YOZEFI vandaka kutambula na kulware ya boloko, me toka ngolo sambu yandi vandaka kusala kisalu na kisika mosi ya tiya mingi. Ntangu vandaka kubula ngolo na boloko bonso na furu ya tiya. Yo ke monana bonso nde yandi zabaka boloko mbote-mbote mpi bibaka yina vandaka me sala banzila. Ntangu yai, yandi kumaka kuzinga na boloko. Bo vandaka kuzitisa yandi mingi na boloko. Ata mpidina, yandi vandaka kaka muntu ya boloko.

Ziku, Yozefi vandaka kuyindula mbala na mbala luzingu na yandi na bangumba ya matadi ya Ebroni, kisika yandi vandaka kulangidila mameme ya tata na yandi. Yozefi vandaka ti bamvula kiteso ya 17 ntangu tata na yandi Yakobi tindaka yandi na nzietelo ya bakilometre mingi ntama ti bwala na bo. Bubu yai, yo lenda vanda mpasi sambu bo tinda mwana nzietelo ya mutindu yai. Bampangi ya Yozefi wilaka yandi kimpala mpi bo tekaka yandi na kimpika. Bo nataka yandi na Ezipte mpi yandi yantikaka kusala na nzo ya Potifare, mfumu ya basoda ya Ezipte. Mfumu yai vandaka kutudila Yozefi ntima tii kuna nkento na yandi kusilaka Yozefi makambu nde Yozefi zolaka kuladisa yandi na kingolo-ngolo mpi bo tulaka Yozefi na boloko. *—Kuyantika kapu 37, mpi 39.

Ntangu Yozefi kumaka ti bamvula 28, yandi vandaka me lutisa bamvula kiteso ya kumi na kimpika ti na boloko. Luzingu na yandi vandaka kusoba ve mutindu yandi vandaka kuyindula. Keti bo ta basisa yandi na boloko? Keti yandi ta mona diaka Benyamini ti tata na yandi ya yandi vandaka kuzola mingi? Bamvula ikwa yandi ta lutisa na boloko?

Keti nge me kudiwaka dezia bonso Yozefi? Mbala mingi, luzingu na beto ke vandaka ve mutindu beto vandaka kuyindula na buleke. Beto lenda kutana ti bampasi ya ke landa na kuniokula beto. Beto lenda suka mpi beto lenda kuka ve kukanga ntima. Bika beto tala malongi yina beto lenda baka na lukwikilu ya Yozefi.

Yozefi zabaka nde Yehowa, Nzambi vilaka yandi ve mpi nzayilu yai sadisaka yandi na kukanga ntima. Ata na boloko, Yehowa vandaka kusakumuna yandi. Yo yina, Biblia ke tuba nde: “Ata kuna na boloko, Mfumu Nzambi vandaka kaka na Yozefi. Yandi salaka na mpila nde kapita ya boloko kumona Yozefi muntu mosi ya mbote.” (Kuyantika 39:20-23) Sambu Yozefi landaka kusala kisalu ngolo, yandi pesaka Nzambi bikuma ya kusakumuna yandi. Ziku, Yozefi bakaka kikesa sambu yandi zabaka nde Yehowa vandaka ntangu yonso ti yandi.

Keti lukanu ya Yehowa vandaka nde Yozefi kubikala na boloko kimakulu? Yozefi zabaka ve mvutu, kansi yandi bikaka mambu yonso na maboko ya Nzambi. Bonso yo ke salamaka mbala mingi, yandi bakaka mvutu na mutindu yina yandi yindulaka ve. Kilumbu mosi, makelele vandaka mingi na boloko sambu bo kotisaka bantu zole ya mpa, bamfumu yina vandaka kusala na nzo ya Farao. Mfumu mosi vandaka kapita ya mampa mpi ya nkaka kapita ya malafu.—Kuyantika 40:1-3.

Mfumu ya basoda songaka Yozefi na kusadisa bakapita yai zole ya vandaka ntete bantu ya lukumu. * Na  mpimpa mosi, bakapita yai zole lalaka bandosi ya bo bakisaka ve. Ntangu Yozefi monaka bo na suka, yandi bakisaka nde diambu mosi vandaka kuyangisa bo. Yo yina, yandi yulaka bo nde: “Sambu na nki beno kele mawa-mawa bubu yai?” (Kuyantika 40:3-7) Ziku, bantu yai zabisaka Yozefi mambu yina vandaka kuyangisa bo sambu bo zabaka nde yandi vandaka muntu ya mawete. Yozefi zabaka ve mambu na bo, kansi masolo yina yandi solulaka ti bo sobaka luzingu na yandi. Kana Yozefi tudilaka ve bantu yai dikebi, keti yandi zolaka kusolula ti bo? Diambu ya yandi salaka ke pusa beto na kudiyula nde: ‘Keti mono ke tudilaka bantu dikebi sambu na kumonisa lukwikilu na mono na Nzambi?’

