KAPU YA IYA

Kuditanina na Ntima ya Mefulukaka ti Luvunu

1, 2. Sambu na nki yo kele mpasi na kuzaba nkadilu ya kyeleka ya ntima na beto ya kifwani?

 YINDULA nde kilumbu mosi na suka-suka ntangu nge kele na mbeto, nge mewa mpasi ya ngolo na kati​-kati ya ntulu mpi mpema mekuma nkufi. Nge lenda kudiyula nde, ‘Keti yo lenda vanda maladi ya ntima?’ Kubuya kukwikila dyambu yina tasadisa nge ve. Yo talomba nde nge sala dyambu mosi nswalu. Ebuna, nge lenda vanda ti mfunu ya ambilanse sambu na kwenda kubaka lusansu ya mefwana. Doktere mosi lenda fimpa nge mbote​-mbote, mpi ziku yandi lenda sadila apareyi ya kesadisaka na kuzaba mutindu ntima kebulaka, ya bo kebingaka nde électrocardiographe. Kuzaba nswalu maladi mpi kupesa nkisi lenda sadisa nge na kuguluka.

² Inki beto lenda tuba na yina metala ntima na beto ya kifwani? Yo lenda vanda mpasi na kuzaba nkadilu na yo ya kyeleka. Sambu na nki? Beto ketanga na Biblia nde: “Nani lenda zaba ntima ya muntu? Yo me fulukaka na luvunu; yo ke na maladi mingi, mpila ya kubelula yo kele ve.” (Yer. 17:9) Yo yina, ntima na beto lenda kusa beto mpi kupusa beto na kukwikila nde kimpeve na beto kele mbote, kansi bantu yankaka lenda mona bidimbu ya kekebisa mpi kudibanza sambu na yo. Sambu na nki yo lenda kusa beto? Ya kyeleka, bampusa na beto ya kusala masumu lenda nwanisa beto, kaka mutindu Satana mpi ngidika yai ya bima kefikaka meso na beto sambu beto mona ve nkadilu ya kyeleka ya ntima na beto. Na yina metala kufimpa ntima na beto, beto lenda longuka na Yeremia mpi na bantu ya Yuda ya bilumbu na yandi.

3. Inki bima mekumaka banzambi sambu na bantu mingi?

³ Bantu mingi ya Yudea kumonisaka nde ntima na bo vandaka  ya kubeba na kimpeve. Bo yambulaka Nzambi mosi kaka ya kyeleka sambu na kusambila banzambi ya Kanana, mpi kansansa na bo vandaka kuyangisa bo dyaka ve. Yehowa kuyulaka bansambidi yina nde: “Wapi banzambi yina ya beno salaka beno mosi? Ntangu beno kele na mpasi, beno binga bo bo kwisa kusadisa beno kana bo ta kuka; bo kele mingi bonso babwala na beno kele mingi, beno bantu ya Yuda.” (Yer. 2:28) Na yina metala beto, beto keyindulaka mpenza ve nde beto kele bansambidi ya banzambi ya biteki. Kansi, na nsi ya ntu-dyambu “nzambi,” diksionere mosi ketendula ngogo yina nde: “Muntu to kima yina meluta bima yonso.” Bantu mingi ya nsi-ntoto ketulaka kisalu, mavimpi, dibuta, mpi nkutu bitwisi yina bo kezingaka na yo na nzo na kisika ya ntete na luzingu na bo. Bankaka kemonaka nde bansaka, bantu ya lukumu, teknolozi, kusala banzyetelo, mpi binkulu na bo meluta bima yonso na valere. Bantu mingi ketulaka na kigonsa bangwisana na bo ti Ngangi sambu na kulanda bima ya mutindu yai. Keti yo lenda kumina mpi Bakristu ya kyeleka, kaka mutindu yo kuminaka bantu ya Yuda na bilumbu ya Yeremia?

NTIMA YA MEFULUKAKA NA LUVUNU LENDA KUSA

4. Keti bantu yina vandaka kutuba nde, “Ndola ya Mfumu Nzambi ke zola kupesa beto, wapi yo? Si yandi tinda beto yo ntangu yai” vandaka kutuba masonga?

