KAPU 1

‘Landa Mono’​—Yezu Zolaka Kutuba Inki?

1, 2. Inki kele emvitasio ya kuluta mbote yina muntu lenda baka, mpi nki ngyufula beto lenda kudiyula?

 INKI kele emvitasio ya kuluta mbote ya nge mebakaka? Nge lenda yindula ntangu bo bingaka nge na kukwenda na dyambu mosi ya sipesiali, ziku makwela ya bantu zole ya nge kezolaka mingi. To nge lenda yibuka kilumbu yina bo bingisaka nge na kuyantika kisalu mosi ya mfunu. Kana bo mepesaka nge dezia baemvitasio ya mutindu yai, ntembe kele ve nde nge vandaka na kyese ya kubaka yo, nkutu nge monaka nde bo mepesa nge lukumu. Kansi, yo ke kyeleka nde nge mebakaka emvitasio mosi ya kuluta mbote kibeni. Konso muntu na kati na beto mebakaka yo. Mpi mutindu beto keponaka na kundima to kubuya emvitasio yai kevandaka na bupusi ya ngolo na luzingu na beto. Yo kele nsola ya kuluta mfunu ya beto fwete sala na luzingu na beto.

² Inki kele emvitasio yango? Yo mekatuka na Yezu Kristu, Mwana mosi kaka ya kubutuka ya Yehowa, Nzambi Nkwa-Ngolo Yonso, mpi yo kele na Biblia. Na Marko 10:21, beto ketanga bangogo yai ya Yezu: “Kwisa kulanda mono.” Ya kyeleka, yai kele emvitasio yina Yezu kepesa konso muntu na kati na beto. Beto fwete kudiyula nde, ‘Keti mono tandima to tabuya yo?’ Yo lenda monana nde mvutu kele mpasi ve. Nani lenda buya emvitasio ya kitoko mingi ya mutindu yai? Dyambu ya kuyituka kele nde, bantu mingi kebuyaka yo. Sambu na inki?

3, 4. (a) Inki bantu lendaka kulula na mwana-bakala yina kwendaka kuyula Yezu mambu ya metala moyo ya mvula na mvula? (b) Ziku nki bikalulu ya mbote Yezu kumonaka na mwana-bakala yina ya vandaka mvwama mpi mfumu?

³ Beto tadila mbandu ya muntu mosi yina Yezu kupesaka emvitasio yai kiteso ya bamvula 2 000 meluta. Yandi vandaka muntu yina bantu vandaka kuzitisa mingi. Yandi vandaka ti bima tatu yina bantu mingi kezolaka, nkutu kelulaka​—kileke, kimvwama, mpi kiyeka. Disolo ya Biblia ketuba nde yandi vandaka “mwana-bakala,” yandi vandaka “na kimvwama mingi,” mpi yandi vandaka “mfumu.” (Matayo 19:20; Luka 18:18, 23) Kansi, mwana-bakala yai kuvandaka na kima mosi ya kuluta mfunu. Yandi waka mambu yina bantu vandaka kutuba sambu na Yezu, Longi ya Nene, mpi yandi sepelaka na mambu yango.

⁴ Bamfumu mingi ya bilumbu yina vandaka kupesa ve Yezu luzitu yina yo lombaka nde yandi baka. (Yoane 7:48; 12:42) Kansi, mfumu yai kusalaka mambu na mutindu ya kuswaswana. Biblia ketuba nde: “Ntangu Yesu vandaka ke kwenda na nzila, muntu mosi kwisaka ntinu. Yandi fukamaka na makulu ya Yesu, ebuna yandi yulaka yandi nde: ‘Longi, nge muntu ya mbote. Nki mono fweti sala sambu na kubaka moyo ya mvula na mvula?’” (Marko 10:17) Tala mpusa ya ngolo yina mwana-bakala yai vandaka na yo ya kusolula ti Yezu, yandi landaka Yezu ntinu na meso ya bantu yonso, kaka mutindu konso nsukami mpi muntu ya kukonda mfunu lendaka kusala. Dyaka, yandi fukamaka na luzitu yonso na ntwala ya Kristu. Dyambu yai kemonisa nde yandi vandaka ya kudikulumusa na kiteso mosi buna mpi yandi zabaka kinsukami na yandi ya kimpeve. Yezu kesepelaka na bikalulu ya mbote ya mutindu yai. (Matayo 5:3, NW; 18:4) Yo yina, yo keyitukisa ve na kumona nde Yezu “talaka yandi ti kuzola na ntima.” (Marko 10:21) Inki mvutu Yezu kupesaka na ngyufula ya mwana-bakala yina?

