1-3. Inki mutindu bantu yina zingaka ti Yezu tadilaka malongi na yandi, mpi nki bo zabaka ve na yina me tala Yezu?

BANTU yina vandaka na sinagoga yitukaka mingi. Toko yina me telama na ntwala na bo mpi ke longa bo, kele Yezu. Bo me zaba yandi mbote—yandi yelaka na mbanza na bo, mpi yandi vandaka sharpantie na bo banda bamvula mingi. Ziku Yezu vandaka na kati ya bantu yina tungaka banzo ya bantu mingi na kati na bo, to mbala ya nkaka bo vandaka kusadila bisadilu ya bilanga yina Yezu salaka na maboko na yandi mosi. * Kansi, nki mutindu bo ta tadila malongi ya sharpantie yai ya ntama?

² Bantu yina vandaka kuwa yandi yitukaka mingi, mpi yulaka nde: “Na wapi muntu yai me baka mayele yai?” Kansi bo tubaka mpi nde: “Yandi kele sharpantie, mwana ya Maria.” (Matayo 13:54-58; Marko 6:1-3) Na kutuba ya nkaka, bo yindulaka nde: ‘Sharpantie yai kele kaka muntu bonso beto.’ Ata malongi ya Yezu vandaka ya mayele mingi, bantu yina zingaka ti Yezu kisika mosi vwezaka yo. Bo zabaka ve nde mayele yina yandi vandaka kulongila katukaka ve na yandi mosi.

³ Yezu bakaka mayele yai na wapi? Yandi tubaka nde: “Mambu ya mono ke longa kele ve ya mono, kansi yo kele ya muntu yina tindaka mono.” (Yoane 7:16) Ntumwa Polo tendulaka nde, Yezu “me kumaka sambu na beto mayele ya me katuka na Nzambi.” (1 Bakorinto 1:30) Mayele ya Yehowa ke monanaka na Yezu, Mwana na yandi. Yo yina Yezu vandaka ti kikuma ya kutuba nde: “Mono ti Tata beto kele mosi.” (Yoane 10:30) Bika beto tadila mitindu tatu yina Yezu monisaka “mayele ya me katuka na Nzambi.”

4. (a) Inki vandaka ntu-diambu ya nsangu ya Yezu, mpi sambu na nki yo vandaka mfunu mingi? (b) Sambu na nki bandongisila ya Yezu vandaka kusadisa bawi na yandi na luzingu mpi kunatila bo mambote mingi?

⁴ Beto tadila ntete mambu yina Yezu longaka. Ntu-diambu ya nsangu na yandi vandaka, “nsangu ya mbote ya Kimfumu ya Nzambi.” (Luka 4:43) Yo vandaka mfunu mingi sambu Kimfumu ya Nzambi ta vanda ti mukumba ya kunwanina luyalu ya Yehowa mpi ya kunatila bantu balusakumunu ya kimakulu. Na malongi na yandi, Yezu pesaka bantu bandongisila ya mayele sambu na luzingu ya konso kilumbu. Yandi monisaka nde yandi kele “Konseye ya Mayele” yina Biblia tubilaka. (Yezaya 9:5) Yo yina, beto lenda yituka ve mutindu bandongisila na yandi vandaka ya mbote. Yandi zabaka mbote-mbote Ndinga mpi luzolo ya Nzambi; yandi zabaka bantu mbote mpi zolaka bo mingi mpenza. Diaka, bandongisila na yandi vandaka kusadisa bawi na yandi na luzingu mpi kunatila bo mambote mingi. Yezu vandaka kutuba “bangogo ya luzingu ya mvula na mvula.” Ee, kana bantu landa bandongisila na yandi, bo ta guluka.—Yoane 6:68.

