Kwenda na mambu ke na kati

Kwenda na tansi ya malongi

“Bantu Mingi Kwisaka” Penepene na Yandi

“Bantu Mingi Kwisaka” Penepene na Yandi

KAPU YA 14

“Bantu Mingi Kwisaka” Penepene na Yandi

1-3. Inki kusalamaka ntangu bibuti kunataka bana na bo na Yezu, mpi dyambu yai kemonisa nki sambu na Yezu?

 YEZU mezaba nde nsuka ya luzingu na yandi na ntoto mefinama. Yandi mebikala kaka na mwa-ndambu ya bamposo, mpi yandi kele kaka na mambu mingi ya kusala! Yandi kesamuna kumosi ti bantumwa na yandi na provense ya Perea, na esti ya Nzadi Yordani. Ntangu bo kesamuna, bo kwendaka na ndambu ya Yeruzalemi, kisika Yezu takwenda na Paki na yandi ya nsuka, yina tavanda mfunu mingi.

2 Na nima ya kusolula ngolo ti mwa bantwadisi ya mabundu, mwa mavwanga kubasikaka. Bantu kenata bana na bo sambu na kumona Yezu. Yo kemonana nde bana yango kele na bamvula ya kuswaswana, sambu Marko ketubila bo na kusadilaka ngogo mosi yina yandi sadilaka ntete sambu na kutubila mwana ya bamvula 12, ebuna Luka kesadila ngogo mosi ya bo lenda balula nde “bana ya fioti.” (Luka 18:15; Marko 5:41, 42; 10:13) Ya kyeleka, mbala mingi mazu mpi mubulu kevandaka mingi kisika bana​-fyoti kele. Balongoki ya Yezu kunganinaka bibuti, mbala yankaka bo yindulaka nde Mfumu na bo kele na mambu mingi ya kusala yo yina yandi kele ve na ntangu ya kutudila bana dikebi. Kansi, Yezu kusalaka inki?

3 Ntangu yandi monaka mambu yina kesalama, yandi waka makasi. Yandi wilaka banani makasi? Bana? Bibuti? Ve—​balongoki na yandi! Yandi tubaka nde: “Beno bikisa bana bo kwisa awa na mono. Beno kanga bo nzila ve, sambu Kimfumu ya Nzambi kele ya bantu yina kele bonso bo. Mono ke tubila beno mambu ya kieleka: Konso muntu me ndima Kimfumu ya Nzambi ve mutindu mwana ke ndimaka yo, yandi ta kota na Kimfumu yina ata fioti ve.” Na nima Yezu bakaka “bana na maboko na yandi,” mpi kusakumunaka bo. (Marko 10:13-16) Bangogo ya Marko sadilaka kemonisa nde Yezu kuyambaka bo na zola yonso, ziku yandi bakaka bana​-fyoti yankaka “na maboko na yandi” mutindu mbaludi mosi ketuba. Yo ke pwelele nde Yezu vandaka kuzola bana. Kansi, dyambu yai kelonga beto kima yankaka ya metala yandi​—bantu lenda pusana penepene na yandi kukonda mpasi.

4, 5. (a) Inki mutindu beto lenda ndima nde bantu vandaka kukwenda penepene ya Yezu kukonda mpasi? (b) Inki bangyufula beto tatadila na kapu yai?

4 Kana Yezu vandaka muntu ya makambu ngolo, ya madidi​-madidi, to ya lulendo, ziku bana ti bibuti na bo zolaka ve kukwenda penepene na yandi. Ntangu nge ketala mambu ya kesalama, keti nge kemona ve bibuti kesepela ntangu muntu yai ya mbote kemonisa zola na yandi sambu na bana na bo, kendima nde bo kele na valere na meso ya Nzambi, mpi kesakumuna bo? Ya kyeleka, ata Yezu kuvandaka ti mikumba ya kuluta nene, yandi vandaka kaka muntu yina bantu lenda pusana penepene na yandi kukonda mpasi kuluta bantu yonso.

