1, 2. (a) Inki munsiku ke twadisaka balongoki ya Yezu tii bubu yai? (b) Inki bambeni na beto sosaka kusala, mpi mambu sukaka nki mutindu?

 YEZU telamaka na ntwala ya Pilate, zuzi ya kuluta nene ya dikanda ya Yuda, mpi yandi monisaka munsiku yina ke twadisaka balongoki na yandi ya kieleka tii bubu yai. Yandi tubaka nde: “Kimfumu na mono kele ve ya nsi-ntoto yai.” Yandi yikaka mpi nde: “Kana kimfumu na mono vandaka ya nsi-ntoto yai, bansadi na mono zolaka kunwana sambu bo pesa mono ve na maboko ya Bayuda. Kansi, kimfumu na mono me katuka awa ve.” (Yoa. 18:36) Pilate pesaka Bayuda nswa ya kufwa Yezu; kansi kununga yina vandaka ya ntangu fioti. Yezu futumukaka. Bamfumu ya Kintinu ya ngolo ya Roma zolaka kufwa balongoki ya Kristu, kansi bo kukaka ve. Bakristu mwangaka nsangu ya Kimfumu na nsi-ntoto ya mvimba, na ntangu yina.—Bakol. 1:23.

² Ntangu Nzambi tulaka Kimfumu na yandi na 1914, bimvuka ya nkaka ya kuluta ngolo, ya basoda, sosaka kumanisa bansadi ya Nzambi. Kansi ata kimvuka mosi ve nungaka beto. Baluyalu mingi ti bimvuka ya politiki sosaka kupusa beto na kingolo-ngolo na kukota na bamvita na bo. Kansi, bo kukaka ve kufwa bumosi na beto. Bubu yai, bantu yina Kimfumu ta yala ke zingaka na nsi-ntoto ya mvimba. Ata mpidina, beto ke vandaka na bumosi sambu beto kele bampangi ya kieleka, mpi beto ke kotaka ve na mambu ya politiki ata fioti. Bumosi na beto ke monisa pwelele nde Kimfumu ya Nzambi ke yala mpi nde Ntotila Yezu Kristu ke landa na kutwadisa, kutomisa, mpi kutanina bansadi na yandi. Beto tadila ntangu yai mutindu yandi me salaka yo, mpi mutindu yandi ke kumisa lukwikilu na beto ngolo ntangu yandi ke sadisaka beto na kununga na batribinale, sambu beto “kele ve bantu ya nsi-ntoto.”—Yoa. 17:14.

3, 4. (a) Inki mambu salamaka ntangu Kimfumu butukaka? (b) Keti bansadi ya Nzambi bakisaka mbote nde bo fwete kota ve na mambu ya nsi-ntoto? Tendula.

³ Na nima ya kubutuka ya Kimfumu, bitumba salamaka na zulu mpi bo losaka Satana na ntoto. (Tanga Kusonga 12:7-10, 12.) Bitumba ya nkaka salamaka awa na ntoto, mpi yo mekaka kwikama ya bansadi ya Nzambi. Bo vandaka ti lukanu ya kulanda mbandu ya Yezu mpi ya kukota ve na mambu ya nsi-ntoto. Kansi, na luyantiku, bo vandaka kubakisa ve kibeni mambu yina bo fwete sala sambu na kukota ve na mambu ya nsi-ntoto.

 ⁴ Mu mbandu, Kitini 6 ya mukanda L’Aurore du Millénium, a yina basikaka na 1904, siamisaka Bakristu na kukota ve na mvita. Kansi yo yikaka mpi nde, kana bo me lomba Mukristu na kusala kisalu ya kisoda, yandi fwete sala yonso sambu bo pesa yandi ve kisalu yina ta lomba nde yandi nwana mvita. Kana kisalu ya mutindu yina kele ve, mpi bo me tinda yandi kaka na mvita, yandi fwete sala yonso sambu na kufwa ve muntu. Mpangi Herbert Senior, yina zingaka na Grande-Bretagne mpi bakaka mbotika na 1905, tubaka sambu na diambu yai nde: “Bampangi vandaka ve kubakisa mbote diambu yai, mpi bo zabaka ve pwelele kana Mukristu fwete sala kisalu ya kisoda to ve, ata yandi ta nwana ve mvita.”

