Nzozulu ya Nkengi ya Yuni 1, 1912 tubaka nde: “Yo ke monana nde bantu mingi ya ke tangaka mikanda na beto me zaba bantu yina kele bifwa-meso. Bo lenda baka mikanda ya ofele sambu na kutanga . . . . Mikanda yai ya bifwa-meso kele ti bisono ya nene mpi bo lenda tanga yo kukonda mpasi.” Nzozulu ya Nkengi yango tubaka diaka nde: “Bifwa-meso mingi ke sepelaka ti nsangu ya ke monisaka nde mambu ya mbote ta salama na ntoto na bilumbu ke kwisa.”

 Ntangu bo sonikaka mambu yai, bo vandaka bo me basisa ntete ve mutindu ya kusonika mikanda ya bifwa-meso na ndinga ya Kingelesi yina bansi-yonso ya ke tubaka Kingelesi na ntoto ya mvimba lenda sadila. Kansi Bambangi ya Yehowa vandaka ke basisa dezia mikanda yina vandaka kutubila kieleka ya kele na Biblia “na bisono ya nene,” disongidila, na bisono ya bifwa-meso ya bo ke bingaka braille. Tii bubu, beto ke basisaka mikanda na bisono yai. Tii pana, beto me basisaka dezia mikanda ya kele na bisono yina ya bifwa-meso na bandinga kuluta 50. Inki mutindu bo ke salaka mikanda yai?

 Kima ya ntete sambu na kusala mukanda na bisono ya bifwa-meso ke vandaka kusoba bisono yina bantu yonso ke sadilaka sambu na kutanga, mpi kusonika yo na bisono ya bifwa-meso. Mpangi Michael Millen ke sadilaka Yehowa na biro ya ke tadilaka mambu yina bo me sonika (service du traitement de texte) na Patterson, na New York. Yandi ke tuba nde: “Na ntangu ya ntama, beto vandaka kusadila kisadilu (logiciel) mosi yina bantu ya ke salaka mumbongo salaka sambu na kusonika mikanda na bisono ya bifwa-meso. Kansi yo vandaka ve kusadisa beto na kusonika mikanda na bisono ya bifwa-meso na bandinga yonso yina beto vandaka ti yo mfunu. Bubu yai, beto me kumaka kusadila programme mosi (Watchtower Translation System) mpi yo ke pesaka beto nzila ya kusonika mikanda na bisono ya bifwa-meso na bandinga mingi kibeni ya bantu ke tubaka na nsi-ntoto. Mono ke mona nde ata programme mosi ve me luta programme yai.”

 Kana beto ke tubila mikanda na ndinga ya bifwa-meso, yo ke tendula kaka ve mikanda ya kusonika kansi yo ke tadila mpi bantendula ya bifwanisu. Mu mbandu, kifwanisu yina kele na lutiti ya zulu ya mukanda Zinga Mvula na Mvula! na bisono ya bifwa-meso, bo me tendula yo mutindu yai: “Muntu mosi me yantika kutambula na nzila, mpi matiti ya kitoko, bangumba ya fioti mpi bangumba ya nene kele ndambu na ndambu.” Mpangi Jamshed kele nsadi ya kisalu mpi mupasudi-nzila. Yandi kele kifwa-meso. Yandi ke tuba nde: “Mono ke zolaka mingi mutindu bo me tendulaka bifwanisu.”

 Kana bo me manisa kusonika mikanda na bisono ya bifwa-meso, bo ke tindaka yo na ba Betele yina ke yidikaka (embossage) yo. Kana yo me kuma kuna, bo ke yidikaka yo na papie mosi ya ngolo mpi papie yango ke tobukaka ve ntangu bo ke yidika yo sambu yo vanda mutindu mosi buna (embossage), mpi yo ke salaka nde mikanda yango kubeba ve ata bantu me sadila yo mingi. Na nima, bo ke vukisaka balutiti yonso na nsadisa ya kima mosi buna (spirale). Na nima bo ke tindaka yo nzila mosi ti mikanda yina bo ke tindilaka mabundu mbala na mbala to bo ke tindaka yo na nzila ya poste kukonda kufuta mbongo, kana bo me yidikaka mambu mutindu yina na insi yina mikanda yango ke katukaka. Kana yo kele mfunu, ba Betele ke tindaka mikanda yina nswalu sambu bampangi yina kele bifwa-meso to bayina ke monaka ve mbote kubaka mikanda ya bo kele ti yo mfunu sambu na balukutakanu ya dibundu.

 Bisalu yai yonso ke lombaka ntangu mingi mpi mbongo mingi. Nkutu, kisika yina bo ke niemeka mikanda (imprimérie) na beto na Wallkill na New York, bo ke salaka ba Biblia 50 000 na bangunga yina bo ke bakaka sambu na kusala kaka ba Biblia zole na bisono ya bifwa-meso. Yo ke vandaka ti bavolime 25 ya Biblia na bisono ya bifwa-meso na Kingelesi. Kusala ba Biblia na bisono ya bifwa-meso na bavolime yina kele ntalu mbala 123 kuluta kusala Biblia na bisono yina bantu yonso ke tangaka. a Bimpusu ya zulu yina bo ke tulaka kaka na kimvuka mosi ya bavolime 25 ya Biblia na bisono ya bifwa-meso ke bakaka mbongo ya badolare kiteso ya 150!

