1. Sambu na nki mfumu mosi ya Etiopia kulombaka nde bo botika yandi?

“TALA masa. Nki mambu ta kanga mono nzila na kubaka mbotika?” Mfumu mosi ya Etiopia muntu kuyulaka ngyufula yai na mvu-nkama ya ntete. Mukristu mosi na zina ya Filipe kundimisaka yandi nde Yezu kuvandaka Mesia ya lusilu. Sambu mambu yina yandi longukaka na Masonuku  kusimbaka ntima na yandi, muntu yai ya Etiopia kubakaka lukanu ya kusadila mambu yango. Yandi monisaka nde yandi zolaka kubaka mbotika!—Bisalu 8:26-36.

2. Sambu na nki nge fwete yindula mbote-mbote na yina metala mbotika?

² Kana nge longukaka na dikebi yonso bakapu ya mukanda yai yina kele na ntwala ya kapu yai ti Mbangi ya Yehowa mosi, nge lenda kudiyula nde, ‘Nki mambu kekangisa mono nzila na kubaka mbotika?’ Nge melonguka dezia mambu yina metala lusilu ya Biblia ya luzingu ya mvula na mvula na Paladisu. (Luka 23:43; Kusonga 21:3, 4) Nge melonguka mpi nkadilu ya kyeleka ya bafwa mpi kivuvu ya lufutumuku. (Longi 9:5; Yoane 5:28, 29) Ziku nge kevukanaka dezia ti Bambangi ya Yehowa na balukutakanu na bo ya dibundu mpi nge memonaka mutindu bo kesadilaka dibundu ya kyeleka. (Yoane 13:35) Kuluta dyaka, yo fwete vanda nde nge meyantikaka kuyedisa bangwisana ya ngolo ti Yehowa Nzambi.

3. (a) Inki ntuma Yezu kupesaka balongoki na yandi? (b) Mbotika ya masa kesalamaka nki mutindu?

³ Inki mutindu nge lenda monisa nde nge kezola kusadila Nzambi? Yezu kusongaka balongoki na yandi nde: “Beno kwenda kukumisa bantu yonso balonguki na mono: Beno botika bo.” (Matayo 28:19) Yezu yandi mosi kupesaka mbandu na mutindu yandi bakaka mbotika na masa. Bo mwangilaka yandi ve mwa matonsi ya masa, mpi bo losilaka yandi ve kaka ndambu ya masa na ntu. (Matayo 3:16) Ngogo “mbotika” mekatuka na ngogo ya Kigreki yina ketendula “kudindisa.” Yo yina, mbotika ya Bukristu ketendula kudindisa ya mvimba na masa.

4. Mbotika ya masa kemonisaka inki?

⁴ Bantu yonso yina kezola kuvanda ti bangwisana ti Yehowa Nzambi fwete baka mbotika ya masa. Mbotika kemonisaka na meso ya bantu yonso mpusa na nge ya kusadila Nzambi. Yo kemonisaka nde nge kezolaka mingi kusala luzolo ya Yehowa. (Nkunga 40:8, 9) Kansi, kele ti bitambi yankaka ya nge fwete sala sambu na kulungisa mambu ya bo kelombaka sambu na kubaka mbotika.

5. (a) Inki kele kitambi ya ntete sambu na kulungisa mambu ya bo kelombaka sambu na kubaka mbotika? (b) Sambu na nki balukutakanu ya Bukristu kele mfunu?

⁵ Nge meyantikaka dezia na kusala kitambi ya ntete. Inki mutindu? Na mutindu nge kelonguka na kuzaba Yehowa Nzambi mpi Yezu Kristu, ziku na nsadisa ya kulonguka ya Biblia ya kuyidika mbote. (Tanga Yoane 17:3) Kansi, mambu ya kulonguka kele dyaka mingi. Bakristu kezolaka kuvanda ya “kufuluka na nzayilu ya kyeleka ya luzolo” ya Nzambi. (Kolosai 1:9, NW) Kukwenda na balukutakanu ya dibundu ya Bambangi ya Yehowa tasadisa nge mingi na dyambu yai. Yo kele mfunu na kukwenda na balukutakanu ya mutindu yai. (Baebreo 10:24, 25) Kukwenda mbala na mbala na balukutakanu tasadisa nge na kuyedisa nzayilu na nge ya Nzambi.

