KAPU YA 9

“Beno Kwenda Kukumisa Bantu . . . Balonguki”

1-3. (a) Musadi-bilanga kesalaka nki ntangu yandi kemonaka nde bambuma kele mingi mpenza na mpila nde yandi takuka ve kukatula yo yandi mosi? (b) Inki dyambu ya mpasi Yezu kukutanaka ti yo na nsungi ya printemps ya mvu 33 T.B., mpi yandi salaka inki?

 MUSADI-BILANGA mosi kekutana ti dyambu mosi ya mpasi. Mwa bangonda na ntwala, yandi bundulaka bilanga na yandi mpi kukunaka bankeni. Yandi vandaka kutala mbote-mbote ntangu bambuma ya ntete yantikaka na kubasika, mpi yandi vandaka na kyese ntangu bambuma vandaka kutela. Ntangu yai yandi mebaka lufutu sambu na kisalu na yandi ya ngolo, sambu ntangu ya kukatula bambuma mekuka. Dyambu ya kepesa yandi mpasi yo yai: Bambuma kele mingi mpenza na mpila nde yandi takuka ve kukatula yo yandi mosi. Sambu na kununga dyambu yango, yandi mebaka lukanu na mayele yonso ya kubaka bantu ya kisalu mpi ya kutinda bo na bilanga na yandi. Ya kyeleka,  yandi kele ti ntangu fyoti sambu na kukatula bambuma na yandi ya mfunu mingi.

² Na nsungi ya printemps ya mvu 33 T.B., Yezu yina kufutumukaka kukutanaka ti dyambu ya mutindu mosi. Na nsungi ya kisalu na yandi awa na ntoto, yandi kunaka bankeni ya kyeleka. Ntangu ya kukatula bambuma melunga, mpi bambuma kele mingi. Yo lombaka nde bo vukisa bantu mingi yina kundimaka nsangu sambu bo kuma balongoki na yandi. (Yoane 4:35-38) Yezu kusalaka inki? Na ngumba ya Galilea, ntangu fyoti na ntwala ya kumata na zulu, yandi pesaka balongoki na yandi kisalu ya kusosa bantu mingi ya kisalu. Yandi tubaka nde: “Yo yina, beno kwenda kukumisa bantu yonso balonguki na mono: Beno botika bo . . . , beno longa bo mpi na kulanda mambu yonso ya mono vandaka kusonga beno na kusala.”​—Matayo 28:19, 20.

³ Kisalu yango fwete vanda na kisika ya ntete na luzingu ya konso muntu yina kelanda mpenza Kristu. Yo yina, bika beto tadila bangyufula tatu. Sambu na nki Yezu kulombaka balongoki na yandi na kusosa bantu mingi ya kisalu? Inki mutindu yandi pesaka balongoki na yandi formasio sambu na kuzwa bantu yango? Mpi inki mutindu kisalu yina ketadila beto?

Sambu na Nki Bo Vandaka ti Mfunu ya Bantu Mingi ya Kisalu

4, 5. Sambu na inki Yezu yandi mosi lendaka ve kumanisa kisalu yina yandi yantikaka, mpi banani zolaka kulanda kusala kisalu yango na nima ya kuvutuka na yandi na zulu?

⁴ Ntangu Yezu yantikaka kisalu na yandi na mvu 29 T.B., yandi zabaka nde yandi meyantika kisalu mosi yina yandi tamanisa ve kaka yandi mosi. Sambu yandi bikalaka ti ntangu fyoti awa na ntoto, yandi lendaka ve kusamuna nsangu ya Kimfumu na ntoto ya mvimba mpi na bantu yonso. Ya kyeleka, yandi longaka ntetentete na Bayuda mpi baprozelite, “bantu ya Israele yina [vandaka] bonso mameme yina me vilaka.” (Matayo 15:24) Kansi, bantu yango yina vandaka “bonso mameme yina me vilaka” kuvandaka na insi ya Izraele ya mvimba, insi yina kuvandaka na mafunda ya bakilometre-kare. Dyaka, yo lombaka nde nsukansuka nsangu ya mbote kukuma na ntoto ya mvimba.​—Matayo 13:38; 24:14.

