ Na nima ya lufwa ya bantumwa, apostazi yina ntumwa Polo tubilaka yantikaka mpi yo yalumukaka nswalu. (Bis. 20:28-30; 2 Tes. 2:1-3) Na nsungi ya bamvu-nkama mingi, ata bantu yina kekudibingaka Bakristu kele ve ti “nzayilu ya kyeleka.” Ata bantwadisi ya mabundu ketubaka nde bo kekwikilaka na Masonuku, bo kelongaka “malongi ya bampeve ya mbi,” malongi ya luvunu yina kevwenzaka Nzambi. (1 Tim. 4:1) Yo yina, bantu mingi kezabaka ve kyeleka ya metala Nzambi. Bo kelongaka malongi ya luvunu bonso Nzambi kele Butatu, moyo kefwaka ve, mpi nde myoyo yankaka kenyokwamaka na bilungi ya tiya.

4. Na bamvu 1870, nki mutindu kimvuka mosi ya Bakristu yantikaka kusosa “nzayilu ya kyeleka”?

⁴ Kansi na bamvu 1870, disongidila bamvula 40 na ntwala nde “bilumbu ya nsuka” kuyantika, kimvuka mosi ya fyoti ya Bakristu ya kyeleka na Pennsylvanie, États-Unis, vukanaka sambu na kulonguka Biblia mbote-mbote mpi kusosa “nzayilu ya kyeleka.” (2 Tim. 3:1) Bo kudibingaka Balongoki ya Biblia. Bo vandaka ve ‘bantu ya mayele ti ya ngangu’ yina Yezu tubaka nde bo tazaba ve nzayilu ya kyeleka. (Mat. 11:25) Kansi, bo vandaka bantu ya kudikulumusa yina vandaka ti mpusa ya kusala luzolo ya Nzambi. Bo vandaka kutanga mbote-mbote Masonuku, kutadila yo, kuyindulula mpi kusamba sambu na kulomba lutwadisu ya Nzambi. Dyaka, bo vandaka kufwanisa baverse ya Biblia mpi kulonguka masonama ya bantu yankaka yina salaka mpi bansosa bonso bo. Malembe-malembe, Balongoki yai ya Biblia bakisaka kyeleka yina vandaka ya kubumbana na nsungi ya bamvu-nkama mingi.

5. Inki vandaka lukanu ya batrakiti ya kulandana ya bo vandaka kubinga Malongi ya Ntama?

⁵ Ata Balongoki ya Biblia vandaka na kyese mingi sambu na mambu yina bo longukaka, bo bikaka ve nde nzayilu yina ya mpa kukumisa bo lulendo; bo vandaka kudikumisa ve nde bo kesamuna mambu ya mpa. (1 Kor. 8:1) Kansi, bo basisaka batrakiti ya kulandana yina vandaka na ntu-dyambu Malongi ya Ntama (Kifalansa). Lukanu ya batrakiti yai vandaka ya kusadisa bantu na kulonguka bakyeleka yina kele na Biblia. Ba trakiti ya ntete vandaka “ti mambu mingi sambu na kusadisa bantu na kulonguka Biblia, kuyambula binkulu ya bantu ya malongi ya luvunu mpi kuvutukila malongi ya ntama ya Mfumu na beto mpi ya bantumwa.”​—La Vieille Théologie, No. 1, Aprili 1889, Lut. 32.

6, 7. (a) Inki bakyeleka Yehowa mesadisaka beto na kubakisa tuka bamvu 1870? (b) Inki bakyeleka sepedisaka nge na kulonguka?

⁶ Tuka bamvu 1870, Bambangi ya Yehowa melongukaka bakyeleka mingi ya kitoko! * Bakyeleka yai kele ve malongi ya mpasi yina bantu ya kelongukaka teolozi ketulanaka ntembe na balukutakanu na bo. Yo kele malongi ya kyeleka, ya kekatulaka beto na kimpika, ya ketomisaka luzingu na beto mpi ya kepesaka beto kyese mpi kivuvu. Bakyeleka yai kesadisaka beto mpi na kuzaba bikalulu ya Yehowa mpi balukanu na yandi. Dyaka, yo kemonisaka pwelele mukumba ya Yezu, kikuma yina yandi kwisaka na ntoto mpi kufwaka, mpi mambu yina yandi kesala ntangu yai. Bakyeleka yai kesadisa beto na kuzaba kikuma yina Nzambi kepesaka nzila na bampasi, kikuma yina beto kefwaka, mutindu beto fwete samba, mpi mutindu beto lenda vanda na kyese.