⁴ Mambu yina kele na ntwala mpi na nima ya bangogo ya Yeremia, yina ketuba nde ntima kele na maladi mingi, tabenda mpenza dikebi na nge. Yandi zabaka mambu yai ya bantu vandaka kutuba: “Ndola ya Mfumu Nzambi ke zola kupesa beto, wapi yo? Si yandi tinda beto yo ntangu yai.” (Yer. 17:15) Keti bo vandaka kutuba masonga? Kapu yina ya Yeremia keyantika ti bangogo yai: “Masumu na beno bantu ya Yuda kele bonso bisono ya bo me sonika na biki ya bibende; bo me sonika yo na ntima na beno na kilapi ya diama.” Dyambu ya kuluta mfunu kele nde bantu yina ya Yudea vandaka ‘kubuya kulanda nzila ya Yehowa, bo vandaka kukumisa nsuni diboko na bo, bo vandaka kutula ntima na ngolo ya bantu ke fwaka.’ Kansi yo vandaka mutindu yina ve sambu na ndambu ya bantu yina vandaka kutula ntima na Nzambi mpi yina vandaka kusosa lutwadisu mpi balusakumunu na yandi.​—Yer. 17:1, 5, 7.

5. Inki mambu bantu ya ntangu ya Yeremia kusalaka na ntwala ya lutwadisu ya Yehowa?

 ⁵ Ntima ya bantu mingi kuzabanaka na nkadilu na bo na ntwala ya mambu yina Nzambi vandaka kutuba. (Tanga Yeremia 17:21, 22.) Mu mbandu, Kilumbu ya Kupema kuvandaka ntangu ya kupema na bisalu ya konso kilumbu mpi dibaku ya kusala bisalu ya kimpeve. Yo lombaka nde bantu ya ntangu ya Yeremia kusala ve mumbongo to kusadila muntu kisalu na Kilumbu ya Kupema. Kansi mambu ya bo salaka kumonisaka nkadilu ya ntima na bo. “Bankaka na bo wilaka mono ve, bo kumaka ntu-ngolo; bo buyaka na kulemfuka na mono na kuwa malongi na mono.” Ata bo zabaka nsiku ya Nzambi, bo vandaka na mabanza na bo mosi​—bo vandaka ti bisalu ya kusala na Kilumbu ya Kupema.​—Yer. 17:23; Yez. 58:13.

6, 7. (a) Inki mutindu Mukristu mosi lenda yindula kukonda mayele, ata kimvuka ya mpika ya kwikama mpi ya mayele kepesa bandongisila bubu yai? (b) Inki bupusi yo lenda vanda na yo na balukutakanu na beto?

⁶ Bubu yai, beto kele ve na nsi ya nsiku ya Kilumbu ya Kupema. Kansi, kele ti dilongi yina beto lenda baka na mambu ya bantu yina kusalaka, mambu yina kumonisaka nkadilu ya ntima na bo. (Kol. 2:16) Sambu na kusala luzolo ya Nzambi, beto kelandaka ve balukanu na beto ya bwimi to ya nsi-ntoto. Beto kebakisaka nde yo tavanda buzoba na kupona beto mosi mutindu ya mbote ya kusepedisa Nzambi. Mpi ntembe kele ve nde beto mezaba bantu mingi yina mekudipesaka na kusalaka luzolo ya Nzambi mpi yina memonaka nde kusala mutindu yina kepesaka kyese mpi kupema. Kansi, nki mutindu beto lenda kusama?