5. Inki mambu Yezu tubilaka na Disolo na Zulu ya Ngumba?

⁵ Disolo na Zulu ya Ngumba kele mbandu ya kuluta mbote ya ke monisa nde mayele ya Yezu me luta mayele yonso ya nkaka. Ziku yandi salaka disolo yai, ya kele na Matayo 5:3–7:27, na minuta 20 mpamba. Kansi bandongisila na yandi yai ke manaka ngala ve—yo kele mfunu bubu yai kaka bonso na ntangu yina yandi pesaka yo. Yezu tubilaka mambu mingi, mu mbandu, mutindu ya kutomisa bangwisana ti bantu ya nkaka (5:23-26, 38-42; 7:1-5, 12), mutindu ya kuvanda ti bikalulu ya bunkete (5:27-32), mpi mutindu ya kuvanda ti luzingu mosi ya mbote (6:19-24; 7:24-27). Kansi Yezu sukaka ve kaka na kuzabisa bawi na yandi luzingu ya mayele; yandi tendudilaka bo, yindululaka na bo, mpi pesaka bo banzikisa ya ke monisa yo.

6-8. (a) Inki bikuma ya mbote Yezu pesaka beto ya kubika kudiyangisa? (b) Inki ke monisa nde ndongisila ya Yezu kele ti mayele ya me katuka na zulu?

 ⁶ Mu mbandu, beto tadila ndongisila ya mayele yina Yezu pesaka na Matayo kapu 6, na yina me tala kudiyangisa sambu na bima ya kinsuni. Yezu ke longisila beto nde: “Beno bika kudiyangisa sambu na mioyo na beno nde beno ta dia inki to beno ta nwa inki to sambu na banitu na beno nde beno ta lwata inki.” (Verse 25) Madia ti bilele kele mfunu mingi, mpi yo kele mbi ve kana bantu ke kudibanza-banza sambu na kuzwa yo. Kansi Yezu ke zabisa beto nde, “beno bika kudiyangisa” sambu na bima ya mutindu yina. * Sambu na nki?

⁷ Wa bikuma ya Yezu ke pesa; yo ke ndimisa mpenza. Sambu Yehowa me pesaka beto luzingu mpi nitu, keti yandi lenda pesa beto ve madia sambu na kutanina luzingu, mpi bilele sambu na kulwatisa nitu? (Verse 25) Kana Nzambi ke pesa bandeke madia mpi ke lwatisa bintuntu kitoko mpenza, keti yandi ta kudibanza ve mpenza sambu na bantu yina ke sambilaka yandi? (Baverse 26, 28-30) Ya kieleka, kudiyangisa mingi kele mfunu ve. Yo lenda yika ve nda ya luzingu na beto ata fioti. * (Verse 27) Inki mutindu beto lenda bika kudiyangisa? Yezu ke longisila beto nde: Landa na kutula Kimfumu ya Nzambi na kisika ya ntete na luzingu. Bantu yina kesalaka mutindu yai lenda tula ntima nde, Tata na bo ya zulu “ta yika” bo bima yina bo kele na yo mfunu. (Verse 33) Na nsuka, Yezu pesaka dibanza mosi ya mfunu mingi—konso kilumbu kele ti makambu na yo. Sambu na nki kuyika basusi ya mbasi na zulu ya basusi ya bubu yai? (Verse 34) Diaka, sambu na nki kudiyangisa mpamba-mpamba sambu na mambu yina, mbala ya nkaka ta salama kwa yo ve? Kusadila ndongisila yai ya mayele lenda sadisa beto na kukutana ve ti bampasi mingi na nsi-ntoto yai ya basusi.

 ⁸ Yo ke pwelele nde ndongisila ya Yezu kele mfunu mingi bubu yai kaka bonso na ntangu yina yandi pesaka yo, bamvula 2000 me luta. Keti yo ke monisa ve mayele ya me katuka na zulu? Ata bandongisila ya mbote yina bantu ke pesaka, yo ke manaka ngala, mpi bo ke sobaka yo to ke yingisaka yo nswalu. Kansi malongi ya Yezu ke vandaka kaka na mbalu, ata na nima ya bamvula mingi. Yo fwete yitukisa beto ve sambu Konseye ya Mayele vandaka kutuba “mambu ya Nzambi.”—Yoane 3:34.

