KAPU YA KUMI NA TANU

Mono Lenda ‘Vanda Pima ve’

1. Sambu na nki Yeremia mpi baprofete yankaka ya Yehowa kuvandaka pima ve?

 “BENO wa mambu ya Mfumu Nzambi ke tuba.” Bangogo yai kuwakanaka na babalabala mpi na bisika ya bantu mingi na Yeruzalemi yantika na mvu 647 N.T.B. Mpi profete ya Nzambi kulembaka ve. Ata ntangu bo fwaka mbanza bamvula 40 na nima, yandi vutukilaka nsyamisa yina. (Yer. 2:4; 42:15) Nzambi Nkwa-Ngolo Yonso kutindaka baprofete sambu na kuzikisa nde Bayuda lendaka kuwa ndongisila na Yandi mpi kubalula ntima. Mutindu beto monaka yo na luyantiku ya mukanda yai, Yeremia kuvandaka kinati​-ndinga mosi ya nene na kati ya binati​-ndinga yina ya Nzambi. Ntangu Nzambi kupesaka Yeremia kisalu, Yandi songaka yandi nde: “Vanda na kikesa; kwenda nge songa bo mambu yonso ya mono ke songa nge. Kutina bo boma ve.” (Yer. 1:17) Kisalu yina vandaka kulomba bikesa mingi. Yeremia kumonaka mpasi na nitu mpi na mawi, kansi ata na bampasi ya mutindu yina, yandi vandaka kaka ti mpusa ya kulungisa mukumba na yandi. Yandi tubaka nde: “Ntima na mono ke bula ngolo, mpila ya kuvanda pima kele ve.”​—Yer. 4:19.

2, 3. (a) Inki mutindu balongoki ya Yezu kulandaka mbandu ya Yeremia? (b) Sambu na nki nge fwete landa mbandu ya Yeremia?

² Mutindu Yeremia kulungisaka mukumba na yandi ya kiprofete kupesaka mbandu na bansadi ya Yehowa yina zolaka kukwisa na nima. (Yak. 5:10) Ntangu fyoti na nima ya Pantekoti ya mvu 33 T.B., bamfumu ya Bayuda kukangaka ntumwa Piere ti Yoane, mpi kupesaka bo ntuma ya kusamuna dyaka ve. Nge mezaba mvutu ya bo pesaka. “Beto lenda bikisa ve na kutuba sambu na mambu yina ya beto monaka ti ya beto waka.”  (Bis. 4:19, 20) Na nima ya kubangika bo nde na mbala ya nima bo tasala bo mbi, bamfumu kuyambulaka Piere ti Yoane. Nge mezaba mutindu mambu kusukaka. Babakala yai ya kwikama kuzolaka ve kuyambula mpi kuyambulaka ve kusamuna.

³ Keti nge lenda mona mutindu bangogo ya Piere ti Yoane yina kele na Bisalu 4:20 kewakana ti kikesa ya Yeremia? Sambu nge kele nsadi ya Yehowa Nzambi na bilumbu ya nsuka yai ya mpasi, nge mpi kevandaka ti lukanu ya mutindu mosi na ntangu nge keyindulaka nde: ‘Mono lenda vanda pima ve!’ Bika beto tadila mutindu beto lenda tanina kikesa bonso yina ya Yeremia sambu na kulanda kusamuna nsangu ya mbote ata mambu kelanda kukuma mpasi na nzyunga na beto.

KWAMINA ATA BANTU KETULA VE DIKEBI

4. Inki kuvandaka nkadilu ya bantu mingi na Yeruzalemi ya ntama?

⁴ Keti nge ketula ve ntima nde lusilu ya Nzambi ya metala makwisa ya kitoko na nsi ya luyalu ya Mwana na yandi kele nsangu ya kuluta mbote yina bantu lenda wa? Ata mpidina, bantu mingi bubu yai ketubaka bonso Bayuda yankaka yina kutubilaka Yeremia kilumbu mosi nde: “Beto me buya, beto ke ndima ve mambu ya nge me songa beto na zina ya Mfumu Nzambi.” (Yer. 29:19; 44:16) Mbala mingi, Yeremia kuwaka bantu kebasisa mawi ya mutindu yai. Yo kele mpi mutindu mosi sambu na bansadi ya Yehowa bubu yai, sambu bantu mingi ketubaka nde: “Mu kesepelaka na yo ve.” Kana bantu mingi ketula ve dikebi, yo lenda lembisa kikesa ya bansamuni ya Kimfumu. Inki nge lenda sala kana dyambu yai mesalamaka na teritware na beno, to yo mekuminaka bantu yankaka ya dibundu na beno to nkutu nge mosi?