Bakapita yai zole tubaka nde bo vandaka kudiyangisa sambu na bandosi ya bo lalaka mpi sambu bo vandaka ve ti muntu ya kutendudila bo bandosi yango. Bantu ya Ezipte vandaka kubaka bandosi na mbalu mingi mpi vandaka na bangwisana ya ngolo ti bantu yina vandaka kutendula bandosi. Bantu yai zole zabaka ve nde bandosi na bo katukaka na Yehowa, Nzambi ya Yozefi. Kansi Yozefi zabaka yo. Yandi zabisaka bo nde: “Nzambi muntu ke tendulaka bandosi. Beno tela mono bandosi na beno kana beno zola.” (Kuyantika 40:8) Bangogo ya Yozefi kele mfunu sambu na balongoki ya Biblia bubu yai. Bantu yonso ya ke kwikilaka na Nzambi fwete monisa kikalulu ya kudikulumusa bonso ya Yozefi. Beto fwete bika bangindu ya lulendo ya kimuntu mpi kutula ntima na Nzambi ntangu beto ke sosa kutendula mbote-mbote Ndinga na yandi.—1 Batesalonika 2:13; Yakobo 4:6.

Kapita ya malafu vandaka muntu ya ntete ya kwendaka na Yozefi. Yandi zabisaka Yozefi nde yandi monaka nti mosi ya vinu ti balutangu tatu ya vandaka ti bisuka ya vinu. Bambuma ya vinu telaka mpi yandi bwetaka yo na dikopa ya Farao. Yehowa sadisaka Yozefi na kubakisa ndosi yango mbala mosi. Yandi zabisaka kapita ya malafu nde balutangu tatu ke tendula bilumbu tatu; na nima ya bilumbu tatu, Farao ta vutula nge na kisika na nge. Sambu Yozefi monaka ilungi ya kapita ya malafu me kuma kiese-kiese, yandi zabisaka kapita nde: “Kuvila mpi ve na kusonga mono na mfumu.” Yozefi zabisaka yandi diaka nde bo bakaka yandi na ngolo na bwala na bo mpi bo tulaka yandi na boloko kukonda kikuma.—Kuyantika 40:9-15.

Ntangu kapita ya mampa monaka nde Yozefi me pesa kapita ya malafu nsangu ya mbote, yandi lombaka Yozefi na kutendudila yandi ndosi yina yandi monaka bitunga tatu ya mampa na ntu na yandi mpi bandeke vandaka kudia mampa na kati ya kitunga mosi. Nzambi sadisaka Yozefi na kutendula ndosi yai ya mpasi. Kansi yo vandaka ve nsangu ya mbote sambu na kapita ya mampa. Yozefi tubaka nde: “Disongidila ya ndosi yo yai: Bitunga tatu kele bonso bilumbu tatu. Bilumbu tatu me bika mfumu ta basisa nge na boloko, ebuna yandi ta zenga nge ntu ti kutula nitu na nge na zulu ya nti. Mpidina bandeke ta kwisa kudia yo.” (Kuyantika 40:16-19) Bonso bansadi yonso ya Nzambi, Yozefi zabisaka bansangu ya Nzambi na kikesa yonso, yo vanda nsangu ya mbote to ya mpasi.—Yezaya 61:2.

Bilumbu tatu na nima, mambu yina Yozefi tubaka  lunganaka. Farao salaka feti ya lubutuku na yandi, feti yina bansadi ya Nzambi ke salaka ve mpi yandi sambisaka bansadi na yandi yai zole. Yandi zengilaka kapita ya mampa nkanu ya lufwa, mutindu Yozefi tubaka, mpi vutulaka kapita ya malafu na kisalu na yandi. Yo ke mawa na kumona nde kapita ya malafu vilaka Yozefi.—Kuyantika 40:20-23.

