KAPU 16

‘Yezu Kuzolaka bo tii na Nsuka’

1, 2. Inki mutindu Yezu kelutisa nkokila na yandi ya nsuka ti bantumwa na yandi, mpi sambu na nki bangunga yai ya nsuka kele mfunu sambu na yandi?

 NA NTANGU yandi kevukisa bantumwa na yandi na suku ya nzo mosi ya etaze na Yeruzalemi, Yezu mezaba nde yai kele nkokila ya nsuka ya yandi kelutisa ti bo. Ntangu mefinama sambu yandi vutuka na Tata na yandi. Na nima ya bangunga fyoti, bo takanga Yezu mpi lukwikilu na yandi tamekama ngolo mpenza. Kansi, ata nkutu lufwa na yandi ya kefinama kekatula ve dikebi na yandi na bampusa ya bantumwa na yandi.

² Yezu meyidika mabanza ya bantumwa na yandi nde yandi tabikisa bo, kansi yandi kele ti mambu mingi dyaka ya kutuba sambu na kupesa bo ngolo ya kunwana ti mambu yina kevingila bo. Yo yina, yandi kelutisa bangunga yai ya mfunu ya nsuka sambu na kulonga bo malongi ya mfunu yina tasadisa bo na kubikala ya kwikama. Bangogo na yandi kele na kati ya bangogo ya kuluta zola mpi ya kemonisa kinduku yina yandi mesongaka bo ntete ve. Kansi, sambu na nki Yezu kekudibanza mingi sambu na bantumwa na yandi kuluta yandi mosi? Sambu na nki bangunga yai ya nsuka ya yandi kelutisa ti bo kele mfunu mingi sambu na yandi? Mvutu kele na ngogo mosi: zola. Zola na yandi sambu na bo kele ya mudindu.

3. Inki mutindu beto kezaba nde Yezu kuvingilaka ve nkokila na yandi ya nsuka sambu na kumonisa zola na balongoki na yandi?

³ Bamvula mingi na nima, na luyantiku ya disolo na yandi ya kupemama ya mambu yina kulutaka na nkokila yina, ntumwa Yoane kusonikaka nde: “Kilumbu mosi bikaka na kuyantika Nkinsi ya Paki, ebuna Yesu zabaka nde ntangu na yandi me lunga na kubikisa nsi-ntoto sambu na kuvutuka na Tata na yandi. Ntangu yonso yandi vandaka kuzola bantu na yandi yina vandaka na nsi-ntoto. Yandi vandaka kuzola bo tii na kilumbu ya nsuka.” (Yoane 13:1) Yezu kuvingilaka kaka ve mpimpa yina sambu na kumonisa  zola na “bantu na yandi.” Na nsungi yonso ya kisalu na yandi ya kusamuna, na mitindu mingi ya kuswaswana, yandi pesaka nzikisa ya zola na yandi sambu na balongoki na yandi. Yo kele mbote na kutadila mwa mitindu yina yandi monisaka zola na yandi, sambu kana beto kelanda mbandu na yandi na dyambu yai, beto tamonisa nde beto kele balongoki na yandi ya kyeleka.

Yandi Monisaka Kukanga-Ntima

4, 5. (a) Sambu na nki Yezu kuvandaka ti mfunu ya kukanga-ntima na bangwisana na yandi ti balongoki na yandi? (b) Inki Yezu kusalaka ntangu bantumwa na yandi tatu kubikalaka ve ya kusikama na kilanga ya Getsemane?

⁴ Zola ti kukanga-ntima kekwendaka nzila mosi. Na 1 Korinto 13:4 (NW) Biblia ketuba nde “zola kele ntima-nda,” mpi kuvanda ntima-nda kelombaka mpi kukanga-ntima na bifu ya bantu yankaka kukonda kuyambula. Keti Yezu kuvandaka ti mfunu ya kukanga-ntima na bangwisana na yandi ti balongoki na yandi? Ee, yandi vandaka mpenza ti mfunu na yo! Mutindu beto monaka yo na Kapu ya 3, bantumwa kuyedisaka ve nswalu kikalulu ya kudikulumusa. Kuluta mbala mosi, bo swanaka sambu na kuzaba nani kulutaka nene na kati na bo. Yezu kusalaka inki? Keti yandi waka makasi mpi kubumbilaka bo kimbeni na ntima? Ve, yandi yindulaka ti bo ti kukanga-ntima yonso, ata ntangu ‘ntembe ya ngolo’ sambu na dyambu yai kubasikaka na nkokila ya nsuka yina yandi lutisaka ti bo!—Luka 22:24-30; Matayo 20:20-28; Marko 9:33-37.

