KAPU YA KUMI

Keti Nge Keyulaka Konso Kilumbu Nde, “Wapi Mfumu Nzambi?”

1, 2. (a) Inki kuvandaka nkadilu ya kimpeve ya Bayuda ya bilumbu ya Yeremia? (b) Yo lombaka nde Bayuda kusala nki na yina metala nkadilu na bo?

 YEREMIA vandaka kudila. Yandi vandaka na mpasi sambu na nkadilu ya bantu ya bwala na yandi na ntangu yina mpi na mambu yina Nzambi songaka yandi na kutuba sambu na makwisa na bo. Yandi zolaka nde ntu na yandi kuvanda bonso nto ya masa mpi meso na yandi bonso dibulu ya masa na mpila nde yandi zolaka kudila kimakulu. Yeremia kuvandaka ti kikuma ya kuwa mawa sambu na nkadilu ya dikanda yina. (Yer. 9:1-3; tanga Yeremia 8:20, 21.) Bayuda vandaka kubuya na kulemfukila nsiku ya Nzambi mpi ndinga ya Yehowa, yo yina mpasi zolaka kukwisa.​—Yer. 6:19; 9:13.

² Kansi, bantu ya Yuda yina vandaka kuzola kuwa bamfumu na bo ya mabundu ketuba nde mambu yonso kele mbote, vandaka kutula ve dikebi ya masonga na mambu yina Yehowa vandaka kuyindula sambu na nkadilu na bo. (Yer. 5:31; 6:14) Bo vandaka bonso bambefo ya kesosa doktere yina tatuba kima mosi ya talembika bo kansi ya kebuya kutula dikebi na bidimbu ya mfunu ya maladi. Kana nge kebela ngolo, keti nge tazola ve nde bo sengumuna maladi na nge na mpila nde bo lenda sansa nge na ntangu ya mbote? Na mutindu ya kimpeve, yo lombaka nde Bayuda ya bilumbu ya Yeremia kutadila na masonga ti dikebi yonso nkadilu na bo ya kimpeve. Yo lombaka nde bo kudiyula nde: “Wapi Mfumu Nzambi?”​—Yer. 2:6, 8.

3. (a) Inki mutindu Bayuda lendaka kupesa mvutu na ngyufula “Wapi Mfumu Nzambi?” (b) Inki kuvandaka mutindu mosi yina Bayuda lendaka kusosa Yehowa?

³ Kuyula nde, “Wapi Mfumu Nzambi?” zolaka kutendula sambu  na Bayuda nde bo fwete sosa lutwadisu ya Nzambi ntangu bo kebaka badesizio, yo vanda ya nene to ya fyoti. Bayuda kusalaka ve mpidina na ntangu yina. Kansi, na nima ya lufwa ya Yeruzalemi mpi ya kubasika na bo na Babilone, yo lombaka nde bo “sosa” Yehowa. Kana bo salaka mpidina, bo zolaka kumona yandi mpi kuzaba banzila na yandi. (Tanga Yeremia 29:13, 14.) Inki mutindu bo lendaka kusala yo? Mutindu mosi kuvandaka na kusambaka Nzambi na masonga yonso, sambu na kulomba lutwadisu na yandi. Ntotila Davidi kuvandaka ti nkadilu ya mutindu mosi. Yandi songaka Nzambi nde: “Mfumu, songa mono nzila ya nge zola nde mono landa, longa mono na kuzinga mutindu nge zola.” (Nk. 25:4) Simba emvitasio yina Muntu ya kewaka bisambu kupesaka na nzila ya Yeremia na mvula ya kumi ya luyalu ya Ntotila Sedesiasi. “Samba mono, mono ta wila nge; mono ta songa nge mambu ya nene ti ya kuyituka ya nge me zabaka ntete ve.” (Yer. 33:3) Kana ntotila mpi bantu yina ya ntu-ngolo kusambaka Nzambi, Yandi zolaka kuzabisa bo mambu “ya kuyituka,” kufwa ya Yeruzalemi mpi kuvutulama na yo na nima ya bamvula 70.

4, 5. Na nki mitindu yankaka bantu ya Nzambi lendaka kusosa Yehowa?