5. Inki mutindu Nzozulu ya Nkengi ya Septembri 1, 1915 yantikaka kutomisa nzayilu na beto?

⁵ Kansi, Nzozulu ya Nkengi ya Septembri 1, 1915, yantikaka kutomisa nzayilu na beto na diambu yai. Na kutadila Bandongisila yina kele na mukanda Kulonguka Masonuku (Études des Écritures), Nzozulu ya Nkengi tubaka nde: “Beto ke kudiyula kana kusala kisalu ya kisoda kukonda kunwana mvita ke fwa minsiku na beto ya Bukristu.” Kansi, nki lenda salama kana bo me bula Mukristu mosi masasi sambu yandi me buya kulwata bilele mpi kusala kisalu ya kisoda? Disolo yina yikaka nde: “Yo kele mbote nde muntu kufwa sambu yandi kele ya kwikama na Mfumu ya Ngemba mpi ke buya kufwa bansiku na yandi, na kisika ya kufwa sambu yandi ke monisa nde yandi ke sadila bamfumu ya nsi-ntoto yai, ke pesa bo maboko, mpi ke sala mambu yina ke wakana ve ti malongi ya Ntotila na beto ya zulu; mpidina ve? Na mambu yai zole, beto fwete ndima kufwa sambu beto kele ya kwikama na Ntotila na beto ya Zulu.” Ata disolo yai tubaka mambu na pwelele yonso, yo sukisaka nde: “Beto ke pesa muntu ve ntuma ya kusala mutindu yai, yo kele kaka dibanza ya beto ke tadila.”

6. Mbandu ya Mpangi Herbert Senior me longa nge inki?

⁶ Bampangi ya nkaka bakisaka mbala mosi, mpi salaka mambu na mutindu ya mbote, ata yo lendaka kunatila bo bampasi. Mpangi Herbert Senior, yina beto tubilaka na luyantiku, tubaka nde: “Sambu na mono, kubasisa masasi na maswa [kisalu yina ke lomba ve kunwana mvita] mpi kukotisa yo na munduki sambu na kufwa bantu, vandaka kaka mutindu mosi.” (Luka 16:10) Bo tulaka Mpangi Senior na boloko sambu kansansa na yandi buyisaka yandi na kusala kisalu ya kisoda. Yandi ti bampangi ya nkaka 4 vandaka na kati ya bantu 16 yina buyaka mpi kusala kisalu ya kisoda; bantu ya mabundu ya nkaka mpi vandaka na kati na bo. Sambu bo lutisaka mwa ntangu mingi na boloko ya Richmond, na Grande-Bretagne, bantu yantikaka kubinga bo nde, bantu 16 ya Richmond. Na nima, bo bakaka Mpangi Herbert ti bampangi ya nkaka na kinsweki mpi tulaka bo na maswa; bo nataka bo na France, na kisika ya mvita. Kuna, bo zengilaka bo ndola ya lufwa. Bo nataka Mpangi Herbert ti bampangi mingi ya nkaka na ntwala ya kimvuka ya basoda yina bo me pesaka ntuma ya kufwa muntu yina me ndima nde yandi salaka mbi. Kansi bo fwaka bo ve. Na kisika ya kufwa bo, bo pesaka bo ndola ya bamvula kumi na boloko.