6. Inki kiteso ya nzayilu ya Biblia nge fwete vanda ti yo sambu nge fwana na kubaka mbotika?

⁶ Ya kyeleka, yo kelomba ve nde nge zaba mambu yonso ya kele na Biblia sambu nge fwana na kubaka mbotika. Mfumu ya Etiopia kuvandaka na ndambu ya nzayilu, kansi yandi vandaka ti mfunu ya lusadisu sambu na kubakisa bitini yankaka ya Masonuku. (Bisalu 8:30, 31) Mutindu mosi, nge mpi kele dyaka ti mambu mingi ya kulonguka. Na kutuba ya mbote, nge talandaka kaka na kulonguka mambu ya metala Nzambi. (Longi 3:11) Kansi, na ntwala ya kubaka mbotika, nge fwete zaba mpi kundima malongi ya luyantiku ya Biblia. (Baebreo 5:12) Na kati ya malongi yango beto lenda tanga kyeleka na yina metala nkadilu ya bafwa, mfunu ya zina ya Nzambi, mpi Kimfumu na yandi.

7. Kulonguka ya Biblia fwete pusa nge na kusala inki?

⁷ Kansi, nzayilu mpamba mefwana ve, sambu “kana muntu ke na lukwikilu ve, yandi lenda pesa Nzambi kiese ve.” (Baebreo 11:6) Biblia ketela beto nde ntangu bantu yankaka na mbanza Korinto ya ntama kuwaka nsangu ya Bukristu, bo “tulaka ntima, ebuna bo bakaka mbotika.” (Bisalu 18:8) Na mutindu mosi, kulonguka ya Biblia fwete sadisa nge na kuvanda ti lukwikilu ya ngolo nde yo kele Ndinga ya kupemama  ya Nzambi. Kulonguka ya Biblia fwete sadisa nge na kuvanda na lukwikilu na balusilu ya Nzambi mpi na ngolo yina kimenga ya Yezu kele na yo ya kugulusa nge.—Yozue 23:14; Bisalu 4:12; 2 Timoteo 3:16, 17.

8. Inki tapusa nge na kuzabisa bantu yankaka mambu ya nge kelonguka?

⁸ Mutindu lukwikilu keyela na ntima na nge, nge takuka ve kubumba mambu ya nge kelonguka sambu na nge mosi. (Yeremia 20:9) Nge takuma ti mpusa ya ngolo ya kuzabisa bantu yankaka mambu yina metala Nzambi mpi balukanu na yandi.—Tanga 2 Korinto 4:13.

9, 10. (a) Nge lenda yantika kuzabisa kyeleka ya Biblia na banani? (b) Inki nge fwete sala kana nge kezola kuvukana na kisalu ya kusamuna ya kuyidika mbote ya Bambangi ya Yehowa?

⁹ Nge lenda yantika kuzabisa kyeleka ya Biblia na mayele yonso na bampangi na nge, banduku na nge, bamfinangani na nge, mpi banduku na nge ya kisalu. Na nima, nge takuma ti mpusa ya kuvukana na kisalu ya kusamuna ya kuyidika mbote ya Bambangi ya Yehowa. Kana nge kezola kusala yo, nge lenda zabisa Mbangi yina kelongaka nge Biblia. Kana yo monana nde nge mefwana na kusamuna na meso ya bantu, bo tabaka bangidika sambu nge ti longi na nge kukutana ti bankuluntu zole ya dibundu.

¹⁰ Yo tasadisa nge na kuzaba mbote bankuluntu yankaka, yina kegungulaka kibuka ya Nzambi. (Bisalu 20:28; 1 Piere 5:2, 3) Kana bankuluntu yai kumona nde nge kebakisa mpi kendima malongi ya luyantiku ya Biblia, nge kezinga na kuwakana ti minsiku ya Nzambi, mpi nge kezola mpenza kukuma Mbangi ya Yehowa, bo tazabisa nge nde nge mefwana na kusala kisalu ya kusamuna na meso ya bantu bonso nsamuni ya nsangu ya mbote yina mebakaka ntete ve mbotika.

11. Inki bansoba bantu yankaka fwete sala na ntwala ya kuyantika kusala kisalu ya kusamuna na meso ya bantu yonso?

¹¹ Kansi, yo lenda lomba nde nge soba mambu yankaka na luzingu mpi na bikalulu na nge sambu na kufwana na kusala kisalu ya kusamuna na meso ya bantu yonso. Yo lenda  tadila kuyambula mambu yankaka ya mbi yina nge vandaka kusala na kinsweki. Yo yina, na ntwala ya kulomba nde nge kuma nsamuni yina mebakaka ntete ve mbotika, nge fwete yambula kusala masumu ya nene, bonso pite, kulauka malafu, mpi kusadila bima yina kelausaka.—Tanga 1 Korinto 6:9, 10; Galatia 5:19-21.

