Ntangu mono ke yindulaka kileki na mono, yo ke yibusaka mono bilumbu ya kiese na nzo yina beto vandaka kulutisa ntangu na sudi ya France, kisika bibuti na mono vandaka kuzinga. Papa sadilaka mono muzembu (nsaka ya kulela na nsinga) mpi mono vandaka kuzola kubaka ntinu na masamba. Na mvu 1966, Bambangi ya Yehowa kwisaka kutala beto na nzo mpi bo solulaka mingi ti papa. Bangonda nsambwadi mpamba na nima, papa bakaka lukanu ya kukuma Mbangi ya Yehowa. Mama mpi landaka yandi, mpi bo sansaka mono na dibuta mosi ya mbote.

Ntangu beto vutukaka na Espania, nsi ya bituti na mono, mwa ntangu fioti na nima mono yantikaka kubela. Mono yantikaka kuwa mpasi ya ngolo na maboko mpi na bansafi (chevilles). Na nsungi ya bamvula zole beto kutanaka ti ba doktere mingi mpi na nima, beto kutanaka diaka ti doktere mosi ya me zabanaka yina ke sansaka maladi ya mikwa. Doktere yango zabisaka beto nde “beno me kwisa na retare.” Mama yantikaka kudila. Yandi zabisaka bibuti na mono nde mono ke bela maladi ya ke katukaka na bima yina ke taninaka nitu (auto-immune) mpi maladi ya mikwa yina ke simbaka bana (polyarthrite juvénile). Sambu mono vandaka ti bamvula kumi, mono bakisaka mambu mingi ve. Kansi, mono zabaka nde yo vandaka nsangu mosi ya mbi.

Doktere tubaka nde bo fwete sansa mono na kisika yina bo ke sansaka bana ya me sala bilumbu mingi ti maladi. Ntangu mono kumaka na nzo yango, yo pesaka mono boma. Bansiku vandaka ngolo: Ba masere zengaka mono nsuki mpi lwatisaka mono lele mosi ya ntama ya mutindu mosi ti bana yonso. Mono kudiyulaka na mawa yonso nde: ‘Inki mutindu mono lenda zinga awa?’

Sambu bibuti na mono longaka mono na kusadila Yehowa, mono buyaka kuvukana na lusambu ya Katolika na nzo yango. Ba masere vandaka kubakisa ve kikuma ya mono vandaka kubuya. Mono sambaka Yehowa sambu yandi yambula mono ve, mpi mbala mosi mono waka lutaninu na yandi bonso tata mosi ya mbote mpi ya zola me yamba mono.

Bo pesaka bibuti na mono nswa ya kutala mono mwa ntangu fioti konso Sabala. Bibuti na mono natilaka mono mikanda yina ke tendulaka Biblia sambu mono landa na kuvanda ti lukwikilu ya ngolo. Na kutuba ya mbote, yo lombaka ve nde bana kuvanda ti mikanda na bo mosi, kansi ba masere pesaka mono nswa ya kuvanda ti mikanda na mono mpi Biblia yina mono  vandaka kutanga konso kilumbu. Mono zabisaka mpi bana bankento ya nkaka kivuvu na mono ya kuzinga mvula na mvula na Paladisu na ntoto, kisika yina ata muntu mosi ta bela diaka ve. (Kusonga 21:3, 4) Ata bantangu ya nkaka mono vandaka mawa-mawa mpi kudiwa mono mosi, mono vandaka na kiese sambu lukwikilu na mono na Yehowa landaka kumaka kaka ngolo.

Na nima ya bangonda sambanu, badoktere vutulaka mono na nzo. Mono belukaka ve, kansi mono vandaka na kiese ya kuvutuka na bibuti na mono. Madikulu (articulations) na mono kumaka na lweka mpi mono vandaka kuwa mpasi mingi. Mono kumaka toko na kimbefu. Kansi ntangu mono lungisaka bamvula 14, mono bakaka mbotika mpi lukanu ya kusadila Tata na mono ya zulu na mutindu ya kuluta mbote. Bantangu ya nkaka mono vandaka kudiwa bonso nde Nzambi ke kudibanzaka ve sambu na mono. Mono sambaka yandi nde: “Sambu na nki kaka mono? Pardo, belula mono. Nge ke mona mutindu mono ke niokwama mingi.”

Butoko na mono vandaka ya mpasi. Mono vandaka kundima nde mono lendaka kukuma ve mbote. Yo vandaka kupesa mono mpasi ntangu mono vandaka kudifwanisa ti banduku na mono—yina vandaka na mavimpi ya mbote mpi yina vandaka kusepela na luzingu. Mono vandaka kudimona mpamba mpi kuwa nsoni na kusolula ti bantu. Banduku mpi dibuta na mono sadisaka mono. Mono ke yibuka na zola yonso Alicia yina vandaka mbuta na mono ya bamvula 20. Yandi kumaka nduku na mono ya ngolo. Yandi sadisaka mono na kukanga ntima na maladi na mono mpi na kutudila bankaka dikebi na kisika ya kudiyangisa sambu na bampasi na mono.

Ntangu mono lungisaka bamvula 18, mono belaka diaka ngolo, nkutu kukwenda na balukutakanu kuminaka mono mpasi. Kansi, mono sadilaka “ntangu yonso yina mono vandaka kulutisa” na nzo sambu na kulonguka Biblia na dikebi yonso. Mukanda ya Yobi mpi ya Bankunga sadisaka mono na kuzaba nde bubu yai, Yehowa ke taninaka beto ntete-ntete na kimpeve. Kusamba mbala na mbala pesaka mono “ngolo yina me luta ngolo ya bantu” mpi “ngemba ya Nzambi yina me luta mambu yonso yina bantu lenda bakisa.”—2 Bakorinto 4:7; Bafilipi 4:6, 7.

