1, 2. Sambu na nki nge ke yindula nde kisambu kele dikabu mosi ya mfunu, mpi sambu na nki beto fwete zaba mambu yina Biblia ke tuba sambu na yo?

KANA beto fwanisa ntoto ti luyalanganu, beto ta mona nde ntoto kele fioti kibeni. Ntangu Yehowa ke talaka ntoto, yandi ke monaka bantu ya makanda yonso bonso ditonsi ya fioti ya masa na kati ya kantini. (Nkunga 115:15; Yezaya 40:15) Kana bo fwanisa beto ti luyalanganu beto kele fioti kibeni, ata mpidina Nkunga 145:18, 19 ke tuba nde: “Yehowa kele pene-pene ya bantu yonso yina ke bingaka yandi, ya bantu yonso yina ke bingaka yandi na kieleka. Yandi ke lungisaka nzala ya bantu yina ke waka yandi boma; yandi ke waka kudila na bo sambu na kulomba lusadisu, mpi yandi ke gulusaka bo.” Beto kele ti dikabu ya mbote kibeni! Yehowa, Ngangi yina kele nkwa-ngolo yonso ke zolaka kuvanda pene-pene na beto mpi kuwa bisambu na beto. Ya kieleka, kisambu kele dibaku to dikabu ya mfunu yina Yehowa me pesaka konso muntu.

² Kansi, Yehowa ta widikila beto kaka kana beto ke solula ti yandi na mutindu yina yandi ke zolaka. Inki mutindu beto lenda sala yo? Beto tadila mambu yina Biblia ke tuba sambu na kisambu.

3. Sambu na nki beto fwete samba Yehowa?

³ Yehowa ke zolaka nde nge samba yandi to nge solula ti yandi. Inki mutindu beto me zaba yo? Tanga Bafilipi 4:6, 7. Yindula emvitasio ya mawete yina Yehowa me pesa nge. Mfumu ya luyalanganu ke tudilaka nge dikebi mingi mpi yandi ke zolaka nde nge zabisa yandi mutindu nge ke wa mpi bampasi ya nge ke kutana ti yo.

4. Inki mutindu kusamba Yehowa mbala na mbala ta kumisa kinduku na nge ti yandi ngolo?

 ⁴ Kisambu ke sadisaka beto na kuvanda na kinduku ya ngolo ti Yehowa. Kana banduku ke solula mbala na mbala mpi ke tubila bangindu na bo, mambu ya ke yangisa bo, mpi mutindu bo ke wa, kinduku na bo ta kuma ngolo. Yo kele mutindu mosi ti kusamba Yehowa. Na kati ya Biblia, Yehowa ke zabisa nge mambu yina yandi ke yindula, mutindu yandi ke waka, mpi mambu yina yandi ta sala na bilumbu ke kwisa. Nkutu kana nge ke solula ti yandi mbala na mbala, nge lenda zabisa yandi mambu yina ke yangisa nge ngolo. Kana nge ke sala mpidina, kinduku na nge ti Yehowa ta kuma ngolo mingi.—Yakobo 4:8.

5. Inki mutindu beto me zaba nde Yehowa ke waka ve bisambu yonso?

⁵ Keti Yehowa ke waka bisambu yonso? Ve. Na bilumbu ya mbikudi Yezaya, Yehowa songaka bantu ya Izraele nde: “Ata beno ke sala bisambu mingi, mono ke wa yo ve; maboko na beno me fuluka na menga.” (Yezaya 1:15) Yo yina kana beto  keba ve, beto lenda sala mambu yina ta kabula beto ti Nzambi mpi yina ta sala nde yandi wa ve bisambu na beto.

6. (a) Sambu na nki lukwikilu kele mfunu mingi? (b) Inki mutindu nge lenda monisa nde nge kele ti lukwikilu?

⁶ Kana beto ke zola nde Yehowa kuwa bisambu na beto, beto fwete kwikila na yandi. (Marko 11:24) Ntumwa Polo tendulaka nde: “Kukonda lukwikilu muntu lenda pesa ve Nzambi kiese, sambu muntu yina ke pusana pene-pene na yandi fwete kwikila nde yandi kele mpi nde yandi ke kumaka muntu yina ke pesaka matabisi na bantu yina ke sosaka yandi na masonga yonso.” (Baebreo 11:6) Kansi, yo me fwana kaka ve na kutuba nde beto kele ti lukwikilu. Beto ta monisa pwelele lukwikilu na beto kana beto ke lemfukila Yehowa konso kilumbu.—Tanga Yakobo 2:26.