⁷ Mukristu mosi lenda kudikusa mpi kuyindula nde ntima na yandi lenda kusa yandi ve ata fyoti, bonso yo kuminaka bantu mingi na bilumbu ya Yeremia. Mu mbandu, bakala mosi lenda yindula nde, ‘Mu fwete tanina kisalu na mono sambu na kusadisa dibuta na mono,’ mpi dyambu yai kele mbi ve. Inki tasalama kana yo nata yandi na kuyindula nde, ‘Yo kelomba nde mu sala banzo​-nkanda ya nda sambu na kutanina mpi kuvanda ti kisalu ya mbote’? Dibanza yai mpi lenda monana ya mbote, mpi yo lenda nata yandi na kusukisa nde, ‘Mambu mesobaka, mpi sambu muntu kulanda na kuzinga bubu yai yandi fwete kota banzo​-nkanda ya nene to iniversite sambu na kutanina kisalu na yandi.’ Kukonda mpasi, yandi  lenda yantika kumona mpamba ndongisila ya mayele mpi ya bukatikati ya kekatukaka na mpika ya kwikama mpi ya mayele na yina metala banzo-nkanda ya ngika mpi kuyantika kutina balukutakanu! Na dyambu yai, bantu yankaka mebikaka nde mutindu ya kuyindula mpi ya kutadila mambu ya nsi-ntoto kuwumba bo malembe-malembe. (Ef. 2:2, 3) Biblia kepesa lukebisu yai ya mefwana: “Beno bika ve nde nsi-ntoto yina mezyunga beno kukotisa beno na kinzanza na yo.”​—Roma 12:2, Phillips. *

8. (a) Na nki mambu Mukristu lenda tula lulendo? (b) Sambu na nki yo mefwana kaka ve na kuzaba mambu mpi bisalu ya Nzambi?

⁸ Ya kyeleka, Bakristu yankaka na mvu​-nkama ya ntete kuvandaka  ti kimvwama mpi mbala yankaka ti mwa lukumu na nsi-ntoto. Yo kele mpi kyeleka sambu na Bakristu yankaka na bilumbu na beto. Inki mutindu bo fwete kudiwa na yina metala mambu ya bo kesalaka, mpi nki mutindu beto fwete tadila bantu ya mutindu yai? Yehowa kupesaka mvutu na nzila ya Yeremia. (Tanga Yeremia 9:22, 23.) Na kisika ya kutula lulendo na mambu ya bantu kesala, muntu ya mayele fwete zaba nde kuzaba Mfumu ya Luyalanganu kele mfunu mingi. (1 Kor. 1:31) Kansi, kuzaba mpi kubakisa Yehowa ketendula inki? Ya kyeleka, bantu ya ntangu ya Yeremia kuzabaka zina ya Nzambi. Bo zabaka mpi mambu yina yandi salaka na mutindu yandi gulusaka bankaka na bo na Nzadi​-Mungwa ya Mbwaki, na ntangu ya kukota na Ntoto ya Lusilu, na bilumbu ya Bazuzi, mpi na ntangu ya luyalu ya bantotila ya kwikama. Ata mpidina, bo zabaka mpenza ve Yehowa to vandaka kukwikila ve na yandi na masonga yonso. Kansi bo tubaka nde: “Beto me sala mbi ve, beto me zaba nde Mfumu Nzambi me wila beto diaka makasi ve.”​—Yer. 2:35.

Sambu na nki yo kele mfunu na kuzaba nde ntima na beto kele luvunu? Inki mutindu beto lenda fimpa ntima na beto mpi kulonguka mutindu Muntu ya Nene ya ketalaka ntima ya bantu lenda tadila beto?