5. (a) Inki Yeremia kusalaka ntangu bantu vandaka kutula ve dikebi na nsangu? (b) Sambu na nki bantu yina ketulaka ve dikebi na nsangu ya mbote kele na kigonsa ya nene?

⁵ Beto tadila dibanza yina Yeremia kumonisaka na ntwala ya bantu mingi ya Yuda yina vandaka kutula ve dikebi. Na luyantiku ya kisalu ya Yeremia, Yehowa kumonisaka yandi na ntwala mutindu mfundusu na yandi yina vandaka kukwisa zolaka kuvanda. (Tanga Yeremia 4:23-26.) Yo yina, profete lendaka  kumona nde, sambu na kuguluka, yo vandaka kulomba nde bantu kuwa mambu yina yandi zolaka kutuba mpi kusala na kuwakana ti yo. Bubu yai, bantu fwete sala mpi mutindu mosi, ata nkutu bantu ya teritware na beno. Sambu na yina metala “kilumbu yina” Nzambi tapesa mfundusu na nsi-ntoto ya mbi ya bubu yai, Yezu kutubaka nde: “Yo ta kwisila bantu yonso yina kele na nsi-ntoto ya mvimba bonso mutambu. Beno lala mpongi ve, beno samba Nzambi ntangu yonso, mpidina beno ta baka ngolo ya kutina mambu yonso yina ta bwa. Beno ta baka mpi ngolo ya kutelama na meso ya Mwana​-muntu.” (Luka 21:34-36) Na kutadila bangogo yai ya Yezu, nge lenda tuba nde bantu yina kebuyaka nsangu ya mbote kele na kigonsa ya nene.

6. Sambu na nki nge fwete landa na kusamuna, ata na bantu yina kemonisa dikebi ya fyoti na nsangu na nge?

⁶ Kansi, bantu yina ketulaka dikebi, kewidikilaka, mpi kesalaka mambu na kuwakana ti nsangu ya Yehowa yina beto kelongaka tabaka mambote ya mbalu mingi. Nzambi ke na kukangudila beto nzila sambu na kuguluka na lufwa mpi kukota na nsi-ntoto na yandi ya mpa. Na mitindu mingi, yo vandaka mutindu mosi na kisalu ya Yeremia. Bantu ya Yuda lendaka kuguluka. (Tanga Yeremia 26:2, 3.) Sambu na kusadisa bantu, Yeremia kulutisaka bamvula mingi na kusyamisaka bo na ‘kuwa ti kubikisa banzila na bo,’ mpi na kutula dikebi na ndinga ya Nzambi ya kyeleka. Beto mezaba ve bantu ikwa kubalulaka ntima mpi kusobaka luzingu na bo na nima ya kuwa kimbangi ya profete. Kansi bantu yankaka kusalaka yo, mpi bantu mingi na bilumbu na beto kesala mpi mutindu mosi. Ntangu beto kelanda na kusamuna nsangu ya mbote, mbala mingi beto kewaka mutindu bantu yankaka yina vandaka ntete kubuya nsangu mekumaka kuwa yo. (Tala lupangu  “Muntu Yina Vandaka Ntete Ve Kutula Dikebi na Nsangu Lenda Kuma Kusepela ti Yo,” na lutiti 184.) Keti yai kele ve kikuma yankaka ya kulanda na kusala mingi na kisalu na beto ya kusamuna nsangu ya mbote yina kegulusaka luzingu ya bantu?

Sambu na nki nge kele ti lukanu ya kusamuna nsangu ya mbote ata bantu ketula ve dikebi?

 BAMBENI LENDA PESA VE MPASI YA KIMAKULU

7. Inki mutindu bambeni kusosaka na kubebisa kisalu ya kiprofete ya Yeremia?

⁷ Dyambu mosi ya mfunu ya kebenda dikebi na kisalu ya Yeremia kele mutindu bambeni vandaka kusosa mbala na mbala kufwa yandi mpi kubebisa kisalu na yandi. Baprofete ya luvunu vandaka kutula ntembe na meso ya bantu yonso na mambu yina yandi vandaka kutuba. (Yer. 14:13-16) Ntangu Yeremia vandaka kutambula na babalabala ya Yeruzalemi, bantu yina vandaka kumona yandi vandaka kufinga mpi kuseka yandi. (Yer. 15:10) Bambeni na yandi yankaka vandaka kusosa na kinsweki mitindu yankaka ya kubebisa lukumu na yandi. (Yer. 18:18) Bantu yankaka vandaka kutonga​-tonga yandi sambu na kutinisa bantu ya ntima-masonga na kuwa ve bakyeleka ya Nzambi yina Yeremia vandaka kusamuna. (Mawa 3:61, 62) Keti Yeremia kuyambulaka? Ve, yandi landaka kusamuna. Inki mutindu yandi salaka yo?