5 Banani mpi kumonaka nde bo lenda pusana penepene ya Yezu kukonda mpasi? Inki kusalaka nde bantu kupusana penepene na yandi kukonda mpasi? Mpi nki mutindu beto lenda longuka na kuvanda bonso Yezu na dyambu yai? Yo yina mambu ya beto tatadila na kapu yai.

Banani Kumonaka nde Bo Lenda Pusana Penepene ya Yezu Kukonda Mpasi?

6-8. Mbala mingi bantu ya nki mutindu vandaka kumosi ti Yezu, mpi nki mutindu mpila yandi vandaka kubaka bo meswaswana ti mpila bantwadisi ya mabundu vandaka kubaka bo?

6 Ntangu nge ketanga masolo ya Baevanzile, nge lenda yituka na kumona mutindu bantu mingi kibeni vandaka kupusana penepene ya Yezu kukonda mpasi. Mu mbandu, ntangu Biblia ketubilaka yandi, mbala mingi yo ketubilaka “bantu mingi.” “Bantu mingi landaka yandi: Bo katukaka na ntoto ya Galilea.” “Bantu mingi kwisaka kufuluka penepene na Yesu.” “Bantu mingi kwisaka” penepene na yandi. “Bantu mingi vandaka kutambula nzila mosi ti Yesu.” (Matayo 4:25; 13:2; 15:30; Luka 14:25) Ya kyeleka, mbala mingi bantu mingi mpenza vandaka kuzyunga Yezu.

7 Mbala mingi, bo vandaka bantu ya mpamba, bantu yina bantwadisi ya mabundu vandaka kubinga na kuvweza yonso nde “bantu ya nsi-ntoto.” Bafarize ti banganga​-Nzambi kutubaka na pwelele yonso nde: ‘Bantu yai ya mezaba ve Bansiku ya Moize kele bantu yina ya Nzambi mesingaka.’ (Yoane 7:49) Mikanda ya barabi yina bo sonikaka na nima kendimisa nkadilu yai. Bantwadisi mingi ya mabundu vandaka kumona bantu ya mutindu yai bonso bantu ya kukonda mfunu, mpi bo vandaka kubuya kudya ti bo, kusumba bima na bo, to kuvukana ti bo. Ya kyeleka, bankaka vandaka kutuba nde bantu ya mutindu yai ya zabaka ve nsiku ya munoko kuvandaka ve ti kivuvu ya lufutumuku! Yo fwete vanda nde bantu mingi ya kukonda mfunu vandaka kutina bantwadisi ya mutindu yai na kisika ya kusosa lusadisu to lutwadisu na bo. Kansi Yezu vandaka ve bonso bo.

8 Yezu vandaka kuvukana na luzolo yonso ti bantu ya kukonda mfunu. Yandi vandaka kudya ti bo, kubelulaka bo, kulongaka bo, mpi kupesaka bo kivuvu. Ya kyeleka, Yezu vandaka kutadila mambu na masonga yonso, mpi yandi ndimaka nde bantu mingi tabuya dibaku ya kusadila Yehowa. (Matayo 7:13, 14) Kansi, yandi vandaka kumona nde konso muntu kele ti kivuvu mpi nde bantu mingi vandaka na makuki ya kusala mambu ya mbote. Yandi swaswanaka mpenza ti banganga​-Nzambi mpi Bafarize ya ntima​-ngolo! Kansi, kima ya keyitukisa kele nde ata banganga​-Nzambi mpi Bafarize vandaka kupusana penepene ya Yezu, ebuna bamingi kati na bo kusobaka bikalulu na bo mpi kulandaka yandi. (Bisalu 6:7; 15:5) Dyaka, bamvwama mpi bantu yankaka ya vandaka ti kiyeka vandaka kukwenda penepene ya Yezu kukonda mpasi.​—Marko 10:17, 22.

