1, 2. Saule vandaka kukwenda kusala nki na Damasi?

 KIMVUKA mosi ya bantu ya ke sala voyage me kuma pene-pene ya Damasi mpi kuna bo ke kana kusala mambu ya mbi. Bo ke kwenda kukanga balongoki ya Yezu na banzo na bo, kukanga bo bansinga, kupesa bo nsoni mpi kunata bo na Yeruzalemi na Sanedreni sambu na kupesa bo ndola.

² Saule, mfumu ya kimvuka yina, ndimaka mpi nde bo fwa Etiene. a Yandi sepelaka ntangu bantu ya kimvuka na bo vandaka kuta Etiene, longoki ya Yezu, matadi sambu na kufwa yandi. (Bis. 7:57–8:1) Saule ke niokula balongoki ya Yezu yina kele na Yeruzalemi. Yandi ke zola mpi kuniokula balongoki ya Yezu yina kele na bambanza ya nkaka. Yandi ke zola kufwa dibundu ya Bukristu ya bo ke binga “Nzila,” yina bo ke mona bonso kadibundu mosi ya kigonsa.​—Bis. 9:1, 2; tala lupangu “ Kiyeka Yina Saule Vandaka ti Yo na Damasi.”

3, 4. (a) Inki kuminaka Saule? (b) Inki bangiufula beto ta tadila?

³ Na mbala mosi, Saule me mona nsemo ya ngolo. Bantu yina ke tambula ti yandi ke yituka mingi mpi ke kuka ve kutuba. Meso ya Saule me fwa mpi yandi me bwa na ntoto. Saule ke mona diaka ve mpi yandi me wa ndinga mosi ya ke katuka na zulu ke tuba nde: “Saule, Saule, sambu na nki nge ke monisa mono mpasi?” Saule me yituka mpi yandi me yula nde: “Mfumu, nge nani?” Yo fwete vanda nde mvutu yai ya Yezu me yitukisa Saule mingi: “Mono kele Yezu, yina nge ke monisa mpasi.”​—Bis. 9:3-5; 22:9.

⁴ Mambu ya ntete yina Yezu songaka Saule ke longa beto nki? Inki mambote beto lenda baka kana beto tadila mambu yina salamaka ntangu Saule kumaka longoki ya Yezu? Mutindu dibundu sadilaka ntangu ya ngemba yina bo kumaka ti yo ntangu Saule kumaka longoki ya Yezu ke longa beto nki?

5, 6. Mambu yina Yezu songaka Saule ke longa beto nki?

⁵ Ntangu Yezu tedimisaka Saule na nzila ya Damasi, yandi yulaka  yandi ve nde: “Sambu na nki nge ke monisa balongoki na mono mpasi?” Kansi mutindu beto me katuka kumona yo, Yezu yulaka yandi nde: “Sambu na nki nge ke monisa mono mpasi?” (Bis. 9:4) Ee, Yezu ke waka mpasi ntangu bantu ke monisaka balongoki na yandi mpasi.​—Mat. 25:34-40, 45.

⁶ Kana bantu ke monisa nge mpasi sambu nge ke kwikilaka na Kristu, zaba nde Yehowa ti Yezu ke monaka bampasi yina bantu ke monisaka nge. (Mat. 10:22, 28-31) Bubu yai, Yehowa lenda manisa ve na mbala mosi bampasi yina bantu ke monisaka nge. Kuvila ve nde Yezu monaka mutindu Saule vukanaka ti bantu ya nkaka sambu na kufwa Etiene mpi yandi monaka mutindu Saule vandaka kukanga balongoki na banzo na bo sambu na kunata bo na Yeruzalemi. (Bis. 8:3) Ata mpidina, Yezu salaka ve ata kima mosi na ntangu yina sambu na kugulusa bo. Kansi, Yehowa sadilaka Kristu sambu na kupesa Etiene mpi balongoki ya nkaka kikesa sambu bo landa kukangama na yandi.