8. Ntangu bambeni vandaka kusala bikesa mingi sambu na kunwanisa yandi, Yeremia kusalaka inki?

⁸ Kutula ntima na Yehowa kuvandaka kima ya ntetentete yina kusadisaka Yeremia na kunwana ti kimbeni yonso yina. Na luyantiku ya kisalu ya Yeremia, Nzambi kusongaka yandi nde Yandi zolaka kusadisa mpi kutanina yandi. (Tanga Yeremia 1:18, 19.) Yeremia kukwikilaka na lusilu yina, mpi Yehowa kuyambulaka yandi ve. Ntangu bambeni vandaka kunyokula yandi mpi kumeka kubaka bangidika ya ngolo mpenza, kikesa mpi kukanga​-ntima ya Yeremia vandaka kukuma kaka ngolo. Beto tadila mutindu bikalulu yai kusadisaka yandi mbote​-mbote.

9, 10. Inki mambu Yeremia kukutanaka na yo na luzingu na yandi yina fwete syamisa nge na kuvanda kikesa?

⁹ Kilumbu mosi, banganga-Nzambi mpi baprofete ya bankolami kunataka Yeremia na ntwala ya bamfumu ya Yuda sambu bo fwa yandi. Keti mbangika na bo yina kupesaka Yeremia boma na mpila nde yandi lendaka kusala kima ve? Ve. Mambu yina yandi salaka kumonisaka mbote mpenza luvunu ya baaposta yina na mpila nde yandi gulukaka na kigonsa.​—Tanga Yeremia 26:11-16; Luka 21:12-15.

 ¹⁰ Yibuka nde na nima ya kuwa nsangu ya ngolo ya Yeremia, Pashure, nsadi mosi na tempelo, kutulaka Yeremia na boloko. Ziku Pashure kuyindulaka nde dyambu yai zolaka kupesa Yeremia dilongi mpi nde yandi zolaka kuvanda pima ntangu yai. Yo yina, kilumbu yina kulandaka, Pashure kuyambulaka yandi. Kansi Yeremia kutubaka mbala mosi na Pashure, ziku sambu na mpasi yina yandi vandaka kuwa na mutindu bo nyokulaka yandi, mpi kuzabisaka yandi mfundusu yina Yehowa kutubaka sambu na yandi. Ve, ata mpasi ya ngolo kukangaka ve Yeremia munoko! (Yer. 20:1-6) Sambu na nki? Yeremia yandi mosi kesonga beto nde: “Nge Mfumu, nge kele ti mono, mono zaba nde nge kele ngolo mpenza; bantu yina ke monisa mono mpasi bo ta bwa, bo ta nunga ve.” (Yer. 20:11) Ata ntangu yandi vandaka kunwana ti bambeni ya ngolo, Yeremia kuvutukaka ve nima sambu na boma. Kutula ntima na yandi na Yehowa kuvandaka na fondasio ya mbote, ya nge mpi lenda vanda mutindu mosi.

11, 12. (a) Inki mutindu Yeremia kumonisaka mayele ntangu Anania kubangikaka yandi? (b) Inki mambote nge lenda baka kana nge kelanda ‘kukanga ntima’ na mambu ya mbi?

¹¹ Yo kele mbote na kuvila ve nde Yeremia kuvandaka ve muntu ya kendimaka mambu kukonda kuyindula. Yandi salaka mambu ti mayele na ntangu yandi vandaka kunwana  ti bambeni. Yandi zabaka ntangu ya kukatuka na kisika ya bambeni. Mu mbandu, tadila mambu yina kubasikaka na kati na yandi ti Anania. Ntangu profete ya luvunu kutulaka ntembe na ndinga ya mbikudulu ya Yehowa na meso ya bantu yonso, Yeremia kusungikaka yandi mpi kutendudilaka yandi mutindu muntu lenda zaba profete ya kyeleka. Yeremia kulwataka vangu mosi ya dibaya sambu na kumonisa mutindu bantu zolaka kuvanda na nsi ya vangu ya Babilone; Anania kuwaka makasi mpi kubukaka vangu yango. Nani lendaka kuzaba mambu yina Anania zolaka kusala na nima? Ebuna, Yeremia kusalaka inki? Beto ketanga nde yandi “basikaka.” Ee, Yeremia kukatukaka pana. Na nima, na nsi ya lutwadisu ya Yehowa, yandi vutukaka mpi kusongaka Anania mambu yina Nzambi zolaka kusala​—Bayuda zolaka kukwenda na kimpika na maboko ya ntotila ya Babilone mpi Anania zolaka kufwa.​—Yer. 28:1-17.