9. Sambu na nki bankento kumonaka nde bo lenda pusana kukonda mpasi penepene ya Yezu?

9 Bankento vandaka kupusana penepene ya Yezu kukonda mpasi. Mbala mingi bo vandaka kumona nde bantwadisi ya mabundu vandaka kuvweza bo. Mbala mingi barabi vandaka kuvweza bantu yina vandaka kulonga bankento. Nkutu, bankento vandaka ve na nswa ya kutuba kitemwe na tribinale; bo vandaka kumona bo bonso batemwe yina bo lenda tudila ve ntima. Barabi vandaka kusala kisambu mosi yina bo vandaka kupesa Nzambi matondo sambu bo vandaka ve bankento! Ata mpidina, bankento kumonaka ve mambu yina na Yezu. Bamingi vandaka kupusana penepene na yandi ti mpusa ya ngolo ya kulonguka mambu. Mu mbandu, beto kemona Maria, mpangi​-nkento ya Lazare, mevanda na makulu ya Mfumu, kelanda na dikebi yonso mambu ya yandi ketuba na ntangu mpangi na yandi Marta, kekudiyangisa sambu na kulamba madya. Yezu kusikisaka Maria sambu yandi tulaka mambu ya mbote na kisika ya ntete.​—Luka 10:39-42.

10. Na nki mutindu Yezu vandaka ya kuswaswana ti bantwadisi ya mabundu na mutindu yandi sadilaka bambefo mambu?

10 Bambefo mingi mpi vandaka kupusana penepene ya Yezu, ata mbala mingi bantwadisi ya mabundu vandaka kumona bo bonso bantu ya mpamba. Nsiku ya Moize vandaka kulomba nde bo tula bantu ya lepre na kingenga sambu na kutanina mavimpi ya bantu, kansi yo vandaka kupesa ve nzila na kusadila bantu yina mambu na nku. (Levi, kapu 13) Kansi, bansiku ya barabi yina bo basisaka na nima vandaka kutuba nde bantu ya lepre kuvandaka nzanzi bonso tufi. Bantwadisi yankaka ya mabundu vandaka nkutu kulosila bo matadi sambu bo pusana ve penepene na bo! Yo kele mpasi na kuyindula mutindu bantu yina ya bo vandaka kusadila mambu mutindu yai lendaka kubaka kikesa ya kupusana penepene ya konso longi yina, kansi bantu ya lepre kupusanaka mpenza penepene ya Yezu. Mosi na kati na bo kutubaka bangogo yai ya kemonisa lukwikilu yina mezabanaka mingi: “Mfumu, kana nge zola, nge lenda belula mono.” (Luka 5:12) Na kapu yina kelanda, beto tatubila mambu yina Yezu kusalaka. Ntangu yai, yo mefwana kaka na kutuba nde dyambu yai kemonisa nde bantu vandaka kupusana mpenza penepene ya Yezu kukonda mpasi.

11. Inki mbandu kemonisa nde bantu yina kansansa vandaka kuyangisa bo vandaka kupusana penepene ya Yezu kukonda mpasi, mpi sambu na nki yo kele mfunu?

11 Bantu yina vandaka na kansansa ya keyangisa bo kupusanaka mpi penepene ya Yezu kukonda mpasi. Mu mbandu, yindula ntangu Yezu vandaka kudya na nzo ya Mufarize mosi. Nkento mosi ya vandaka kusala kindumba kwisaka kufukama na makulu ya Yezu, mpi yandi vandaka kudila sambu na masumu na yandi. Mansanga na yandi vandaka kubwa na makulu ya Yezu, mpi yandi dipaka yo na nsuki na yandi. Ata Mufarize yina kuvutukaka nima mpi kusambisaka Yezu na nku yonso sambu yandi bikaka nde nkento yina kupusana penepene na yandi, Yezu kusikisaka nkento yina sambu yandi balulaka ntima na masonga yonso mpi kundimisaka yandi nde Yehowa melolula masumu na yandi. (Luka 7:36-50) Bubu yai kuluta bantangu yankaka, bantu yina kansansa keyangisa bo, kele na mfunu ya kupusana kukonda mpasi penepene ya bantu yina lenda sadisa bo na kuyidika bangwisana na bo ti Nzambi! Inki kusalaka nde bantu kupusana penepene ya Yezu kukonda mpasi?

Inki Kusalaka nde Bantu Kupusana Penepene ya Yezu Kukonda Mpasi?