⁴ Mutindu yankaka yina Bayuda lendaka kusosa Yehowa kuvandaka na kusalaka bansosa na nzila ya mambu yina kusalamaka ntama mpi kutadila mutindu yandi sadilaka bantu na yandi mambu. Ebuna bo lendaka kuyibuka mambu yina vandaka kusepedisa Nzambi mpi mambu yina vandaka kupesa yandi makasi. Bo vandaka ti masonama ya Moize mpi masolo mingi ya kupemama ya mambu yina kulutaka na ntangu ya ntama mpi masolo ya ntama ya bantotila ya Izraele mpi ya Yuda. Kana bo yindululaka mambu yina mpi kuwidikilaka baprofete ya kyeleka ya Nzambi, Bayuda ya ntangu ya Yeremia lendaka kubakisa mvutu na ngyufula “Wapi Mfumu Nzambi?”

⁵ Mutindu ya tatu yina Bayuda lendaka kusosa Yehowa kuvandaka na kulongukaka na mambu yina kukuminaka bo mpi yina kukuminaka bantu yankaka. Yo lombaka ve nde bo longuka mambu yonso na nzila ya bampasi na bo mpi ya bifu yina bo salaka, kansi bo zolaka kubaka mambote na kutadilaka mambu  yina bo mosi kusalaka na ntama mpi mutindu Yehowa vandaka kutadila mutindu bo salaka mambu yango. Kana bo tadilaka mambu yina, bo zolaka kubakisa mutindu Nzambi vandaka kutadila bikalulu na bo.​—Bing. 17:10.

6. Inki kikesa nge lenda baka na mbandu ya Yobi?

⁶ Kansi bika beto tadila mambu yai na ntangu na beto. Keti nge mekudiyulaka mbala na mbala nde, “Wapi Mfumu Nzambi?” ntangu nge kebakaka badesizio mpi keponaka nzila ya nge talanda? Bantu yankaka lenda yindula nde bo kesadilaka ve kansansa na bo mutindu yina bo fwete sadila yo. Kana na mutindu mosi buna yo kele kyeleka sambu na nge, kulemba nitu ve. Ata Yobi, muntu ya kwikama mpi tata ya mabuta, kunyokwamaka na dyambu yai. Ntangu yandi kutanaka ti bampasi, yandi vandaka kudibanza kaka sambu na yandi mosi. Elihu kuyibusaka yandi kikalulu yina bantu kevandaka na yo mbala mingi: “Ata muntu mosi ve ke yindula Nzambi yina salaka beto.” (Yobi 35:10) Elihu kusyamisaka Yobi nde: “Yindula mambu ya kuyituka ya Nzambi ke salaka.” (Yobi 37:14) Yo lombaka nde Yobi kutala na lugangu bisalu ya nene ya Yehowa ya kele na nzyunga na yandi mpi mutindu Nzambi vandaka kusadila bantu mambu. Yobi kubakisaka banzila ya Yehowa na nzila ya mambu yina kukuminaka yandi. Na nima ya kukanga ntima na bampasi na yandi mpi ya kumona mutindu Yehowa kumanisaka mambu, Yobi kutubaka nde: “Mono me ndima nde mono kotaka na mambu  yina kumisaka mono kisakasaka, mono vandaka kubakisa kima ve. Ntangu yina mono vandaka kuzaba nge kaka na kutuba ya bantu ya nkaka, kansi ntangu yai mono me mona nge na meso na mono mosi.”​—Yobi 42:3, 5.

7. Mutindu kifwanisu ya lutiti 116 kemonisa yo, inki mambu beto tatadila?

⁷ Na yina metala Yeremia yandi mosi, profete landaka na kusosa Yehowa mpi yandi monaka yandi. Na kuswaswana ti bantu ya insi na yandi, na nsungi ya bamvula ya kisalu na yandi ya kwikama, Yeremia landaka na kuyula nde: “Wapi Mfumu Nzambi?” Na mambu ya kelanda na kapu yai, beto tamona na mbandu ya Yeremia mutindu beto lenda sosa Yehowa mpi kumona yandi na nzila ya kisambu, ya kulonguka, mpi ya mambu yina beto kekutanaka ti yo beto mosi.​—1 Bans. 28:9.

Kuyula “Wapi Mfumu Nzambi” ketendula inki? Na inki mitindu Bayuda ya bilumbu ya Yeremia lendaka kuyula ngyufula yina?