¹² Disolo yai ya kupemama kemonisa pwelele nde ntangu beto kesamuna, beto fwete vanda kikesa mpi kusadila mayele ya kuswasukisa. Kana na nzo mosi muntu mebuya na kundima ngindu mosi ya Masonuku mpi mewa makasi, mpi nkutu mebangika beto na nku yonso, beto lenda lomba ndolula ti luzitu mpi kukwenda na nzo yankaka. Beto kele ve ti mfunu ya kuswana ngolo ti bantu na yina metala nsangu ya mbote ya Kimfumu. Ntangu beto kelandaka ‘kukanga ntima’ na mambu ya mbi, beto kebikaka nzila ya kukanguka sambu na kusadisa muwi na ntangu yankaka ya mbote.​—Tanga 2 Timoteo 2:23-25; Bing. 17:14.

Sambu na nki kutula ntima na Yehowa kele mfunu mingi na ntangu beto kesamuna nsangu ya mbote? Sambu na nki beto fwete sadila kikesa mpi luswasukusu ya mbote ti bukatikati?

KUWA “BOMA VE”

13. Sambu na nki Yehowa kusongaka Yeremia na kuwa “boma ve,” mpi sambu na nki beto fwete tadila dyambu yai?

¹³ Mambu ya mbi yina vandaka kusalama na Yeruzalemi na  ntwala ya lufwa na yo na mvu 607 N.T.B. vandaka kuyangisa mpenza bansambidi ya kyeleka. Yo yina, nge lenda bakisa kikuma yina Nzambi kusongaka Yeremia na kuwa “boma ve.” (Yer. 1:8; Mawa 3:57) Mpi Yehowa kusongaka yandi na kuzabisa bantu na yandi bangogo ya mutindu mosi ya kepesa kikesa. (Tanga Yeremia 46:27.) Inki mayele beto lenda baka na dyambu yai? Na ntangu yai ya nsuka ya kele ti kigonsa, beto lenda wa boma bantangu yankaka. Na bantangu ya mutindu yina, keti beto tawa Yehowa yina ketubila beto na mutindu mosi buna nde: ‘Kuwa boma ve’? Na luyantiku ya mukanda yai, beto tadilaka mutindu Nzambi kusadisaka Yeremia na nsungi ya ntangu yina ya boma mpenza. Bika beto tadila dyaka na bunkufi mambu yina kusalamaka, sambu na kumona dilongi yina beto lenda baka.

14, 15. (a) Inki kigonsa Yeremia kukutanaka ti yo? (b) Inki mutindu Yehowa kulungisaka lusilu na yandi ya kutanina Yeremia?

¹⁴ Ntangu bantu ya Babilone kukumisaka mambu mpasi na Yeruzalemi, nzala kukotaka na bwala. Ntama mingi ve bantu mingi kukondaka madya. (Yer. 37:21) Bonso nde nzala kufwanaka ve, bo losaka Yeremia na kisika yina lendaka kukuma mazyamu na yandi. Bamfumu ya Yuda kupusaka Ntotila Sedesiasi yina vandaka kukuka ve kubaka badesizio, na kundima dyambu yina. Yo yina, bo losaka Yeremia na dibulu mosi ya mudindu. Masa kuvandaka ve na dibulu yango, kaka potopoto mingi. Ntangu Yeremia yantikaka kudinda na potopoto, yandi vandaka kumona ve mpila ya kubasika. Kana yo vandaka nge, keti nge zolaka ve kuwa mwa boma?​—Yer. 38:4-6.

