1-3. (a) Sambu na nki ntumwa Polo ke kudiyangisa mingi na Atene? (b) Inki mambote beto ta baka kana beto tadila mutindu Polo vandaka kulonga?

 POLO ke kudiyangisa mingi. Yandi kele na Atene, ntu-mbanza ya Grese, kisika yina kele ti banzo-nkanda ya me zabanaka mingi. Socrates, Platon mpi Aristote longaka na banzo-nkanda yango. Bantu ya Atene ke zolaka mingi kusambila. Na bisika yonso yina Polo ke kwenda, yandi ke mona biteki na batempelo, na bisika ya bantu mingi mpi na babala-bala sambu bantu ya Atene ke sambilaka banzambi mingi. Polo ke zaba mutindu Yehowa Nzambi ya kieleka ke tadilaka lusambu ya biteki. (Kub. 20:4, 5) Bonso Yehowa, ntumwa Polo ke mengaka lusambu ya biteki.

² Mambu ya Polo ke mona ntangu yandi ke kota na zandu ke pesa diaka mpasi mingi. Yandi ke mona biteki mingi ya nzanzi ya nzambi Ermesi yina bo me tanda na ndambu ya nordi mpi ya westi pene-pene ya nzila ya nene ya kukotila na zandu. Zandu yango kele ti bisika mingi ya kusambila. Inki mutindu ntumwa yai ya kikesa ta longa nsangu ya mbote na kisika yai ya bantu me kudipesaka mingi na lusambu ya biteki? Keti yandi ta kudiyala mpi ta longa bantu malongi yina bo mpi ke ndimaka? Keti yandi ta kuka kusadisa bantu ya nkaka na kati na bo na kusosa Nzambi ya kieleka mpi kusambila yandi?

³ Mambu yina Polo longaka bantu ya mayele ya Atene, yina kele na Bisalu 17:22-31, ke monisa nde yandi longaka mbote, ti luzitu mpi na mayele mpenza. Kana beto tadila mutindu na yandi ya kulonga, beto ta longuka mambu mingi, mu mbandu mpila ya kulonga bantu malongi yina bo mpi ke ndimaka sambu na kuyindula ti bo.

4, 5. Na wapi Polo longaka ntangu yandi vandaka na Atene mpi yandi kutanaka ti bantu ya nki mutindu?

⁴ Polo kwendaka na Atene, na voyage na yandi ya zole ya kimisionere pene-pene ya mvula 50 ya ntangu na beto. a Polo vandaka kuvingila Silasi mpi  Timoteo yina vandaka na Berea. Na ntangu yina yandi vandaka kuvingila bo, yandi “yantikaka kuyindula na sinagoga ti Bayuda,” mutindu yo vandaka kikalulu na yandi. Yandi vandaka mpi ti mfunu ya kulonga bantu ya Atene yina vandaka ve Bayuda, yo yina yandi kwendaka kulonga “na zandu.” (Bis. 17:17) Zandu ya Atene vandaka nene mingi, yo vandaka pene-pene ya ngumba ya nene ya Atene yina bo ke bingaka Acropole. Zandu yai vandaka ve kaka kisika ya kusumba mpi ya kuteka bima; yo vandaka mpi kisika ya kuluta mfunu yina bantu mingi vandaka kukutana. Mukanda mosi ke tuba nde yo vandaka kisika yina “bantu ya mumbongo, ya politiki, ya filozofi mpi bantu ya mayele ya ke sonikaka mikanda vandaka kukutana.” Bantu ya mayele vandaka kuzola kukutana kuna sambu na kutubila mambu na bo.

⁵ Yo vandaka ve pete sambu Polo kusimba bantima ya bantu yina na zandu. Bantu ya bimvuka zole ya filozofi, disongidila kimvuka ya Epikire mpi ya Kistoika yina vandaka ve kukwikila na mambu ya kiteso mosi vandaka na kati ya bantu yina vandaka kuwidikila Polo. b Bantu ya Epikire vandaka kukwikila nde luzingu kudibasikilaka. Bangindu na bo na bunkufi kele nde: “Bantu fwete wa ve Nzambi boma; Bafwa ke niokwamaka ve; Bantu lenda kuma kuzinga na kiese; Bantu lenda kanga ntima na bampasi.” Bantu ya Kistoika vandaka kukwikila nde yo kele mfunu na kuzaba mambu mingi mpi kubakisa yo mpi nde Nzambi kele ve Muntu ya kieleka. Bantu ya kimvuka ya Epikire mpi ya Kistoika vandaka ve kukwikila na lufutumuku yina balongoki ya Kristu vandaka kulonga. Yo kele pwelele nde malongi ya bimvuka yai zole swaswanaka ti malongi ya kieleka ya dibundu ya Bukristu yina Polo vandaka kulonga.