 ⁵ Yezu kundimaka nde na nima ya lufwa na yandi kisalu tavanda mingi. Yandi zabisaka bantumwa na yandi ya kwikama 11 nde: “Mono ke tubila beno mambu ya kieleka: Muntu yina ke tulaka ntima na mono, yandi ta salaka mpi bisalu yai ya mono ke salaka. Yandi ta salaka ata bisalu ya kuluta nene, sambu mono ke kwenda na Tata.” (Yoane 14:12) Sambu yo lombaka nde yandi vutuka na zulu, balongoki na yandi yonso​—kaka bantumwa mpamba ve​—zolaka kulanda kusala kisalu ya kusamuna mpi ya kulonga. (Yoane 17:20) Na kudikulumusa yonso Yezu kundimaka nde, bisalu na bo tavanda ya “nene” kuluta ya yandi. Na inki mutindu? Na mitindu tatu.

6, 7. (a) Na nki mitindu balongoki ya Yezu zolaka kusala bisalu ya nene kuluta yina yandi salaka? (b) Inki mutindu beto lenda monisa nde Yezu vandaka na bikuma ya mbote ya kutudila balongoki na yandi ntima?

⁶ Ya ntete, balongoki ya Yezu zolaka kusamuna na teritware ya nene kuluta. Bubu yai kimbangi na bo mekumaka tii na nsuka ya ntoto, yo mekwendaka ntama kuluta bandilu ya bansi yina Yezu yandi mosi kusamunaka. Ya zole, bo zolaka kulonga bantu mingi. Mwa kibuka ya balongoki yina Yezu kubikaka, kusukininaka ve na kukuma mafunda. (Bisalu 2:41; 4:4) Ntangu yai bo kele bamilio, mpi bankama ya mafunda ya bantu ya mpa ke na kubaka mbotika konso mvula. Ya tatu, bo zolaka kusamuna na nsungi ya ntangu ya nda​—tii na bilumbu na beto, kiteso ya bamvula 2 000 na nima ya ntangu yina kisalu ya kusamuna ya Yezu, yina kusalaka bamvula tatu ti ndambu, kusukaka.

⁷ Ntangu Yezu tubaka nde balongoki na yandi tasala ‘bisalu ya nene’ kuluta yina yandi salaka, yandi monisaka nde yandi vandaka kutudila bo ntima. Yandi pesaka bo kisalu mosi ya vandaka mfunu mingi sambu na yandi, kisalu ya kusamuna mpi ya kulonga “nsangu ya mbote ya Kimfumu ya Nzambi.” (Luka 4:43) Yandi vandaka kundima mpenza nde bo talungisa kisalu yina na kwikama yonso. Yo ketendula nki sambu na beto bubu yai? Ntangu beto kesamunaka na kikesa yonso mpi na ntima ya mvimba, beto kemonisaka nde Yezu vandaka na bikuma ya mbote ya kutudila balongoki na yandi ntima. Keti yo kele ve dibaku mosi ya mbote mpenza?​—Luka 13:24.

 Bo Bakaka Formasio Sambu na Kuta Kimbangi

8, 9. Inki mbandu Yezu kupesaka na kisalu ya kusamuna, mpi nki mutindu beto lenda landa mbandu na yandi na kisalu yango?

⁸ Yezu kupesaka balongoki na yandi formasio ya mbote mpenza sambu na kisalu ya kusamuna. Ntetentete, yandi pesaka bo mbandu ya kukuka. (Luka 6:40) Na kapu yina meluta, beto tubilaka mutindu yandi vandaka kutadila kisalu ya kusamuna. Bika beto tadila fyoti mbandu ya balongoki yina vandaka kufidisa Yezu ntangu yandi vandaka kusala banzyetelo sambu na kusamuna. Bo monaka nde yandi vandaka kulonga bisika yonso yina yandi lendaka kumona bantu​—na mabungu, na bangumba, na bambanza, na bazandu, mpi banzo ya bantu. (Matayo 5:1, 2; Luka 5:1-3; 8:1; 19:5, 6) Bo monaka nde yandi vandaka musadi ya ngolo, yandi vandaka kutelama na suka mpi kusala tii na nkokila. Yandi vandaka ve kusamuna kaka sambu na kulutisa ntangu! (Luka 21:37, 38; Yoane 5:17) Ntembe kele ve nde bo monaka nde yandi vandaka ti zola ya mudindu sambu na bantu. Mbala yankaka ntima mawa na yandi vandaka kumonana na luse na yandi. (Marko 6:34) Nge keyindula nde mbandu ya Yezu kuvandaka ti nki bupusi na balongoki na yandi? Yo zolaka kuvanda ti nki bupusi na luzingu na nge?