12. Sambu na nki yo keyitukisa beto ve na kumona nde bantu vandaka kupusana penepene ya Yezu kukonda mpasi?

12 Kuvila ve nde Yezu kulandaka na mutindu ya kukuka mbandu ya Tata na yandi ya zola yina kele na zulu. (Yoane 14:9) Biblia keyibusa beto nde Yehowa “kele ntama ve na konso muntu . . . na kati na beto.” (Bisalu 17:27) Bansadi ya Yehowa ya kwikama mpi bantu yonso yankaka yina kesosaka yandi na masonga yonso sambu na kusadila yandi, kepusanaka kukonda mpasi na Yehowa, Muntu yina “ke ndimaka bisambu.” (Nkunga 65:3) Yindula ntete, Muntu ya kuluta ngolo mpi ya kuluta mfunu na luyalanganu ya mvimba kele mpi Muntu yina bantu yonso lenda pusana penepene na yandi kukonda mpasi! Bonso Tata na yandi, Yezu kezolaka bantu. Na bakapu yina kelanda, beto tatubila zola ya ngolo yina vandaka na ntima ya Yezu. Kansi, bantu vandaka kupusana kukonda mpasi penepene ya Yezu mingimingi sambu zola na yandi sambu na bantu vandaka kumonana pwelele. Bika beto tala mutindu yandi vandaka kumonisa yo.

13. Inki mutindu bibuti lenda landa mbandu ya Yezu?

13 Bantu vandaka kubakisa mbala mosi nde Yezu vandaka kutudila bo dikebi ya masonga. Dikebi yina ya masonga vandaka ve kumana ntangu Yezu vandaka kukutana ti bampasi. Mutindu beto monaka yo dezia, ntangu bibuti kunatilaka yandi bana na bo, Yezu vandaka kaka kundima nde bantu kupusana penepene na yandi ata yandi vandaka ti mambu mingi ya kusala mpi ti mikumba mingi ya nene. Yandi bikilaka bibuti mbandu mosi ya mbote mpenza! Kusansa bana kele dyambu ya mpasi na nsi-​ntoto ya bubu yai. Ata mpidina, yo kele mfunu nde bana kubakisa nde bo lenda pusana penepene ya bibuti na bo kukonda mpasi. Kana nge kele kibuti, nge mezaba nde kele ti bantangu yina nge kevandaka ti mambu mingi ya kusala na mpila nde nge kevandaka ve ti ntangu ya kutudila mwana na nge dikebi yina yandi kelomba. Kansi, keti nge lenda bwisa yandi ntima nde nge tatudila yandi dikebi kana nge zwa ntangu? Kana nge sadila mambu yina nge tubaka, nge talonga mwana na nge mambote ya kuvanda ntima-nda. Yandi talonguka mpi nde konso ntangu yandi lenda zabisa nge kukonda mpasi konso dyambu yina keyangisa yandi.

14-16. (a) Inki mambu kunataka Yezu na kusala kimangu na yandi ya ntete, mpi sambu na nki yo vandaka dyambu mosi ya kuyituka? (b) Kimangu ya Yezu na Kana kemonisa nki sambu na yandi, mpi yo kepesa bibuti nki dilongi?

14 Yezu vandaka kumonisa bantu nde basusi to mambu yina keyangisa bo kuvandaka mfunu sambu na yandi. Mu mbandu, tadila kimangu ya ntete ya Yezu salaka. Yandi kwendaka na feti ya makwela na mbanza Kana, na Galilea. Dyambu mosi ya mpasi kubasikaka​—vinu kumanaka! Maria, mama ya Yezu, kuzabisaka mwana na yandi dyambu yina kusalamaka. Yezu kusalaka inki? Yandi zabisaka bantu ya kisalu na kufulusa mabungu sambanu ya nene ya matadi na masa. Ntangu bo natilaka muntu yina vandaka kutwadisa feti mwa ndambu ya vinu yango, yandi monaka nde yo vandaka kitoko mpenza! Keti yo vandaka luvunu, to dyambu mosi ya bo salaka sambu na kukusa bantu? Ve, masa ‘kitukaka vinu.’ (Yoane 2:1-11) Banda ntama kukumisa kima mosi kima yankaka kele dyambu yina bantu kezolaka kusala. Banda bamvu-nkama mingi, bantu ya siansi yina bo kebingaka nde alchimie mesosaka na kukumisa plomb wolo. Bo menungaka ve—ata bibende yai kevandaka mpenza kiteso mosi. * Ebuna, inki beto lenda tuba sambu na masa mpi vinu? Mutindu mayele ya chimie kemonisa yo, masa kele ve ti bima mingi, yo mesalama kaka na bima zole ya mfunu. Kansi, vinu kevandaka ti bima kiteso ya funda mosi, mpi mingi na kati na yo kevandaka ti bima mingi​-mingi! Sambu na nki Yezu kusalaka kimangu ya nene ya mutindu yina kaka sambu vinu, kima mosi ya kukonda mfunu kukondaka na feti mosi ya makwela?