Emvitasio Mosi ya Meluta Baemvitasio Yonso

5. Inki mvutu Yezu kupesaka mwana-bakala ya mvwama, mpi nki mutindu beto mezaba nde “kima mosi” yina yandi kondaka kuvandaka ve kinsukami? (Tala mpi noti na nsi ya lutiti.)

⁵ Yezu kumonisaka nde Tata na yandi mepesaka dezia bansangu ya metala ngyufula ya mfunu ya kubaka luzingu ya mvula na mvula. Yandi sadilaka Masonuku, mpi mwana-bakala yina kundimaka nde yandi vandaka kuzitisa Nsiku ya Moize na kwikama yonso. Kansi Yezu, ti mayele na yandi ya kuluta mingi, kumonaka dyambu mosi yina vandaka ya kubumbana. (Yoane 2:25) Yandi monaka nde mfumu yai vandaka ti dyambu mosi  ya nene yina vandaka na bupusi na kimpeve na yandi. Yo yina, Yezu kutubaka nde: “Kima mosi me konda nge.” Inki kuvandaka “kima mosi” yango? Yezu kutubaka nde: “Kwenda kuteka bima na nge yonso, nge pesa mbongo na bansukami.” (Marko 10:21) Keti Yezu kutubaka nde muntu fwete vanda nsukami sambu na kusadila Nzambi? Ve. * Kristu vandaka kuyindula kima mosi ya mfunu mingi.

6. Inki emvitasio Yezu kupesaka, mpi mvutu yina mwana-bakala ya vandaka mvwama mpi mfumu kupesaka kemonisa nki na yina metala ntima na yandi?

⁶ Sambu na kumonisa kima yina kukondaka, Yezu kupesaka mwana-bakala yina emvitasio yai ya kitoko: “Kwisa kulanda mono.” Yindula fyoti​—Mwana ya Nzambi ya Kuluta Kuzanguka kubingaka muntu yina, yandi mosi, na kulanda yandi! Yezu kusilaka mpi na kupesa yandi lusakumunu mosi yina beto lenda yindula ve ata fyoti. Yandi tubaka nde: “Nge ta vanda na kimvwama na zulu.” Keti mwana-bakala yina ya vandaka mvwama mpi mfumu kundimaka emvitasio yai ya kitoko mpenza? Disolo ya Biblia ketuba nde: “Yandi vutukaka ti mawa-mawa, sambu yandi vandaka na kimvwama mingi.” (Marko 10:21, 22) Yo yina, bangogo yai ya kuyituka ya Yezu kumonisaka kifu yina vandaka na ntima ya mwana bakala yina. Yandi vandaka kukangama mingi na kimvwama na yandi, mpi nkutu na kiyeka mpi lukumu yina yo kepesaka. Yo kele mawa na kumona nde, zola na yandi sambu na bima yai kulutaka kibeni zola yina yandi vandaka na yo sambu na Kristu. Yo yina, “kima mosi” yina yandi kondaka vandaka: zola ya ntima ya mvimba mpi ya kuditambika sambu na Yezu mpi Yehowa. Sambu mwana-bakala yai kukondaka zola ya mutindu yai, yandi buyaka emvitasio yina ya meluta baemvitasio yonso! Kansi, inki mutindu yo ketadila nge?

7. Sambu na nki beto lenda ndima nde emvitasio ya Yezu ketadila beto bubu yai?

 ⁷ Emvitasio ya Yezu kusukaka ve kaka na mwana-bakala yina, to na mwa bantu fyoti mpamba. Yandi tubaka nde: “Kana muntu zola kwisa kulanda mono, . . . [ bika] yandi kwisa kulanda mono” ntangu yonso. (Luka 9:23) Simba nde konso “muntu” lenda vanda longoki ya Kristu kana yandi “zola” mpenza. Nzambi kebendaka bantu ya ntima-masonga ya mutindu yai na Mwana na yandi. (Yoane 6:44) Dibaku ya kundima emvitasio ya Yezu mepesama na bantu yonso, kansi yo mepesama ve kaka na bamvwama, kaka na bansukami, kaka na bantu ya mpusu ya nitu to insi mosi buna, mpi ve kaka na bantu ya kuzingaka na nsungi yina. Yo yina, bangogo ya Yezu “Kwisa kulanda mono” ketadila nge mpenza. Sambu na nki nge fwete zola kulanda Kristu? Mpi kulanda yandi ketendula inki?