⁹ Beto balongoki ya Kristu, beto kelandaka mbandu na yandi na kisalu na beto ya kusamuna. Yo yina, beto kesadilaka mabaku yonso sambu na “kuta kimbangi mbote-mbote.” (Bisalu 10:42, NW) Bonso Yezu, beto kekwendaka kutala bantu na banzo na bo. (Bisalu 5:42) Kana mpila kele, beto kesobaka manaka na beto sambu na kukwenda kutala bo na ntangu yina beto lenda kuta bo na banzo na bo. Beto kesosaka bantu, mpi na mayele yonso beto kelongaka bo na bisika ya bantu yonso​—na babalabala, na baparke, na bamagazini, mpi na bisika ya kisalu. Beto ‘kenwanaka ngolo’ na kisalu ya kusamuna, sambu beto kemonaka nde kisalu yango kele mfunu mingi. (1 Timoteo 4:10) Zola ya masonga mpi ya mudindu sambu na bankaka kepusaka beto na kulanda kusosa mabaku ya kusamuna konso kisika mpi konso ntangu yina beto lenda kutana ti bantu.​—1 Tesalonika 2:8.

10-12. Inki malongi ya mfunu Yezu kulongaka balongoki na yandi na ntwala ya kutinda bo na kukwenda kusamuna?

¹⁰ Kupesa balongoki na yandi bantuma yina yandi tendulaka  mbote-mbote vandaka mutindu yankaka yina Yezu kupesaka bo formasio. Na ntwala ya kutinda ntete bantumwa 12 mpi na nima balongoki 70 sambu na kusamuna, Yezu kuvukisaka bo mpi kupesaka bo bantuma ya metala kisalu ya kusamuna. (Matayo 10:1-15; Luka 10:1-12) Formasio yina kubutaka bambuma ya mbote, sambu Luka 10:17 (Luwawanu ya Mpa) ketuba nde: “Banlonguki makumi nsambwadi vutukaka na kiese.” Bika beto tadila malongi zole na kati ya malongi yina Yezu kulongaka bo, mpi beto fwete bakisa bangogo na yandi na kutadilaka binkulu ya Bayuda ya ntangu yina.

¹¹ Yezu kulongaka balongoki na yandi na kutula ntima na Yehowa. Yandi zabisaka bo nde: “Beno baka ve ata konso mutindu yina ya mbongo na kutula na poshe na beno. Beno baka ata mwa-saki ya mbongo ve sambu na nzila, ata basimisi zole-zole ve, ata basandale ve, ata nti ya maboko ve. Sambu muntu ya kisalu fweti baka bima yina ya yandi ke na yo mfunu.” (Matayo 10:9, 10) Bantu ya vandaka kusala nzyetelo vandaka ti kikalulu ya kubaka mwa-saki ya mbongo, saki ya madya, mpi basandale yankaka. * Na kulongisilaka balongoki na yandi na kuditungisa ve na yina metala bima ya mutindu yai, Yezu vandaka kuzabisa bo nde: “Beno tula ntima ya mvimba na Yehowa, sambu yandi talungisa bampusa na beno.” Yehowa zolaka kulungisa bampusa na bo na kupusaka bantu yina tandima nsangu ya mbote na kumonisila bo kikalulu ya kuyamba banzenza, mutindu bantu ya Izraele vandaka ti kikalulu ya kusala.​—Luka 22:35.

 ¹² Yezu kusyamisaka mpi balongoki na yandi na kubebisa ve ntangu na mambu ya kukonda mfunu. Yandi tubaka nde: “Beno kutelama-telama ve na nzila sambu na kupesa bantu ya nkaka mbote.” (Luka 10:4) Keti Yezu kuzabisaka bo na kudibanza kaka na bo mosi to na kutudila ve bantu dikebi? Ata fyoti ve. Na ntangu ya ntama, mbala mingi kupesa bantu mbote vandaka kulomba mambu mingi kuluta kutuba kaka ibwe. Na binkulu na bo, kupesa mbote vandaka kulomba mambu mingi mpi masolo ya nda-nda. Muntu ya mayele mosi yina kelongukaka Biblia ketuba nde: “Na kuswaswana ti beto, kupesa mbote ya bantu ya ndambu ya Esti vandaka kusuka ve kaka na kunikisa ntu mwa fyoti to kutandula diboko; bo vandaka kuyambana mbala mingi, kunyekisa ntu, mpi nkutu kufukama tii na ntoto. Mambu yina yonso vandaka kubaka ntangu mingi.” Na kubuyisaka balongoki na yandi na kupesana mbote mutindu bantu vandaka kusala, na mutindu mosi buna, Yezu vandaka kuzabisa bo nde: “Beno fwete sadila ntangu na beno mbote, mpamba ve beno fwete zabisa nsangu na beto kukonda kusukinina.” *