¹⁵ Ata Yeremia vandaka muntu bonso beto, yandi tulaka ntima na mambu yina Yehowa kutubaka nde Yandi zolaka kuyambula yandi ve ata fyoti. (Tanga Yeremia 15:20, 21.) Keti Yehowa kusakumunaka kutula ntima yina? Beto mezaba mpenza nde yandi salaka yo. Nzambi kupusaka Ebedi-Meleki na kutelamina bamfumu mpi yandi gulusaka Yeremia. Ti nswa ya ntotila, Ebedi-Meleki kubasisaka profete na dibulu yina ya masa mpi kugulusaka yandi na lufwa na potopoto yina ya mudindu.​—Yer. 38:7-13.

16. Na nki bigonsa Yehowa kugulusaka bansadi na yandi ya kwikama?

 ¹⁶ Ata ntangu Yeremia kubasikaka na dibulu, yandi vandaka kaka na kigonsa. Ntangu yandi bondilaka ntotila sambu na mambote ya Yeremia, Ebedi-Meleki kutubaka nde: “Yandi ta fwa na nzala kuna. Madia kele diaka ve na bwala.” (Yer. 38:⁠9) Madya kuvandaka dyaka ve mingi na Yeruzalemi yo yina bantu kumaka kudya bantu. Ata mpidina, Yehowa kusalaka dyaka mambu sambu na kugulusa profete na yandi. Mpi Yeremia kusongaka Ebedi-Meleki kipiku yina Yehowa kupesaka nde Yandi tatanina Ebedi-Meleki. (Yer. 39:16-18) Yeremia kuvilaka ve lusilu yai ya Nzambi: “Mono ta vanda na nge, mono ta keba nge.” (Yer. 1:8) Sambu Nzambi Nkwa-Ngolo Yonso kutaninaka babakala yai zole ya kwikama, ata bambeni to nzala zolaka ve kufwa bo. Bo gulukaka na lufwa na mbanza yina zolaka kufwa. Inki dibanza kebasika awa? Yehowa kusilaka lutaninu mpi yandi lungisaka lusilu na yandi.​—Yer. 40:1-4.

17. Sambu na nki nge fwete kwikila na lusilu ya Yehowa ya kutanina bansadi na yandi?

¹⁷ Kulungana ya mbikudulu ya Yezu na yina metala nsuka ya ngidika ya bima kekwenda mpenza na nsuka na yo. Kubika fyoti, “bidimbu ta monika na ntangu, na ngonda ti na bambwetete. Awa na nsi-ntoto, bantu yonso na bansi yonso ta mona mpasi na ntima. Bo ta mona boma . . . Bantu ta fwa ngambu sambu na boma ntangu bo ta yindula mambu yina ke kwisa kubwa awa  na nsi-ntoto.” (Luka 21:25, 26) Beto fwete vingila sambu na kumona mutindu bidimbu yai tasalama mpi boma yina yo tapesa bantu mingi. Kansi, ata mambu tasalama nki mutindu, nge fwete tula ve ata fyoti ntembe na makuki mpi na mpusa yina Yehowa kele na yo ya kugulusa bantu na yandi. Kansi, mambu yina tabwila bantu yina Nzambi kendimaka ve tavanda ya kuswaswana. (Tanga Yeremia 8:20; 14:9.) Ata yo kemonana nde bansadi na yandi kele bonso bantu ya mekonda kivuvu na kati ya dibulu mosi ya potopoto mpi ya mudidi, yandi lenda gulusa bo! Mambu yai Nzambi kusongaka Ebedi-Meleki talungana na bantu na yandi: “Mono ta keba nge, ebuna nge ta fwa ve sambu nge tulaka mono ntima. ‘Mono Mfumu Nzambi muntu me tuba.’”​—Yer. 39:18.

MAMBU YA BO MESONIKAKA SAMBU NA NGE

18. (a) Inki bangogo kusobaka luzingu ya Yeremia? (b) Ntuma ya Nzambi ya kele na Yeremia 1:7 ketendula inki sambu na nge?

¹⁸ “Kwenda na bantu yina ya mono ke tinda nge; tuba na bo mambu yonso ya mono ke songa nge.” (Yer. 1:7) Luzingu ya Yeremia kusobaka kimakulu ntangu yandi waka ntuma yai ya Nzambi. Kubanda ntangu yina, susi na yandi ya ntetentete kuvandaka ya kuzabisa ‘mambu ya Nzambi.’ Nsa yai kevutuka mbala na mbala na mukanda ya Yeremia. Na kapu ya nsuka, Yeremia ketubila mutindu bo botulaka Yeruzalemi mpi bo nataka Sedesiasi ntotila na yo ya nsuka na kimpika. Ee, Yeremia kulandaka na kulonga mpi kulongisila bantu ya Yuda na kulemfukila Yehowa tii kuna mambu kumonanaka pwelele nde kisalu na yandi memana.