6, 7. Inki mutindu Bagreki ya nkaka ya mayele tadilaka malongi ya Polo mpi nki mambu ya mutindu mosi bantu ke sadilaka beto bubu yai?

⁶ Inki mutindu Bagreki yina ya mayele tadilaka malongi ya Polo? Bantu ya nkaka vandaka kubinga Polo “muntu ya bituba-tuba” to “muntu ya ke lokutaka bankeni.” (Bis. 17:18) Muntu mosi ya mayele ke tuba mambu yai sambu na bangogo yai ya Kigreki: “Ntete bo vandaka kusadila bangogo yai sambu na kutubila ka-ndeke mosi ya ke diaka bankeni mpi na nima bo kumaka kusadila yo sambu na kutubila bantu yina vandaka kulokuta madia to bima ya nkaka yina vandaka kubwa na zandu. Kansi na nima, bo kumaka kusadila yo sambu na kutubila muntu mosi ya vandaka kulokuta bansangu ya mutindu na mutindu mpi, mingi-mingi, yina yandi vandaka kubakisa ve mbote.” Na mutindu mosi buna, bantu yina ya mayele zolaka kumonisa nde Polo zabaka ve ata kima mpi nde yandi vandaka kulonga kaka mambu yina yandi waka na bantu ya nkaka. Kansi mutindu beto ta mona yo, Polo lembaka ve nitu sambu na zina yai ya mbi ya bo pesaka yandi.

⁷ Bubu yai bantu ke salaka mpi mutindu yina. Mbala mingi bantu ke pesaka beto Bambangi ya Yehowa bazina ya mbi kaka sambu beto ke longaka malongi ya Biblia. Mu mbandu na banzo-nkanda, balongi ya nkaka ke longaka dilongi ya evolutio mpi bo ke tubaka nde kana nge kele muntu ya mayele nge  fwete ndima dilongi yai. Bo ke zolaka kumonisa nde bantu yina ke ndimaka ve dilongi ya evolutio kele bazoba. Na kutuba ya mbote, bantu yai ya mayele ke zolaka nde bantu kumona nde beto kele bazoba sambu beto ke longaka malongi ya Biblia mpi sambu beto ke longaka nde kele ti Nzambi yina salaka bima yonso. Ata mpidina, yo ke lembisaka beto ve nitu. Nkutu beto ke longaka ti kikesa nde kele ti Nzambi mosi ya mayele mingi, Yehowa, yina salaka luzingu awa na ntoto.​—Kus. 4:11.

8. (a) Bantu ya nkaka ya waka malongi ya Polo salaka nki? (b) Areopage kisika yina bo nataka Polo lenda tendula nki? (Tala noti na nsi ya lutiti.)

⁸ Bantu ya nkaka yina waka malongi ya Polo na zandu tadilaka yo na mutindu ya nkaka. Bo tubaka nde: “Yo ke monana nde yandi [ke longaka mambu] ya banzambi ya nzenza.” (Bis. 17:18) Keti Polo vandaka kibeni kulonga bantu ya Atene banzambi ya mpa? Yo vandaka ve kima ya kubaka na nsaka, sambu bamvula mingi na ntwala bo sambisaka Socrate mpi bo fwaka yandi sambu na mambu ya mutindu mosi. Yo yina yo ke yitukisa ve na kumona nde bo nataka Polo na kisika yina bo vandaka kubinga Areopage mpi bo lombaka yandi na kutendula malongi na yandi yina vandaka malongi ya mpa sambu na bantu ya Atene. c Inki Polo salaka sambu na kutendudila bantu yai, ya zabaka ve Ndinga ya Nzambi, mambu yina yandi vandaka kulonga?

9-11. (a) Inki bikesa Polo salaka sambu na kusolula mbote ti bantu? (b) Inki mutindu beto lenda landa mbandu ya Polo ntangu beto ke longa nsangu ya mbote?