13. Na nki mitindu beto lenda monisa nde beto kendimaka bantuma yina Yezu kupesaka balongoki na yandi ya mvu-nkama ya ntete?

¹³ Beto kendimaka bantuma yina Yezu kupesaka balongoki na yandi ya mvu-nkama ya ntete. Ntangu beto kesalaka kisalu ya kusamuna, beto ketulaka ntima na beto ya mvimba na Yehowa. (Bingana 3:5, 6) Beto kezabaka nde beto takonda ve ata fyoti bima ya mfunu ya kuzingila kana beto ‘kelanda na kusosa ntete Kimfumu.’ (Matayo 6:33) Na bisika yonso na nsi-ntoto, bansadi ya ntangu yonso lenda pesa banzikisa ya kemonisa nde diboko ya Yehowa kevandaka ve nkufi ata na bantangu ya mpasi. (Nkunga 37:25) Beto kebakisaka mpi mfunu ya kubuya kubebisa ntangu. Kana beto keba ve, ngidika yai ya bima lenda katula  dikebi na beto kukonda mpasi. (Luka 21:34-36) Kansi, yai kele ve ntangu ya kubebisa ntangu na beto. Luzingu ya bantu kele na kigonsa, mpi beto fwete zabisa nsangu na beto kukonda kusukinina. (Roma 10:13-15) Kana beto kezaba kaka nde ntangu mebikala fyoti, yo tabuyisa beto na kubika nde bima ya ngidika yai ya kekatulaka dikebi kubaka ntangu mpi kikesa yina beto fwete sadila na kisalu ya kusamuna. Beto fwete vila ve nde, ntangu mebika dyaka mingi ve mpi nde bambuma ya kukatula kele kaka mingi.​—Matayo 9:37, 38.

Kisalu Mosi ya Ketadila Beto

14. Inki kemonisa nde kisalu yina kele na Matayo 28:18-20 ketadila balongoki ya Kristu yonso? (Tala mpi noti na nsi ya lutiti.)

¹⁴ Ntangu yandi tubaka nde, “beno kwenda kukumisa bantu . . . balonguki,” Yezu yina kufutumukaka kupesaka balongoki na yandi mukumba ya nene. Yandi vandaka kuyindula ve kaka balongoki yina kuvandaka kilumbu yina na ngumba ya Galilea. * Kisalu yina yandi songaka bo na kusala vandaka kulomba kukutana ti ‘bantu ya makanda yonso,’ mpi yo zolaka kulandana “tii na nsuka” ya ngidika ya bima. Yo kele pwelele nde kisalu yai ketadila balongoki ya Kristu yonso, tanga mpi beto bubu yai. Bika beto tadila mbote-mbote bangogo ya Yezu ya kele na Matayo 28:18-20.

15. Sambu na nki yo kele mayele na kulemfuka na ntuma ya Yezu ya kukumisa bantu balongoki?

¹⁵ Na ntwala ya kupesa kisalu yango, Yezu kutubaka nde: “Nzambi me pesaka mono kiyeka yonso na zulu ti awa na nsi-ntoto.” (Verse 18) Keti Yezu kele mpenza ti kiyeka ya nene ya mutindu yina? Ee, yo kele mpenza mutindu yina! Yandi kele mfumu ya bawanzyo, mpi yandi ketwadisaka bamiriade ti bamiriade ya bawanzyo. (1 Tesalonika 4:16; Kusonga 12:7) Sambu yandi kele “mfumu ya dibundu,” yandi kele ti kiyeka na zulu ya balongoki  na yandi ya kele na ntoto. (Efezo 5:23) Banda na mvu 1914, yandi keyalaka na zulu bonso Ntotila yina kele Mesia. (Kusonga 11:15) Ata mazyamu mpi kele na nsi ya kiyeka na yandi, sambu yandi kele na ngolo ya kufutumuna bafwa. (Yoane 5:26-28) Mutindu yandi tubilaka ntete kiyeka na yandi ya nene, Yezu kumonisaka nde bangogo yina yandi tubaka na nima kele ve kaka dibanza kansi yo kele ntuma. Yo tavanda mayele nde beto lemfuka na ntuma ya Yezu, sambu yandi mekudipesa ve kiyeka yina yandi mosi kansi Nzambi muntu mepesaka yandi kiyeka yango.​—1 Korinto 15:27.

