Kitini 2

Inki Mutindu Nge Lenda Zaba Kyeleka Yina Metala Nzambi?

1, 2. Inki mbandu kesonga mfunu ya kuvanda ti kitesilu sambu na kumanisa kukonda kuwakana ya mabundu?

 INKI mutindu beto lenda zaba Nzambi? Keti yo kelomba kutadila malongi ya mabundu yonso? Beto lenda kuka ve kusala yo. Ata nkutu beto lendaka kukuka na kusala yo, inki mutindu beto tazaba malongi yina kele ya mbote?

² Ya kyeleka, sambu bantu kevandaka na bangindu ya kuswaswana na yina metala Nzambi, beto kele na mfunu ya mwaye mosi yina tasadisa beto na kuzaba ngindu yina kele kyeleka, disongidila, kitesilu yina bantu yonso lenda ndima. Mu mbandu: Yindula nde bantu ketulana ntembe na zandu sambu na nda ya kitini mosi ya lele. Muteki ketuba nde yo kele bametre tatu, kansi muntu yina kesumba ketuba nde yo kelunga ve bametre tatu. Inki mutindu bo lenda zenga dikambu yai? Bo fwete baka metre sambu na kutesa nda ya lele yina.

3. Sambu na nki bo sonikaka Biblia?

³ Keti kele ti metre, to kitesilu mosi, sambu na kutesa makambu ya mabundu? Yo kele, kitesilu yango kele Biblia. Nzambi kusonikisaka Biblia na mpila nde bantu ya bisika yonso kulonguka kyeleka ya Nzambi. Bo menyemaka bankama ya mafunda ya bakopi ya Biblia. Bo mebalulaka yo, ya mumvimba to kitini, na bandinga kuluta 2 100. Yonso yai sambu konso muntu kukuka kutanga kyeleka ya Nzambi na ndinga na yandi.

4. Inki mambu kele na kati ya Biblia?

⁴ Biblia kele dikabu mosi ya kitoko ya mekatuka na Nzambi. Yo ketendulaka bima yina beto lendaka kuzaba ve kana yo vandaka  ve. Yo ketubilaka beto mambu ya metala bigangwa ya kimpeve. Yo kesongaka beto mabanza ya Nzambi, kimuntu na yandi, mpi lukanu na yandi. Yo kesongaka beto muntindu yandi vandaka kuwakana ti bantu bamvula mingi meluta. Yo ketubaka mambu yina tabwa na bilumbu kekwisa. Mpi yo kemonisaka mutindu beto lenda zwa nzila yina kenataka na luzingu ya mvula na mvula.

Bikuma ya Kukwikila na Biblia

5. Inki mbandu kesonga nde Biblia kewakanaka ti siansi?

⁵ Bikuma kele mingi ya kepusa beto na kukwikila nde Biblia kele kibeni Ndinga ya Nzambi. Kikuma mosi kele nde mambu ya Biblia ketubaka kewakanaka ti yina ya siansi. Na ntangu ya ntama, bantu na inza ya mvimba vandaka kuyindula nde ntoto kuvandaka na zulu ya kima mosi yina vandaka kusimba yo. Mu mbandu, na Westi ya Afrika, bantu vandaka kukwikila nde ntoto kele na zulu ya nyoka mosi yina mesalaka dizita, ti mazita 3 500 na zulu ya ntoto mpi mazita yankaka 3 500 na nsi ya ntoto. Kansi, na kuwakana ti mambu ya siansi ketubaka, nsoniki mosi ya Biblia kusonikaka bamvula 3 500 meluta nde Nzambi “tulaka ntoto na mpamba, kima ya kusimba yo kele ve.”​—⁠Yobi 26:⁠7.

6. Inki nzikisa ya kuluta nene yina kesonga nde Biblia kukatukaka na Nzambi?

⁶ Nzikisa ya kuluta nene yina kemonisa nde Biblia mekatukaka mpenza na Nzambi kele mutindu yo kezabisaka na sikisiki yonso mambu yina takwisa. Nzambi kele ve bonso baprofete ya bantu, sambu Yandi kezabaka mbotembote mambu yina takwisa na ntwala; mambu yonso ya yandi ketubaka kelunganaka.