7. Bansadi ya Nzambi bakisaka nki na luyantiku ya Mvita ya Zole ya Ntoto ya Mvimba?

 ⁷ Ntangu Mvita ya Zole ya Ntoto ya Mvimba yantikaka, bansadi yonso ya Yehowa bakisaka pwelele nde bo fwete kota ve na mambu ya nsi-ntoto; bo bakisaka mpi mambu yina bo fwete sala sambu na kulanda mbandu ya Yezu. (Mat. 26:51-53; Yoa. 17:14-16; 1 Pie. 2:21) Mu mbandu, Nzozulu ya Nkengi ya Novembri 1, 1939 vandaka ti disolo mosi ya mfunu yina vandaka ti ntu-diambu: “Kukota ve na Mambu ya Nsi-Ntoto.” Yo tubaka nde: “Bantu yonso ya Yehowa fwete landa ntangu yai munsiku yina ke monisa nde beto lenda kota ve ata fioti na bamvita ya makanda.” Na kutadila disolo yina, Mpangi Simon Kraker, yina salaka na babiro ya ke twadisaka kisalu na ntoto ya mvimba, na mbanza Brooklyn, na New York, tubaka nde: “Mono bakisaka nde bansadi ya Nzambi fwete vanda na ngemba ti bantu yonso ata bampasi ya bamvita ke kwisa.” Madia yina ya kimpeve kwisaka na ntangu ya mbote mpi yo sadisaka bansadi ya Nzambi na kununga mpasi ya ngolo yina zolaka kumeka kwikama na bo na Kimfumu.

8, 9. Inki mutindu mbikudulu ya ntumwa Yoane lunganaka?

⁸ Ntumwa Yoane tubaka na ntwala nde, ntangu Kimfumu ta butuka na 1914, dragoni, Satana Diabulu, ta luka nzadi mosi ya kifwani sambu na kusosa kufwa bantu yina ke pesa maboko na Kimfumu  ya Nzambi. b (Tanga Kusonga 12:9, 15.) Inki mutindu mbikudulu ya Yoane lunganaka? Yantika 1920 tii bubu yai, bansadi ya Nzambi me kutanaka ti bambangika mingi. Mu mbandu, bo tulaka Mpangi Kraker na boloko sambu na kwikama na yandi na Kimfumu ya Nzambi, kaka mutindu bo kangaka mpi bampangi mingi ya nkaka yina zingaka na Amerika ya Nordi na nsungi ya Mvita ya Zole ya Ntoto ya Mvimba. Nkutu na nsungi ya mvita yina, Bambangi ya Yehowa bantu vandaka mingi na baboloko ya États-Unis kuluta bantu ya mabundu ya nkaka, yina bo kangaka mpi sambu kansansa na bo buyisaka bo na kunwana bamvita.

⁹ Lukanu ya Diabulu ti bantu na yandi vandaka ya kubebisa kwikama ya bantu ya Kimfumu, na bisika yonso yina bo vandaka. Na Afrika, na Eropa mpi na États-Unis, bo vandaka kufunda bo na batribinale. Bo tulaka bo na boloko, bo bulaka bo mpi bo fingaka bo sambu lukanu na bo vandaka ya kukota ve ata fioti na mambu ya nsi-ntoto. Na Allemagne, bansadi ya Nzambi kutanaka ti mbangika ya ngolo sambu bo buyaka kusambila Hitler to kukwenda na mvita. Bo tulaka Bambangi ya Yehowa kiteso ya 6 000 na boloko na bakan yina Hitler salaka; basoda yina kangaka bo fwaka bampangi ya nkaka kuluta 1600, bampangi ya Allemagne ti ya bansi ya nkaka. Ata mpidina, Diabulu kukaka ve kuniokula bansadi ya Nzambi kimakulu.—Mar. 8:34, 35.

10. “Ntoto” ke tendula nki, mpi nki mutindu yo me sadisaka bansadi ya Nzambi?

¹⁰ Mbikudulu yina Ntumwa Yoane sonikaka monisaka nde “ntoto,” disongidila bantu yina kele ti mwa mabanza ya mbote na ngidika yai, ta sadisa bansadi ya Nzambi mpi ta mina “nzadi” yina ya bambangika. Inki mutindu kitini ya mbikudulu yai ke lunganaka? Yantika Mvita ya Zole ya Ntoto ya Mvimba tii bubu yai, “ntoto” me sadisaka mbala mingi bantu yina ke vandaka ya kwikama na Kimfumu ya Mesia. (Tanga Kusonga 12:16.) Mu mbandu, batribinale mingi ya nene ke bakaka badesizio yina ke tanika nswa ya Bambangi ya Yehowa ya kubuya kusala kisalu ya kisoda mpi ya kubuya kusala bankinsi sambu na lukumu ya insi. Beto tadila ntete mutindu Yehowa me sadisaka Bambangi na yandi na kununga na batribinale na mambu ya me tala kisalu ya kisoda.—Nk. 68:21.