15 Dyambu yina kuvandaka ve ya kukonda mfunu sambu na bankwelani. Na Proche​-Orient ya ntama, kuyamba banzenza kuvandaka mfunu mingi. Kana malafu kumanaka na feti ya makwela yo zolaka kupesa bankwelani nsoni mingi mpi kubebisa kilumbu na bo ya makwela, mpi bo zolaka kuyantika kuyibuka yo ti mabanza ya mbi. Dyambu yina kuvandaka mfunu sambu na bankwelani, mpi sambu na Yezu. Yo yina kima kupusaka yandi na kusala kimangu yina. Keti nge lenda bakisa sambu na nki bantu vandaka kuzabisa yandi basusi to mambu yina keyangisa bo?

16 Dyaka, bibuti lenda baka dilongi mosi ya mfunu na dyambu yai. Inki nge tasala kana mwana na nge mekwisa kuzabisa nge dyambu mosi ya keyangisa yandi? Nge lenda bwa na mpukumuna ya kumona yo bonso kima mosi ya mpamba, to nkutu ya kuseka yo. Kana nge fwanisa yo ti mambu yina keyangisa nge, dyambu yina mwana mezabisa nge lenda monana nde yo kele mpenza ya kukonda mfunu. Kansi, yibuka nde yo kele ve ya kukonda mfunu sambu na mwana! Kana yo kele mfunu sambu na muntu yina nge kezolaka mingi, keti yo fwete vanda ve mfunu mpi sambu na nge? Nge tavanda kibuti yina mwana lenda pusana penepene na yandi kukonda mpasi kana nge monisa yandi nde mambu ya keyangisa yandi kele mfunu sambu na nge.

17. Yezu kubikisaka nki mbandu ya mawete, mpi sambu na nki kikalulu yai kemonisaka kikesa?

17 Mutindu beto monaka yo na Kapu ya 3, Yezu kuvandaka muntu ya pima mpi ya kudikulumusa. (Matayo 11:29) Mawete kele kikalulu mosi ya kitoko yina kemonisaka kudikulumusa ya ntima. Yo kele kitini ya mbuma ya mpeve santu ya Nzambi mpi yo kewakanaka ti mayele na yandi. (Galatia 5:22, 23; Yakobo 3:13) Ata na ntwala ya mambu ya kuluta mpasi, Yezu vandaka kaka kudiyala. Mawete na yandi kuvandaka ve kidimbu ya kukonda ngolo. Muntu mosi ya mayele kutubaka mutindu yai sambu na kikalulu yai: “Yo kele kikalulu ya pima yina kebumbaka ngolo ya kibende.” Ya kyeleka, mbala mingi yo kelombaka kikesa sambu na kudiyala mpi kusadila bankaka mambu na mawete. Kansi, ti lusadisu ya Yehowa, beto lenda landa mbandu ya Yezu na kumonisaka mawete, mpi yo tasala nde bantu kupusana penepene na beto kukonda mpasi.

18. Inki mbandu kemonisa bukatikati ya Yezu, mpi sambu na nki nge keyindula nde kikalulu yai lenda sala nde bantu kupusana penepene ya muntu mosi kukonda mpasi?