MUTINDU YINA YEHOWA KEWUMBAKA BETO

9. Sambu na nki beto lenda ndima nde mpila kele ya kusoba ntima, mpi nki mutindu yo lenda salama?

⁹ Yo lombaka nde Bayuda yina Yeremia kuzabisaka nsangu ya Nzambi kusoba ntima na bo. Bo lendaka kusala yo sambu Nzambi kusongaka bantu yina zolaka kukatuka na kimpika nde: “Mono ta [pesa bo ntima, NW] na mpila nde bo zaba nde mono kele Mfumu Nzambi. Mpidina bo ta vanda bantu na mono, ebuna mono ta vanda Nzambi na bo, sambu bo ta vutuka na mono na ntima yonso mpenza.” (Yer. 24:7) Nsoba ya mutindu mosi lenda salama mpi bubu yai. Dyaka, bantu mingi na kati na beto lenda tomisa nkadilu ya ntima na bo ya kimpeve. Mambu tatu kele mfunu mingi: kulonguka beto mosi ti dikebi yonso Ndinga ya Nzambi, kubakisa mutindu Nzambi kesalaka  mambu na luzingu na beto, mpi kusadila mambu yina beto melongukaka sambu na yandi. Na kuswaswana ti bantu ya bilumbu ya Yeremia, beto fwete zola nde Muntu ya Nene ya ketalaka ntima kufimpa ntima na beto. Mpi beto lenda fimpa ntima na beto na kutadilaka Biblia mpi mutindu Yehowa mesadilaka beto mambu. (Nk. 17:3) Yo kele mpenza mayele na kusala mutindu yai!

10, 11. (a) Sambu na nki Yeremia kwendaka kutala muntu ya kesalaka banzungu? (b) Inki kima kevandaka mfunu ntangu Yehowa kewumbaka bantu?

¹⁰ Satana kezola kuyidika bantu na kukotisaka bo na kinzanza mosi, kansi Nzambi ketadilaka konso muntu ntangu yandi kewumbaka beto. Dyambu yai kemonana pwelele na mambu yina kukuminaka Yeremia. Kilumbu mosi, Nzambi kusongaka yandi na kukwenda na nzo ya muntu mosi ya kesalaka banzungu ya ntoto ya tuma. Muntu yango vandaka kusala banzungu na yandi, kansi ntangu nzungu yina yandi vandaka kusala kubebaka, yandi sadilaka kaka ntoto yina ya tuma mpi kuwumbaka yo sambu na kusala kima yankaka. (Tanga Yeremia 18:1-4.) Sambu na nki Nzambi kulombaka Yeremia na kutala dyambu yai, mpi nki dilongi beto lenda baka na mambu yina yandi monaka?

¹¹ Yehowa zolaka kumonisa Yeremia mpi bantu ya Izraele nde yandi kele ti kiyeka ya kuyidika bantu mpi makanda sambu bo kuma mutindu yina yandi mezola. Inki mutindu Nzambi kewumbaka ntoto ya tuma? Na kuswaswana ti bantu yina kesalaka banzungu, Yehowa kesalaka bifu ve; yandi kefwaka mpi ve bisalu ya maboko na yandi konso ntangu yina yandi mezola. Mambu yina bantu kesalaka ntangu Yehowa kewumbaka bo kemonisaka  mutindu yandi kezolaka nde bo vanda.​—Tanga Yeremia 18:6-10.

12. (a) Yoyakimi kusalaka inki na bikesa yina Yehowa kusalaka sambu na kuwumba yandi? (b) Inki dilongi nge kebaka na disolo ya metala Yoyakimi?