11, 12. Inki mambu Mpangi Sicurella ti Mpangi Thlimmenos kutanaka ti yo, mpi yo sukaka nki mutindu?

¹¹ États-Unis. Anthony Sicurella vandaka ti bampangi tanu, mpi bibuti na bo vandaka Bambangi ya Yehowa. Yandi bakaka mbotika ntangu yandi vandaka ti bamvula 15. Ntangu yandi lungisaka bamvula 21, yandi sonikisaka zina na biro ya leta mpi monisaka nde yandi lenda sala ve kisalu ya kisoda sambu yandi kele nsadi ya Nzambi. Bamvula zole na nima, na 1950, yandi lombaka nde bo sonika diaka zina na yandi na kati ya bantu yina kansansa na bo ke buyisa bo na kusala kisalu ya kisoda. Biro ya leta yina ke salaka kisalu ya kuzikisa mambu (FBI) ndimaka; kansi biro yina ke talaka mambu ya batribinale (ministère de la Justice) buyaka. Na nima ya kusamba mingi na tribinale mosi ya fioti, bo lombaka Tribinale ya Kuluta Nene ya États-Unis na kutadila diaka  diambu ya mpangi Sicurella; bazuzi nungisaka yandi mpi buyaka desizio ya tribinale yina ya fioti. Desizio yai ke sadisaka mpi bantu ya nkaka ya États-Unis, yina kansansa na bo ke buyisaka bo na kusala kisalu ya kisoda.

¹² Grèce. Na 1983, bo fundaka Mpangi Iakovos Thlimmenos mpi bo kangaka yandi na boloko sambu yandi buyaka kulwata bilele ya basoda. Na nima ya kubasika na boloko, yandi pesaka zina na kompani mosi sambu na kusala kisalu ya comptable; kansi bo buyaka yandi sambu bamfumu ya leta sonikaka na mikanda na yandi nde, yandi me salaka mambu ya mbi mpi me kotaka boloko. Yandi fundaka diambu yai na batribinale ya Grèce, kansi bazuzi bedisaka yandi. Yandi lombaka nde Tribinale ya Ke Nwaninaka Banswa ya Bantu na Eropa kutadila diaka desizio yina. Na mvu 2000, kimvuka ya bazuzi 17 ya biro ya nene ya Tribinale yina ya Eropa nungisaka yandi; bo ke sadilaka mpi desizio yai sambu na kusambisa mambu ya nkaka ya me tala kumenga bantu. Na ntwala ya kubaka desizio yai, leta ya Grèce sonikaka na mikanda ya bampangi kuluta 3 500 nde bo me salaka mbi mpi me kotaka boloko, sambu bo buyaka kusala kisalu ya kisoda. Na nima ya kubaka desizio ya Tribinale ya Eropa, insi ya Grèce basisaka nsiku mosi yina katulaka mambu ya mbi ya bo sonikaka na mikanda ya bampangi. Ntangu bo yidikaka Mukanda ya Minsiku ya Ngudi ya Grèce, bo vutulaka nsiku mosi, ya bo salaka ntama mingi ve, ya ke pesa bantu yonso nswa ya kusala kisalu ya nkaka na kisika ya kisalu ya kisoda.

13, 14. Mambu yina kuminaka Mpangi Stefanov mpi Mpangi Bayatyan ke longa beto nki?