Sambu na Nki Kulanda Kristu?

8. Bantu yonso kele na mfunu ya nki, mpi sambu na nki?

⁸ Kele ti kyeleka mosi ya beto fwete ndima: Beto bantu, beto kele mpenza na mfunu ya ntwadisi ya mbote. Bantu yonso ve kendimaka dibanza yina, kansi beto kele mpenza na mfunu ya ntwadisi. Yehowa kupesaka mbikudi na yandi Yeremia mpeve santu sambu na kusonika kyeleka yai ya kesobaka ve: “Mfumu Nzambi, mono zaba nde ke na muntu ve lenda sola nzila na yandi mosi, ke na muntu ve lenda songa nzila na makulu na yandi ntangu yandi ke tambula.” (Yeremia 10:23) Bantu kevandaka ve na makuki mpi nswa ya kuditwadisa. Ya kyeleka, disolo ya luzingu ya bantu kemonisa nde bamfumu mingi kuvandaka bantwadisi ya mbi. (Longi 8:9) Na bilumbu ya Yezu, bantwadisi vandaka kunyokula bantu, kumonisa bo mpasi, mpi kukusa bo. Yezu kubakisaka nde bantu ya kukonda mfunu kuvandaka bonso “mameme yina me konda ngungudi.” (Marko 6:34) Yo kele mutindu mosi sambu na bantu bubu yai. Beto yonso, na kimvuka mpi muntu mosi-mosi, beto kele na mfunu ya ntwadisi yina beto lenda tudila ntima mpi kuzitisa. Keti Yezu kelungisa mambu yina? Beto tadila bikuma mingi ya kendimisa nde mvutu kele ee.

9. Inki keswaswanisa Yezu ti bantwadisi yonso yankaka?

⁹ Ya ntete, Yehowa Nzambi muntu kuponaka Yezu. Bantwadisi  mingi keponamaka na bantu ya kukonda kukuka bonso bo, yina mbala mingi kekusamaka mpi kesalaka ve bansola ya mbote. Yezu kuponamaka ve mutindu yina, mutindu titre na yandi kemonisa yo. Bangogo “Kristu,” mpi “Mesia,” ketendula “Muntu yina bo me tulaka mafuta.” Ee, Nkwa Kimfumu ya luyalanganu yandi mosi muntu tulaka Yezu mafuta, disongidila kuponaka yandi na kisalu na yandi ya santu. Yehowa Nzambi kutubaka mutindu yai sambu na Mwana na yandi: “Yai kele muntu ya mono me solaka sambu na kusadila mono, yandi kele muntu ya mono ke zolaka, ya mono ke moninaka kiese mingi. Mono ta pesa yandi mpeve na mono.” (Matayo 12:18) Katula Ngangi na beto, ata muntu mosi ve mezaba mbote kibeni ntwadisi yina beto kele na yandi mfunu. Sambu mayele ya Yehowa kele na nsuka ve, beto kele ti bikuma mingi ya kutula ntima na nsola na yandi.​—Bingana 3:5, 6.