12. Sambu na nki yo kele mfunu na kubalula ntima?

¹² Nge fwete sala bitambi yankaka na ntwala ya kubaka mbotika. Ntumwa Piere kutubaka nde: “Beno balula ntima, beno vutuka na Mfumu Nzambi sambu yandi kukatula masumu na beno.” (Bisalu 3:19) Kubalula ntima kele kuwa mawa sambu na dyambu mosi ya mbi ya nge salaka. Yo mefwana mpenza nde muntu kubalula ntima kana yandi vandaka ti luzingu ya mansoni, kansi yo kele mpi mfunu ata muntu kuvandaka na luzingu ya mwa mbote. Sambu na inki? Sambu bantu yonso kele bansumuki mpi bo kele na mfunu ya ndolula ya Nzambi. (Roma 3:23; 5:12) Na ntwala ya kulonguka Biblia, nge vandaka kuzaba ve luzolo ya Nzambi. Kana yo kele mutindu yina, inki mutindu nge zolaka kuzinga na kuwakana ti luzolo na yandi? Yo yina, yo kele mfunu na kubalula ntima.

13. Kusoba bikalulu kele inki?

¹³ Na nima ya kubalula ntima, muntu fwete soba bikalulu, to ‘kuvutuka na Nzambi.’ Nge fwete suka kaka ve na kuwa mawa. Nge fwete yambula luzingu na nge ya ntama mpi kubaka mpenza lukanu nde banda ntangu yai nge tasalaka kaka mambu ya mbote. Kubalula ntima mpi kusoba bikalulu kele bitambi yina nge fwete sala na ntwala ya kubaka mbotika.

14. Inki kitambi ya mfunu nge fwete sala na ntwala ya kubaka mbotika?

¹⁴ Kele ti kitambi yankaka ya mfunu ya nge fwete sala na ntwala ya kubaka mbotika. Nge fwete kudipesa na Yehowa Nzambi.

15, 16. Kudipesa na Nzambi ketendula inki, mpi nki kepusaka muntu na kusala yo?

 ¹⁵ Ntangu nge kekudipesa na Yehowa Nzambi na kisambu ya masonga, nge kesila nde nge tasambilaka kaka yandi kimakulu. (Kulonga 6:15) Kansi, sambu na nki muntu lenda zola kusala mutindu yina? Beto baka mbandu, yindula nde muntu mosi meyantika kusala kinduku ti nkento sambu na kukwela yandi. Mutindu yandi kezaba mambu mingi ya metala yandi mpi kemona nde yandi kele ti bikalulu ya mbote, mambu yina tabenda yandi mingi na nkento yango. Na nima, yandi tayula yandi mpenza makwela. Ya kyeleka, kukwela tatendula kubaka mikumba yankaka. Kansi zola tapusa yandi na kusala kitambi yina ya mfunu.

¹⁶ Kana nge zaba mpi nge zola Yehowa, yo tapusa nge na kusadila yandi ti ntima mosi to kukonda kutula bandilu na lusambu ya nge kepesa yandi. Konso muntu yina kezola kulanda Mwana ya Nzambi, Yezu Kristu, fwete “yindula diaka ve luzingu na yandi mosi.” (Marko 8:34) Beto keyindulaka dyaka ve luzingu na beto mosi na ntangu beto kesalaka yonso sambu bampusa mpi balukanu na beto kukangisa beto ve nzila ya kulemfukila Nzambi na mambu yonso. Yo yina, na ntwala ya kubaka mbotika, kusala luzolo ya Yehowa Nzambi fwete vanda lukanu ya ntete ya luzingu na nge.—Tanga 1 Piere 4:2.

17. Sambu na nki bantu yankaka lenda buya kudipesa na Nzambi?

¹⁷ Bantu yankaka kebuyaka kudipesa na Yehowa sambu bo kewaka boma na kusala kitambi ya mfunu ya mutindu yai. Bo kewaka boma nde Nzambi talomba bo bakonti sambu bo kele Bakristu ya mekudipesaka. Sambu bo kewaka boma nde bo lenda nunga ve mpi bo lenda pesa Yehowa mawa, bo keyindulaka nde yo kele ve mbote na kudipesa na yandi.

18. Inki lenda pusa nge na kudipesa na Yehowa?

¹⁸ Mutindu nge kelonguka na kuzola Yehowa, yo tapusa nge na kudipesa na yandi mpi na kusala yonso sambu na kuzinga na kuwakana ti kudipesa yango. (Longi 5:4) Na nima ya kudipesa, ntembe kele ve nde nge tazola “kutambula  na mutindu ya melunga na ntwala ya Yehowa sambu na kupesa yandi kyese mpenza.” (Kolosai 1:10, NW) Sambu nge kezolaka Nzambi, nge tayindula ve nde kusala luzolo na yandi kele mpasi mingi. Ntembe kele ve nde nge tandima mambu yai ya ntumwa Yoane kusonikaka: “Kana beto ke zolaka Nzambi, yo ke songa nde beto ke landaka bansiku na yandi. Ebuna bansiku na yandi kele mpasi ve beto na kulanda yo.”—1 Yoane 5:3.