18 Yezu vandaka muntu ya bukatikati. Ntangu Yezu kuvandaka na Tire, nkento mosi kupusanaka penepene na yandi sambu mwana na yandi ya nkento vandaka na “mpeve ya mbi, ebuna yandi [vandaka kumona] mpasi mingi.” Na mitindu tatu ya kuswaswana, Yezu kumonisaka nde yandi vandaka ve na luzolo ya kusala mambu yina yandi vandaka kulomba. Ya ntete, yandi vandaka pima; ya zole, yandi zabisaka nkento yina sambu na nki yandi buyaka kusala kima yina yandi lombaka; mpi ya tatu, yandi pesaka mbandu yina kumonisaka pwelele sambu na nki yandi buyaka. Kansi, keti yandi zengilaka nkento yina ndinga to kusadilaka yandi mambu na nku? Keti yandi tubaka nde nkento yina kuditulaka na kigonsa na mutindu yandi vandaka kutula ntembe na muntu ya nene ya mutindu yai? Ve, nkento yina kudiwaka mpenza na lutaninu. Yandi sukaka ve kaka na kulomba lusadisu kansi yandi dindamanaka ata yo monanaka nde Yezu vandaka ve ti luzolo ya kusadisa yandi. Yezu kumonaka lukwikilu ya ngolo yina kupusaka nkento yango na kudindamana, mpi yandi belulaka mwana na yandi. (Matayo 15:22-28) Ntembe kele ve nde bukatikati ya Yezu, disongidila luzolo na yandi ya kuwidikila mpi ya kusoba lukanu na yandi kana mpila kele, vandaka mpenza kupesa bantu mpusa ya kupusana penepene na yandi!

Keti Bantu Kepusanaka Penepene na Nge Kukonda Mpasi?

19. Inki mutindu beto lenda zaba kana beto kele bantu yina bo lenda pusana penepene na bo kukonda mpasi?

19 Bantu yonso kezolaka kuyindula nde bo kele bantu yina bo lenda pusana penepene na bo kukonda mpasi. Mu mbandu, bantu yankaka ya kele na kiyeka ketubaka mbala mingi nde kyelo na bo kevandaka ntangu yonso ya kukangula, mpi nde bantu ya kele na nsi ya kiyeka na bo lenda pusana konso ntangu penepene na bo kukonda mpasi. Kansi, Biblia kepesa lukebisu yai ya ngolo: “Konso muntu ke kuditulaka nde yandi kele muntu ya mbote bo lenda tula yandi ntima, kansi wapi nge ta mona muntu ya mutindu yina?” (Bingana 20:6) Yo kele pete na kutuba nde bantu lenda pusana penepene na beto kukonda mpasi, kansi keti beto kelandaka na kwikama yonso kikalulu yai ya zola ya Yezu? Ziku mvutu ketadila ve mutindu beto kekudimonaka kansi mutindu bankaka kemonaka beto. Polo kutubaka nde: “Bika bantu yonso kuzaba kikalulu na beno ya bukatikati.” (Filipi 4:5, NW) Konso muntu na kati na beto fwete kudiyula nde: ‘Inki mutindu bankaka kemonaka mono? Mu mezabanaka nde mu kele muntu ya nki mutindu?’

20. (a) Sambu na nki yo kele mfunu nde bankuluntu kuvanda bantu yina bo lenda pusana penepene na bo kukonda mpasi? (b) Sambu na nki beto fwete vanda na bukatikati na mambu yina beto kevingila nde bankuluntu kusala na dibundu?