⁹ Kuvila ve nde Polo kudiyangisaka mingi ntangu yandi monaka biteki mingi yina bantu vandaka kusambila. Ata mpidina, yandi longaka ve mbala mosi nde lusambu ya biteki kele mbi kansi yandi kangaka ntima. Na luzitu yonso, yandi salaka bikesa ya kulonga bantu mambu yina bo mpi vandaka kundima. Yandi tubaka nde: “Babakala ya Atene, mono ke mona nde na mambu yonso beno ke kudipesaka mingi na boma ya banzambi kuluta bantu ya nkaka.” (Bis. 17:22) Na kutuba ya nkaka, Polo zolaka kutuba nde, ‘mono ke mona nde beno ke zolaka mingi kusambila.’ Polo monisaka mayele mutindu yandi sikisaka bo nde bo ke sambilaka mingi. Polo zabaka nde bantu ya nkaka yina bo vandaka kulonga malongi ya luvunu lendaka kundima nsangu ya mbote. Nkutu, Polo zabaka nde ntete yandi vandaka “kusala mambu kukonda kuzaba mpi kukonda lukwikilu.”​—1 Tim. 1:13.

¹⁰ Sambu na kusolula mbote ti bantu yina, Polo tubilaka mambu yina bo mpi vandaka kundima, yandi tubilaka mambu yina ke monisa nde bantu ya  Atene vandaka kuzola mingi kusambila, mu mbandu mesa-kimenga ya bantu ya Atene salaka sambu “Na Nzambi Yina Me Zabanaka Ve.” Mukanda mosi ke tuba nde: “Bagreki mpi bantu ya nkaka vandaka ti kikalulu ya kusala bamesa-kimenga sambu na ‘banzambi yina me zabanaka ve,’ sambu bo vandaka kuwa boma nde kana bo me vila kusambila banzambi ya nkaka mbala ya nkaka banzambi yango lenda wila bo makasi.” Mesa-kimenga yina ya bantu ya Atene monisaka nde bo vandaka kukwikila na Nzambi yina bo zabaka ve. Polo sadilaka mesa-kimenga yina sambu na kuyantika kulonga bo nsangu ya mbote. Yandi songaka bo nde: “Muntu yina beno ke sambila kukonda kuzaba, yandi yina mono ke zabisa beno.” (Bis. 17:23) Polo longaka na luzitu mpi mambu yina yandi longaka simbaka mpenza bantima na bo. Yandi vandaka kulonga bo Nzambi ya kieleka yina bo zabaka ve kansi ve nzambi mosi ya mpa mutindu bantu ya nkaka fundaka yandi.

¹¹ Inki mutindu beto lenda landa mbandu ya Polo ntangu beto ke longa nsangu ya mbote? Beto fwete talaka mbote bantu ya beto ke longa, mpidina beto lenda bakisa nde muntu mosi ya beto ke solula ti yandi ke zolaka kusambila, mbala ya nkaka sambu yandi me lwata bilele ya dibundu na bo to sambu na bima ya nkaka yina beto me mona na lupangu na bo. Beto lenda songa  yandi nde: ‘Mono ke mona nde nge ke sambilaka mingi. Mono ke zolaka kusolula ti konso muntu yina ke zolaka mambu ya Nzambi.’ Kana beto me songa muntu na luzitu nde beto me sepela ti yandi mutindu yandi ke zolaka mambu ya Nzambi, yo ta sadisa beto na kulonga yandi mambu yina yandi mpi ke ndimaka. Kuvila ve nde lukanu na beto ke vandaka ve ya kusambisa bantu sambu na mambu yina bo ke kwikilaka. Nkutu bantu mingi yina me kumaka Bambangi ya Yehowa, vandaka ntete kundima na ntima ya mvimba malongi ya luvunu.

12. Na Atene, nki mutindu Polo wakanisaka malongi na yandi ti mambu ya luzingu ya bantu yina yandi vandaka kulonga?

¹² Keti Polo landaka kulonga bantu ya Atene mambu yina bo vandaka mpi kundima? Polo zabaka nde bantu ya Atene vandaka kuzaba mambu ya filozofi ya Bagreki kansi ve Ndinga ya Nzambi, yo yina yandi longaka bo mbala mingi mambu yina ke wakana ti yina bo zabaka. Ntete, yandi longaka bo malongi ya Biblia kukonda kutubila mbala mosi baverse na yo. Ya zole, ntangu yandi vandaka kulonga, yandi vandaka kusadila ngogo “beto.” Yo sadisaka bantu yina vandaka kuwidikila yandi na kubakisa nde yandi ti bo kele kiteso mosi. Ya tatu, yandi tubilaka mambu yina vandaka na mikanda ya Bagreki sambu na kumonisa nde mambu ya nkaka yina yandi vandaka kulonga, mikanda na bo vandaka mpi kutubila yo. Beto tadila sesepi diskure ya kitoko yina Polo salaka. Inki malongi ya mfunu yandi longaka sambu na Nzambi yina bantu ya Atene zabaka ve?