YEREMIA KUSAMBAKA NZAMBI

8. Yeremia kusambaka Nzambi ntangu yandi kutanaka ti nki mambu?

⁸ Na nsungi ya bamvula ntangu yandi vandaka kusala bonso kinati-ndinga ya Nzambi na bantu ya Yuda, Yeremia kusosaka Yehowa na nzila ya bisambu ya masonga. Yandi sambaka Nzambi sambu na kulomba lusadisu ntangu yandi vandaka kusamuna nsangu yina bantu mingi vandaka kusepela na yo ve, ntangu yandi kudiwaka nde yandi lendaka dyaka ve kulanda na kusamuna, mpi ntangu yandi vandaka kudiyula sambu na nki mambu yankaka vandaka kusalama. Nzambi kupesaka yandi mvutu mpi lutwadisu na mutindu yina yandi fwete sala mambu. Beto tadila mwa bambandu.

9. (a) Inki mutindu Yeremia kumonisaka mawi na yandi na Yeremia 15:15, 16, mpi inki mutindu Yehowa kupesaka mvutu? (b) Sambu na nki nge keyindula nde yo kele mfunu na kumonisa mawi na nge na kisambu?

⁹ Kilumbu mosi, ntangu Yeremia kubakaka nsangu mosi ya  mfundusu yina vandaka kulomba nde yandi samuna, yandi monaka nde bantu yonso kebinga mbi na zulu na yandi. Ebuna profete sambaka Nzambi sambu yandi yibuka yandi. Beto tadila kisambu na yandi, ya kele na Yeremia 15:15, 16, yina yandi kezabisa mutindu yandi kudiwaka sambu na mvutu ya Nzambi. (Tanga.) Na kisambu yina, Yeremia kumonisaka mawi na yandi ya mpasi. Kansi, ntangu yandi waka mambu ya Nzambi mpi kukotisaka yo na munoko na yandi, yandi kumaka na kyese ya mingi mpenza! Yehowa kusadisaka yandi na kubakisa dibaku ya kunata zina ya Nzambi mpi ya kusamuna nsangu ya Nzambi. Yeremia lendaka kumona pwelele kisika ya Yehowa na dyambu yai. Inki dilongi beto lenda baka na dyambu yina?

10. Na nki mutindu Nzambi kupesaka mvutu ntangu profete kutubaka nde yandi tatuba dyaka ve ata fyoti na zina ya Yehowa?

¹⁰ Kilumbu yankaka, ntangu nganga-Nzambi Pashure mwana ya Imere kubulaka Yeremia, Yeremia kutubaka nde yandi tatuba dyaka ve ata fyoti na zina ya Yehowa. Na nki mutindu Nzambi kupesaka mvutu na kisambu ya Yeremia? (Tanga Yeremia 20:8, 9.) Biblia kezabisa beto ve nde Nzambi kupesaka mvutu na kusolulaka ti Yeremia katuka na zulu. Kansi, ndinga ya Nzambi kukumaka bonso tiya na mikwa na yandi, mpi yandi kukaka ve kubuya na kusamuna yo. Ya kyeleka, sambu yandi zabisaka Nzambi mawi na yandi na masonga yonso mpi kupesaka nzila nde mambu ya luzolo ya Nzambi yina yandi zabaka kuvanda na bupusi na zulu na yandi, Yeremia kubakaka kikesa ya kulanda mambu yina Nzambi kuzolaka nde yandi sala.

11, 12. Inki mutindu Yeremia kubakaka mvutu na ngyufula na yandi na mutindu bantu ya mbi vandaka kumonana bonso nde bo kenunga?

¹¹ Yeremia kudiyulaka ngyufula mosi ya vandaka kupesa yandi mpasi ntangu yandi monaka bantu ya mbi kenunga. (Tanga Yeremia 12:1, 3.) Ata yandi vandaka ve ti keti-keti na lunungu ya Yehowa, profete kusosaka mvutu na “ntembe na yandi.” Kutuba na yandi ya masonga kusadisaka yandi na kuvanda ti bangwisana ya ngolo ti Nzambi, bonso yina mwana kevandaka na yo ti tata na yandi ya zola. Yo vandaka kaka nde Yeremia kubakisaka ve sambu na nki Bayuda mingi vandaka kununga ata bo vandaka  bantu ya mbi. Keti Yeremia kubakaka mvutu ya mbote? Yehowa kundimisaka yandi nde Yandi takatula bantu ya mbi. (Yer. 12:14) Ntangu Yeremia kumonaka mutindu mambu yina yandi zabisaka Nzambi na kisambu kusalamaka, yo fwete vanda nde kikalulu na yandi ya kutula ntima na lunungu ya Nzambi kukumaka dyaka ngolo. Yo yina, mbala yankaka Yeremia kumaka kusamba Nzambi konso ntangu, sambu na kuzabisa mawi na yandi na Tata na yandi.