20 Mingimingi bankuluntu kesalaka ngolo sambu na kuvanda bantu yina bo lenda pusana penepene na bo kukonda mpasi. Bo kezolaka na masonga yonso kulungisa mambu yina kele na Yezaya 32:1, 2: “Bo yonso ta vanda bonso bisika ya kutinina mupepe ya ngolo ti mvula; bo ta vanda bonso banzadi na ntoto ya kuyuma, bonso madidi ya ditadi ya nene na ntoto ya zelo na zelo.” Nkuluntu lenda pesa lutaninu, kikesa, mpi lusadisu ya mutindu yina kaka kana yandi kele ntangu yonso muntu yina bo lenda pusana penepene na yandi kukonda mpasi. Ya kyeleka, kusala mutindu yina kevandaka ve ntangu yonso pete, sambu bankuluntu kele ti mikumba ya nene na bantangu yai ya mpasi. Ata mpidina, bo kesalaka ngolo sambu na kumonisa ve nde bo kele ti mambu mingi ya kusala, yo yina bo lenda kuka ve kulungisa bampusa ya mameme ya Yehowa. (1 Piere 5:2) Bantu yankaka ya dibundu kesalaka ngolo na kuvanda na bukatikati na mambu yina bo kevingilaka nde babakala yai ya kwikama kulungisa, bo kemonisaka kudikulumusa mpi kikalulu ya kusala kumosi.​—Baebreo 13:17.

21. Inki mutindu bibuti lenda sala nde bana na bo kupusana penepene na bo kukonda mpasi, mpi nki beto tatadila na kapu ya kelanda?

21 Bibuti kesosaka kuvanda ntangu yonso ya kuyilama na kusolula ti bana na bo. Yo kele dyambu mosi ya mfunu mingi! Bo kezolaka nde bana na bo kuzaba nde bo lenda zabisa Tata to Mama na bo mambu kukonda boma. Yo yina, bibuti ya Bakristu kesalaka yonso na kumonisa mawete mpi bukatikati, mpi bo fwete wa ve makasi ntangu mwana mosi kezabisa bo kifu ya yandi mesala to kemonisa dibanza mosi ya mbi. Ntangu bibuti kelonga bana na bo ti ntima-nda, bo kesalaka ngolo na kulanda na kusolula mbote ti bana. Ya kyeleka, beto yonso kezolaka kuvanda ntangu yonso bantu yina bo lenda pusana penepene na bo kukonda mpasi bonso Yezu. Na kapu ya kelanda, beto tatubila mawa ya Yezu, mosi na kati ya bikalulu ya mfunu yina vandaka kusala nde bantu kupusana penepene na yandi kukonda mpasi.

[Noti na nsi ya lutiti]

^ Bantu yina kelongukaka chimie mezaba nde plomb mpi wolo kele bibende yina kevandaka penepene mpenza na ndonga yina bo kebingaka nde classification périodique des éléments. Atome mosi ya plomb kele kaka ti baproto tatu na noyau na yo kuluta wolo. Bantu ya physique ya ntangu na beto mekukaka nkutu kubalula mwa ndambu ya plomb na wolo, kansi kisalu yina kelombaka bikesa mingi mpenza mpi yo kepesaka mbongo fyoti.

Inki Mutindu Nge Lenda Landa Yezu?

● Sambu na nki kuyula bangyufula mpi kuwidikila bamvutu na dikebi yonso tapusa bantu na kupusana penepene na beto?​—Matayo 16:13-17.

● Inki mutindu Yezu kumonisaka nde yandi vandaka muntu yina bantu vandaka kupusana penepene na yandi ata ntangu bantu kuzengaka kupema na yandi, mpi nki mutindu beto lenda landa mbandu na yandi?​—Marko 6:31-34.

● Inki mutindu Yezu vandaka kutadila bantu yina vandaka ve Bakristu, mpi nki mutindu kulanda dibanza na yandi ya bukatikati tasala nde bantu kupusana penepene na beto kukonda mpasi?​—Luka 5:29-32.

● Na nki mutindu kulanda mutindu ya mbote yina Yezu vandaka kutadila bantu tasadisa beto na kukuma bantu yina bo lenda pusana mpenza penepene na bo kukonda mpasi?​—Yoane 1:47.

[Bangyufula ya disolo ya kulonguka]

[Kifwanisu ya kele na lutiti 143]

“Beno bikisa bana bo kwisa awa na mono”

[Kifwanisu ya kele na lutiti 146]

Monisa mwana na nge nde yandi lenda pusana penepene na nge kukonda mpasi mpi nde nge kekudibanza mpenza sambu na yandi

[Kifwanisu ya kele na lutiti 148]

Bankuluntu kesalaka ngolo na kuvanda bantu yina bo lenda pusana penepene na bo kukonda mpasi