7. Inki nge fwete sala sambu na kukanga ntima na bampasi yina bantu ke monisa nge?

⁷ Nge lenda kanga mpi ntima ntangu bantu ke monisa nge mpasi kana: (1) Nge me baka lukanu ya kulanda kukangama na Yehowa na ntangu ya mpasi. (2) Nge ke lomba Yehowa na kusadisa nge. (Bafil. 4:6, 7) (3) Nge ke vutula ve mbi na mbi kansi nge ke bika mambu yonso na maboko ya Yehowa. (Bar. 12:17-21) (4) Nge ke tula ntima nde Yehowa ta pesa nge ngolo ya kukanga ntima tii ntangu yina yandi ta manisa bampasi yango.​—Bafil. 4:12, 13.

8, 9. Mbala ya nkaka, nki mutindu Ananiasi kudiwaka ntangu Yezu lombaka yandi na kukwenda kusolula ti Saule?

⁸ Na nima ya kupesa mvutu na ngiufula yai ya Saule “Mfumu, nge nani?” Yezu songaka yandi nde: “Telama mpi kota na mbanza, mpi bo ta songa nge mambu ya nge fwete sala.” (Bis. 9:6) Sambu meso ya Saule fwaka, bantu yina vandaka ti yandi nataka yandi na Damasi mpi kuna na Damasi, Saule sambaka mpi buyaka madia bilumbu tatu. Kaka na ntangu yina Yezu solulaka mambu ya Saule ti Ananiasi, longoki mosi ya Damasi yina “Bayuda yonso . . . vandaka kutuba mambu ya mbote sambu na yandi.”​—Bis. 22:12.

⁹ Mbala ya nkaka Ananiasi waka kiese mpi boma ntangu Yezu Kristu, mfumu ya dibundu yina futumukaka, solulaka ti yandi mpi pesaka yandi mukumba mosi ya mfunu. Yo vandaka mukumba mosi ya nene kansi yo vandaka kupesa Ananiasi boma! Ntangu Yezu songaka yandi na kukwenda kusolula ti Saule, Ananiasi tubaka nde: “Mfumu, mono me wa na bantu mingi mambu ya me tala muntu yai mpi mambu yonso  ya mbi yina yandi salaka basantu na nge na Yeruzalemi. Mpi bamfumu ya banganga-nzambi me pesa yandi kiyeka ya kukanga bantu yonso yina ke binga zina na nge.”​—Bis. 9:13, 14.

10. Mutindu Yezu sadilaka Ananiasi mambu ke longa beto nki?

¹⁰ Ata Ananiasi kudiyangisaka, Yezu nganinaka yandi ve. Kansi Yezu songaka Ananiasi pwelele mambu ya kusala. Yezu pesaka Ananiasi lukumu na mutindu yandi tendudilaka Ananiasi sambu na nki yandi zolaka nde Ananiasi kusala mambu yina ya mpasi. Yezu songaka yandi nde: “Muntu yai kele dibungu ya mono me [pona] sambu na kunata zina na mono na makanda, na bantotila, mpi na bana ya Izraele. Sambu mono ta songa yandi pwelele mambu mingi ya mpasi yina yandi fwete kutana ti yo sambu na zina na mono.” (Bis. 9:15, 16) Ananiasi lemfukilaka Yezu nswalu. Yandi kwendaka kutala Saule, yina vandaka ntete kuniokula Bakristu, mpi yandi songaka Saule nde: “Saule, mpangi, Mfumu Yezu, yina kwisaka kumonika na nge na nzila yina nge vandaka kukwisa, me tinda mono sambu nge mona diaka mpi nge fuluka ti mpeve santu.”​—Bis. 9:17.

11, 12. Disolo yai ya ke tubila Yezu, Ananiasi mpi Saule ke longa beto nki?