¹² Ebuna, inki mutindu Yehowa kewumbaka bantu? Bubu yai, yandi kesadilaka ntetentete Biblia. Ntangu muntu ketanga Ndinga ya Nzambi mpi kesala mambu yina yo ketubaka, yandi kemonisa mutindu ya muntu yina yandi kele, mpi Nzambi lenda wumba yandi. Bika beto tadila ntangu yai mbandu ya Ntotila Yoyakimi, sambu na kumona mutindu bantu ya ntangu ya Yeremia lendaka kubika nde Nzambi kuwumba bo na mambu ya luzingu ya konso kilumbu. Nsiku vandaka kutuba nde muntu fwete ‘niokula ve muntu na yandi ya kisalu,’ kansi yo yina mpenza mambu ya ntotila kusalaka, yandi vandaka kuyiba bampangi na yandi bantu ya Izraele na kufutaka bo mbongo fyoti sambu na kutunga “nzo” ya nene. (Kul. 24:14; Yer. 22:13, 14, 17) Nzambi mekaka kuwumba Yoyakimi na nzila ya ndinga na yandi yina yandi pesaka na nsadisa ya baprofete. Kansi, ntotila kulandaka bampusa ya ntima na yandi ya luvunu. Yandi “wilaka [Mfumu Nzambi] ve” mpi yandi landaka kusala mambu yina yandi vandaka kusala banda na kileki na yandi. Yo yina, Nzambi kutubaka nde: “Bo ta zika [Yoyakimi] mutindu bo ke zikaka mbwa, bo ta benda-benda yandi, . . . ebuna bo ta losa yandi na nganda.” (Yer. 22:19, 21) Yo tavanda kukonda mayele kana beto tuba nde: ‘Mu kevandaka kaka mutindu yina’! Bubu yai, Nzambi ketindaka ve baprofete bonso Yeremia, kansi yandi kepesaka beto lutwadisu. Kimvuka ya mpika ya kwikama mpi ya mayele kesadisaka beto na kumona mpi na kusadila minsiku ya Biblia. Yo lenda tadila mambu ya kuswaswana ya luzingu, mu mbandu kulwata mpi kuyidika nitu, to miziki mpi kukina na ntangu ya makwela to na nkinsi yankaka. Keti beto tabika nde Ndinga ya Nzambi kuwumba beto?

13, 14. (a) Sambu na nki bankwa-bampika na Yeruzalemi kundimaka na kupesa kimpwanza na Bayuda yina kuvandaka bampika? (b) Inki kumonisaka nkadilu ya kyeleka ya ntima ya bankwa-bampika?

¹³ Beto tadila mbandu yankaka. Bantu ya Babilone kutulaka Sedesiasi mfumu na Yuda na nsi ya kiyeka na bo. Ebuna, na kisika ya kulanda ndongisila yina Nzambi kupesaka na nzila ya  Yeremia, Sedesiasi kukolamaka. (Yer. 27:8, 12) Yo yina, bantu ya Babilone kuzyungaka Yeruzalemi. Ntotila mpi bamfumu kumonaka nde bo fwete sala kima mosi sambu na kuzitisa Nsiku na mpila nde Nzambi kundima bo. Sambu bo zabaka nde bampika ya Bayuda fwete katuka na kimpika na mvula ya nsambwadi ya kimpika na bo, Sedesiasi kusalaka kuwakana sambu na kupesa bo kimpwanza. (Kub. 21:2; Yer. 34:14) Ee, sambu bambeni kuzyungaka Yeruzalemi, bantu kumonaka mbala mosi nde yo kele mbote na kupesa bampika kimpwanza!​—Tanga Yeremia 34:8-10.

¹⁴ Na nima, basoda ya Ezipte kwisaka kusadisa Yeruzalemi, yo salaka nde bantu ya Babilone kutina. (Yer. 37:5) Bantu yina kuyambulaka bampika na bo zolaka kusala inki? Bo salaka yonso sambu na kuvutula bantu yina bo pesaka kimpwanza na kimpika. (Yer. 34:11) Dibanza kele nde ntangu bo vandaka na kigonsa, Bayuda vandaka kusala bonso nde bo vandaka kulemfukila bansiku ya Nzambi, na kuyindulaka nde dyambu yai lendaka kulolula bikalulu na bo ya ntama. Kansi ntangu kigonsa kukatukaka, bo vutukilaka banzila na bo ya ntama. Ata bo monisaka bonso nde bo kendima mambu yina Nsiku kutubaka, mambu yina bo salaka na nima kumonisaka nde na ntima na bo, bo vandaka kuzola ve kulanda lutwadisu yina kele na Ndinga ya Nzambi mpi kubika nde yo wumba bo.

Inki dilongi ya mbote nge lenda baka na mambu yina Yeremia kusonikaka na yina metala muntu yina kesalaka banzungu ya tuma? Inki mutindu Yehowa kewumbaka beto bubu yai?