10. Sambu na nki mbandu ya Yezu kele mbandu ya mbote kibeni yina bantu fwete landa?

¹⁰ Ya zole, Yezu kupesaka beto mbandu ya kukuka mpi ya mefwana na kulanda. Ntwadisi ya kuluta mbote kevandaka ti bikalulu yina bantu na yandi lenda sepela na yo mpi kulanda yo. Yandi ketwadisaka na kupesaka mbandu, mpi yandi kepesaka bankaka mpusa ya kukuma bantu ya mbote kuluta. Inki bikalulu ya ntwadisi nge tazitisa mingi? Kikesa? Mayele? Kuwila bantu mawa? Inki nge keyindula na yina metala kukwamina na ntwala ya bampasi? Ntangu nge kelonguka disolo ya luzingu ya Yezu awa na ntoto, nge tamona nde yandi vandaka ti bikalulu yina yonso, mpi yankaka dyaka. Sambu yandi vandaka kumonisa Tata na yandi ya zulu na mutindu ya kukuka, Yezu kuvandaka ti bikalulu yonso ya Nzambi na mutindu ya kukuka. Yandi vandaka mpenza mutindu muntu ya kukuka fwete vanda. Yo yina, na mambu yonso ya yandi salaka, na mambu yonso ya yandi tubaka, mpi na mawi yonso ya yandi monisaka, beto kemona kima mosi ya mefwana na kulanda. Biblia ketuba nde yandi “bikilaka beno mbandu sambu beno landa yo.”​—1 Piere 2:21.

11. Inki mutindu Yezu kumonisaka nde yandi vandaka ‘ngungudi ya mbote’?

¹¹ Ya tatu, Kristu kulungisaka mambu yai ya yandi tubaka: “Mono kele ngungudi mosi ya mbote.” (Yoane 10:14) Bawi na yandi kuzabaka mbote bangogo yai ya kifwani. Bangungudi vandaka kusala  ngolo sambu na kutanina mameme na bo. ‘Ngungudi ya mbote’ vandaka kutula lutaninu mpi mambote ya mameme na ntwala ya lutaninu mpi ya mambote na yandi mosi. Mu mbandu, Davidi nkaka ya Yezu, kuvandaka ngungudi na kileke na yandi, mpi mbala mingi, yandi tulaka luzingu na yandi na kigonsa na kunwanaka ti bambisi ya makasi yina zolaka kukanga mameme na yandi. (1 Samuele 17:34-36) Yezu kusalaka nkutu mambu mingi kuluta sambu na mambote ya balongoki na yandi. Yandi pesaka luzingu na yandi sambu na bo. (Yoane 10:15) Bantwadisi ikwa kevandaka ti mpeve ya kuditambika ya mutindu yai?

12, 13. (a) Na nki mutindu ngungudi kezabaka mameme na yandi, mpi na nki mutindu bo kezabaka yandi? (b) Sambu na nki nge kezola kuvanda na nsi ya lutwadisu ya Ngungudi ya Mbote?

¹² Yezu kuvandaka ‘ngungudi ya mbote’ na mutindu yankaka. Yandi tubaka nde: “Mono zaba mameme na mono, mameme na mono mpi zaba mono.” (Yoane 10:14) Yindulula bangogo yai ya kifwani ya Yezu kusadilaka. Sambu na muntu yina ketala mpamba, kibuka ya mameme kele kaka bambisi yina kele ya kufuluka na mika. Kansi, ngungudi kezabaka konso dimeme mosi-mosi. Yandi mezaba nki mameme tavanda ti mfunu ya lusadisu na yandi ntama mingi ve ntangu bo tabuta, inki bana-mameme kele kaka na mfunu nde yandi nata bo na maboko sambu bo kele ya kulemba mpi kekuka ve kutambula bo mosi na kitamina ya nda, mpi nki mameme mekatuka kubela to kulwala. Mameme kezabaka mpi ngungudi na bo mbote. Bo kezabaka ndinga na yandi; bo keswaswanisaka yo ti ndinga ya ngungudi yankaka. Ntangu bo kebakisaka nde yandi kebinga bo nswalu-nswalu to nde yandi kele na susi, bo kekwisaka kukonda kusukinina. Bo kelandaka yandi kisika yandi kenataka bo. Mpi yandi kezabaka mbote kisika ya kunata bo. Yandi mezaba kisika matiti kele ya mbote mpi ya mubisu, kisika masa kele ya bunkete, mpi bisika ya bo lenda dya kukonda kigonsa. Ntangu yandi kekengilaka bo, mameme kekudiwaka na lutaninu.​—Nkunga 23.

¹³ Keti nge kezola ve kuvanda ti ntwadisi ya mutindu yai? Ngungudi ya Mbote memonisaka nde yandi vandaka ntwadisi ya kuluta mbote na mutindu yandi vandaka kusadila balongoki na yandi mambu. Yandi kesila na kutwadisa nge na luzingu ya kyese mpenza ntangu yai, mpi na luzingu ya kukonda nsuka na bilumbu  kekwisa! (Yoane 10:10, 11; Kusonga 7:16, 17) Yo yina, beto fwete zaba mambu yina yo kelomba mpenza sambu na kulanda Kristu.