Bamvula zole ya mvimba lutaka. (Kuyantika 41:1) Yo fwete vanda nde Yozefi kudiyangisaka mingi! Ziku, yandi kumaka ti kivuvu ya ngolo ntangu Yehowa sadisaka yandi na kutendula bandosi ya kapita ya malafu mpi kapita ya mampa. Konso kilumbu, Yozefi vandaka kutelama ti kivuvu nde bo lenda basisa yandi na boloko. Kansi yandi vandaka kaka na boloko mpi mambu sobaka ve. Yo fwete vanda nde yo vandilaka Yozefi mpasi sambu na kukanga ntima bamvula yai zole. Kansi, yandi yambulaka ve kutudila Yehowa Nzambi ntima. Na kisika ya kuvidisa kivuvu, yandi bakaka lukanu ya kukanga ntima mpi nungaka bampasi yai ya ngolo.—Yakobo 1:4.

Na bantangu yai ya mpasi, nani na kati na beto ke vandaka ve ti mfunu ya kukanga ntima? Sambu na kununga bampasi ya luzingu ya ke landa na kuyangisa beto, beto ke vandaka na mfunu ya kukanga ntima, ya kuvanda ntima-nda mpi na mfunu ya ngemba yina ke katukaka na Nzambi mpamba. Mutindu Nzambi sadisaka Yozefi, yandi lenda sadisa beto mpi na kunwana ti mawi ya kukonda kivuvu.—Baroma 12:12; 15:13.

Kapita ya malafu vilaka Yozefi kansi Yehowa vilaka yandi ve. Kilumbu mosi na mpimpa, Nzambi ladisaka Farao bandosi zole ya kuyituka. Na ndosi ya ntete, ntotila monaka bangombe nsambwadi ya kitoko mpi ya mafuta ke basika na Nzadi ya Nile mpi na nima, yandi monaka diaka bangombe ya nkaka ya kukonda mpi ya mikwa-mikwa ke landa na nima. Bangombe ya kukonda yantikaka kudia bangombe ya mafuta. Na nima, Farao lalaka diaka ndosi mpi monaka misusu nsambwadi ya kitoko ke basika na nti mosi. Mpi yandi monaka diaka misusu ya nkaka nsambwadi ya kukonda mpi ya kuyuma ke mena na nima na yo. Misusu ya kukonda mpi ya kuyuma yantikaka kumina misusu ya kitoko. Ntangu Farao telemaka na suka, yandi vandaka kudiyangisa ngolo sambu na bandosi yango. Yo yina, yandi bingaka bantu yonso ya mayele mpi banganga-nzambi yonso ya vandaka kusadila mazi sambu na kutendula yo. Bo yonso kukaka ve kutendula yo. (Kuyantika 41:1-8) Beto ke zaba ve kana bandosi yango yitukisaka bo to kana bo vandaka kupesa bangindu ya kuswaswana. Ata mpidina, Farao lembaka nitu mpi vandaka diaka ve ti kivuvu ya kuzwa ntendula ya bandosi na yandi.

Nsuka-nsuka, kapita ya malafu yibukaka Yozefi! Kansansa na yandi yangisaka yandi mpi yandi zabisaka Farao nde muntu mosi ya boloko tendulaka mbote-mbote ndosi na yandi ti ya kapita ya mampa bamvula zole me luta. Na mbala mosi, Farao lombaka nde bo basisa Yozefi na boloko.—Kuyantika 41:9-13.

Yindula mutindu Yozefi kudiwaka ntangu bantu ya Farao kwisaka kubasisa yandi na boloko. Yandi lwataka bilele ya nkaka nswalu, zengaka mandefu mpi ziku, yandi zengaka nsuki yonso mutindu bantu ya Ezipte vandaka kuzenga. Ntembe kele ve nde yandi sambaka ngolo sambu Yehowa kusakumuna yandi ntangu yandi ta solula ti Farao. Bo nataka yandi mbala mosi na nzo ya kitoko ya ntotila mpi yandi telamaka na ntwala ya ntotila. Biblia ke tuba nde: “Mfumu tubaka na yandi nde: ‘Mono me lala ndosi, kansi ata muntu mosi me kuka ve kutendula yo. Bo me songa mono nde kana nge wa ndosi, nge lenda tendula yo.’” Mvutu ya Yozefi yai monisaka diaka kudikulumusa mpi lukwikilu na yandi na Nzambi: “Mono ve mfumu kansi Nzambi muntu ta pesa nge mvutu ya mbote.”—Kuyantika 41:14-16.