NDIMA NDE YEHOWA KUWUMBA NGE

15. Tii na nki kiteso nge lenda zola nde Yehowa kuwumba nge? Tendula.

¹⁵ Ti lusadisu ya dibundu ya Yehowa na nsi-ntoto ya mvimba, beto lenda zaba minsiku ya Biblia yina ketubilaka dyambu mosi ya sikisiki. Mu mbandu, beto lenda zaba mambu ya beto fwete sala kana beto kewakana ve ti mpangi mosi. (Ef. 4:32) Beto lenda ndima nde ndongisila ya Biblia kele ya mbote mpi ya mayele. Kansi, beto tamonisa nde beto kele ntoto ya tuma ya nki mutindu? Keti beto tandima mpenza nde Yehowa kuwumba beto? Kana ntima  na beto kele petepete, beto tasoba sambu na kusala mambu ya mbote; Muwumbi ya Nene tawumba mpi takumisa beto nzungu mosi yina mefwana nde yandi sadila. (Tanga Roma 9:20, 21; 2 Timoteo 2:20, 21.) Na kisika ya kumonisa nkadilu ya ntima bonso ya Yoyakimi to ya bankwa-bampika ya bilumbu ya Sedesiasi, beto fwete ndima nde Yehowa kuwumba beto sambu na lukanu mosi ya lukumu.

16. Inki kyeleka ya mfunu Yeremia kuzabaka?

¹⁶ Nzambi kuwumbaka mpi Yeremia. Inki nkadilu profete kumonisaka? Nge lenda zaba yo na mambu yai ya yandi kendima: “Ke na muntu ve lenda songa nzila na makulu na yandi ntangu yandi ke tambula.” Na nima yandi bondilaka nde: ‘Mfumu, pesa mono ndola.’ (Yer. 10:23, 24) Baleke, keti beno talanda mbandu ya Yeremia? Ntembe kele ve nde beno kele ti badesizio mingi ya kubaka na bilumbu kekwisa. Baleke yankaka kezolaka ‘kusonga nzila na makulu na bo ntangu bo ke tambula.’ Keti beno tasosa lutwadisu ya Nzambi ntangu beno kebaka badesizio? Bonso Yeremia, keti beno tandima na kudikulumusa yonso nde bantu menungaka ve na kusonga nzila na makulu na bo? Yibuka dyambu yai: Kana nge sosa lutwadisu ya Nzambi, yandi tawumba nge.

17-19. (a) Sambu na nki Yeremia kusalaka nzyetelo ya nda tii na Efrate? (b) Inki mutindu bulemfu ya Yeremia lendaka kumekama? (c) Inki mambu Yeremia kulungisaka na dyambu ya ketala mukaba?

¹⁷ Kisalu ya Yeremia kulombaka nde yandi lemfuka na lutwadisu ya Nzambi. Kana nge vandaka Yeremia, keti nge zolaka kundima bantuma yonso ya Nzambi kupesaka? Kilumbu mosi, Yehowa kuzabisaka Yeremia na kubaka mukaba ya lino mpi kulwata yo. Na nima, Nzambi kutumaka yandi na kukwenda na Efrate. Tala karti mpi nge tamona nde yo vandaka nzyetelo mosi ya bakilometre kiteso ya 500. Ntangu yandi kumaka kuna, yo lombaka nde Yeremia kubumba mukaba na dibulu ya matadi mpi kuvutuka tii na Yeruzalemi. Mpi na nima, Nzambi kulombaka yandi na kuvutuka dyaka sambu na kubaka mukaba. (Tanga Yeremia 13:1-9.) Na kimvuka, Yeremia zolaka kusala nzyetelo ya bakilometre kiteso ya 1900. Bantu yina ketulaka ntembe na Biblia, kekwikilaka ve nde yandi zolaka kusala nzyetelo ya nda  mutindu yina, kutambula bangonda mingi na makulu. * (Esd. 7:7) Ata mpidina, yina kele mambu ya Nzambi kutubaka mpi ya Yeremia kusalaka.