¹³ Bulgarie. Na 1994, bo kotisaka Mpangi Ivailo Stefanov (bamvula 19) na kingolo-ngolo na kisalu ya kisoda. Kansi yandi buyaka kisalu ya kisoda to bisalu ya nkaka yina basoda vandaka kutwadisa ata yo lombaka ve kunwana mvita. Bo zengilaka yandi nkanu ya bangonda 18 na boloko; kansi yandi lombaka nde bo tadila diaka desizio yina sambu na kunwanina nswa na yandi ya kubuya kusala kisalu ya kisoda sambu na kansansa na yandi. Nsuka-nsuka, bo nataka mambu na yandi na Tribinale ya Ke Nwaninaka Banswa ya Bantu na Eropa. Na 2001, na ntwala nde tribinale yai ya Eropa kutadila diambu yai, guvernema ya Bulgarie wakana ti Mpangi Stefanov. Bo basisaka nsiku mosi (amnistie) ya ke pesa Mpangi Stefanov nswa ya kusala kisalu ya nkaka na kisika ya kisalu ya kisoda; bantu yonso ya Bulgarie yina buyaka kisalu ya kisoda bakaka mpi nswa yina. c

¹⁴ Arménie. Na 2001, Mpangi Vahan Bayatyan lungisaka bamvula yina insi na bo ke lombaka bantu yonso na kusala kisalu ya kisoda. d Yandi zabisaka batribinale ya insi nde kansansa na yandi ke buyisa yandi na kusala kisalu ya kisoda; kansi ata tribinale mosi ve nungisaka yandi. Na Septembri 2002, bo zengilaka yandi nkanu ya bamvula zole ti ndambu na boloko, kansi bo basisaka yandi na nima ya bangonda kumi ti ndambu. Na ntangu yina, yandi lombaka nde Tribinale ya Ke Nwaninaka Banswa ya Bantu na Eropa kutadila diaka desizio yina; bo ndimaka. Kansi, na  Oktobri 27, 2009, tribinale yai mpi bedisaka yandi. Desizio yai salaka bampangi ya Arménie yina kutanaka mpi ti diambu yai mpasi kibeni. Kansi bazuzi ya nene ya tribinale yina ya Eropa bakaka lukanu ya kutadila diaka desizio yina. Na Yuli 7, 2011, tribinale nungisaka Mpangi Bayatyan. Yo vandaka mbala ya ntete tribinale yai ya Eropa kundima nde, muntu kele ti nswa ya kubuya kisalu ya kisoda sambu malongi ya dibundu na yandi ke buyisa kansansa na yandi kusala yo, kaka mutindu yandi ke vandaka ti nswa ya kuyindula, kusadila kansansa, mpi kusambila na kimpwanza yonso. Desizio yai taninaka ve kaka banswa ya Bambangi ya Yehowa, kansi yo taninaka mpi banswa ya bamilio ya bantu ya bansi yina kele na kati ya kimvuka mosi ya Eropa ya ke nwaninaka banswa ya bantu (Conseil de l’Europe). e

15. Sambu na nki bansadi ya Yehowa ke buyaka kusala bankinsi ya insi?

¹⁵ Bansadi ya Yehowa ke bikalaka ya kwikama na Kimfumu ya Mesia ntangu bo ke buyaka kusala kisalu ya kisoda mpi ntangu bo ke buyaka na luzitu yonso kusala bafeti ti bankinsi ya insi.  Yantika Mvita ya Zole ya Ntoto ya Mvimba, mpeve ya zola ya insi (Nationalisme) me yalumukaka na nsi-ntoto. Bo ke lombaka bantu ya bansi mingi na kusala lusilu ya kulemfukila insi, kuyimba bankunga ya lukumu ya insi, to kupesa lusaku na drapo sambu na kumonisa kwikama na bansi na bo. Kansi beto ke kangamaka kaka na Yehowa. (Kub. 20:4, 5) Yo yina, beto ke kutanaka ti bambangika mingi. Ata mpidina, Yehowa me sadilaka diaka “ntoto” sambu na kumina bambangika ya nkaka. Bika beto tadila na bunkufi mutindu Yehowa me sadisaka beto, na nzila ya Kristu, na kununga.—Nk. 3:9.

16, 17. Inki diambu Lillian ti William Gobitas kutanaka ti yo, mpi yo ke longa nge nki?