7. Keti nge lenda tanga ndambu ya bambikudulu ya Biblia yina kulunganaka na ntangu ya ntama?

⁷ Bambikudulu ya Biblia mingi kibeni kulunganaka na ntangu ya ntama. Mu mbandu, bamvula 700 na ntwala, Biblia kutubaka na sikisiki yonso nde Yezu tabutuka na bwala Betelemi, mpi yo salamaka mutindu yina. (Mishe 5:2; Matayo 2:​3-9) Na kati ya bambikudulu yankaka mingi yina ketubila Yezu, Biblia kuzabisaka mpi nde yandi tabutuka na divumu ya mwense mosi mpi nde bo tateka yandi na bibende 30 ya mbongo. Bambikudulu yai mpi kulunganaka. Ya kyeleka, ata muntu mosi ve lendaka kuzabisa mambu yai na ntwala!​—⁠Yezaya 7:14; Zakaria 11:​12, 13; Matayo 1:​22, 23; 27:​3-5.

8. Keti nge lenda tanga ndambu ya bambikudulu ya Biblia yina ke na kulungana bubu yai, mpi yo kemonisa inki?

⁸ Bambikudulu ya Biblia mingi kele na ku lungana na bilumbu na beto. Tala ndambu ya bambikudulu yango:

 ● “Bantu ya nsi ya nkaka ta kwisa kunwanisa bantu ya nsi ya nkaka, bantu ya kimfumu ya nkaka ta kwisa kunwanisa bantu ya kimfumu ya nkaka. Ntoto ta nikana ngolo; nzala mingi mpenza ti maladi ya mbi ta vanda na bisika ya mutindu na mutindu.”​—⁠Luka 21:​10, 11.

 ● “Mambu ya mbi ta kwisa mingi.”​—⁠Matayo 24:⁠12.

 ● “Na bilumbu ya nsuka . . . bantu ta zolaka bantu ya nkaka ve, bo ta zolaka kaka mbongo, . . . bo ta tulaka ntu-ngolo na batata ti bamama na bo, . . . bo ta waka makasi nswalu, bo ta zolaka kusala bantu ya nkaka mpasi, bo ta zolaka ve mambu ya mbote; . . . ntima na bo ta vanda me fuluka na lulendo mingi; bo ta zolaka kiese ya nsi-ntoto, kansi Nzambi ve.”​—⁠2 Timoteo 3:​1-5.

 Keti nge kendima ve nde mambu yai ke na kusalama bubu yai? Sambu bambikudulu ya Biblia kele ya kyeleka mpi ya sikisiki, yo kemonisa nde Biblia kele ve bonso mikanda yankaka yonso. Yo kele Ndinga ya kupemama ya Nzambi!​—⁠2 Timoteo 3:⁠16.

Keti Bo Mesobaka Biblia?

9, 10. Inki kesonga nde Nzambi kupesaka ve bantu nzila ya kusoba Biblia?

⁹ Yindula nde nge kele na kompani na nge mpi nge metudilaka bantu na nge ya kisalu listi ya bansiku na tablo ya bansangu. Kana bambeni kusoba mambu ya nge sonikaka, nge tasala inki? Keti nge tasongisa ve mambu ya bo sobaka? Mutindu mosi mpi, Nzambi kepesaka ve bantu nzila ya kusoba kyeleka ya Ndinga na yandi, Biblia.

¹⁰ Bantu yina kumekaka na kusoba malongi ya Ndinga ya Nzambi kunungaka ve. Kana beto fwanisa Biblia yina beto kele na yo bubu yai ti bakopi ya ntama ya Biblia, yo kele kiteso mosi. Yo kemonisa nde bantu mesobaka ve Biblia ata bamvula melutaka mingi.

[Bangiufula ya disolo ya kulonguka]

[Lupangu ya kele na lutiti 7]

Bansiku ya Munoko​—Keti Beto Lenda Tudila Yo Ntima?

Dibundu ya bambuta na Afrika kele ve ti mikanda ya santu ya ntama. Bansiku ya bambuta, mutindu ya kusambila, ti bangindu yina metala Nzambi bo kelongaka yo bana na bo yonso ya kebutukaka kaka na munoko. Mukanda mosi (West African Traditional Religion) ketuba nde: “Bansangu ya bo kepesaka na munoko lenda konda ve kifu. Mbala mingi, bantu keyikaka, kekatulaka, kesobaka mpi kebalulaka kyeleka, bo ketulaka pidipidi ti mungwa na bansangu yina bo kezabisaka na munoko; yo yina, yo kevandaka mbala mingi mpasi na kuswasisa kyeleka ti luvunu.”

[Ngiufula]

Lupangu: Inki mukanda mosi ketuba na yina metala kutula ntima na bansiku ya munoko?

[Bangogo ya kemonisa kisina ya foto ya kele na lutiti 6]

Mama ti mwana ya ke na nzala ya ngolo: © Giacomo Pirozzi/Panos Pictures