¹² Penepene na nsuka ya luyalu ya Sedesiasi, ntangu bantu ya Babilone kuzyungaka Yeruzalemi, Yeremia kutubaka nde Yehowa ‘kemonaka mambu yonso ya bantu ke salaka, mpi kesalaka bo mambote mutindu kele luzingu ti kisalu na bo.’ (Yer. 32:19) Yeremia lendaka kumona mutindu Yehowa ketadilaka mambu ya metala lunungu, mpi nde Nzambi kemonaka mpenza mambu yina konso muntu kesalaka mpi yandi kewaka bisambu ya masonga ya bansadi na yandi. Mpi, mutindu mosi, bo tamona dyaka banzikisa mingi nde Yandi “ke salaka bo mambote mutindu kele luzingu ti kisalu na bo.”

13. Sambu na nki nge ketula ntima na kulungana ya luzolo ya Nzambi?

¹³ Beto lenda mona nde beto ketula ve ata fyoti ntembe na lunungu mpi na mayele ya Nzambi na mutindu yandi kelungisaka luzolo na yandi mpi na mutindu yandi talungisa yo. Ata mpidina, beto lenda baka mambote kana beto yindulula na mambu yina Yeremia kukutanaka ti yo mpi kutuba na bisambu na beto mutindu beto kewa na ntima na beto. Kusala mutindu yina takumisa ngolo kikalulu na beto ya kutula ntima na Yehowa nde luzolo na yandi talungana mpenza. Ata beto kebakisa mpenza ve sambu na nki mambu kesalama mpidina na ntangu yai, to sambu na nki luzolo ya Nzambi kelungana na mutindu yo kesalama, beto lenda zabisa yandi na kisambu nde beto ketula ntima nde yandi ke na kutwadisa mambu. Luzolo na yandi talungana na mutindu mpi na mpila yina yandi mezaba nde yo kele ya mbote mpenza. Dyambu yai kele kipiku; beto kele ve ti kikuma ya kutudila yo ntembe. Beto talanda na kudiyula, “Wapi Mfumu Nzambi?” kana beto kesamba sambu na kusosa  kubakisa luzolo na yandi mpi kumona banzikisa ya kemonisa mutindu yo ke na kusalama.​—Yobi 36:5-7, 26.

Inki kivuvu nge kebaka na mambu yina kukuminaka Yeremia na mutindu yandi vandaka kusosa Yehowa na nzila ya kisambu?

YEREMIA KUFULUSAKA NTIMA NA YANDI TI NZAYILU

14. Inki mutindu beto mezaba nde Yeremia kusalaka bansosa ya masolo ya bansadi ya Nzambi?

¹⁴ Na kuwakana ti ngyufula, “Wapi Mfumu Nzambi?” Yeremia kuzabaka mbote​-mbote mfunu ya “kuzaba” Yehowa. (Yer. 9:23) Yo fwete vanda nde yandi longukaka disolo ya bantu ya Nzambi ntangu yandi sonikaka mikanda ya beto kebingaka bubu yai 1 mpi 2 Bantotila. Yandi tubilaka na sikisiki yonso “mukanda ya Bansangu ya Salomo,” “mukanda ya Bansangu ya Bantotila ya Israele,” mpi “mukanda ya Bansangu ya bantotila ya Yuda.” (1 Bant. 11:41; 14:19; 15:6, 7) Yo yina, yandi bakisaka nki Yehowa kusalaka na ntwala ya mambu ya mutindu na mutindu. Yeremia lendaka kumona mambu yina kusepedisaka Yehowa mpi mutindu yandi vandaka kutadila badesizio yina bantu vandaka kubaka. Yandi lendaka mpi kutadila masonama ya kupemama ya kuvandaka na ntangu yina, mu mbandu masonama ya Moize, Yozue, Samuele, Davidi, mpi Salomo. Ntembe kele ve nde, yandi zabaka baprofete yina kuzingaka na ntangu ya ntama mpi na ntangu na yandi. Inki mutindu kulonguka ya Yeremia yandi mosi kunatilaka yandi mambote?