9. Basoda ya nkaka tubaka nki sambu na malongi ya Yezu, mpi sambu na nki bo kusaka ve?

⁹ Diambu ya zole yina Yezu monisaka mayele ya Nzambi vandaka, mutindu na yandi ya kulonga. Kilumbu mosi, basoda yina bo tindaka sambu na kukanga yandi vutukaka maboko mpamba, mpi tubaka nde: “Ata mbala mosi ve muntu ya nkaka me tubaka mutindu yai.” (Yoane 7:45, 46) Bo kusaka ve. Yezu mpamba, yina katukaka na zulu, vandaka ti nzayilu mpi eksperiansi ya mingi kuluta bantu yonso ya nsi-ntoto; mpi yandi sadilaka yo sambu na kulonga. (Yoane 8:23) Ata muntu mosi ve lendaka kulonga mpenza bonso yandi. Beto tadila bametode zole mpamba ya Longi yai ya mayele.

10, 11. (a) Sambu na nki makuki ya Yezu ya kusadila bambandu ke yitukisaka beto? (b) Bingana kele nki, mpi nki mbandu ke monisa nde bingana ya Yezu vandaka kupesa malongi ya mfunu?

¹⁰ Yandi sadilaka bambandu na mutindu ya kuluta mbote. Biblia ke tuba nde: “Yezu tubilaka . . . bibuka ya bantu na bambandu. Ya kieleka, yandi vandaka kutubila bo ve kukonda bambandu.” (Matayo 13:34) Makuki ya mingi yina Yezu vandaka na yo ya kusadila mambu ya bantu ke monaka konso kilumbu sambu na kulonga bakieleka ya mfunu, ke yitukisa beto mpenza. Bansadi-bilanga ke kuna bankeni, bankento ke yoka mampa, bana ke sakana na zandu, balobi-mbisi ke losa babukondi, bangungudi ke sosa mameme ya me vila—Yai mambu yina bawi na yandi vandaka kumona mbala na mbala. Kana longi ke wakanisa bakieleka ya mfunu ti mambu yina bantu me yikanaka na yo, bakieleka yango ke bikalaka kukonda mpasi na mabanza mpi na ntima na bo.—Matayo 11:16-19; 13:3-8, 33, 47-50; 18:12-14.

 ¹¹ Mbala mingi Yezu sadilaka bingana, disongidila masolo ya nkufi yina bantu lendaka kubaka malongi ya kimpeve to ya ke tadila bikalulu ya mbote. Sambu bantu ke bakisaka masolo nswalu kuluta bangindu ya mpasi, bingana salaka nde bantu kuvila ve malongi ya Yezu. Na bingana mingi, Yezu sadilaka bangogo ya kifwani sambu na kutubila Tata na yandi, na mutindu yina bantu lenda vila ve nswalu. Mu mbandu, nani lenda bakisa ve dilongi ya mfunu yina kele na kingana ya mwana yina vilaka—ya ke monisa nde, kana muntu yina vilaka nzila me balula mpenza ntima, Yehowa ta wila yandi mawa mpi ta ndima yandi na mawete yonso?—Luka 15:11-32.

12. (a) Inki mutindu Yezu sadilaka bangiufula na malongi na yandi? (b) Inki mutindu Yezu kangaka munoko ya bantu yina tulaka ntembe na kiyeka na yandi?

¹² Yandi sadilaka mbote bangiufula. Yezu sadilaka bangiufula sambu na kusadisa bawi na yandi na kuzenga makambu bo mosi, kutadila bikuma yina ke pusa bo na kusala mambu to kubaka balukanu. (Matayo 12:24-30; 17:24-27; 22:41-46) Ntangu bantwadisi ya mabundu yulaka yandi kana yandi kele na kiyeka ya me katuka na Nzambi, Yezu vutulaka nde: “Keti mbotika ya Yoane katukaka na zulu to na bantu?” Ngiufula yango yitukisaka bo, mpi bo yindulaka bo na bo nde: “Kana beto tuba nde, ‘Na zulu,’ yandi ta tubila beto nde, ‘Ebuna sambu na nki beno kwikilaka yandi ve?’ Kansi, kana beto tuba nde, ‘Na bantu,’ beto ke wa kibuka ya bantu boma, sambu bo yonso ke bakaka Yoane bonso profete.” Nsuka-nsuka bo vutulaka nde: “Beto me zaba ve.” (Marko 11:27-33; Matayo 21:23-27) Na ngiufula mosi ya pete, Yezu kangaka bo munoko mpi monisaka mambu ya luvunu yina vandaka na bantima na bo.