⁵ Ntangu fyoti na nima, kaka na mpimpa yina ya nsuka, ntangu Yezu kwendaka na kilanga ya Getsemane ti bantumwa 11 ya kwikama, kukanga-ntima na yandi kumekamaka dyaka. Yandi bikisaka bantumwa nana mpi kubakaka Piere, Yakobo, ti Yoane, mpi bo kotaka na kati mpenza ya kilanga. Yezu kusongaka bo nde: “Ntima na mono me fuluka na ntantu; mono ke zola kufwa. Beno bikala awa; beno kulala ve.” Yandi kwendaka na kingenga mpi yantikaka kusamba ngolo mpenza. Na nima ya kusamba mingi, yandi vutukaka kisika bantumwa tatu kuvandaka. Bo vandaka kusala inki? Na ngunga yai ya yandi kekutana ti mpasi ya kuluta nene, bo vandaka kulala! Keti yandi nganinaka bo sambu bo bikalaka ve ya kusikama? Ve, yandi syamisaka bo ti kukanga-ntima  yonso. Bangogo na yandi ya mbote kumonisaka nde yandi vandaka kubakisa susi mpi balebakanu na bo. * Yandi tubaka nde: “Beno ke na luzolo na ntima, kansi nitu na beno kele koikoi.” Yezu kuvidisaka ve kukanga-ntima na yandi na nkokila yina, ata ntangu yandi kutaka bo kelala mbala mosi kaka ve, kansi mbala tatu!—Matayo 26:36-46.

6. Inki mutindu beto lenda landa mbandu ya Yezu na bangwisana na beto ti bankaka?

⁶ Yo kepesa kikesa na kumona nde Yezu kuyambulaka ve na kutudila bantumwa na yandi ntima. Nsuka-nsuka, kukanga-ntima na yandi kubutaka mbuma, sambu babakala yai ya kwikama kulongukaka mfunu ya kuvanda bantu ya kudikulumusa mpi ya kubikala ya kusikama. (1 Piere 3:8; 4:7) Inki mutindu beto lenda landa mbandu ya Yezu na bangwisana na beto ti bankaka? Mingimingi bankuluntu bantu fwete monisa kukanga-ntima. Bampangi-Bakristu lenda kwenda kulomba lusadisu na nkuluntu mosi na ntangu nkuluntu yina yandi mosi kele ya kulemba to kele ti basusi. Bantangu yankaka, bantu yina kele ti mfunu ya lusadisu lenda sadila ve nswalu bandongisila. Ata mpidina, bankuluntu yina kekangaka ntima talonga ‘bo na malembe’ mpi “ta wila mameme ya Dibundu mawa.” (2 Timoteo 2:24, 25; Bisalu 20:28, 29) Bibuti mpi fwete monisa kukanga-ntima na mbandu ya Yezu, sambu bantangu yankaka bana lenda sadila ve nswalu bandongisila. Zola mpi kukanga-ntima tasadisa bibuti na kuyambula ve bikesa ya bo kesala sambu na kulonga bana na bo. Kukanga-ntima ya mutindu yai lenda nata matabisi mingi mpenza.—Nkunga 127:3.

Yandi Lungisaka Bampusa na Bo

7. Na nki mitindu Yezu kulungisaka bampusa ya kinsuni ya balongoki na yandi?

⁷ Zola kemonanaka na bisalu ya kukonda bwimi. (1 Yoane 3:17, 18) Yo ‘ke sosaka ve mambote na yo mosi.’ (1 Korinto 13:5) Zola kupusaka Yezu na kulungisa bampusa ya kinsuni ya balongoki na yandi. Mbala mingi yandi salaka mambu sambu na mambote na bo na ntwala nkutu nde bo tuba bampusa na bo.  Ntangu yandi monaka nde bo melemba, yandi songaka bo na kwenda kufidisa yandi na “kisika mosi” ya kingenga ‘sambu bo kwenda kupema fioti.’ (Marko 6:31) Ntangu yandi bakisaka nde bo mewa nzala, yandi bakaka bangidika sambu na kudisa bo—kumosi ti mafunda ya bantu yankaka yina kwisaka kuwidikila malongi na yandi.—Matayo 14:19, 20; 15:35-37.