¹¹ Disolo yai ya ke tubila Yezu, Ananiasi mpi Saule ke longa beto mambu mingi. Mu mbandu, yo ke longa beto nde Yezu muntu ke twadisa kisalu ya kulonga nsangu ya mbote kaka mutindu yandi tubaka. (Mat. 28:20) Ata Yezu ke solulaka ve mbala mosi ti beto bubu yai, yandi ke twadisaka kisalu ya kulonga nsangu ya mbote na nzila ya mpika ya kwikama, yina yandi me tulaka sambu na kudisa bansadi na yandi. (Mat. 24:45-47) Yandi ke sadilaka Nto-Kimvuka sambu na kutinda bansamuni mpi bapasudi-nzila na kusosa bantu yina ke zola mpenza kuzaba Kristu. Mutindu beto monaka yo na kapu ya me luta, bantu mingi ya mutindu yai, me kutanaka ti Bambangi ya  Yehowa kaka ntangu fioti na nima ya kusamba Nzambi sambu yandi sadisa bo na kuzaba yandi.​—Bis. 9:11.

¹² Ananiasi salaka mambu yina Yezu lombaka yandi mpi Nzambi sakumunaka yandi. Keti nge ke lemfukaka na nsiku ya kulonga mbote-mbote nsangu ya mbote ata ntangu nge ke wa mwa boma? Mu mbandu sambu na bampangi ya nkaka, kulonga nsangu ya mbote nzo na nzo to kusolula ti bantu ya bo me zaba ve ke pesaka bo boma. Bampangi ya nkaka diaka ke kukaka ve kulonga nsangu ya mbote na bisika na bo ya bisalu, na babala-bala, na telefone to nkutu kusonikila bantu mikanda. Ananiasi katulaka boma yina yandi vandaka ti yo mpi yandi zwaka  dibaku ya nene ya kusadisa Saule na kubaka mpeve santu. b Ananiasi nungaka na kusala mambu yai sambu yandi vandaka kutudila Yezu ntima mpi yandi vandaka kundima nde Saule ta kuma mpangi na yandi Mukristu. Bonso Ananiasi, beto lenda nunga na kukatula boma kana beto ke tula ntima nde Yezu muntu ke na kutwadisa kisalu ya kulonga nsangu ya mbote, kana beto ke kuditula na kisika ya bantu ya nkaka mpi kana beto ke ndima nde ata bantu yina beto ke waka boma mingi lenda kuma bampangi na beto.​—Mat. 9:36.

13, 14. Kana nge ke longukaka Biblia kansi nge me bakaka ntete ve mbotika, nki malongi nge lenda baka na mbandu ya Saule?

¹³ Mambu yina Saule kutanaka ti yo sadisaka yandi na kusoba nswalu. Ntangu yandi monaka diaka, yandi bakaka mbotika mpi yandi yantikaka kuvukana ti balongoki ya nkaka ya Yezu na Damasi. Kansi yandi salaka mpi mambu mingi ya nkaka. “Na mbala mosi yandi yantikaka kulonga na basinagoga mambu ya me tala Yezu, nde yandi kele Mwana ya Nzambi.”​—Bis. 9:18-30.

¹⁴ Kana nge ke longukaka Biblia kansi nge me bakaka ntete ve mbotika, keti nge lenda soba mpi kusadila nswalu mambu ya nge ke longuka bonso Saule? Yo kele kieleka nde Saule monaka na meso na yandi mosi mambu ya kuyituka yina Kristu salaka mpi ntembe kele ve nde yo pusaka yandi na kubaka mbotika. Kansi bantu ya nkaka mpi monaka mambu ya kuyituka yina Yezu salaka. Mu mbandu, kimvuka mosi ya Bafarize monaka mpi mutindu Yezu belulaka muntu mosi yina diboko na yandi vandaka kunikana ve mpi Bayuda mingi zabaka nde Yezu futumunaka Lazare. Ata mpidina, bantu mingi na kati na bo vandaka ve kundimina Yezu mpi bo vandaka nkutu kutelemina yandi. (Mar. 3:1-6; Yoa. 12:9, 10) Kansi Saule sobaka mpenza. Sambu na nki Saule sobaka ata bantu ya nkaka salaka yo ve? Sambu Saule vandaka kuwa Nzambi boma mingi na kisika ya kuwa bantu boma mpi yandi sepelaka mingi mutindu Kristu wilaka yandi mawa. (Bafil. 3:8) Bonso Saule, beto fwete bika ve nde ata kima mosi kukanga beto nzila ya kulonga nsangu ya mbote mpi ya kusala mambu ya beto fwete sala sambu na kubaka mbotika.