7. (a) Sambu na nki beto fwete kudikulumusa mpi kumonisa luzitu ntangu beto ke samba Yehowa? (b) Inki mutindu beto lenda monisa nde beto kele masonga ntangu beto ke samba?

⁷ Ntangu beto ke samba Yehowa, beto fwete kudikulumusa mpi kumonisa luzitu. Sambu na nki? Kana yo ke lomba nde beto solula ti ntotila to prezida mosi, beto ta sala yo na luzitu yonso. Yehowa kele Nzambi Nkwa-Ngolo Yonso, yo yina beto fwete monisa luzitu mpi kudikulumusa ya mingi ntangu beto ke solula ti yandi. (Kuyantika 17:1; Nkunga 138:6) Diaka, beto fwete vanda masonga mpi kusamba Yehowa na ntima ya mvimba kukonda kuvutukila bangogo ya mutindu mosi.—Matayo 6:7, 8.

8. Kana beto ke samba sambu na kima mosi, inki beto fwete sala diaka?

⁸ Ya nsuka, ntangu beto ke samba sambu na kima mosi, beto fwete sala mambu na kuwakana ti kisambu na beto. Mu mbandu, kana beto ke samba Yehowa sambu na madia na beto ya konso kilumbu, beto fwete vanda ve bamolo mpi beto fwete vingila ve nde Yehowa kupesa beto konso kima yina ata beto kele ti makuki ya kusala kisalu sambu na kuzwa yo. Beto fwete vanda kikesa na kisalu mpi kundima konso kisalu yina beto lenda sala. (Matayo 6:11; 2 Batesalonika  3:10) Kana beto ke samba Yehowa sambu yandi sadisa beto na kuyambula diambu mosi ya mbi, beto fwete tina konso diambu yina lenda nata beto na mpukumuna yina. (Bakolosai 3:5) Beto tadila ntangu yai bangiufula yina bantu ke kudiyulaka sambu na kisambu.

9. (a) Beto fwete samba nani? (b) Yoane 14:6 ke longa beto nki na yina me tala kisambu?

⁹ Beto fwete samba nani? Yezu longaka balongoki na yandi na kusamba “Tata na beto yina kele na zulu.” (Matayo 6:9) Yandi tubaka diaka nde: “Mono kele nzila mpi kieleka mpi luzingu. Ata muntu mosi ve ke kwisaka na Tata kana yandi kwisa ve na nzila na mono.” (Yoane 14:6) Yo yina, beto fwete samba kaka Yehowa na nzila ya Yezu. Kusamba na nzila ya Yezu ke tendula nki? Sambu Yehowa kundima bisambu na beto, beto fwete monisa luzitu na kisalu ya mfunu yina yandi me pesaka Yezu. Mutindu beto longukaka yo, Yezu kwisaka na ntoto sambu na kugulusa beto na disumu mpi na lufwa. (Yoane 3:16; Baroma 5:12) Yehowa me tulaka mpi Yezu Nganga-Nzambi ya Nene mpi Zuzi.—Yoane 5:22; Baebreo 6:20.

10. Inki mutindu beto fwete vanda ntangu beto ke samba?

¹⁰ Inki mutindu beto fwete vanda ntangu beto ke samba? Yehowa ke lombaka beto ve na kufukama, na kuvanda, to na kutelama ntangu beto ke samba. Biblia ke longa beto nde, beto lenda solula ti Yehowa na konso mutindu yina ke monisa luzitu. (1 Bansangu 17:16; Nehemia 8:6; Daniele 6:10; Marko 11:25) Sambu na Yehowa, kima ya kuluta mfunu kele kuvanda na mabanza ya mbote ntangu beto ke solula ti yandi, kansi ve mutindu yina beto me vanda ntangu beto ke samba. Beto lenda samba na ndinga ya ngolo to na nsi ya ntima, na konso kisika yina beto kele mpi na konso ntangu, yo vanda na mwini to na mpimpa. Ntangu beto ke samba Yehowa, beto fwete tula ntima nde yandi ta wa beto ata ntangu muntu ya nkaka ke wa beto ve.—Nehemia 2:1-6.