19, 20. (a) Sambu na nki kisalu ya Yeremia kele mbandu sambu na nge? (b) Inki kuwakana kele na kati ya kisalu ya kusamuna ti kuyangalala mpi kuzwa kyese? (c) Inki mutindu kutadila mukanda ya Yeremia mpi ya Mawa mesimba ntima na nge?

¹⁹ Kele ti mambu mingi ya mefwanana na kati ya kisalu ya Yeremia ti kisalu ya kusamuna ya Bambangi ya Yehowa bubu yai. Bonso yandi, nge kesadila Nzambi ya kyeleka na nsungi ya ntangu mosi ya mfundusu. Mikumba yankaka kelombaka ntangu mpi bikesa na nge; kansi kusamuna nsangu ya mbote kele kisalu  ya meluta mfunu yina nge lenda sala na ngidika yai ya bima. Na nzila na yo, nge kekumisaka zina ya nene ya Nzambi mpi kendimaka nswa mpi kiyeka yina yandi mosi mpamba kele na yo ya kuvanda Mfumu ya Luyalanganu. (Tanga Mawa 5:19.) Nge mpi kemonisaka zola ya nene sambu na nkweno na kusadisaka bankaka na kuzaba Nzambi ya kyeleka mpi mambu yina yandi kelombaka sambu na kubaka luzingu.​—Yer. 25:3-6.

²⁰ Sambu na kisalu yina Yehowa kupesaka yandi na kusala, Yeremia kutubaka nde: “Mono waka mambu yonso ya nge vandaka kutuba na mono, yo kotaka mono na ntima; mambu yango pesaka mono mpi kiese mingi na ntima sambu mono kele muntu na nge Nzambi.” (Yer. 15:16) Bantu yonso yina ntima na bo kepusa bo na kutuba sambu na mambote ya Nzambi ya kyeleka lenda yangalala mpi kuvanda na kyese ya mutindu yai. Yo yina, nge kele ti kikuma ya mbote ya kulanda kuzabisa nsangu ya Yehowa, bonso Yeremia kusalaka.

Inki mutindu mbandu ya Yeremia mpi ya Ebedi-Meleki lenda sadisa nge na kuvanda kikesa? Inki kikalulu ya Yeremia nge kezola kulanda na ntangu nge kesamuna?

[Bangyufula ya disolo ya kulonguka]

 [Lupangu/​Kifwanisu ya kele na lutiti 184]

 MUNTU YINA VANDAKA NTETE VE KUTULA DIKEBI NA NSANGU LENDA KUMA KUSEPELA TI YO

Nkento mosi na Nouvelle​-Zélande kutubaka nde yandi mewaka ntete ve Bambangi, kansi ntangu yai yandi kumaka kusepela na bo. Na mposo yina, yandi kwendaka na nzikulu ya Mbangi mosi ya nkento, sambu bakala na yandi vandaka kusala ti bakala ya mpangi-nkento yina kufwaka. Nkento yango kumonaka nde bantu mingi yina kuvandaka pana vandaka kupesa kikesa na bakala yina kufwilaka nkento. Dyaka, yandi tubaka nde yandi bakisaka mpenza ntendula ya pwelele ya Masonuku na yina metala kivuvu ya lufutumuku.

Nkento yango kutendulaka nde yandi vandaka kupesa formasio na ba infirmière yina kekebaka bantu yina kebelaka maladi yina kemanaka ve. Sambu na mambu yina yandi waka na diskure ya kuzika mvumbi, yandi syamisaka bana ya nzo-nkanda na yandi na kukwenda na nzikulu ya Bambangi ya Yehowa. Sambu na nki? Yandi songaka Bambangi yina kusolulaka ti yandi nde yandi zabisaka bana ya nzo-nkanda na yandi nde Bambangi ketendulaka nkadilu ya kyeleka ya bafwa mpi kepesaka kivuvu ya kitoko sambu na makwisa. Yandi vandaka kuyindula nde ba infirmière lendaka kusadila bangindu yai sambu na kupesa bambefo na bo kikesa.

Yo kele pwelele nde, kana bantu vandaka ntete ve kutula dikebi na nsangu, yo ketendula ve nde Yehowa lenda pesa bo ve ntima ya ‘kuzaba yandi.’ (Yer. 24:⁠7) Bantu yina vandaka ntete ve kutula dikebi na nsangu na teritware na beno lenda kuma kusepela na yo.