15, 16. Inki Saule vandaka kusala na basinagoga mpi nki mutindu Bayuda ya nkaka ya Damasi yambaka nsangu ya mbote?

¹⁵ Yindula mutindu bantu yitukaka, mpasi mpi makasi yina bo waka  ntangu bo monaka Saule ke longa nsangu ya mbote ya Yezu na basinagoga! Bo tubaka nde: “Keti yai kele ve muntu yina niokulaka ngolo bantu yina kele na Yeruzalemi yina ke binga zina yai?” (Bis. 9:21) Ntangu Saule vandaka kusonga bo sambu na nki yandi sobaka mutindu na yandi ya kutadila Yezu, yandi “vandaka kumonisa mambu na ndonga nde muntu yina kele Kristu.” (Bis. 9:22) Kansi ata beto ke tendula mambu na ndonga, yo ke simbaka ve bantima ya bantu yonso. Yo ke sobaka ve bangindu ya bantu yina ke kangamaka ngolo na bansiku ya bantu to ya bantu yonso ya lulendo. Ata mpidina, Saule landaka kulonga nsangu ya mbote.

¹⁶ Bamvula tatu na nima, Bayuda ya Damasi vandaka kaka kutelemina Saule. Nsuka-nsuka bo sosaka kufwa yandi. (Bis. 9:23; 2 Bak. 11:32, 33; Bag. 1:13-18) Ntangu Saule zabaka mambu ya bo kanaka kusala yandi, yandi tinaka mbanza Damasi na mayele. Balongoki ya nkaka tulaka yandi na kitunga mpi bo basisaka yandi na kisika mosi yina kibaka vandaka ya kutobuka. Luka ke binga balongoki yina tinisaka Saule na mpimpa yina nde “balongoki na yandi [ya Saule].” (Bis. 9:25) Yo ke monisa nde bantu ya nkaka yina waka Saule ke longa na Damasi ndimaka nsangu ya mbote mpi kumaka balongoki ya Kristu.

17. (a) Tubila mitindu ya kuswaswana yina bantu ke yambaka nsangu ya mbote. (b) Inki beto fwete landa kusala mpi sambu na nki?

¹⁷ Na mbala ya ntete yina nge songaka bantu ya dibuta na beno, banduku na nge mpi bantu ya nkaka mambu ya kitoko ya Biblia yina nge vandaka kulonguka, mbala ya nkaka nge yindulaka nde bantu yonso ta ndima malongi ya kitoko ya Biblia sambu yo kele pwelele. Mbala ya nkaka, bantu fioti ndimaka yo kansi bantu mingi ndimaka yo ve. Nkutu mbala ya nkaka bantu ya dibuta na beno kumisaka nge mbeni na bo. (Mat. 10:32-38) Ata mpidina, kana nge ke landa kutomisa mutindu na nge ya kusolula ti bantu mambu ya Biblia mpi kana nge ke landa kutanina bikalulu na nge ya mbote, nsuka-nsuka bantu yina ke telemina nge lenda mona yo mpi yo lenda pusa bo na kundima kusadila Yehowa.​—Bis. 17:2; 1 Pie. 2:12; 3:1, 2, 7.

18, 19. (a) Inki salamaka ntangu Barnabasi ndimisaka bantumwa nde Saule me kuma longoki ya Yezu? (b) Inki mutindu beto lenda landa mbandu ya Barnabasi mpi ya Saule?