11. Inki mambu beto lenda zabisa Yehowa na kisambu?

 ¹¹ Beto lenda samba sambu na nki mambu? Beto lenda samba sambu na konso kima yina Yehowa ke ndimaka. Biblia ke tuba nde: “Konso kima yina beto ke lomba na kuwakana ti luzolo na yandi, yandi ke waka beto.” (1 Yoane 5:14) Keti beto lenda samba sambu na mambu na beto mosi? Ee. Ntangu beto ke samba Yehowa, yo fwete vanda bonso beto ke solula ti nduku na beto ya ngolo. Beto lenda zabisa Yehowa konso kima yina beto ke yindula mpi yina kele na ntima na beto. (Nkunga 62:8) Beto lenda samba yandi na kupesa beto mpeve santu na yandi sambu yo sadisa beto na kusala mambu ya mbote. (Luka 11:13) Diaka, beto lenda lomba Yehowa mayele sambu beto baka balukanu ya mbote mpi beto lenda samba yandi sambu yandi pesa beto kikesa ya kukanga ntima na bampasi. (Yakobo 1:5) Beto fwete lomba Yehowa na kulolula masumu na beto. (Baefezo 1:3, 7) Beto fwete samba mpi sambu na bantu ya nkaka, mu mbandu bantu ya dibuta na beto mpi bampangi na beto Bakristu.—Bisalu 12:5; Bakolosai 4:12.

12. Inki kele mambu ya mfunu mingi yina beto fwete tubila na bisambu na beto?

¹² Inki kele mambu ya mfunu mingi yina beto fwete tubila na bisambu na beto? Yehowa mpi luzolo na yandi. Beto fwete pesa yandi matondo na ntima ya mvimba sambu na bima yonso yina yandi me salaka sambu na beto. (1 Bansangu 29:10-13) Beto me zaba yo sambu ntangu Yezu vandaka na ntoto, yandi longaka balongoki na yandi mutindu ya kusamba. (Tanga Matayo 6:9-13.) Yandi tubaka nde, bo fwete samba ntete-ntete sambu zina ya Nzambi kuvanda ya santu, disongidila bo santisa yo. Na nima, Yezu monisaka nde beto fwete samba sambu Kimfumu ya Nzambi kukwisa mpi sambu luzolo ya Yehowa kusalama na ntoto ya mvimba. Yezu tubaka nde beto fwete samba sambu na bampusa na beto mosi na nima ya kutubila mambu yai ya mfunu mingi. Kana beto ke tula Yehowa mpi luzolo na yandi na kisika ya ntete na bisambu na beto, yo ta monisa mambu yina kele mfunu mingi sambu na beto.

13. Bisambu na beto fwete sala bangunga ikwa?

 ¹³ Bisambu na beto fwete sala bangunga ikwa? Biblia ke tubila yo ve. Bisambu na beto lenda vanda nkufi to nda na kutadila diambu yina beto ke tubila. Mu mbandu, beto lenda sala kisambu ya nkufi na ntwala ya kudia kansi kisambu ya nda ntangu beto ke pesa Yehowa matondo to ntangu beto ke zabisa yandi mambu yina ke yangisa beto. (1 Samuele 1:12, 15) Beto fwete sala ve bisambu ya nda kaka sambu na kudisonga na meso ya bantu, mutindu bantu ya nkaka ya bilumbu ya Yezu vandaka kusala. (Luka 20:46, 47) Bisambu ya  mutindu yai ke yitukisaka ve Yehowa. Kima ya kuluta mfunu sambu na Yehowa kele nde beto sala bisambu yina ke katuka na ntima.

14. Beto fwete samba mbala ikwa, mpi yo ke longa beto nki sambu na Yehowa?

¹⁴ Beto fwete samba mbala ikwa? Yehowa ke lomba beto na kusolula ti yandi mbala na mbala. Biblia ke tuba nde beto fwete “samba ntangu yonso” mpi beto fwete “kwamina na kisambu.” (Matayo 26:41; Baroma 12:12; 1 Batesalonika 5:17) Yehowa ke vandaka ntangu yonso ya kuyilama sambu na kuwidikila beto. Beto lenda pesa yandi matondo konso kilumbu sambu yandi ke zolaka bantu mpi ke kabaka. Diaka, beto lenda lomba yandi lutwadisu, ngolo mpi kikesa. Kana beto ke bakisa nde kisambu kele kibeni dikabu ya mfunu yina Yehowa me pesaka beto, beto ta sadila mabaku yonso yina ke monana sambu na kusolula ti yandi.

15. Sambu na nki beto fwete tuba “amen” na nsuka ya kisambu?

 ¹⁵ Sambu na nki beto fwete tuba “amen” na nsuka ya kisambu? Ngogo “amen” ke tendula “ya kieleka,” to “yo vanda mpidina.” Ntangu beto ke tubaka amen, yo ke monisaka nde beto me ndima mambu yina beto me tuba na kisambu na beto, disongidila beto me tuba masonga. (Nkunga 41:13) Biblia ke longa beto nde yo kele mbote na kutuba “amen,” yo vanda na nsi ya ntima to na ndinga ya ngolo, na nsuka ya kisambu yina muntu me sala na meso ya bantu yonso sambu na kumonisa nde beto me ndima mambu yina yandi me tuba.—1 Bansangu 16:36; 1 Bakorinto 14:16.