8, 9. (a) Inki kemonisa nde Yezu vandaka kudibanza mpi kulungisaka bampusa ya kimpeve ya balongoki na yandi? (b) Ntangu yandi vandaka na zulu ya nti, inki mutindu Yezu kumonisaka susi ya ngolo sambu na mambote ya mama na yandi?

⁸ Yezu kuzabaka bampusa ya kimpeve ya balongoki na yandi mpi kulungisaka yo. (Matayo 4:4; 5:3) Na malongi na yandi, yandi tudilaka mbala mingi balongoki na yandi dikebi ya sipesiali. Yandi salaka Disolo na Zulu ya Ngumba ntetentete sambu na mambote ya balongoki na yandi. (Matayo 5:1, 2, 13-16) Ntangu yandi vandaka kulonga ti bingana, “yandi vandaka kutendudila balonguki na yandi mambu yonso” ntangu yandi vandaka ti bo na kingenga. (Marko 4:34) Yezu bikulaka nde yandi ta tula “mpika ya kwikama mpi ya mayele” sambu balongoki na yandi landa na kudya mbote na kimpeve na bilumbu ya nsuka. Mpika yai ya  kwikama, ya mesalama na kimvuka mosi ya fioti ya bampangi ya Yezu yina bo metulaka mafuta na mpeve yina kele na ntoto, kepesaka na kwikama yonso madya ya kimpeve “na ntangu ya mbote” banda na 1919 T.B.—Matayo 24:45, NW.

⁹ Na kilumbu ya lufwa na yandi, Yezu kumonisaka na mutindu mosi ya kesimba ntima susi na yandi sambu na mambote ya kimpeve ya bantu yina yandi zolaka. Yindula dyambu yai. Bo tulaka Yezu na zulu ya nti, mpi yandi kewa mpasi mingi mpenza. Sambu na kupema, yo vandaka kulomba nde yandi sadila makulu na yandi sambu na kudisungika. Ntembe kele ve nde yo vandaka kusala yandi mpasi mingi, ntangu kilo ya nitu na yandi vandaka kupasula bamputa na bisika yina bo bulaka yandi bansonso na makulu mpi mukongo na yandi yina bo lwadisaka na fimbu vandaka kututana na nti. Sambu yo kelombaka kupema sambu na kutuba, yo fwete vanda nde yandi monaka mpi mpasi mingi sambu na kutuba. Kansi, na ntwala nde yandi kufwa, Yezu kutubaka bangogo yina kumonisaka zola ya ngolo yina yandi vandaka na yo sambu na mama na yandi, Maria. Ntangu yandi monaka Maria mpi ntumwa Yoane metelema penepene, Yezu kutubaka na mama na yandi, na mungungu ya kufwana na mpila nde bantu ya kutelamaka pana kuwa, nde: “Mama yai, tala mwana na nge.” Ebuna  yandi tubilaka Yoane nde: “Tala mama na nge.” (Yoane 19:26, 27) Yezu kuzabaka nde ntumwa yina ya kwikama zolaka kulungisa kaka ve bampusa ya kinsuni ya Maria kansi mpi bampusa na yandi ya kimpeve. *

10. Inki mutindu bibuti lenda landa mbandu ya Yezu ntangu bo kelungisaka bampusa ya bana na bo?

¹⁰ Yo kele mfunu nde bibuti ya zola kuyindulula mbandu ya Yezu. Tata yina kezolaka mpenza dibuta na yandi talungisa bampusa na bo ya kinsuni. (1 Timoteo 5:8) Bamfumu ya mabuta ya bukatikati mpi ya zola kebumbaka ntangu sambu na kupema mpi kusakana. Kuluta dyaka mfunu, bibuti yina kele Bakristu kelungisaka bampusa ya kimpeve ya bana na bo. Inki mutindu? Bibuti ya mutindu yai kebakaka bangidika sambu na kulonguka Biblia na dibuta mbala na mbala, mpi bo kesalaka ngolo na mpila nde bantangu ya kulonguka yai kupesa kikesa mpi kyese na bana na bo. (Kulonga 6:6, 7) Na bangogo mpi na mbandu, bibuti kelongaka bana na bo nde kisalu ya kusamuna kele kisalu mosi ya mfunu mpi nde kuyidika mpi kukwenda na balukutakanu ya Bukristu kele kitini ya mfunu ya bikalulu na bo ya kimpeve.—Baebreo 10:24, 25.