13-15. Inki mutindu kingana ya muntu ya mbote ya Samaria ke monisa mayele ya Yezu?

¹³ Mbala mingi, Yezu vandaka kusadila bametode mingi na mbala mosi; na bambandu na yandi, yandi vandaka kukotisa bangiufula yina ke pusa na kuyindula. Ntangu Muyuda mosi ya zabaka bansiku yulaka Yezu mambu yina yandi fwete sala sambu na kubaka luzingu ya mvula na mvula, Yezu zabisaka yandi Nsiku ya Moize yina ke lomba bantu na kuzola Nzambi mpi nkweno. Sambu  muntu yango zolaka kudimonisa muntu ya lunungu, yandi yulaka nde: “Nani kibeni kele nkweno na mono?” Yezu taka disolo mosi sambu na kupesa yandi mvutu. Bakala mosi ya Muyuda vandaka kusala nzietelo yandi mosi; miyibi kangaka yandi, bulaka yandi mpi bikaka yandi pene-pene ya lufwa. Na nima, Bayuda zole lutaka pana; ya ntete vandaka nganga-Nzambi mpi ya zole, Mulevi. Ata muntu mosi ve na kati na bo sadisaka yandi. Kansi muntu mosi ya Samaria lutaka mpi pana. Na mawa yonso, yandi tulaka muntu yango nkisi na bamputa mpi nataka yandi na mawete yonso na kisika mosi ya lutaninu, yina bo lendaka kubelula yandi. Sambu na kusukisa disolo yina, Yezu yulaka muntu yango nde: “Sambu na nge, nani na kati na bo tatu kudimonisaka nkweno ya muntu yina bwaka na maboko ya miyibi?” Yo lombaka kaka muntu yango kuvutula nde: “Muntu yina wilaka yandi mawa.”—Luka 10:25-37.

¹⁴ Inki mutindu kingana yai ke monisa mayele ya Yezu? Na bilumbu ya Yezu, Bayuda vandaka kusadila ngogo “nkweno” kaka sambu na bantu yina vandaka kuzitisa binkulu na bo, kansi sambu na bantu ya Samaria ve. (Yoane 4:9) Kana Yezu taka disolo ya Muyuda mosi ke sadisa muntu ya Samaria, keti yo zolaka kusungika bangindu yina ya mbi? Yo yina na mayele yonso, Yezu taka disolo ya muntu mosi ya Samaria ke sadisa Muyuda na mawete yonso. Tadila mpi ngiufula yina Yezu yulaka na nsuka ya disolo yango. Yandi sadilaka ve ngogo “nkweno” mutindu Bayuda vandaka kusadila yo. Yo ke monana nde muntu yango ya bansiku sosaka kuzaba muntu yina yandi fwete monisila zola ya nkweno. Kansi Yezu yulaka yandi nde: “Sambu na nge, nani na kati na bo tatu kudimonisaka nkweno?” Yezu bendaka ve dikebi na muntu yina bo monisilaka mambote, disongidila muntu yina bo bulaka, kansi na muntu ya Samaria yina monisaka mambote. Nkweno ya kieleka ke sosaka mabaku ya kumonisila bantu ya nkaka zola, kukonda kutala makanda na bo. Yezu sadilaka metode mosi ya mbote mpenza sambu na kubasisa dilongi yai.