Yehowa ke zolaka bantu ya kwikama mpi ya kudikulumusa. Yo yina, yo ke yitukisa ve na kumona nde Nzambi pesaka Yozefi mayele ya kutendula bandosi yina bantu ya mayele mpi banganga-nzambi kukaka ve kutendula. Yozefi zabisaka Farao nde bandosi na yandi yonso zole vandaka kutendula kima mosi. Sambu Yehowa vutukilaka nsangu yango mbala zole, yandi monisaka nde yandi ‘muntu zengaka yo’ mpi yandi ta lungisa yo. Bangombe ya mafuta mpi misusu ya kitoko ke monisa bamvula nsambwadi yina madia ta vanda mingi na Ezipte. Kansi, bangombe ya kukonda mpi misusu ya kuyuma ke monisa bamvula nsambwadi ya nzala. Nzala ya ngolo ta vanda na insi ya Ezipte.—Kuyantika 41:25-32.

Farao bakisaka nde Yozefi tendulaka bandosi yango mbote-mbote. Kansi, yo lombaka nde bo sala nki? Yozefi zabisaka bo bangidika ya bo fwete baka.  Farao vandaka na mfunu ya “muntu mosi ya mayele” sambu na kutula bambuma yonso ya insi na banzo ya kubumba bambuma na nsungi ya bamvula nsambwadi ya mbote mpi sambu na kukabula bambuma yango na nsungi ya nzala. (Kuyantika 41:33-36) Nzayilu mpi makuki ya Yozefi monisaka nde yandi fwanaka na kusala kisalu yina, kansi yandi kudikumisaka ve. Sambu yandi vandaka muntu ya kudikulumusa, dibanza ya kudikumisa kwisilaka yandi ve ata fioti mpi lukwikilu na yandi salaka nde kisika yai ya lukumu kumonana kima mosi ya mpamba. Kana beto ke monisa mpenza lukwikilu na Yehowa, beto ta sosa ve lukumu mpi ta kudinangula ve. Beto ta vanda na ngemba kana beto bika mambu na maboko ya Nzambi!

Farao ti bansadi na yandi yonso bakisaka nde bangidika yina Yozefi bakaka vandaka ya mayele. Ntotila bakisaka mpi nde mambu ya mayele yina Yozefi tubaka katukaka na Nzambi na yandi. Yandi zabisaka bansadi na yandi nde: “Wapi beto ta mona diaka muntu ya nkaka ke na mayele ya Nzambi bonso muntu yai?” Yandi zabisaka Yozefi nde: “Muntu ya nkaka kele ve yina me luta nge mayele, sambu Nzambi me songa nge mambu yai yonso. Mono ke pesa nge kiyeka ya kuyala nsi na mono, bantu na mono yonso fweti landa bansiku na nge. Kansi mono, mono ta luta nge kaka sambu mono kele mfumu ya nene.”—Kuyantika 41:38-41.

Farao salaka mambu ya yandi silaka Yozefi. Na mbala mosi, bo lwatisaka yandi bilele ya lino. Farao lwatisaka yandi shene ya wolo ti lupetu mpi matisaka yandi na zulu ya pusu-pusu ya kimfumu. Farao pesaka yandi kiyeka yonso mpi zabisaka yandi na kusala mambu yina yandi tubaka. (Kuyantika 41:42-44) Kaka na kilumbu yina, Yozefi katukaka na boloko mpi kwendaka na nzo ya ntotila. Yandi basikaka na boloko mpi kumaka muntu ya zole na nima ya Farao. Yozefi vandaka ti bikuma ya mbote ya kumonisa lukwikilu na Yehowa, Nzambi! Yehowa monaka mambu yonso ya kukonda lunungu yina Yozefi kutanaka ti yo bamvula mingi. Yandi yidikaka mambu yango na ntangu mpi na mutindu ya mbote. Yehowa sungikaka mambu ya mbi ya bo salaka Yozefi mpi taninaka bantu yina kumaka dikanda ya Izraele na nima. Beto ta mona mutindu mambu salamaka na disolo yina ta basika na masolo yai ya kulandana.

Kana nge ke kutana ti diambu mosi ya mpasi, ziku, diambu mosi ya kukonda lunungu ya ke landa na kuyangisa nge bamvula mingi, kuvidisa ve kivuvu. Yibuka mambu yina kuminaka Yozefi. Sambu yandi vandaka ntangu yonso muntu ya mawete, ya kudikulumusa, ya lukwikilu mpi kangaka ntima, yandi pesaka Yehowa mabaku ya kusakumuna yandi.