 Ebuna bampangi yina ke sadisaka na kusala mikanda na bisono ya bifwa-meso ke waka nki mutindu sambu na lusadisu na bo yina? Mpangi-nkento Nadia ke sadilaka Yehowa na Betele ya Afrique du Sud. Yandi ke tuba nde: “Bampangi na beto ya babakala mpi ya bankento yina kele bifwa-meso to yina ke monaka ve mbote ke niokwamaka mingi na luzingu. Sambu na mono, kusala kima mosi sambu na kusadisa bo kele lusakumunu ya nene. Yo kele pwelele nde Yehowa ke zolaka bo mingi kibeni.”

 Ebuna kana muntu yina kele kifwa-meso me zaba ve kutanga mukanda yina bo me sonika na bisono ya bifwa-meso? Mwa bamvula me luta, beto basisaka kamukanda Longuka Kutanga Bisono ya Bifwa-Meso. Kamukanda yango kele ti bisono ya bifwa-meso na kati mpi bisono yina bantu yonso ke tangaka. Bo salaka yo sambu muntu yina ke monaka mbote kusadisa muntu yina kele kifwa-meso na kuzaba kutanga bisono ya bifwa-meso. Kamukanda yango kele mpi ti bima (tablette spéciale mpi poinçon) yina muntu ya kele kifwa-meso lenda sadila sambu na kusonika na bisono ya bifwa-meso. Kana yandi mosi ke sonika bisono ya bifwa-meso, yo ta sadisa yandi na kukanga kukonda mpasi konso kisono na ntu mpi kuzaba yo kana yandi me simba.

 Inki mambote mikanda na bisono ya bifwa-meso ke natilaka bampangi na beto ya babakala mpi ya bankento yina kele bifwa-meso to yina ke monaka ve mbote? Mpangi-Ernst ke zingaka na Haïti. Yandi ke kwendaka na balukutakanu ya dibundu, kansi yandi ke vandaka ve ata ti mukanda mosi na bisono ya bifwa-meso. Yo yina, yandi vandaka kukanga na ntu mambu yina yo vandaka kulomba nde yandi tuba kana yandi kele ti devware ya mwana ya nzo-nkanda mpi yina yandi ta tuba na bakomantere na yandi na lukutakanu. Yandi ke tuba nde: “Kansi sesepi, mono lenda nangula diboko mpi kupesa komantere na konso ntangu yina. Mono me kumaka kudiwa na bumosi ti bampangi na mono ya babakala mpi ya bankento. Beto yonso ke baka madia ya kimpeve ya kiteso mosi!”

 Mpangi Jan ke monaka ve mbote. Yandi kele nkuluntu na Autriche. Yandi ke twadisaka Nzozulu ya Nkengi mpi Kulonguka ya Biblia ya Dibundu. Yandi ke tuba nde: “Mikanda na beto yina kele na bisono ya bifwa-meso, bo me sonikaka yo na mutindu ya pwelele kuluta mikanda yonso ya mono me tangaka na bisono ya bifwa-meso. Mu mbandu, bo me sonikaka bantalu (numéros) na balutiti, yo kele ti banoti na nsi ya lutiti mpi kuzwa banoti yango kele pete. Yo kele mpi ti bantendula ya siki-siki ya bifwanisu.”

 Mpangi-nkento Seon-ok kele na kati ya bampangi yina ke longaka mingi nsangu ya mbote (mupasudi-nzila). Yandi ke vandaka na Corée du Sud mpi yandi kele kifwa-meso mpi kifwa-makutu. Ntete na balukutakanu, bo vandaka kusimba yandi na maboko mpi kusala bidimbu sambu yandi bakisa mambu ya bo ke tuba, kansi sesepi yandi me kumaka kutanga yandi mosi mikanda ya kulongukila Biblia yina kele na bisono ya bifwa-meso. Yandi ke tuba nde: “Mikanda ya nkaka ya kele na bisono ya bifwa-meso ke vandaka mpasi na kutanga sambu tuba-mbuma (points) ke vandaka ve, bandonga (lignes) ke vandaka na lweka, to papie na yo ke vandaka kibeni pete. Kansi Bambangi ya Yehowa ke sadilaka papie ya mbote kuluta mpi bo ke salaka nde tuba-mbuma yina kuvanda nene, mpidina yo ke sadisaka mono na kutanga kukonda mpasi.” Yandi ke tuba diaka nde: “Ntete, mono vandaka kulonguka mikanda yina ke tendulaka Biblia kaka kana muntu ya nkaka me sadisa mono. Kansi sesepi, mono lenda longuka mono mosi. Kudibongisa sambu na balukutakanu yina beto ke salaka na kati-kati ya mposo mpi kupesa bakomantere ke pesaka mono kiese. Mono ke tangaka mikanda yonso yina ke basikaka na bisono ya bifwa-meso. Mono lenda tuba nde mono lenda yambula ve kutanga yo.”

 Bonso na mikanda na beto ya nkaka, bo me sonikaka mpi mambu yai ya ke landa na mikanda ya beto ke basisaka na bisono ya bifwa-meso: “Mukanda yai kele ve ya kuteka. Bo me basisa yo sambu na kulonga bantu Biblia na ntoto ya mvimba. Makabu ya luzolo ya mbote ya bantu ke pesaka ke sadisaka sambu kisalu yai kulanda kusalama.” Beto ke pesa beno mersi mingi sambu na makabu yina beno ke pesaka na nzila ya bametode yina kele na donate.pr418.com. Kikalulu na beno ya kukaba ke salaka nde bantu yonso kubaka mikanda yina ke tendulaka Biblia, yo vanda yina bo me sonikaka na bisono ya bifwa-meso to ya bantu yina ke monaka ve mbote.