16. Ntangu Yezu kezabisa beto nde “beno kwenda,” yandi kelomba beto na kusala inki, mpi nki mutindu beto lenda lungisa kitini yai ya kisalu na beto?

¹⁶ Ntangu yai Yezu kemonisa kisalu yango, yandi keyantika na bangogo yai: “Beno kwenda.” (Verse 19) Yo ketendula kubaka lukanu ya kukwenda kuzabisa bantu yankaka nsangu ya Kimfumu. Na ntangu beto kelungisa kitini yai ya kisalu yango, beto lenda sadila bametode ya mutindu na mutindu. Kusamuna nzo na nzo kele mutindu mosi ya mbote ya kukutana ti bantu. (Bisalu 20:20) Beto kesosaka mpi mabaku ya kuta kimbangi na dibaku ya mbote; mpi na luzingu na beto ya konso kilumbu, beto kesosaka mabaku ya kuzabisa bantu nsangu ya mbote kana mpila kele. Ata beto lenda soba bametode na beto ya kusamuna na kuwakana ti bampusa mpi luzingu ya bantu yina beto kekutana ti bo, lukanu na beto kesobaka ve: Beto ‘kekwendaka’ kusosa bantu yina kele ya kuyilama.​—Matayo 10:11.

17. Inki mutindu beto ‘kekumisaka bantu balongoki’?

¹⁷ Na nima Yezu kutendulaka kikuma ya kisalu na beto, disongidila “kukumisa bantu [ya makanda] yonso balonguki.” (Verse 19) Inki mutindu beto ‘kekumisaka bantu balongoki’? Ntetentete, longoki kele muntu ya kelonguka, muntu yina bo kelonga. Kansi, kukumisa bantu balongoki kesukaka ve kaka na kupesa bo nzayilu. Ntangu beto kelongukaka Biblia ti bantu yina kemonisaka mpusa, lukanu na beto kevandaka ya kusadisa bo na kukuma balongoki ya Kristu. Konso ntangu kana mpila kele, beto kebendaka dikebi ya balongoki na mbandu ya Yezu sambu bo longuka na kutadila yandi bonso Longi mpi Mbandu na bo, na  kuzinga mutindu yandi zingaka, mpi na kusala kisalu yina yandi salaka.​—Yoane 13:15.

18. Sambu na nki mbotika kele dyambu ya kuluta mfunu na luzingu ya longoki?

¹⁸ Kitini yai ya kelanda ya kisalu yango kele mfunu mingi: “Beno botika bo na zina ya Tata ti ya Mwana ti ya Mpeve-Santu.” (Verse 19) Mbotika kele dyambu ya kuluta mfunu na luzingu ya longoki, sambu yo kele kidimbu ya mefwana ya kemonisa kudipesa na yandi ya mvimba na Nzambi. Yo yina, yo kele mfunu sambu na luguluku. (1 Piere 3:21) Ee, kana yandi kelanda kusala yonso sambu na kusadila Yehowa, longoki ya mebakaka mbotika lenda vingila na kubaka balusakumunu ya kukonda nsuka na ntoto ya mpa. Keti nge mesadisaka dezia muntu mosi na kukuma longoki ya Kristu ya mebakaka mbotika? Kele ve ti kima yankaka ya kepesaka kyese mingi na kisalu ya kusamuna kuluta dyambu yai.​—3 Yoane 4.