¹⁸ Ntangu Saule kumaka na Yeruzalemi, balongoki ndimaka mpenza ve nde yandi me kuma Mukristu. Kansi ntangu Barnabasi ndimisaka bantumwa nde Saule me kuma longoki ya Yezu, bantumwa ndimaka mpi Saule bikalaka ti bo mwa ntangu. (Bis. 9:26-28) Saule salaka mambu na mayele, ata mpidina yandi waka ve nsoni na kulonga nsangu ya mbote. (Bar. 1:16) Yandi longaka nsangu ya mbote ti kikesa mpenza na Yeruzalemi, kisika yina yandi niokulaka ngolo balongoki ya Yezu Kristu. Ntangu Bayuda na Yeruzalemi bakisaka nde muntu na bo, yina vandaka kubaka kisika ya ntete na kuniokula Bakristu, me kuma Mukristu,  yo pesaka bo makasi mpi bo sosaka kufwa yandi. Biblia ke tuba nde: “Ntangu bampangi zabaka yo, bo kulumusaka [Saule] na Sezarea mpi bo tindaka yandi na Tarse.” (Bis. 9:30) Saule vandaka kulemfuka na lutwadisu yina Yezu vandaka kupesa na nzila ya dibundu. Yo natilaka Saule mpi dibundu mambote.

¹⁹ Simba nde Barnabasi yandi mosi muntu bakaka lukanu ya kusadisa Saule. Ntembe kele ve nde lusadisu yai ya yandi pesaka Saule kumisaka ngolo kinduku ya bansadi yai zole ya kikesa ya Yehowa. Keti nge ta zola kulanda mbandu ya Barnabasi mpi kusadisa na luzolo yonso bampangi ya me katuka kukwisa na dibundu na beno, mu mbandu kulonga nsangu ya mbote ti bo mpi kusadisa bo na kukumisa kinduku na bo ti Yehowa ngolo? Yehowa ta sakumuna nge mingi kana nge sala mpidina. Kana nge me banda kulonga nsangu ya mbote ntama mingi ve, keti nge ta zola kulanda mbandu ya Saule yina ndimaka nde bampangi kusadisa yandi? Kana nge ke longa nsangu ya mbote ti bampangi yina ke longaka yo banda ntama, yo ta sadisa nge na kulonga diaka mbote, nge ta kuma kulonga ti kiese mingi mpi nge ta sala kinduku ti bampangi luzingu na nge ya mvimba.

20, 21. Inki mutindu bansadi ya Nzambi ya ntangu ya ntama sadilaka ‘ntangu ya ngemba’ yina bo kumaka ti yo mpi nki mutindu bansadi ya Nzambi bubu yai ke sadilaka yo?

²⁰ Ntangu Saule kumaka longoki ya Yezu mpi tinaka Yeruzalemi sambu na kuditanina, ‘dibundu na Yudea ya mvimba, na Galilea, mpi na Samaria kumaka na ngemba.’ (Bis. 9:31) Inki mutindu balongoki ya Yezu sadilaka ntangu yina ya ngemba? (2 Tim. 4:2) Biblia ke monisa nde bo ‘vandaka kupesana kikesa.’ Bantumwa ti bampangi ya nkaka ya vandaka ti mikumba kumisaka ngolo lukwikilu ya balongoki mpi bo sadisaka dibundu na “kutambula na boma ya Yehowa mpi na kikesa ya mpeve santu.” Mu mbandu, Piere sadilaka ntangu yina sambu na kupesa kikesa na balongoki ya Lida, mbanza mosi na Ntoto ya Kukonda Ngumba ya Sharoni. Bikesa ya Piere sadisaka mpi bantu mingi yina vandaka kuzinga kuna na kundima “Mfumu.” (Bis. 9:32-35) Balongoki ya Yezu vandaka kusadisana mpi kulonga nsangu ya mbote mpi bo bikaka ve nde mambu ya mpamba-mpamba kukatula dikebi na bo na mambu yai ya mfunu. Yo yina dibundu “landaka kuyela.”