15. Ziku, inki mambote Yeremia kubakaka na bansosa yina yandi salaka na mbikudulu ya Elia?

¹⁵ Yeremia kusonikaka disolo ya metala Yezabele, nkento ya mbi ya Ntotila Akabi ya bwala Samaria. Disolo na yandi vandaka mpi kutubila mambu yina Elia kutubaka nde bambwa zolaka kudya Yezabele na bwala Yizrele. (1 Bant. 21:23) Mpi na kuwakana ti mambu yina Yeremia kusonikaka, nge mezaba nde bamvula 14 na nima, bo losaka Yezabele na fenetre, pusupusu ya bampunda ya Yehu kunyataka yandi, mpi bambwa kudyaka  yandi. (2 Bant. 9:31-37) Yo fwete vanda nde, bansosa yina Yeremia kusalaka na mbikudulu ya Elia mpi kulungana na yo, ata na mambu ya fyoti​-fyoti, kukumisaka ngolo lukwikilu ya Yeremia na ndinga ya Nzambi. Ya kyeleka, kima kusalaka nde yandi kwamina na kisalu na yandi ya kiprofete kuvandaka lukwikilu yina tungamaka na kulonguka na yandi ya bisalu yina Yehowa salaka na ntangu ya ntama.

16, 17. Sambu na nki nge keyindula nde Yeremia lendaka kukwamina na kukebisa bantotila ya mbi ya bilumbu na yandi?

¹⁶ Bika beto baka mbandu yankaka. Nge keyindula nde inki kusadisaka Yeremia​—ata bo vandaka kunyokula yandi​—na kulanda kukebisa bantotila yina ya mbi mu mbandu Yoyakimi mpi Sedesiasi? Kikuma mosi ya nene kuvandaka nde Yehowa kupesaka Yeremia “ngolo mingi bonso bwala yina kele ngolo mingi, bonso dikunzi to kibaka ya bibende” na ntwala ya bantotila ya Yuda. (Yer. 1:18, 19) Kansi, beto vila ve nde Yeremia kusalaka bansosa mingi na yina metala luyalu ya bantotila yina kuyalaka ntete na Yuda mpi na Izraele. Yandi sonikaka disolo ya kemonisa nde ‘na balupangu yonso zole ya Nzo-Nzambi [Manase] tungaka bamesa​-kimenga sambu na kusambila bambwetete,’ yandi pesaka mwana na yandi mosi bonso kimenga na tiya, mpi kutyamunaka menga ya bantu mingi yina kusalaka kwa bo mbi ve. (2 Bant. 21:1-7, 16; tanga Yeremia 15:4.) Kansi, yo fwete vanda nde Yeremia kuzabaka nde ntangu Manase kudikulumusaka mpi kulandaka na kusamba Yehowa, “yandi bondilaka Nzambi na kuwila yandi mawa,” mpi Yehowa kuvutulaka dyaka ntotila na kisika na yandi.​—Tanga 2 Bansangu 33:12, 13.

¹⁷ Na masonama na yandi, Yeremia kutubilaka ve mutindu Yehowa kumonisilaka Manase mawa na yandi. Kansi, Manase kufwaka kaka penepene ya bamvula 15 na ntwala nde Yeremia kuyantika kisalu na yandi ya kiprofete. Yo yina, yo fwete vanda nde profete kuwaka mambu yina kusalamaka ntangu ntotila kubalulaka ntima na mambu ya mbi yina yandi salaka na ntama. Mbala yankaka, bansosa yina Yeremia kusalaka na yina metala nkadilu ya mbi ya Manase mpi mambu yina kukuminaka yandi kusadisaka Yeremia na kumona valere ya kusyamisa bantotila,  mu mbandu Sedesiasi, na kusosa mawa mpi ntima ya mbote ya Yehowa. Nkutu, ata ntotila mosi ya kuzabanaka sambu na lusambu ya biteki mpi mfuka ya menga lendaka kubalula ntima mpi kubaka ndolula. Kana nge vandaka na kisika ya Yeremia, keti mambu ya ketadila Manase zolaka kusyamisa nge mpi kupesa nge kikuma ya kulanda kukanga ntima na nsungi ya luyalu ya bantotila yankaka ya mbi?