Kulanda Kristu Ketendula Inki?

14, 15. Sambu na kulanda Kristu, sambu na nki yo mefwana ve na kutuba kaka nde nge kele Mukristu to nde nge kezolaka Yezu mingi?

¹⁴ Bubu yai bankama ya bamilio ya bantu keyindulaka nde bo mendimaka emvitasio ya Kristu. Nkutu, bo kekudibingaka nde Bakristu. Mbala yankaka bo kele na dibundu ya bibuti na bo, kisika bo bakaka mbotika. To bo ketubaka nde bo kezolaka Yezu mingi mpi nde bo kendimaka yandi bonso Ngulusi na bo. Keti mambu yai kesalaka nde bo vanda balongoki ya Kristu? Keti yai mambu ya Yezu vandaka kuyindula ntangu yandi bingaka beto na kulanda yandi? Kulanda yandi kelombaka mambu mingi.

¹⁵ Beto baka mbandu ya Kikristu​—kimvuka ya bansi yina bantu na yo mingi ketubaka nde bo kele Bakristu. Keti Kikristu kelandaka malongi ya Yezu Kristu? To keti beto kemonaka ve nde kumenga, kunyokula bantu, nku, mpi kukonda lunungu kele mingi na bansi yina kaka mutindu yo kemonanaka na bansi yankaka na nsi-ntoto? Kilumbu mosi, Mohandas Gandhi, ntwadisi ya Hindu yina bo kezitisaka mingi kutubaka nde: “Mu mezaba ve ata muntu mosi yina mesalaka mambu mingi sambu na bantu kuluta Yezu. Ya kyeleka, beto kemona ve ata mbi mosi na Bukristu.” Yandi yikaka nde: “Mbi kele na beno Bakristu. Beno kezitisaka dyaka ve malongi na beno.”

16, 17. Mbala mingi bantu yina kekudibingaka Bakristu kekondaka inki, mpi nki keswaswanisaka balongoki ya kyeleka ya Kristu?

¹⁶ Yezu kutubaka nde bantu tazaba balongoki na yandi ya kyeleka ntetentete na mambu yina bo kesala kansi ve kaka na bangogo na bo to na zina yina bo kekudibingilaka. Mu mbandu, yandi tubaka nde: “Bantu yina ke bingaka mono nde: ‘Mfumu, Mfumu’, bo yonso ve ta kota na Kimfumu ya Nzambi, kansi bantu yina ke salaka luzolo ya Tata na mono yina kele na zulu, bo kaka bantu ta kota na Kimfumu ya Nzambi.” (Matayo 7:21) Sambu na nki bantu mingi yina ketubaka nde Yezu kele Mfumu na bo kesalaka ve luzolo ya Tata na yandi? Yibuka mwana-bakala ya vandaka mvwama mpi mfumu. Mbala mingi mpenza, ‘kima  mosi kekondaka’ bantu yina ketubaka nde bo kele Bakristu, disongidila zola ya ntima ya mvimba sambu na Yezu mpi sambu na Muntu yina kutindaka yandi.

¹⁷ Inki mutindu yo lenda vanda mpidina? Keti bamilio ya bantu yina kekudibingaka Bakristu ketubaka mpi ve nde bo kezolaka Kristu? Ee, bo ketubaka yo. Kansi zola sambu na Yezu mpi sambu na Yehowa kelombaka mambu mingi kuluta bangogo ya mpamba. Yezu kutubaka nde: “Muntu yina ke zolaka mono, yandi ta landaka malongi na mono.” (Yoane 14:23) Bonso ngungudi, yandi tubaka dyaka nde: “Mameme na mono ke waka ndinga na mono; mono zaba bo, bo ke landaka mono.” (Yoane 10:27) Ya kyeleka, beto kemonisaka mpenza nde beto kezolaka Kristu kaka ve na bangogo to na mawi na beto kansi ntetentete na mambu ya beto kesalaka.

18, 19. (a) Inki bupusi kulonguka mambu ya metala Yezu fwete vanda na yo na luzingu na beto? (b) Inki kele lukanu ya mukanda yai, mpi nki mutindu yo tasadisa bantu yina kekudimonaka banda ntama nde bo kele balongoki ya Kristu?