²¹ Pene-pene ya mvula 1990, Bambangi ya Yehowa na bansi mingi kumaka na “ngemba.” Baluyalu yina vandaka kuniokula bansadi ya Nzambi banda bamvula mingi bwaka na mbala mosi. Na bansi ya nkaka yina bo buyisaka kisalu na beto, beto kumaka ti dibaku ya kulonga diaka to bamfumu ya leta ndimaka nde beto longa diaka. Yo sadisaka Bambangi ya Yehowa mingi na kulonga na bisika ya bantu mingi mpi bantu mingi ndimaka nsangu ya mbote.

22. Inki mutindu nge lenda sadila mbote ntangu ya ngemba yina nge kele na yo?

 ²² Keti nge ke sadila mbote ntangu ya ngemba yina nge kele na yo? Kana nge ke zingaka na insi yina bantu yonso ke vandaka ti nswa ya kusala mambu ya dibundu na bo, Satana lenda sosa kupusa nge na kusosa kuzwa bima mingi na kisika ya kutula mambote ya Kimfumu na kisika ya ntete. (Mat. 13:22) Kulanda ve bangindu yina ya Satana. Sadila mbote ntangu ya ngemba yina nge kele na yo bubu yai. Mona yo dibaku ya mbote ya kulonga mbote-mbote nsangu ya mbote mpi ya kupesa bampangi kikesa. Kuvila ve nde mambu lenda soba na mbala mosi.

23, 24. (a) Disolo ya Tabita ke longa beto nki? (b) Inki fwete vanda lukanu na beto?

²³ Beto tubila mambu yina kuminaka Tabita to Dorkasi, longoki mosi ya mbanza Yope yina kele pene-pene ti mbanza Lida. Mpangi-nkento yai ya vandaka kusadila Nzambi na ntima ya mvimba sadilaka mbote ntangu mpi bima na yandi. Yandi vandaka kusala “bisalu mingi ya mbote mpi kupesa bantu makabu mingi ya mawa.” Kansi na mbala mosi yandi belaka mpi fwaka. c Lufwa na yandi pesaka balongoki ya Yope mpasi mingi, mingi-mingi, mifwidi ya bankento yina yandi vandaka kukabila bima. Ntangu Piere kotaka kisika yina bo tulaka mvumbi ya Tabita, yandi salaka mambu ya kuyituka yina ata ntumwa mosi ve ya Yezu Kristu salaka tii na ntangu yina. Piere sambaka mpi na nima yandi futumunaka Tabita! Yindula kiese yina mifwidi ya bankento mpi balongoki ya nkaka waka ntangu Piere songaka bo na kukota na shambre yina bo tulaka Tabita mpi ntangu bo monaka Tabita na luzingu! Ntembe kele ve nde mambu yai pesaka bo kikesa sambu na bampasi yina vandaka kuvingila bo. Ya kieleka mambu yai ya kuyituka “zabanaka na Yope ya mvimba, ebuna bantu mingi kumaka kukwikila na Mfumu.”​—Bis. 9:36-42.

²⁴ Disolo ya Tabita ke longa beto mambu zole ya mfunu. (1) Luzingu na beto lenda suka na mbala mosi. Yo yina yo kele mfunu mpenza nde beto sala mambu ya mbote na meso ya Nzambi ntangu beto kele ti dibaku ya kusala yo! (Lon. 7:1) (2) Kivuvu ya lufutumuku kele mpenza kieleka. Yehowa monaka mambu mingi ya mbote yina Tabita salaka mpi yandi sakumunaka yandi. Yandi ta vila ve kisalu ya ngolo yina beto ke salaka mpi yandi ta futumuna beto  kana beto me fwa na ntwala nde Armagedoni kuyantika. (Baeb. 6:10) Yo yina, yo vanda beto ke lutisa “bantangu ya bampasi” to beto ke zinga na ‘ntangu ya ngemba,’ beto fwete baka lukanu ya kulanda kulonga mbote-mbote nsangu ya mbote ya Kristu.​—2 Tim. 4:2.