¹⁵ Keti yo lenda yitukisa beto na kumona nde bantu vandaka kuyituka mingi kibeni na “mutindu ya kulonga” ya Yezu mpi kukwenda pene-pene na yandi? (Matayo 7:28, 29) Kilumbu mosi, “kibuka mosi ya nene ya bantu” bikalaka na lweka na yandi bilumbu tatu, kukonda ata kima ya kudia!—Marko 8:1, 2.

16. Inki mutindu Yezu “songaka” pwelele nde mayele ya Nzambi vandaka kutwadisa yandi?

¹⁶ Diambu ya tatu ya ke songa nde Yezu monisaka mayele ya me katuka na Yehowa kele mutindu na yandi ya kuzinga. Mayele ke monanaka na bisalu; yo ke butaka mbuma. Ntumwa Yakobo yulaka nde: “Keti na kati na beno kele ti muntu mosi ya mayele?” Yandi pesaka mvutu yandi mosi nde: ‘Mbote yandi songa yo na bikalulu na yandi ya mbote.’ (Yakobo 3:13, Biblia na Kituba) Bikalulu ya Yezu “songaka” pwelele nde mayele ya Nzambi vandaka kutwadisa yandi. Bika beto tadila mutindu yandi monisaka luswasukusu ya mbote na luzingu na yandi mpi na bangwisana na yandi ti bantu.

17. Inki ke monisa nde Yezu vandaka na bukati-kati ya kukuka na luzingu na yandi?

¹⁷ Keti nge me monaka nde, mbala mingi, bantu ya me konda luswasukusu ya mbote ke vandaka ve na bukati-kati? Ya kieleka, sambu na kuvanda na bukati-kati, yo ke lombaka kuvanda mayele. Sambu Yezu monisaka mayele ya Nzambi, yandi vandaka na bukati-kati ya kukuka. Yandi tulaka mambu ya kimpeve na kisika ya ntete na luzingu na yandi. Yandi kudipesaka mingi na kisalu ya kusamuna nsangu ya mbote. Yandi tubaka nde: “Yo yina kikuma ya mono kwisilaka.” (Marko 1:38) Yo yina, bima ya kinsuni bakaka ve kisika ya ntete na luzingu na yandi; nkutu yo ke monana nde yandi vandaka na bima mingi ve. (Matayo 8:20) Ata mpidina, yandi vandaka ve kubuya kusepela. Bonso Tata na yandi, “Nzambi ya kiese,” Yezu vandaka muntu mosi ya kiese; yandi vandaka mpi kupesa bantu ya nkaka kiese. (1 Timoteo 1:11; 6:15) Ntangu yandi kwendaka na fete mosi ya makwela—kisika ya bo ke bulaka miziki, ke yimbaka, mpi ke sepelaka—yandi kwendaka ve kukatula kiese ya bantu. Ntangu vinu manaka, yandi kumisaka masa vinu ya kitoko, malafu yina ke pesaka bantu “kiese.” (Nkunga 104:15; Yoane 2:1-11) Yezu kwendaka na bisika mingi ya bo bingisaka yandi na kudia; mbala mingi yandi sadilaka mabaku yina sambu na kulonga.—Luka 10:38-42; 14:1-6.

18. Inki mutindu Yezu monisaka luswasukusu ya mbote na bangwisana na yandi ti balongoki?

 ¹⁸ Yezu monisaka luswasukusu ya kuluta mbote na bangwisana na yandi ti bankaka. Kuzaba bantu mbote-mbote sadisaka yandi na kutadila balongoki na yandi na mutindu ya mbote. Yandi zabaka mbote nde bo vandaka ve bantu ya kukuka. Ata mpidina, yandi monaka bikalulu na bo ya mbote. Yandi monaka mambu ya mbote yina babakala yai ya Yehowa bendaka vandaka na yo. (Yoane 6:44) Ata balongoki vandaka kusala bifu, Yezu tudilaka bo ntima na zola yonso. Sambu na kumonisa yo, yandi pesaka bo mukumba mosi ya nene. Yandi tindaka bo na kusamuna nsangu ya mbote; yandi ndimaka mpi nde bo ta kuka kulungisa mukumba yango. (Matayo 28:19, 20) Mukanda ya Bisalu ke monisa pwelele nde bo salaka na kwikama yonso kisalu yina yandi pesaka bo. (Bisalu 2:41, 42; 4:33; 5:27-32) Yo ke monana nde Yezu vandaka mayele mutindu yandi tudilaka bo ntima.