LONGUKA NA MAMBU YINA KESALAMA

18. Yeremia lendaka kulonguka nki dilongi na mbandu ya Uria, mpi sambu na nki nge mepesa mvutu yina?

¹⁸ Na nsungi ya kisalu na yandi ya kiprofete, ntembe kele ve nde Yeremia kubakaka dilongi na kumonaka mambu yina bantu ya ntangu na yandi vandaka kusala na ntwala ya dyambu mosi buna. Mbandu mosi kuvandaka ya profete Uria, yina kubikulaka sambu na Yeruzalemi mpi Yuda na nsungi ya luyalu ya Yoyakimi. Kansi, sambu yandi waka Ntotila Yoyakimi boma, Uria kutinaka na Ezipte. Na nima, ntotila kutindaka bantu na kuvutula yandi na Yuda, mpi na nima yandi lombaka nde bo fwa Uria. (Yer. 26:20-23) Keti nge keyindula nde Yeremia kubakaka dilongi na mambu yina kukuminaka Uria? Mutindu Yeremia kulandaka na kukebisa Bayuda sambu na lufwa yina zolaka kukumina bo​—yandi vandaka nkutu kusala mpidina na tempelo​—kemonisa nde ziku yandi bakaka mpenza dilongi. Yeremia kutaninaka kikesa na yandi, mpi Yehowa kuyambulaka yandi ve. Yo fwete vanda nde, Nzambi kutindaka Ahikami, mwana ya Shafani, na kutanina luzingu ya Yeremia muntu ya kikesa.​—Yer. 26:24.

19. Yeremia lendaka kumona inki na mutindu Yehowa kukwaminaka na kutindila bansadi na yandi baprofete?

¹⁹ Yeremia kulongukaka mpi na mambu yina kukuminaka yandi mosi na mutindu Yehowa kusadilaka yandi sambu na kukebisa bantu na Yandi. Na mvula ya iya ya luyalu ya Ntotila Yoyakimi, Yehowa kusongaka Yeremia na kusonika mambu yonso yina Yandi tubaka banda na bilumbu ya Yoziasi tii na ntangu yina. Inki kuvandaka kikuma ya lutwadisu yina ya Nzambi? Yo vandaka sambu na kusyamisa bantu na kuyambula kusala mambi  mpi kubaka ndolula ya Nzambi. (Tanga Yeremia 36:1-3.) Ata Yeremia, yina vandaka kutelama na suka-suka sambu na kupesa bansangu ya lukebisu ya Nzambi, kubondilaka bantu na kuyambula mambu na bo ya mbi. (Yer. 44:4) Keti yo kele ve pwelele nde Yeremia kubakisaka na mambu yina kukuminaka yandi nde Nzambi kutindilaka bansadi na yandi baprofete sambu na mawa na Yandi? Keti dyambu yai kupusaka ve Yeremia na kuvanda ti mawa? (2 Bans. 36:15) Yo yina, nge lenda bakisa nde, ntangu Yeremia kugulukaka na lufwa ya Yeruzalemi, yandi tubaka nde: “Kuzola ya Mfumu Nzambi ke zolaka beto yo ke manaka ve, mawa na yandi ke landaka tii kuna; konso kilumbu na suka yandi ke songaka beto nde yandi ke zolaka beto.”​—Mawa 3:22, 23.

Ziku, inki mutindu bansosa yina Yeremia kusalaka na mutindu Nzambi vandaka kusadila bantu mambu na ntangu ya ntama mpi kuyindulula na mambu yina kukuminaka yandi ti bantu yankaka kuvandaka na bupusi na zulu ya Yeremia? Inki beto lenda longuka na dyambu yai?

 KETI NGE KEYULAKA KONSO KILUMBU NDE, “WAPI MFUMU NZAMBI?”

20. Inki mutindu nge lenda landa mbandu ya Yeremia na kusosaka Yehowa?

²⁰ Na yina metala badesizio yina nge kebakaka konso kilumbu, keti nge kebakaka lukanu ya kusosa kuzaba inki kele luzolo ya Nzambi, na kuyulaka nde, “Wapi Mfumu Nzambi?” (Yer. 2:6-8) Na kuswaswana ti Bayuda ya ntangu na yandi, Yeremia vandaka ntangu yonso kusosa lusadisu na Nkwa​-Ngolo Yonso sambu na kubakisa nki nzila yandi fwete kwenda. Ntembe kele ve nde, kulanda mbandu ya Yeremia na kusosaka konso kilumbu kuzaba dibanza ya Yehowa kele nzila ya mayele sambu na beto yonso ntangu beto kezola kubaka desizio.

21. Kisambu ya nki mutindu lenda sadisa nge, na kuwakana ti kisalu na nge ya kusamuna mu mbandu ntangu muntu mosi mepesa nge mvutu kukonda mawete?