¹⁸ Yindula dyambu yai: Profete ketambula na makulu na bangumba ya Yudea mpi na nima, na kutadilaka nzila, na ntoto ya zelo na zelo sambu na kukwenda na Efrate. Yonso yina kaka sambu na kubumba mukaba ya lino! Sambu yandi salaka bilumbu mingi kukonda kumonana, yo fwete vanda nde yo bendaka dikebi ya bamfinangani na yandi. Ntangu yandi vutukaka, yandi vandaka ve ti mukaba ya lino. Na nima Nzambi songaka yandi na kusala dyaka nzyetelo yina ya nda sambu na kwenda kubaka mukaba, yina kuvandaka ntangu yai ya kubeba mpi ‘mfunu na yo kuvandaka diaka ve.’ Yo zolaka kuvanda pete na kuyindula nde: ‘Dyambu yina meluta mpenza mpasi. Mu kemona ve mfunu na yo.’ Kansi, sambu Nzambi kuwumbaka yandi, yandi tubaka ve mambu yai. Na kisika ya kubokuta, yandi salaka mutindu Nzambi kutumaka yandi!

¹⁹ Nzambi kutendudilaka yandi mambu kaka na nima ya nzyetelo ya zole. Mambu yina Yeremia kusalaka kusadisaka yandi na kupesa nsangu mosi ya ngolo: “Bantu yai ya mbi me buya na kulanda bansiku na mono, bo me kuma ntu​-ngolo ti mubulu mpenza; bo me samba banzambi ya nkaka. Mpidina bo ta vanda bonso mukaba yai me beba.” (Yer. 13:10) Yai kele mutindu mosi ya kuyituka yina Yehowa kusadilaka sambu na kulonga bantu na yandi! Bulemfu ya masonga ya Yeremia na yina lenda monana bonso mambu ya kukonda mfunu kuvandaka mfunu mingi na bikesa yina yandi salaka sambu na kusimba ntima ya bantu.​—Yer. 13:11.

20. Sambu na nki bulemfu na nge lenda yitukisa bankaka, kansi nge lenda ndima nki?

²⁰ Bubu yai, bo kelombaka ve Bakristu na kutambula bankama ya bakilometre sambu na kubaka dilongi na Nzambi. Kansi, keti luzingu ya Bukristu ya nge kelanda kesala nde bamfinangani to banduku kuyituka to nkutu kutonga nge? Yo lenda tadila  mutindu na nge ya kulwata mpi ya kuyidika nitu, banzo-nkanda ya nge kepona na kusala, kisalu ya nge kezolaka kusala, to nkutu dibanza na nge na yina metala malafu ya kelausaka. Keti nge tavanda ti lukanu ya kulanda lutwadisu ya Nzambi bonso Yeremia? Mambu ya nge kepona sambu nge kebika nde Nzambi kuwumba ntima na nge lenda nata nge na kupesa kimbangi ya mbote. Na konso mambu yina, kulemfuka na lutwadisu ya Yehowa yina kele na Ndinga na yandi mpi kundima lutwadisu yina yandi kepesa na nzila ya kimvuka ya mpika ya kwikama kele sambu na mambote na nge ya mvula na mvula. Na kisika ya kubika nde ntima ya mefulukaka na luvunu kutwadisa nge, nge lenda vanda bonso Yeremia. Yo yina, vanda ti lukanu ya kundima nde Nzambi kuwumba nge; bika nde yandi yidika nge sambu na kukuma nzungu ya lukumu ya yandi tasadila kukonda nsuka.

Sambu na nki yo kele mfunu na kunwana ti bupusi ya kekatukaka na Satana, na ntima na beto ya kukonda kukuka, mpi na nsi-ntoto?

[Banoti na nsi ya lutiti]

[Bangyufula ya disolo ya kulonguka]

[Bifwanisu ya kele na lutiti 46]

Keti ntima na nge mekusaka nge na kutina balukutakanu?

[Kifwanisu ya kele na lutiti 48]

Keti nge kebikaka nde Yehowa kuwumba nge?

[Kifwanisu ya kele na lutiti 53]

Sambu na nki beto fwete lemfukila bantuma ya Yehowa ata nkutu beto kebakisa yo ve mbote-mbote?