Yandi Vandaka ti Luzolo ya Kulolula

11. Inki Yezu kulongaka balongoki na yandi na yina metala ndolula?

¹¹ Ndolula kele kitini mosi ya zola. (Kolosai 3:13, 14) Na 1 Korinto 13:5, Biblia ketuba nde muntu yina kele na zola “ke yindulaka ve mambu ya mbi ya bantu ya nkaka me sala yandi.” Na mabaku mingi, Yezu kulongaka balongoki na yandi mfunu ya ndolula. Yandi longisilaka bo na kulolula bankaka “mbala nsambwadi ve, kansi nsambwadi mbala makumi nsambwadi”—disongidila, kukonda kutanga bambala yina beto kesala yo. (Matayo 18:21, 22) Yandi longaka bo nde bo fwete lolula nsumuki, kana na nima ya kunganina yandi, yandi mebalula ntima. (Luka 17:3, 4) Kansi, Yezu kuvandaka ve bonso Bafarize ya luvunu, yina vandaka kulonga na bangogo mpamba; kansi yandi longaka mpi na mbandu. (Matayo 23:2-4) Bika beto tala mutindu Yezu kumonisaka luzolo  na yandi ya kulolula ata ntangu nduku mosi ya yandi vandaka kutudila ntima kupesaka yandi mawa na ntima.

12, 13. (a) Na nki mutindu Piere kupesaka Yezu mawa na ntima na mpimpa yina bo kangaka yandi? (b) Inki mutindu bisalu ya Yezu na nima ya lufutumuku na yandi kemonisa pwelele nde yandi sukaka kaka ve na kulonga ndolula?

¹² Yezu kuvandaka ti bangwisana ya ngolo ti ntumwa Piere, bakala mosi ya mbote yina bantangu yankaka vandaka kusala mambu kukonda kuyindula. Yezu kuzabaka bikalulu ya mbote ya Piere mpi kupesaka yandi mikumba ya nene. Piere, Yakobo, mpi Yoane, kumonaka na meso na bo mosi bimangu yina bantumwa yankaka kumonaka ve. (Matayo 17:1, 2; Luka 8:49-55) Mutindu beto monaka yo na ntwala, Piere kuvandaka mosi na kati ya bantumwa yina kwendaka ti Yezu na kati ya kilanga ya Getsemane na mpimpa yina bo kangaka yandi. Kansi, kaka na mpimpa yina ntangu bo yekulaka mpi kukangaka Yezu, Piere ti bantumwa yankaka kuyambulaka Yezu mpi kutinaka. Na nima, Piere kumonisaka kikesa na kutelamaka na nganda ntangu bo vandaka kusambisa Yezu kukonda kuzitisa nsiku. Kansi na nima, Piere kuwaka boma mpi kusalaka kifu mosi ya nene—yandi buyaka mbala tatu nde yandi mezaba Yezu ve ata fyoti! (Matayo 26:69-75) Yezu kusalaka inki? Inki nge tasala kana nduku mosi ya ngolo kupesa nge mawa na ntima mutindu yina?

¹³ Yezu kuvandaka ya kuyilama sambu na kulolula Piere. Yandi zabaka nde Piere vandaka kudiyangisa mingi sambu na kizitu ya disumu na yandi. Nkutu, ntumwa yai ya kubalulaka ntima “yantikaka kaka kudila.” (Marko 14:72) Na kilumbu yina yandi futumukaka, Yezu kumonanaka na Piere, mbala yankaka sambu na kupesa yandi kikesa mpi kubwisa yandi ntima. (Luka 24:34; 1 Korinto 15:5) Bangonda zole kulungaka ve, na kilumbu ya Pantekoti, Yezu kupesaka Piere lukumu na kubikaka nde yandi vanda muntu ya ntete na kuta kimbangi na bibuka ya bantu na Yeruzalemi. (Bisalu 2:14-40) Beto vila mpi ve nde Yezu kubumbilaka ve bantumwa kimbeni na ntima sambu bo yambulaka yandi. Kansi, na nima ya lufutumuku na yandi, yandi landaka na kubinga bo “bampangi na mono.” (Matayo 28:10) Yo kele pwelele nde Yezu kusukaka kaka ve na kulonga ndolula.