²¹ Kubaka desizio kelombaka ve kutadila dyambu mosi ya nene to kusoba dyambu mosi na luzingu. Mu mbandu, inki beto lenda tuba sambu na desizio ya kukwenda na kisalu ya bilanga na kilumbu ya nge meyidikaka? Ziku nge metelama na mbeto mpi memona nde zulu kemonana mbote ve sambu na kusamuna. Ziku beno mesalaka dezia mbala na mbala teritware yina bo meyidika sambu na kuta kimbangi na kisalu ya nzo na nzo kilumbu yina. Nge lenda yibuka nde bantu yankaka kubuyaka kuwila nge na luzitu yonso to kukonda luzitu. Na ntangu yina, keti nge lenda kudiyula na kisambu, “Wapi Mfumu Nzambi?” Kusala mutindu yina lenda sadisa nge na kuyindula na kitoko ya nsangu yina nge kenata mpi kubakisa dyaka mpenza nde luzolo ya Nzambi kele nde nge zabisa nsangu yina. Na nima nge lenda mona nde ndinga ya Yehowa mekituka nto ya kyese mpi ya kesepedisa, kaka mutindu yo salamaka na Yeremia. (Yer. 15:16, 20) Kana na nima, na ntangu nge kesamuna, nge kutana ti muntu mosi ya mekonda mawete to nkutu ya kesosa kusala nge mbi, nge lenda zabisa dyaka Nzambi mawi na nge na kisambu. Keti nge tasala yo? Kuvila ve nde yandi lenda pesa nge mpeve santu na mpila nde nge lenda sala mambu na mutindu ya mefwana, mpi mpusa na nge ya kuzabisa nsangu ya Nzambi tanunga mawi ya mbi.​—Luka 12:11, 12.

22. Sambu na nki Nzambi lenda ndima ve bisambu yankaka?

 ²² Yo kele mbote na kuzaba nde Nzambi lenda buya to kundima ve bisambu yankaka. (Tanga Mawa 3:44.) Yehowa kuwaka ve bisambu ya Bayuda ya bankolami sambu bo ‘landaka ve bansiku ya Nzambi’ mpi bo kwaminaka na kusala mambi. (Bing. 28:9) Yeremia kubakisaka mpenza dilongi yai, mpi yo fwete vanda mutindu mosi sambu na beto: Kana muntu kesala ve na kuwakana ti bisambu na yandi, yo tasepedisa ve Nzambi mpi yo lenda sala nde yandi kuwa dyaka ve bisambu ya muntu yina. Ya kyeleka, yo kele mfunu mpenza nde beto buya mambu yina lenda pesa Yehowa mpasi.

23, 24. (a) Inki kele mfunu kana beto kezola kuzaba luzolo ya Yehowa? (b) Inki mutindu nge lenda baka mambote mingi na kulonguka ya nge mosi?

²³ Katula kusala bisambu ya masonga sambu na kulomba lutwadisu ya Yehowa, beto fwete landa kusala kulonguka na beto mosi, sambu yo kele mwaye ya mbote ya kubakisa luzolo ya Nzambi. Na dyambu yai, beto meluta Yeremia. Beto kele ti Biblia na mvimba na yo. Bonso Yeremia, yina kusalaka bansosa ya mudindu sambu  na kusonika masolo ya kupemama ya ntangu ya ntama, nge lenda sala bansosa na Ndinga ya Nzambi mpi kusosa lutwadisu ya Nzambi, na kuyulaka nde, “Wapi Mfumu Nzambi?” Kana nge kesosa kulonguka luzolo na yandi, nge tatula ntima na yandi mpi nge takuma “bonso nti ya bo me kunaka penepene na nzadi, misisa na yo ke kota tii na nsi ya masa.”​—Tanga Yeremia 17:5-8.

²⁴ Ntangu nge ketanga mpi keyindulula na Masonuku ya Santu, meka na kubakisa mambu yina Yehowa kezolaka nde nge sala na mambu ya kuswaswana. Nge lenda sosa minsiku yina nge kezola nde nge yibuka mpi nge sadila na luzingu na nge. Ntangu nge ketanga masolo ya ntama, bantuma ya Nzambi, minsiku ya Nzambi, mpi mambu ya mayele ya kele na Ndinga ya Nzambi, tadila mutindu baverse yina fwete vanda na bupusi na badesizio ya nge kebakaka konso kilumbu. Sambu na kupesa mvutu na ngyufula na nge yai, “Wapi Mfumu Nzambi?” yandi lenda monisa nge na nzila ya Ndinga na yandi ya kusonika mutindu ya kununga ata mambu ya mpasi yina nge lenda kutana ti yo. Ya kyeleka, nge lenda mona na Biblia “mambu . . . ya kuyituka ya nge me zabaka ntete ve” to ya nge mebakisaka na mutindu mosi buna!​—Yer. 33:3.