19. Inki beto kelongaka bantu ya mpa, mpi sambu na nki beto fwete landa kulonga bo na nima ya mbotika?

¹⁹ Yezu kutendulaka kitini yankaka ya kisalu yango ntangu yandi tubaka nde: “Beno longa bo mpi na kulanda mambu yonso ya mono vandaka kusonga beno na kusala.” (Verse 20) Beto kelongaka bantu ya mpa na kulemfuka na bantuma ya Yezu, yika mpi ntuma ya kuzola Nzambi, ya kuzola nkweno, mpi ya kukumisa bantu balongoki. (Matayo 22:37-39) Beto kelongaka bo malembe-malembe  mutindu ya kutendula bakyeleka ya Biblia mpi ya kunwanina lukwikilu na bo yina keyela. Ntangu bo kelungisaka malombo sambu na kuvukana na kisalu ya kusamuna na meso ya bantu yonso, beto kesalaka kumosi ti bo sambu na kulonga bo na bangogo mpi na mbandu mutindu ya kusala kisalu yina kebuta mbuma. Kulonga balongoki ya mpa kesukaka ve ntangu bo kebakaka mbotika, sambu bantu ya mekatuka kubaka mbotika lenda vanda na mfunu ya malongi ya ngika yina tasadisa bo na kunwana ti bampasi yina kuvanda longoki ya Kristu kenataka.​—Luka 9:23, 24.

“Mono Ta Vandaka ti Beno Bilumbu Yonso”

20, 21. (a) Na ntangu beto kelungisa kisalu yina Yezu kupesaka beto, sambu na nki beto kele ve na kikuma ya kuwa boma? (b) Sambu na nki yai kele ve ntangu ya kulembisa maboko, mpi nki fwete vanda lukanu na beto?

²⁰ Bangogo ya nsuka ya kisalu yina Yezu pesaka kebwisa mpenza ntima: “Beno fweti zaba mbote nde mono ta vandaka ti beno bilumbu yonso tii na nsuka ya” ngidika ya bima. (Matayo 28:20) Yezu kebakisa nde yandi mepesa balongoki na yandi mukumba ya nene. Yandi kezaba mpi nde bantangu yankaka beto lenda kutana ti kimbeni ntangu beto kelungisa mukumba na beto. (Luka 21:12) Kansi, beto kele ve na kikuma ya kuwa boma. Ntwadisi na beto kevingilaka ve nde beto lungisa kisalu yina kaka beto mosi, kukonda lusadisu. Keti yo kepesa ve kikesa na kuzaba nde Muntu yina kele ti “kiyeka yonso na zulu ti awa na nsi-ntoto” kele ti beto sambu na kusadisa beto na kulungisa kisalu yai?

²¹ Yezu kundimisaka balongoki na yandi nde yandi zolaka kuvanda ti bo na kisalu na bo ya kusamuna na bansungi ya bamvu-nkama tii “na nsuka” ya ngidika ya bima. Na ntwala nde nsuka kukwisa, beto fwete fula na kusala kisalu yina Yezu kupesaka beto. Yai kele ve ntangu ya kulembisa maboko. Kisalu ya nene ya kukatula bambuma ya kimpeve kelanda na kusalama! Bo ke na kuvukisa bantu mingi ya kesepela na nsangu ya mbote. Sambu beto kele balongoki ya Kristu, bika nde beto vanda na lukanu ya kulungisa kisalu ya nene ya yandi mepesaka beto. Bika beto vanda ti lukanu ya kupesa ntangu, ngolo, mpi bima na beto sambu na kulungisa ntuma yai ya Kristu: “Beno kwenda kukumisa bantu . . . balonguki.”

[Banoti na nsi ya lutiti]

Inki Mutindu Nge Lenda Landa Yezu?

● Na nki mutindu beto fwete zabisa bankaka nsangu ya Kimfumu?​—Matayo 10:11-13; Luka 10:5.

● Kana bantu ketelamina kisalu na beto ya kusamuna, nki mutindu bangogo ya Yezu lenda sadisa beto na kunwana ti yo?—Marko 13:9-13.

● Inki mutindu beto fwete sala mambu na ntwala ya bantu yina kendima ve nsangu na beto?​—Luka 10:10, 11.

● Kana beto ketula kisalu ya kusamuna na kisika ya ntete na luzingu, nki kivuvu beto lenda vanda na yo?​—Luka 12:22-31.

[Bangyufula ya disolo ya kulonguka]

[Kifwanisu ya kele na lutiti 87]

Musadi-bilanga fwete sala nki kana bambuma kele mingi mpenza na mpila nde yandi takuka ve kukatula yo yandi mosi?

[Kifwanisu ya kele na lutiti 91]

Zola kepusaka beto na kusamuna konso kisika yina beto lenda kuta bantu

 [Kifwanisu ya kele na lutiti 92]

“Banlonguki makumi nsambwadi vutukaka na kiese”