 ⁷ Beto lenda bakisa ntangu yai bambikudulu yina vandaka “ya kubumbana” na nsungi ya mafunda ya bamvula kansi ya kelungana na ntangu yai ya nsuka. (Dan. 12:9) Bambikudulu yankaka kele na mikanda ya Masonuku, mingimingi na Baevanzile mpi na mukanda ya Kusonga. Nkutu, Yehowa mesadisaka beto na kubakisa mambu yina beto lenda mona ve ya kusalamaka na zulu, mu mbandu ntangu Yezu kumaka Ntotila, mvita yina salamaka na zulu, mpi mutindu bo losaka Satana na ntoto. (Kus. 12:7-12) Nzambi mesadisaka beto mpi na kubakisa ntendula ya mambu yina beto lenda mona​—bamvita, kunikana ya ntoto, maladi ya mbi, nzala mpi bantu yina kele na kisina ya ‘bantangu yai ya mpasi mingi.’​—2 Tim. 3:1-5; Luka 21:10, 11.

8. Nani mefwana na kubaka lukumu sambu na mambu yina beto mewa mpi memona?

⁸ Beto lenda bakisa mambu yina Yezu zabisaka balongoki na yandi nde: ‘Kiese na beno bantu ke mona mambu yai! Sambu mono ke tubila beno nde baprofete ti bantotila mingi, vandaka na nzala ya kumona mambu yai ya beno ke mona, kansi bo monaka yo ve mpi ya kuwa mambu yai ya beno ke wa, kansi bo waka yo ve.’ (Luka 10:23, 24) Beto kepesaka lukumu na Yehowa Nzambi sambu yandi mesadisaka beto na kumona mpi kuwa mambu yai. Beto kele mpi na ntonda mutindu yandi metindilaka beto “nsadisi,” disongidila mpeve santu na yandi sambu na kutwadisa balongi ya Yezu “na kati ya kieleka yonso.” (Tanga Yoane 16:7, 13.) Bika beto baka ntangu yonso “nzayilu ya kyeleka” mpi kuzabisa yo na bantu yankaka!

“BANTU MINGI” KEKUMA TI “NZAYILU YA KYELEKA”

9. Inki luzayisu vandaka na Nzozulu ya Nkengi ya Aprili 1881?

⁹ Na Aprili 1881, ntangu nimero ya ntete ya Nzozulu ya Nkengi lungisaka ntete ve bamvula zole tuka yo yantika kubasika na Kingelesi, disolo mosi yina basikaka na zulunalu yango monisaka nde bo vandaka na mfunu ya bansamuni 1 000. Disolo yango ketuba nde: “Na bantu yina lenda pesa ndambu ya ntangu na bo to ntangu mingi, beto kepesa dibanza . . . , yai: Beno kwenda na bambanza ya nene to ya fyoti, na kutadila makuki na beno, kusamuna bonso ba kolportere (mupasudi-nzila), sambu na kusosa na bisika yonso Bakristu ya masonga yina beno tamona nde mingi na bo kele ti kikesa sambu na Nzambi, kansi mekonda nzayilu; beno monisila bantu yai bimvwama ya Tata na beto ya zola, mpi malongi ya kitoko ya ndinga na Yandi.”

10. Bantu vandaka kusala nki na nima ya kutanga luzayisu ya kukuma nsamuni ya ntangu yonso?

¹⁰ Luzayisu yango monisaka nde Balongoki ya Biblia bakisaka nde kisalu ya mfunu yina Bakristu ya kyeleka fwete sala kele ya kusamuna nsangu ya mbote. Kansi na ntangu yina yo lombaka nde bo vanda ti kivuvu nde bo tazwa bansamuni 1 000 ya ntangu yonso, sambu bantu yina vandaka kukwisa na balukutakanu ya Balongoki ya Biblia vandaka kaka mwa bankama. Kansi na nima ya kutanga trakiti to zulunalu mosi, bantu mingi vandaka kumona nde yo kele nzila ya kyeleka mpi bo vandaka kundima kusamuna. Mu mbandu na mvu 1882, na nima ya kutanga Nzozulu ya Nkengi mpi kamukanda mosi yina Balongoki ya Biblia basisaka, bakala mosi na Londres na Angleterre, sonikaka nde: “Mono kelomba beno na kulonga mono mutindu ya kusamuna mpi mambu yina mono fwete samuna sambu na kulungisa kisalu ya mbote yina Nzambi kezola nde yo salama.”