¹⁶ États-Unis. Na 1940, bazuzi 8 na kati ya bazuzi 9 ya Tribinale ya Nene ya États-Unis bedisaka Bambangi ya Yehowa ntangu bo sambisaka mpangi Gobitis ti ekole ya mbanza Minersville. Lillian Gobitas (bamvula 12), f ti mpangi na yandi ya bakala William Gobitas (bamvula 10), buyaka kupesa lusaku na drapo to kusala lusilu ya kulemfukila insi sambu bo zolaka kuvanda ya kwikama na Yehowa. Yo yina, bo kulaka bo na nzo-nkanda. Tribinale ya Kuluta Nene tadilaka diambu yai mpi tubaka nde, desizio yina ekole bakaka ke siamisa “bumosi na insi ya mvimba” mpi yo ke wakana ti Mukanda ya Minsiku ya Ngudi ya États-Unis. Desizio yai basisaka mbangika ya ngolo. Bo kuluka bana na beto na banzo-nkanda, bo katulaka bampangi na bisalu, mpi bantu mingi ya nku pesaka Bambangi ya Yehowa mpasi kibeni. Mukanda mosi (L’éclat de notre pays) tubaka nde: “Mbangika yina Bambangi ya Yehowa kutanaka ti yo yantika 1941 tii na 1943 vandaka mpasi mingi kuluta bambangika yonso yina bantu kutanaka ti yo sambu na mambu ya lusambu na Amerika, na mvu-nkama ya 20.”

¹⁷ Kununga ya bambeni ya Nzambi vandaka ya ntangu fioti. Na 1943, Tribinale ya Kuluta Nene tadilaka diaka diambu ya nkaka yina vandaka kiteso mosi ti diambu ya Gobitis. Bo bingaka yo, lusambisu ya iniversite ya mbanza Virginie ya westi ti Barnette. Na mbala yai, Tribinale ya Kuluta Nene nungisaka Bambangi ya Yehowa. Yo vandaka mbala ya ntete yina Tribinale ya Kuluta Nene ya États-Unis sobaka desizio na yo na nima ya bamvula fioti mpamba. Na nima ya kubaka desizio yai, mbangika ya ngolo ya bansadi ya Yehowa na États-Unis kulumukaka. Desizio yai salaka nde bo yantika kuzitisa ngolo banswa ya bantu yonso ya États-Unis.

18, 19. Inki sadisaka Pablo Barros na kuvanda kikesa, mpi nki mutindu bansadi ya Yehowa ya nkaka lenda landa mbandu na yandi?

¹⁸ Argentine. Na 1976, bo kuluka Pablo (bamvula 7) ti Hugo Barros (bamvula 8) na nzo-nkanda sambu bo buyaka kupesa lusaku na drapo. Kilumbu ya nkaka na ntwala, nkento yina vandaka ntwadisi ya ekole yinaka Pablo mpi bulaka yandi na ntu. Na nima ya kubasika na nzo-nkanda, yandi bikalaka ti Pablo mpi Hugo kiteso ya ngunga mosi sambu na kundimisa bo na ngolo nde bo fwete sala bankinsi yina ya ekole. Pablo ke yibuka diambu yai ya mpasi mpi ke tuba nde: “Kana Yehowa sadisaka mono ve, mono zolaka kukuka ve kutanina kwikama na mono.”

¹⁹ Ntangu bo kwendaka na tribinale, zuzi ndimaka desizio yina ya ntwadisi ya ekole, ya kukatula Pablo ti Hugo na nzo-nkanda.  Kansi bo lombaka nde Tribinale ya Nene ya Argentine kutadila diaka desizio yina. Na 1979, Tribinale ya Nene buyaka desizio ya tribinale ya ntete, mpi yo tubaka nde: “Ndola ya kukatula mwana na nzo-nkanda ke wakana ve ti nsiku ya leta, yina ke pesa muntu nswa ya kulonguka (Article 14), mpi mukumba ya leta ya kusadisa bana yonso na kukota nzo-nkanda (Article 5).” Bana ya Bambangi ya Yehowa kiteso ya 1 000 bakaka mambote ya desizio yina. Bo yambulaka kukula bo na banzo-nkanda, mpi bo vutulaka bana ya nkaka, bonso Pablo ti Hugo, na banzo-nkanda ya leta.