¹⁸ Kansi, mambu ya beto kesalaka kemonisaka kimuntu na beto ya kati mpenza. Yo yina, beto fwete yantika na kuyidika ntete kimuntu na beto ya kati. Yezu kutubaka nde: “Kana bo zaba nge Nzambi mosi ya kieleka, ti Yesu Kristo yina ya nge tindaka, yo ke songa nde bo ke na moyo ya mvula na mvula.” (Yoane 17:3) Kana beto baka nzayilu ya sikisiki ya metala Yezu mpi kuyindulula yo, yo tavanda na bupusi ya mbote na ntima na beto. Beto takuma kuzola yandi mingi mpenza, mpi beto tayedisa mpusa ya ngolo ya kulanda yandi konso kilumbu.

¹⁹ Yai kele mpenza lukanu ya mukanda yai. Lukanu na yo kele ve ya kutubila na bunkufi luzingu mpi kisalu ya kusamuna ya Yezu, kansi ya kusadisa beto na kumona pwelele mpenza mutindu beto fwete landa yandi. * Bo mesala mukanda yai sambu yo sadisa beto na kutala na tala-tala ya Masonuku mpi na kudiyula nde, ‘Keti mu kelandaka mpenza Yezu?’ (Yakobo 1:23-25) Mbala yankaka nge kekudimonaka banda ntama nde nge kele dimeme  yina Ngungudi ya Mbote ketwadisaka. Kansi, keti nge tandima ve nde beto lenda zwa ntangu yonso bamwaye ya kuditomisa? Biblia kesyamisa beto nde: “Beno landa na kudimeka sambu na kuzaba kana beno kele na kati ya lukwikilu, beno landa na kutala mutindu ya bantu yina beno kele.” (2 Korinto 13:5, NW) Yo mefwana nde beto sala mpenza bikesa sambu na kuzikisa nde beto ketwadisama mpenza na Yezu, Ngungudi na beto ya Mbote mpi ya zola, yina Yehowa meponaka sambu na kutwadisa beto.

20. Inki beto tatadila na kapu ya kelanda?

²⁰ Bika nde kulonguka ya mukanda yai kusadisa nge na kukumisa ngolo zola na nge sambu na Yezu mpi sambu na Yehowa. Ntangu zola ya mutindu yai ketwadisa luzingu na nge, nge tazwa ngemba mpi kyese ya kuluta nene yina muntu lenda vanda na yo na nsi-ntoto yai ya mbi, mpi nge takumisaka Yehowa mvula na mvula sambu yandi mepesaka beto Ngungudi ya Mbote. Ya kyeleka, kulonguka na beto ya Kristu fwete simbama na fondasio ya ngolo. Yo yina, yo mefwana nde na Kapu ya 2, beto tadila mukumba ya Yezu na lukanu ya Yehowa ya luyalanganu ya mvimba.

[Banoti na nsi ya lutiti]

[Bangyufula ya disolo ya kulonguka]

[Lupangu ya kele na lutiti 13]

Baemvitasio ya Mekatuka na Mwana Mosi Kaka ya Kubutuka ya Nzambi

Yindula nde Yezu yandi mosi kepesa nge baemvitasio yai ya kelanda. Keti nge tandima to tabuya yo, mpi sambu na inki?

“Kwisa landa mono.”​—Matayo 9:9; Luka 9:59; Yoane 1:43.

“Kana muntu zola kwisa kulanda mono, yandi lenda yindula diaka ve luzingu na yandi mosi; kansi yandi kubaka [nti na yandi ya mpasi, NW], yandi kwisa kulanda mono.”​—Matayo 16:24.

“Beno kwisa na mono, beno yonso bantu yina me lemba, sambu beno ke nata kilo ya nene, ebuna mono ta pesa beno ntangu ya kupema. Beno baka kilo na mono, beno nata yo; beno vanda balonguki na mono.”​—Matayo 11:28, 29.

“Kana muntu ke na nzala ya masa, yandi kwisa kunwa masa ya mono ke na yo.”​—Yoane 7:37.

 [Kifwanisu ya kele na lutiti 4]

“Nki mono fweti sala sambu na kubaka moyo ya mvula na mvula?”