11, 12. (a) Ba kolportere vandaka ti nki lukanu yina beto mpi kevandaka ti yo bubu yai? (b) Inki mutindu ba kolportere vandaka kukangula “banzo-nkanda,” to mabundu?

¹¹ Na mvu 1885, kiteso ya Balongi ya Biblia 300 vandaka ba kolportere. Bansamuni yai ya ntangu yonso vandaka ti lukanu yina beto kele na yo bubu yai​—kukumisa bantu balongoki ya Yezu Kristu. Kansi mutindu yina bo vandaka kusala kisalu yango meswaswana ti mutindu beto kesalaka. Bubu yai, mbala mingi beto kelongukaka  Biblia ti muntu mosi mosi. Na nima, beto kebingisaka longoki ya Biblia na kukwisa na balukutakanu ya dibundu. Kansi na ntangu ya ntama, ba kolportere vandaka kukabula mikanda mpi na nima kuvukisa kisika mosi bantu yina sepelaka na kyeleka sambu na kulonguka Biblia ti bo. Na kisika ya kulonguka Biblia ti muntu mosi mosi, ba kolportere vandaka kukangula “banzo-nkanda,” to mabundu.

¹² Mu mbandu, na mvu 1907, kimvuka mosi ya ba kolportere salaka kampanye na mbanza mosi sambu na kusosa bantu yina vandaka ti mukanda Aurore du Millénium (yina bo vandaka mpi kubinga Études des Écritures). Na nima Nzozulu ya Nkengi ketuba nde: “Bantu yina [sepelaka na kyeleka] vukanaka na lukutakanu mosi ya fyoti na nzo ya muntu mosi na kati na bo. Na Lumingu yango, kolportere mosi solulaka ti bo na nsadisa ya mukanda Le divin Plan des Âges mpi na Lumingu yina landaka yandi syamisaka bo na kusalaka balukutakanu mbala na mbala.” Na 1911, bampangi sobaka mitindu ya kusamuna. Bankengi-ntambudi 58 vandaka kusala badiskure ya bantu yonso na bambanza ya États-Unis mpi ya Canada. Bampangi yai vandaka kusonika bazina ti ba adresi ya bantu yina vandaka kukwisa na balukutakanu mpi na nima bo vandaka kusala bangidika sambu bantu kuvukana na nzo mosi sambu na kukangula “banzo-nkanda” ya mpa. Na mvu 1914, mabundu ya Balongoki ya Biblia na nsi-ntoto ya mvimba kuvandaka 1 200.

13. Inki keyitukisa nge na mutindu “nzayilu ya kyeleka” meyalumukaka bubu yai?

¹³ Bubu yai, na nsi-ntoto ya mvimba mabundu kele kiteso ya 109 400 mpi kiteso ya bampangi-babakala mpi bankento 895 800 kele bapasudi-nzila. Kiteso ya bantu 8 milio kendima bubu yai “nzayilu ya kyeleka” mpi kesadila yo na luzingu na bo. (Tanga Yezaya 60:22.) * Yo keyitukisa mpenza, sambu Yezu tubaka nde “bantu yonso ta menga” balongoki na yandi sambu na zina na yandi. Yandi yikaka nde balongoki na yandi tanyokwama, takota na boloko mpi ata nkutu tafwa. (Luka 21:12-17) Bansadi ya Yehowa kelanda kulungisa mukumba na bo ya kukumisa bantu balongoki mpi yo keyela na mutindu ya kuyituka ata Satana, bademo na yandi mpi bantu yankaka ketelamina bo. Bubu yai, bo kesamuna na “na nsi-ntoto ya mvimba,” na bansi yina kele na kati ya bamfinda, na bangumba, na bantoto ya zelo na zelo, na bambanza, mpi na babwala yina kele ntama mpenza. (Mat. 24:14) Dyambu yai lendaka kusalama ve kukonda lusadisu ya Nzambi.