20, 21. Inki mutindu disolo ya Roel mpi Emily Embralinag ke kumisa lukwikilu na nge ngolo?

²⁰ Philippines. Na 1990, bamfumu ya ba-ekole kulaka Roel Embralinag (bamvula 9), g ti mpangi na yandi ya nkento Emily (bamvula 10), mpi bana ya nkaka ya Bambangi ya Yehowa kiteso ya 66, sambu bo buyaka kupesa lusaku na drapo. Mpangi Leonardo, tata ya Roel ti Emily mekaka kusolula ti bamfumu ya ekole, kansi bo buyaka. Sambu diambu yina kumaka ngolo, Mpangi Leonardo lombaka nde Tribinale ya Nene kutadila diaka desizio yina. Kansi yandi vandaka ve ti mbongo mpi avoka ya kunwanina yandi. Dibuta ya mvimba sambaka ngolo sambu na kulomba  lutwadisu ya Yehowa. Na ntangu yina yonso, bo vandaka kuvweza mpi kufinga bana na yandi. Mpangi Leonardo yindulaka nde yandi ta nunga ve sambu yandi me longukaka ve mambu ya bansiku.

²¹ Nsuka-nsuka, Felino Ganal, avoka mosi ya me salaka na biro mosi ya nene ya ba avoka ya Philippines, ndimaka kusamba sambu na bo. Na nsungi yina tribinale vandaka kusambisa diambu yina, Mpangi Ganal yambulaka kisalu na biro yina ya ba avoka mpi kumaka Mbangi ya Yehowa. Ntangu bo nataka diambu yina na Tribinale ya Nene, bazuzi yonso nungisaka Bambangi ya Yehowa, mpi bo pimisaka ba ekole na kukatula bana na banzo-nkanda. Mbala yai diaka, bantu yina mekaka kubebisa kwikama ya bansadi ya Nzambi, nungaka ve.

22, 23. (a) Sambu na nki beto ke nungaka mambu mingi ya mfunu na batribinale? (b) Ngemba ya kimvuka ya bampangi na beto na ntoto ya mvimba ke monisa nki?

²² Sambu na nki bansadi ya Yehowa me nungaka mambu mingi na batribinale ya nene? Beto kele ve ti mfumu ya politiki mosi yina ke kotilaka beto. Kansi, na bansi mpi batribinale mingi, bazuzi ya masonga me taninaka beto na bambeni ya nku mpi bo me bakaka badesizio yina me kotaka na bansiku ya leta. Ntembe kele ve nde Kristu muntu me sadisaka beto na kununga na mambu yina yonso. (Tanga Kusonga 6:2.) Sambu na nki beto ke nataka mambu na beto na batribinale? Lukanu na beto ke vandaka ve ya kusoba bansiku ya leta. Kansi beto ke sosaka kusala yonso sambu muntu mosi ve kukanga beto nzila ya kulanda kusadila Ntotila na beto, Yezu Kristu.—Bis. 4:29.

²³ Na nsi-ntoto yai bantu me kabwana sambu na mambu ya politiki mpi bo ke menga bantu ya nkaka, Yezu Kristu, Ntotila na beto, me sakumunaka bikesa ya beto ke salaka sambu na kukota ve na mambu ya nsi-ntoto. Satana me salaka yonso sambu na kukabula balongoki ya Yezu mpi kununga bo; kansi yandi me kukaka ve. Bubu yai, Kimfumu kele ti bantu mingi yina me buyaka “kunwana bitumba.” Mutindu beto kele na kimvuka ya bampangi na ntoto ya mvimba yina ke zinga na ngemba ke yitukisa; yo ke monisa pwelele nde Kimfumu ya Nzambi ke yala!—Yez. 2:4.