13. Polo tendulaka nde nani salaka zulu ti ntoto mpi bima yonso mpi nki dilongi ya pwelele yandi zolaka kulonga bo?

¹³ Nzambi salaka zulu ti ntoto mpi bima yonso. Polo tubaka nde: “Nzambi yina salaka nsi-ntoto mpi bima yonso yina kele na kati na yo, yandi kele Mfumu ya zulu ti ya ntoto, yandi ke zingaka ve na batempelo yina bantu me tungaka na maboko.” d (Bis. 17:24) Zulu, ntoto mpi bima yonso me kudibasikilaka ve. Nzambi ya kieleka gangaka bima yonso. (Nk. 146:6) Yandi kele ve bonso nzambi Athena to banzambi ya nkaka yina bantu ke pesaka lukumu kaka na bamesa kimenga mpi na batempelo. Mfumu ya Kuluta Nene, yina salaka zulu mpi ntoto, lenda zinga ve na batempelo yina bantu me salaka. (1 Bant. 8:27) Polo zolaka kulonga bo dilongi yai ya pwelele: Nzambi ya kieleka kele ngolo mingi kuluta biteki yina bantu me salaka mpi yina bo ke tulaka na batempelo yina bantu me tungaka.​—Yez. 40:18-26.

14. Inki mutindu Polo monisaka nde Nzambi ke vandaka ve na mfunu ya lusadisu na beto bantu?

 ¹⁴ Nzambi ke vandaka ve ti mfunu ya lusadisu ya bantu. Bantu yina vandaka kusambila biteki vandaka kulwatisa biteki yango bilele ya kitoko, bo vandaka kunatila biteki makabu ya ntalu mingi to mpi madia to malafu sambu bo vandaka kuyindula nde biteki yango vandaka na mfunu ya bima yina. Kansi mbala ya nkaka, Bagreki ya nkaka ya filozofi yina vandaka kuwidikila Polo vandaka dezia kundima nde nzambi lenda vanda ve ti mfunu ya lusadisu ya bantu. Kana mpidina, yo kele pwelele nde bo ndimaka mambu yai ya Polo tubaka nde Nzambi “ke vingilaka mpi ve nde bantu kusadila yandi bonso nde yandi kele ti mfunu ya kima mosi.” Ya kieleka, Nzambi yina gangaka bima yonso ke vandaka ve na mfunu nde bantu kupesa yandi bima! Nkutu, yandi muntu ke pesaka bantu bima yina bo kele na yo mfunu, mu mbandu “luzingu, mpema, mpi bima yonso” bonso ntangu, mvula mpi ntoto yina ke basisaka bima mbote. (Bis. 17:25; Kuy. 2:7) Yo yina, Nzambi yina ke pesaka beto bima yai yonso, ke vandaka ve na mfunu ya lusadisu na beto bantu yina yandi ke pesaka bima yango.

15. Inki mutindu Polo sadisaka bantu ya Atene yina vandaka kuyindula nde bo me luta bantu yina vandaka ve Bagreki mpi nki dilongi ya mfunu beto ke baka na mutindu ya Polo ya kulonga?

¹⁵ Nzambi gangaka muntu. Bantu ya Atene vandaka kuyindula nde bo me luta bantu yina vandaka ve Bagreki. Kansi kudisikisa sambu na insi to sambu na mpusu ya nitu ke wakana ve ti malongi ya Biblia. (Kul. 10:17) Polo sadisaka bo na diambu yai na luzitu mpi na mutindu ya mbote. Polo tubaka nde, “na nzila ya muntu mosi, [Nzambi] salaka makanda yonso ya bantu.” Ntembe kele ve nde mambu yai ya Polo tubaka pusaka bantu yina na kuyindula. (Bis. 17:26) Yandi vandaka kutubila disolo ya Adami, nkaka ya bantu yonso yina mukanda ya Kuyantika ke tubilaka. (Kuy. 1:26-28) Bantu yonso me katukaka na nkaka mosi, yo yina mpusu ya nitu to insi mosi ve me luta ya nkaka. Yo ke monana nde bantu yonso yina vandaka kuwidikila Polo bakisaka mambu ya mfunu yina Polo longaka. Beto ke baka dilongi ya mfunu na mutindu Polo vandaka kulonga. Ata beto fwete vanda mawete mpi makambu ngolo ve ntangu beto ke longa, beto fwete soba ve malongi ya Biblia sambu na kusepedisa bantu.