Ntangu mono kumaka ti bamvula 22, yo lombaka nde mono ndima kutambula na velo ya bikata. Mono waka boma nde bantu ta tudila mono diaka dikebi ve mpi bo ta monaka kaka nkento mosi ya mbefu me vanda na zulu ya velo ya bikata. Kansi, mambu ya mbi yina mono vandaka kuyindula kumaka lusakumunu. Nduku mosi na zina Izabele siamisaka mono na kubaka lukanu ya kusala bangunga 60 na kisalu ya kusamuna ti yandi ngonda mosi.

Ntete-ntete, mono yindulaka nde ngindu na yandi vandaka ve mbote. Kansi, mono lombaka Yehowa lusadisu mpi dibuta ti banduku na mono sadisaka mono na kulungisa lukanu yango. Ngonda yina mono vandaka ti kisalu ya mingi lutaka nswalu mpi mono monaka nde mono nungaka boma mpi nsoni yina mono vandaka kuwa. Mono sepelaka na kisalu yango mingi. Yo yina, na 1996 mono bakaka lukanu ya kukuma mupasudi-nzila ya ntangu yonso, disongidila kulutisa bangunga mingi na kisalu ya kusamuna konso ngonda. Mono bakaka lukanu mosi ya kuluta mbote sambu yo sadisaka mono na kukwenda pene-pene na Nzambi mpi yo kumisaka mono ngolo na kinsuni. Kisalu ya kusamuna ke pesaka mono nzila ya kuzabisa bantu mingi lukwikilu na mono mpi ke sadisaka bantu ya nkaka na kukuma banduku ya Nzambi.

Na nsungi ya kukatula bambuma ya 2 001, mono salaka aksida ya ngolo na kamio mpi makulu yonso zole bukanaka. Ntangu mono vandaka na mbeto ya lupitalu ke wa mpasi ya ngolo, mono salaka kisambu mosi ya masonga na nsi ya ntima: “Pardo Yehowa, kubika mono ve!” Kaka na ntangu yina, nkento mosi na mbeto ya nkaka pene-pene na mono yulaka mono nde: “Keti nge kele Mbangi ya Yehowa?” Mono vandaka ve na ngolo ya kupesa yandi mvutu. Yo yina mono nikisaka kaka ntu. Nkento yango tubaka nde: “Mono me zaba beno! Mono ke tangaka bazulunalu na beno mbala na mbala.” Bangogo yai pesaka mono kikesa mingi. Ata mono vandaka kubela, mono taka kimbangi sambu na Yehowa. Yo pesaka Yehowa lukumu mpenza!

Ntangu mono waka mwa mbote, mono bakaka lukanu ya kuta diaka kimbangi. Mama vandaka kutambwisa-tambwisa mono na shambre ya lupitalu, makulu yonso zole ya kutula sima. Konso kilumbu, beto vandaka kutala bambefo ya nkaka, kuzaba mavimpi na bo mpi kubikila bo mikanda ya ke tendulaka Biblia.  Kusala mutindu yina vandaka kulembisa mono, kansi Yehowa pesaka mono ngolo yina mono vandaka na yo mfunu.

Na mwa bamvula yina lutaka, mpasi yina mono vandaka kuwa kumaka mingi mpi lufwa ya papa yikaka mono diaka mpasi. Tii bubu yai, mono ke vandaka kaka na mabanza ya mbote. Inki mutindu? Konso ntangu ya mono ke zwaka dibaku, mono ke sosaka kuvanda na banduku, ti bantu ya dibuta na mono mpi yo ke sadisaka mono na kuyindula ve bampasi na mono. Kansi ntangu mono ke vandaka mono mosi, mono ke tangaka mpi ke longukaka Biblia to ke taka kimbangi na telefone.

Mono ke sepelaka mpi na kubaka mwa mupepe na nganda to kuwa nsudi ya kitoko ya bintuntu. Mambu yai ke pesaka mono bikuma ya kumonisa ntonda. Kusekisa bantu ke pesaka mono mpi kiese. Kilumbu mosi na kisalu ya kusamuna, nduku na mono vandaka kupusa mono na velo, yandi telemaka sambu kubaka noti. Na kintulumukina, velo na mono bwaka na kinima-nima mpi mono baluka-balukaka ti yo mpi mono tutanaka na kamio yina vandaka ya kutelama. Beto zole waka mpasi, kansi ntangu beto monaka nde ata kima mosi ve ya ngolo salamaka, beto sekaka.

Mono lenda sala ve mambu mingi na luzingu. Mono ke vingilaka kusala yo ntama mingi ve. Mbala mingi mono ke kangaka meso mpi ke yindulaka nsi-ntoto ya mpa yina Nzambi me silaka. (2 Piere 3:13) Mono ke yindulaka mutindu mono ta vanda ti mavimpi ya mbote, mutindu mono ta tambula mpi ta sepela ti luzingu. Bangogo yai ya Ntotila Davidi ke simbaka ntima na mono: “Tula ntima na Mfumu Nzambi! Kulemba ve! Tula kaka ngolo, tula ntima na Mfumu Nzambi!” (Nkunga 27:14) Ata nitu na mono me kumaka pete-pete, Yehowa ke kumisaka mono ngolo. Mono ke landaka kubaka kikesa ata mono kele mbefo.