25, 26. Sambu na nki mambu yina kekuminaka bantu yankaka lenda natila beto mambote?

²⁵ Dyaka, nge lenda tadila mambu yina mekuminaka nge mosi mpi bantu yankaka. Mu mbandu, nge lenda mona nde bantu fyoti keyambulaka kutula ntima na Yehowa, bonso yo salamaka na mbandu ya Uria. (2 Tim. 4:10) Nge lenda longuka na mambu na bo mpi kubuya nde malanda ya mbi ya mutindu mosi kukumina nge. Yibuka mbala na mbala mutindu Yehowa memonisilaka nge ntima ya mbote, mpi kuvila ve nde Yeremia mpi kumonisaka ntonda sambu na mawa ya Nzambi. Ata mambu ya nge kekutana ti yo kekatula nge kivuvu, kuyindula ve nde Muntu ya Kuluta Kuzanguka kekudibanza ve sambu na nge. Yandi kekudibanzaka sambu na nge, kaka mutindu yandi vandaka kudibanza sambu na Yeremia.

²⁶ Kana nge keyindulula mutindu Yehowa kesadilaka bantu mambu bubu yai, nge tabakisa nde yandi ke na kupesa konso kilumbu lutwadisu na yandi na mitindu mingi. Aki, leke mosi ya nkento na Japon, kuyindulaka nde yandi fwanaka ve na kuvanda  Mukristu. Kilumbu mosi ntangu yandi vandaka na kisalu ya bilanga ti nkento ya nkengi ya nzyunga, Aki kutubaka nde: “Mu keyindula nde Yehowa kele pene na kuluka mono na munoko na yandi, kansi mu mekangama na bikobo na yandi, mpi mu kelomba yandi na kupesa mono dyaka mwa ntangu fyoti.” Nkento ya nkengi ya nzyunga kutalaka yandi na meso mpi kutubaka nde: “Mu meyindulaka ata fyoti ve nde nge kevandaka Mukristu ya tiya ve madidi mpi ve!” Na nima, Aki kuyindululaka mambu yai ya kepesa kivuvu. Ya kyeleka, yo vandaka ata ti kima mosi ve ya vandaka kumonisa nde Yehowa metadilaka yandi dezia nde yandi kele tiya ve madidi mpi ve. Na nima, Aki kusambaka Yehowa nde: “Tinda munu konso kisika yina nge kezola. Mono tasala mambu yonso yina nge kezola nde mu sala.” Na nsungi yina kaka, yandi kwendaka na bwala mosi ya nzenza kisika kuvandaka kimvuka mosi ya ndinga ya Japon ya kuvandaka na mfunu ya muntu yina ketubaka ndinga yina mpi ya lendaka kubikala pana mpi kusala ti bo. Sambu Aki kubutukaka na bwala yina, yo vandaka pete sambu na yandi na kukwenda kuna mpi kusala ti bo. Kansi, yandi zolaka kuzinga na wapi? Mpangi​-nkento mosi yina mwana na yandi kukatukaka na nzo kupesaka yandi suku mosi. Aki kusukisaka nde: “Mambu yonso yina mono yindulaka na luzingu na mono kulunganaka; Yehowa kukangulaka nzila sambu na mono.”

27. Sambu na nki ngyufula, “Wapi Mfumu Nzambi?” fwete vanda na bupusi na luzingu na nge?

²⁷ Bampangi mingi ya babakala mpi ya bankento lenda tubila bantangu yina bo memonaka mpenza lutwadisu ya Nzambi, ziku na ntangu ya lutangu na bo ya Biblia to na kulonguka ya bo mosi. Mbala yankaka, nge mpi memonaka dyambu ya mutindu mosi. Mambu yina fwete kumisa ngolo bangwisana na nge ti Yehowa mpi kupusa nge na kupusana penepene na yandi mbala mingi dyaka na kisambu mpi na ngolo mpenza. Tula ntima nde ntangu beto kelanda kuyula konso kilumbu nde, “Wapi Mfumu Nzambi?” yandi tasongisa beto nzila na yandi.​—Yez. 30:21.

Inki mutindu nge lenda baka mvutu na ngyufula, “Wapi Mfumu Nzambi?” Na nki mitindu nge lenda sosa lutwadisu na yandi?

[Bangyufula ya disolo ya kulonguka]