16. Nzambi ke zolaka nde bantu kusala nki?

 ¹⁶ Nzambi ke zolaka nde bantu kuvanda banduku na yandi. Bantu ya filozofi yina vandaka kuwidikila Polo vandaka kutendula banda bamvula mingi sambu na nki beto kele na luzingu. Ata mpidina, bo lendaka ve ata fioti kutendula yo mbote. Kansi Polo monisaka pwelele nde Nzambi yina gangaka bantu, ke zolaka nde bantu kusosa yandi, “bo sala bikesa na kusosa yandi mpi bo mona yandi kibeni, sambu ya kieleka, yandi kele ntama ve ti konso muntu na kati na beto.” (Bis. 17:27) Yo kele pwelele nde bantu ya Atene lendaka kuzaba Nzambi yina bo zabaka ve. Nkutu, yandi kele ve ntama ti bantu yina ke zolaka mpenza kusosa yandi mpi kuzaba yandi. (Nk. 145:18) Simba nde Polo sadilaka ngogo “beto,” sambu na kumonisa nde yandi mpi vandaka na mfunu ya “kusosa” Nzambi bonso bantu ya nkaka.

17, 18. Sambu na nki bantu fwete vanda ti mpusa ya kuzaba Nzambi mpi nki dilongi beto lenda baka na mutindu Polo longaka?

¹⁷ Bantu fwete vanda ti mpusa ya kuzaba Nzambi. Polo tubaka nde, na nzila ya Nzambi “beto kele na luzingu, beto ke tambulaka, mpi beto ke zingaka.” Bantu ya nkaka ya mayele ya ke longukaka Biblia ke tuba nde Polo vutukilaka mambu yina Épiménide, muntu mosi ya mayele ya Kreta, tubaka. Yandi zingaka bamvula mingi na ntwala mpi “yandi vandaka muntu ya lukumu sambu na bantu ya Atene.” Polo tubilaka kikuma ya nkaka yina fwete pesa bantu mpusa ya kuzaba Nzambi. Yandi tubaka nde: “Mutindu bapoete na beno ya nkaka tubaka, ‘sambu beto kele mpi bana na yandi.’” (Bis. 17:28) Bantu fwete vanda ti mpusa ya kuzaba Nzambi sambu yandi muntu salaka muntu ya ntete yina kele nkaka ya bantu yonso. Sambu na kubenda dikebi ya bantu yina vandaka kuwidikila yandi, Polo tubilaka na mayele yonso mambu yina vandaka na mikanda ya Bagreki yina mbala ya nkaka bantu ya vandaka  kuwidikila yandi vandaka kuzitisa. e Bonso Polo, bantangu ya nkaka beto ke sadilaka na mikanda na beto mambu yina bantu ya mayele ke tubaka, mikanda yina bo ke sonikaka to mikanda ya nkaka yina bantu ke zitisaka. Mu mbandu, kana beto me sadila na mayele mambu yina kele na mukanda mosi yina bantu ke zitisaka, yo lenda sadisa muntu yina kele ve Mbangi ya Yehowa na kuzaba kisika yina dilongi mosi ya luvunu to feti mosi katukaka.

¹⁸ Banda beto me tubila diskure ya Polo, beto me mona nde Polo tubilaka mambu mingi ya mfunu sambu na Nzambi mpi yandi wakanisaka yo ti mambu ya luzingu ya bantu yina yandi vandaka kulonga. Sambu na nki Polo longaka bo mambu yai yonso ya mfunu? Yandi songaka bo yo ntangu fioti na nima.

19, 20. (a) Inki mutindu Polo monisaka na luzitu yonso nde kusambila biteki kele mbi? (b) Yo lombaka nde bantu yina Polo vandaka kulonga kusala nki?