19. Inki mutindu Yezu monisaka nde yandi vandaka “mawete mpi ya kudikulumusa na ntima”?

¹⁹ Mutindu beto monaka yo na Kapu 20, na Biblia, kudikulumusa ti bukati-kati ke kwendaka nzila mosi ti mayele. Ya kieleka, Yehowa ke pesaka mbandu ya kuluta mbote na diambu yai. Ebuna Yezu? Kudikulumusa yina Yezu monisaka na bangwisana na yandi ti balongoki ke pesa kiese mpenza. Sambu yandi vandaka muntu ya kukuka, yandi lutaka bo na mambu yonso. Kansi, yandi vwezaka ve balongoki na yandi. Yandi sosaka mpi ve kumonisa bo  nde bo kele bantu mpamba to ya me fwana ve. Yandi vandaka kubakisa bandilu na bo mpi vandaka ntima-nda ntangu bo vandaka kusala bifu. (Marko 14:34-38; Yoane 16:12) Keti yo ke benda ve dikebi na kumona nde ata bana ya fioti vandaka kusepela ti Yezu? Ya kieleka, bo kwendaka pene-pene na yandi sambu bo bakisaka nde yandi vandaka “mawete mpi ya kudikulumusa na ntima.”—Matayo 11:29; Marko 10:13-16.

20. Inki mutindu Yezu monisaka nkento yina vandaka Muyuda ve, yina mwana na yandi vandaka na bademo, nde yandi kele makambu ngolo ve?

²⁰ Yezu monisaka kudikulumusa ya Nzambi na mutindu ya nkaka ya mfunu. Yandi vandaka ve makambu ngolo, to kudindamana, kana yo ke lomba mpenza kuwila muntu mawa. Mu mbandu, yibuka ntangu nkento yina vandaka ve Muyuda bondilaka yandi na kubelula mwana na yandi ya nkento yina bademo kotilaka ngolo. Na luyantiku, Yezu monisaka na mitindu tatu nde yandi ta sadisa yandi ve—ya ntete, Yezu pesaka yandi mvutu ve; ya zole, yandi zabisaka nkento yango pwelele nde bo tindaka yandi sambu na Bayuda kansi sambu na Bantu ya Makanda ve; ya tatu, yandi sadilaka mbandu mosi, yina vutukilaka na mawete yonso desizio na yandi. Kansi nkento yango dindamanaka, mpi monisaka lukwikilu mosi ya kuyituka. Yezu salaka nki ntangu yandi monaka diambu yai ya sipesiali? Yandi salaka mpenza diambu yina yandi tubaka ntete nde yandi ta sala ve. Yandi belulaka mwana ya nkento yina. (Matayo 15:21-28) Yai kudikulumusa ya kuyituka, mpidina ve? Beto vila mpi ve nde kudikulumusa ke katukaka na mayele ya kieleka.

21. Sambu na nki beto fwete sala kikesa sambu na kulanda mbandu ya kimuntu ya Yezu, bikalulu mpi mutindu na yandi ya kutuba?

²¹ Beto me fuluka na ntonda mpenza mutindu Baevanzile ke monisa beto malongi mpi bisalu ya muntu ya kuluta mayele ya ntangu yonso! Beto vila ve nde, Yezu vandaka kumonisa Tata na yandi na mutindu mosi ya kukuka. Kana beto ke landa mbandu ya kimuntu ya Yezu, bikalulu mpi mutindu na yandi ya kutuba, beto ta kuma ti mayele ya ke katukaka na Nzambi. Na kapu ya ke landa, beto ta mona mutindu beto lenda monisa mpi mayele ya Nzambi na luzingu na beto.