14. Sambu na nki beto fwete longuka na kulolula bankaka, mpi nki mutindu beto lenda monisa luzolo ya kulolula?

 ¹⁴ Sambu beto kele balongoki ya Kristu, beto fwete longuka na kulolula bankaka. Sambu na nki? Na kuswaswana ti Yezu, beto kele bantu ya kukonda kukuka—mutindu mosi ti bantu yina lenda sala beto mbi. Mbala na mbala, beto yonso kesalaka bifu na bangogo mpi na bisalu. (Roma 3:23; Yakobo 3:2) Ntangu beto kelolulaka bankaka kana kele ti kikuma ya mbote ya kuwila bo mawa, beto kekangulaka nzila sambu Nzambi kulolula masumu na beto. (Marko 11:25) Ebuna, inki mutindu beto lenda monisa luzolo ya kulolula bantu yina lenda sala beto mbi? Mbala mingi, zola kesadisaka beto na kuvila masumu ya fyoti mpi bifu ya bankaka. (1 Piere 4:8) Kana bantu yina mesala beto mbi mebalula ntima na masonga yonso, mutindu Piere kusalaka, beto fwete landa mbandu ya Yezu mpi kulolula bo na luzolo yonso. Beto tamonisa mayele kana beto pona na kubumba ve kimbeni na ntima. (Efezo 4:32) Na kusalaka mutindu yina, dibundu tavanda na ngemba mpi beto tatanina ngemba na beto ya mabanza mpi ya ntima.—1 Piere 3:11.

Yandi Monisaka nde Yandi Vandaka Kutudila Bo Ntima

15. Sambu na nki Yezu kutudilaka balongoki na yandi ntima ata bo vandaka ti bifu?

¹⁵ Zola ketambulaka nzila mosi ti kutula ntima. Zola ‘ke tulaka ntima na mambu yonso.’ * (1 Korinto 13:7) Zola kupusaka Yezu na kumonisa luzolo ya kutudila balongoki na yandi ntima ata bo vandaka ti bifu. Yandi vandaka kutudila bo ntima; yandi vandaka kukwikila nde bo vandaka kuzola mpenza Yehowa na ntima na bo mpi vandaka kuzola kusala luzolo na yandi. Ata ntangu bo vandaka kusala bifu, Yezu vandaka kubakila bo ve bangindu ya mbi. Mu mbandu, ntangu bantumwa Yakobo ti Yoane kupusaka mama na bo na kulomba nde bo vanda na lweka ya Yezu  na Kimfumu na yandi, Yezu kutulaka ve ntembe na kwikama na bo to kukatulaka bo ve na kimvuka ya bantumwa.—Matayo 20:20-28.

16, 17. Inki mikumba Yezu kupesaka balongoki na yandi?

¹⁶ Sambu na kumonisa nde yandi vandaka kutudila bo ntima, Yezu kupesaka balongoki na yandi mikumba mingi. Na mabaku zole yina yandi kumisaka madya mingi na mutindu ya kuyituka mpi kudisaka bibuka, yandi pesaka balongoki na yandi mukumba ya kukabisa madya. (Matayo 14:19; 15:36) Ntangu yandi vandaka kubongisa Paki na yandi ya nsuka, yandi lombaka Piere ti Yoane na kwenda na Yeruzalemi sambu na kuyidika bima. Bo salaka yonso sambu na kuzwa mwana-dimeme, vinu, dimpa ya kukonda kifunisu, matiti ya mubisu ya ndudi, mpi bima yankaka ya mfunu. Yo vandaka ve mukumba ya kukonda mfunu, sambu Nsiku ya Moize vandaka kulomba nde bo sala Nkinsi ya Paki na mutindu ya mbote, mpi yo lombaka nde Yezu kuzitisa Nsiku yina. Dyaka, na nkokila yina, Yezu kusadilaka vinu mpi dimpa ya kukonda kifunisu bonso bidimbu ya mfunu ntangu yandi yantikisaka Lusungiminu ya lufwa na yandi.—Matayo 26:17-19; Luka 22:8, 13.