16. Keti Yehowa ke pesaka kibeni mvutu na bisambu na beto? Tendula.

¹⁶ Keti Yehowa ke pesaka kibeni mvutu na bisambu na beto? Ee! Biblia ke bingaka yandi “Muntu ya ke waka kisambu.” (Nkunga 65:2) Yehowa ke waka bisambu ya bamilio ya bantu ya masonga mpi yandi ke sadilaka banzila mingi sambu na kupesa mvutu.

17. Inki mutindu Yehowa ke sadilaka bawanzio mpi bansadi na yandi ya kele na ntoto sambu na kupesa mvutu na bisambu na beto?

¹⁷ Yehowa ke sadilaka bawanzio mpi bansadi na yandi ya kele na ntoto sambu na kupesa mvutu na bisambu na beto. (Baebreo 1:13, 14) Kele ti bambandu mingi ya bantu yina sambaka Nzambi sambu yandi sadisa bo na kubakisa Biblia, mpi ntangu fioti na nima Bambangi ya Yehowa kwendaka kutala bo. Biblia ke monisa nde bawanzio mpi ke zabisaka “nsangu ya mbote” na ntoto ya mvimba. (Tanga Kusonga 14:6.) Diaka, bampangi mingi me sambaka Yehowa sambu na mpasi mosi buna to kima mosi yina bo vandaka na yo mfunu, mpi na nima mpangi mosi ya bakala to ya nkento pesaka bo lusadisu yina bo vandaka na yo mfunu.—Bingana 12:25; Yakobo 2:16.

18. Inki mutindu Yehowa ke sadilaka mpeve santu na yandi mpi Biblia sambu na kupesa mvutu na bisambu na beto?

 ¹⁸ Yehowa ke sadilaka mpeve santu na yandi sambu na kupesa mvutu na bisambu na beto. Kana beto me samba yandi sambu yandi sadisa beto na kukanga ntima na mpasi mosi, yandi lenda sadila mpeve santu na yandi sambu yo twadisa beto mpi yo pesa beto ngolo. (2 Bakorinto 4:7) Yehowa ke sadilaka mpi Biblia sambu na kupesa mvutu na bisambu na beto mpi sambu na kusadisa beto na kubaka balukanu ya mbote. Kana beto tanga Biblia, beto lenda mona baverse yina ta sadisa beto. Na balukutakanu ya dibundu, Yehowa lenda pusa mpangi mosi yina ke sala komantere na kutubila mambu yina beto kele na yo mfunu to yandi lenda sadila nkuluntu mosi sambu na kuzabisa beto dibanza mosi ya kele na Biblia.—Bagalatia 6:1.

19. Sambu na nki beto lenda mona nde Yehowa ke pesa ve mvutu na bisambu na beto?

¹⁹ Kansi bantangu ya nkaka, beto lenda kudiyula nde: ‘Sambu na nki Yehowa ke pesa ve mvutu na bisambu na mono?’ Yibuka nde, yandi me zaba ntangu mpi mutindu yandi ta pesa mvutu na bisambu na beto. Yandi me zaba mambu yina beto kele na yo mfunu. Mbala ya nkaka yo ta lomba nde beto landa kusamba mbala mingi sambu na kumonisa nde beto kele kibeni na mfunu ya kima yina beto ke lomba yandi mpi sambu na kumonisa nde beto ke kwikila na yandi. (Luka 11:5-10) Bantangu ya nkaka, Yehowa ke pesaka mvutu na bisambu na beto na mutindu yina beto vandaka kuyindula ve. Mu mbandu beto lenda samba sambu na mpasi mosi buna, kansi na kisika nde Yehowa kukatula mpasi yango, yandi lenda pesa beto ngolo ya kukangila yo ntima.—Tanga Bafilipi 4:13.

20. Sambu na nki beto fwete samba Yehowa mbala na mbala?

²⁰ Beto kele ti dibaku ya mbote kibeni ya kusamba Yehowa! Beto lenda ndima nde yandi ta widikila beto. (Nkunga 145:18) Kana beto ke samba Yehowa mbala na mbala na ntima ya mvimba, kinduku na beto ti yandi ta kuma ngolo mingi.