19. Sambu na nki nge fwete wa ve boma ya kudipesa na Nzambi?

¹⁹ Yo kelomba ve nde nge vanda muntu ya kukuka sambu na kudipesa na Nzambi. Yehowa mezaba bandilu na nge mpi yandi kelomba ve nde nge sala mambu yina nge takuka ve na kusala. (Nkunga 103:14) Yandi kezola nde nge nunga mpi yandi tapesa nge kikesa mpi tasadisa nge. (Tanga Yezaya 41:10) Nge  lenda ndima nde kana nge tula ntima na nge yonso na Yehowa, yandi ‘tasungika banzila na nge.’—Bingana 3:5, 6.

20. Sambu na nki kudipesa na Yehowa kebikalaka ve dyambu ya kinsweki?

²⁰ Kutadila mambu ya beto mekatuka kutubila lenda sadisa nge na kudipesa na Yehowa na kisambu. Kansi, konso muntu yina kezolaka mpenza Nzambi fwete ‘tuba mpi na meso ya bantu sambu na luguluku.’ (Roma 10:10, NW) Inki mutindu nge lenda sala yo?

21, 22. Inki mutindu nge lenda ‘tuba lukwikilu na nge na meso ya bantu’?

 ²¹ Zabisa mutambusi ya kimvuka ya bankuluntu ya dibundu na beno nde nge kezola kubaka mbotika. Yandi tabaka bangidika sambu bankuluntu kuvutukila ti nge bangyufula yina ketubilaka malongi ya luyantiku ya Biblia. Kana bankuluntu yai kundima nde nge mefwana, bo tasonga nge nde nge lenda baka mbotika na mbala ya kekwisa. * Mbala mingi na mabaku ya mutindu yai bo kesalaka diskure mosi ya kevutukilaka ntendula ya mbotika. Na nsuka mutubi talomba bantu yonso ya kezola kubaka mbotika na kupesa mvutu na bangyufula zole ya pete bonso mwaye ya “kutuba na meso ya bantu” lukwikilu na bo.

²² Na nzila ya mbotika nge kemonisa na meso ya bantu yonso nde nge mekudipesaka na Nzambi mpi nde nge kele ntangu yai Mbangi ya Yehowa. Bo kedindisaka ya mvimba na masa bantu yina kezola kubaka mbotika sambu na kusonga na meso ya bantu nde bo mekudipesaka na Yehowa.

23. Kubaka mbotika “na zina ya Tata ti ya Mwana ti ya mpeve-santu” ketendula inki?

²³ Yezu tubaka nde balongoki na yandi zolaka kubaka mbotika “na zina ya Tata ti ya Mwana ti ya mpeve-santu.” (Matayo 28:19) Yo ketendula nde muntu yina kezola kubaka mbotika kendima kiyeka ya Yehowa Nzambi mpi ya Yezu Kristu. (Nkunga 83:18, NW; Matayo 28:18) Yandi kendima mpi kisalu ya mpeve santu, to ngolo ya Nzambi.—Galatia 5:22, 23; 2 Piere 1:21.

24, 25. (a) Mbotika kemonisa inki? (b) Beto fwete pesa mvutu na nki ngyufula?

²⁴ Kansi, mbotika kele ve kuyobila ya mpamba na masa. Yo kele kidimbu ya kima mosi ya mfunu mingi. Kudinda na kati ya masa kemonisa nde nge mefwa na luzingu na nge  ya ntama. Kubasika na masa kemonisa nde nge kezinga ntangu yai sambu na kusala luzolo ya Nzambi. Kuvila mpi ve nde nge kudipesaka na Yehowa Nzambi yandi mosi, kansi ve na kisalu mosi, na kikuma mosi, na bantu yankaka, to na kimvuka mosi. Kudipesa mpi mbotika na nge kele luyantiku ya kinduku ya ngolo ti Nzambi, bangwisana ya penepene ti yandi.—Nkunga 25:14.

²⁵ Mbotika kepesa ve muntu tike sambu na kuguluka, sambu ntumwa Polo kusonikaka nde: “Kana beno zola kuguluka, beno fweti landa kaka na kusala kisalu ya Nzambi na boma ti na matekita.” (Filipi 2:12) Mbotika kele kaka luyantiku. Nge fwete kudiyula nde, Inki mutindu mu lenda bikala na zola ya Nzambi? Kapu na beto ya nsuka tapesa mvutu na ngyufula yai.