“NZAYILU YA KYELEKA” MEKUMA “MINGI”

14. Inki mutindu “nzayilu ya kyeleka” mekuma mingi na nzila ya mikanda?

¹⁴ “Nzayilu ya kyeleka” mekuma mingi sambu bantu mingi kesamuna nsangu ya mbote. Yo mekuma mpi mingi na nzila ya mikanda yina kenyemama. Na Yuli 1879, Balongoki ya Biblia basisaka nimero ya ntete ya Nzozulu ya Nkengi, yina vandaka na ntu-dyambu Le Phare de la Tour de Sion ​— Messager de la Présence de Christ.  Zulanalu yina kunyemama na kompani mosi, mpi bo nyemaka ba Nzozulu ya Nkengi 6 000 na Kingelesi mpamba. Bo ponaka Charles Taze Russell yina vandaka ti bamvula 27, na kuvanda muntu yina tabasisaka yo, mpi Balongoki ya Biblia tanu ya kuyela na kimpeve sambu na kusonika masolo yankaka yina vandaka kubasika na zulunalu yango. Bubu yai, Nzozulu ya Nkengi kebasikaka na bandinga 195. Na nsi-ntoto ya mvimba, yo kele zulunalu yina bo kekabulaka mingi kuluta; bo kebasisaka bazulunalu 42 182 000 na konso nimero. Réveillez-vous ! kele zulunalu yankaka yina bo kekabulaka mpi mingi kuluta bazulunalu yankaka mpi bo kebasisaka bazulunalu 41 042 000 na bandinga 84. Dyaka, konso mvula bo kenyemaka kiteso ya mikanda mpi ya ba Biblia 100 milio.

15. Na wapi beto kebakaka mbongo yina beto kenyeminaka mikanda na beto?

¹⁵ Kisalu yai ya nene kesimbamaka na mbongo yina kekatukaka na makabu ya luzolo ya mbote. (Tanga Matayo 10:8.) Dyambu yai mpamba keyitukisaka bantu yina kesalaka bisalu ya kunyema mikanda, sambu bo mezaba nde bamasini ya kunyemina, bapapie, batinta mpi bisadilu yankaka kevandaka ntalu mingi. Mpangi-bakala mosi yina kesalaka na departema ya kusumba bima ya ba Betele ya nsi-ntoto ya mvimba tubaka nde: “Bantu ya mumbongo yina kekwisaka kutala ba imprimerie na beto keyitukaka nde beto kesumbaka bamasini ya bilumbu yai mpi beto ketungaka banzo kaka na makabu ya luzolo ya mbote. Bo keyitukaka mpi na kumona nde bampangi yina kesalaka na Betele kele baleke mpi bo kevandaka na kyese.”

NTOTO TAFULAKA NA NZAYILU YA KYELEKA

16. Sambu na nki “nzayilu ya kyeleka” kekuma mingi?

¹⁶ “Nzayilu ya kyeleka” kekuma mingi sambu na lukanu mosi ya mbote. Luzolo ya Nzambi kele nde “bantu ya mitindu yonso kuguluka mpi kubaka nzayilu ya sikisiki ya kieleka.” (1 Tim. 2:3, 4, NW) Yehowa kezola nde bantu kuzaba kyeleka sambu bo sambila yandi na mutindu ya mefwana mpi bo baka balusakumunu na yandi. Sambu Yehowa kesadisa bantu na kuzwa “nzayilu ya kyeleka” yandi kevukisa Bakristu ya kupakulama yina kele na ntoto. Yandi kevukisa mpi ‘kibuka ya nene’ ya mekatuka “na makanda yonso, na mabuta yonso, na bansi yonso, mpi na bandinga yonso,” bayina kele ti kivuvu ya kuzinga mvula na mvula awa na ntoto.​—Kus. 7:9.

17. Kuyalumuka ya lusambu ya kyeleka kemonisa nki?

¹⁷ Mutindu lusambu ya kyeleka meyalumuka na nsungi ya bamvula 130 yina meluta, yo kemonisa pwelele nde Yehowa mpi Yezu Kristu, Ntotila yina yandi meponaka kele ti bansadi ya kwikama yina kele na ntoto na mutindu bo ketwadisaka bo, ketaninaka bo mpi kelongaka bo. Kuyela na bo kemonisa mpi nde Yehowa talungisa mambu yina yandi mesila sambu na bilumbu kekwisa. ‘Ntoto tafuluka na nzayilu ya Yehowa mutindu nzadi-mungwa kefulukaka na masa.’ (Yez. 11:9) Na ntangu yina, bantu tabaka balusakumunu ya mingi mpenza!

[Banoti na nsi ya lutiti]

[Bangyufula ya disolo ya kulonguka]

[Kifwanisu ya kele na lutiti 14]

Balongoki ya Biblia vandaka bantu ya kudikulumusa yina vandaka na mpusa ya kusala luzolo ya Nzambi

[Kifwanisu ya kele na lutiti 15]

Yehowa kesepelaka na bikesa yina nge kesalaka sambu na kuyalumuna “nzayilu ya kyeleka”