¹⁷ Yezu kumonaka mbote na kupesa balongoki na yandi mikumba ya kuluta mfunu. Mutindu beto monaka yo na ntwala, yandi pesaka kimvuka mosi ya fioti ya balongoki na yandi yina bo me tulaka mafuta ya kele na ntoto mukumba ya mfunu ya kupesa madya ya kimpeve. (Luka 12:42-44) Yibuka mpi nde yandi pesaka balongoki na yandi mukumba ya mfunu ya kusamuna mpi kukumisa bantu balongoki. (Matayo 28:18-20) Mpi bubu yai, ata yandi kemonana ve mpi keyala na zulu, Yezu mepesaka dibundu na yandi yina kele na ntoto na maboko ya ‘makabu ya bantu’ yina kele ya kufwana na kimpeve.—Efezo 4:8, 11, 12.

18-20. (a) Inki mutindu beto lenda monisa nde beto ketudilaka bampangi-Bakristu ntima? (b) Inki mutindu beto lenda landa mbandu ya Yezu na yina metala kupesa bankaka mikumba na luzolo yonso? (c) Inki beto tatadila na kapu yina kelanda?

¹⁸ Inki mutindu beto lenda landa mbandu ya Yezu na bangwisana na beto ti bankaka? Kutudila bampangi na beto Bakristu ntima kele mutindu ya kumonisa zola na beto. Bika beto yibuka nde zola kemonaka mambu ya mbote, kansi ya mbi ve. Ntangu bantu  yankaka kepesaka beto mawa na ntima, mpi dyambu yai kesalamaka mbala na mbala, zola takanga beto nzila ya kubakila bo nswalu-nswalu bangindu ya mbi. (Matayo 7:1, 2) Kana beto landa na kuvanda ti bangindu ya mbote sambu na bampangi na beto Bakristu, beto tasadilaka bo mambu na mitindu yina tatunga bo na kisika ya kufwa bo.—1 Tesalonika 5:11.

¹⁹ Keti beto lenda landa mbandu ya Yezu na yina metala kupesa bankaka mikumba na luzolo yonso? Yo kele mfunu nde bampangi yina kele ti mikumba na dibundu kupesa bankaka bisalu ya kufwana mpi ya mfunu, mpi kutudila bo ntima nde bo tasala yonso yina bo lenda sala. Bankuluntu yina mesalaka bamvula mingi lenda pesa formasio ya mefwana na baleke yina kelungisa mambu ya bo kelombaka mpi yina “ke zola” na kupesa lusadisu na dibundu. (1 Timoteo 3:1; 2 Timoteo 2:2) Formasio yai kele mfunu. Sambu Yehowa kelanda na kuyedisa nswalu kisalu ya Kimfumu, bo fwete longa babakala ya mefwana sambu na kutala kuyela yina.—Yezaya 60:22.

²⁰ Yezu kupesaka beto mbandu ya mbote na yina metala kumonisila bankaka zola. Na mitindu yonso yina beto lenda landa yandi, kulanda zola na yandi kele mutindu ya kuluta mfunu. Na kapu yina kelanda, beto tatubila mutindu ya kuluta nene yina yandi monisilaka beto zola na yandi—luzolo na yandi ya kupesa luzingu na yandi.

[Banoti na nsi ya lutiti]

Inki Mutindu Nge Lenda Landa Yezu?

● Sambu na nki yo kele mfunu nde beto zitisa ndongisila ya Yezu ya metala ndolula?—Matayo 6:14, 15.

● Inki mutindu beto lenda sadila dilongi yina beto kebaka na kingana ya Yezu ya ketubila mfunu ya kulolula?—Matayo 18:23-35.

● Inki mutindu Yezu kumonisaka nde yandi vandaka kutudila balongoki na yandi dikebi mingi, mpi nki mutindu beto lenda landa mbandu na yandi?—Matayo 20:17-19; Yoane 16:12.

● Inki mutindu Yezu kusadisaka Piere na kuzaba nde yandi vandaka kutudila yandi ntima, mpi nki mutindu beto kemonisaka nde beto ketudilaka bankaka ntima?—Luka 22:31, 32.

[Bangyufula ya disolo ya kulonguka]

[Bifwanisu ya kele na lutiti 164, 165]

Bibuti ya zola kekangaka ntima mpi kelungisaka bampusa ya bana na bo

 [Kifwanisu ya lutiti ya mvimba na lutiti 166]