¹⁹ Polo songaka bantu yina yandi vandaka kulonga na kusala kima mosi. Yandi sadilaka mambu yina vandaka na mikanda ya Bagreki mpi tubaka nde: “Yo yina, sambu beto kele bana ya Nzambi, beto fwete yindula ve nde Nzambi kele bonso wolo, arza, ditadi, to kima mosi yina bantu me yindulaka mpi me salaka.” (Bis. 17:29) Ya kieleka, kana Nzambi muntu salaka bantu, nki mutindu yandi lenda vanda diaka bonso biteki yina bantu ke salaka? Mambu yai ya Polo yindulaka ti bo na luzitu monisaka nde yo kele mbote ve na kusambila biteki. (Nk. 115:4-8; Yez. 44:9-20) Yo fwete vanda nde bantu ndimaka kukonda mpasi ndongisila yai ya Polo sambu bangogo “beto fwete yindula ve” yina Polo sadilaka monisaka nde ndongisila yango vandaka mpi kutadila yandi.

²⁰ Ntumwa Polo tubilaka pwelele mambu yina yo lombaka nde bantu ya yandi vandaka kulonga kusala. Yandi tubaka nde: “Ya kieleka, Nzambi kangaka meso na bantangu yina bantu zabaka ve mambu [ntangu yina bantu vandaka kuyindula nde Nzambi ke sepelaka ti bantu yina ke sambilaka biteki]; kansi ntangu yai yandi ke zabisa bantu ya bisika yonso nde bo fwete balula ntima.” (Bis. 17:30) Mbala ya nkaka, bantu ya nkaka yina vandaka pana monaka mbi ntangu Polo tubaka nde bo fwete balula ntima. Kansi mambu ya mfunu yina Polo longaka bo sadisaka bo na kubakisa nde Nzambi muntu pesaka bo luzingu, yo yina yandi ta sambisa bo na mutindu bo ke sadila luzingu na bo. Yo lombaka nde bo sosa Nzambi, bo longuka mambu ya Nzambi mpi bo sadila yo. Yo lombaka nde bantu ya Atene kubakisa nde kusambila biteki kele mbi sambu bo yambula kusambila yo.

21, 22. Inki mambu ya mfunu Polo tubilaka na nsuka ya diskure na yandi mpi yo ke tendula nki sambu na beto bubu yai?

²¹ Polo tubaka mambu yai ya mfunu na nsuka ya diskure na yandi: “[Nzambi]  me tulaka kilumbu yina yandi ke kana kusambisa ntoto ya mvimba na lunungu, na nzila ya muntu yina yandi me tulaka, mpi yandi me pesaka bantu yonso [kivuvu] na mutindu yandi me futumunaka yandi na bafwa.” (Bis. 17:31) Yo lombaka mpenza nde bo sosa Nzambi ya kieleka mpi bo zaba yandi sambu bo bakisaka nde Kilumbu ya Kusambisa me kuma pene-pene! Polo tangaka ve zina ya Zuzi yina Nzambi me tulaka. Kansi yandi tubilaka mambu ya yitukisaka bo sambu na Zuzi yango, nde yandi kumaka muntu mpi zingaka awa na ntoto, yandi fwaka mpi Nzambi futumunaka yandi!

²² Mambu yai ya Polo tubaka na nsuka ya diskure na yandi kele mfunu mingi sambu na beto bubu yai. Beto me zaba nde Zuzi yina Nzambi me tulaka kele Yezu Kristu yina me futumukaka. (Yoa. 5:22) Beto me zaba mpi nde Kilumbu ya Kusambisa ta baka bamvula 1 000 mpi nde yo ta yantika ntama ve. (Kus. 20:4, 6) Beto ke waka mpi ve boma ya Kilumbu ya Kusambisa sambu beto ke bakisaka nde yo ta natila bantu yina ke kangamaka ngolo na Nzambi mambote mingi. Diambu ya kuyituka ya kuluta nene, disongidila lufutumuku ya Yezu Kristu, ke ndimisaka beto nde na bilumbu ke kwisa beto ta vanda ti luzingu ya mbote!

23. Inki bantu salaka ntangu Polo longaka bo?

²³ Bantu yonso ve tadilaka diskure ya Polo mutindu mosi. “Bankaka yantikaka kuseka” ntangu Polo tubilaka lufutumuku. Bantu ya nkaka widikilaka Polo ti luzitu kansi bo balulaka ve ntima, bo tubaka nde: “Beto ta wa nge diaka sambu na mambu yai.” (Bis. 17:32) Kansi sambu na bantu fioti ya ndimaka malongi yina, Biblia ke tuba nde: “Bantu ya nkaka vukanaka ti yandi mpi bo kumaka kukwikila. Na kati na bo kuvandaka Dionisiusi, zuzi ya tribinale ya Areopage, mpi nkento mosi, zina na yandi Damarisi, mpi bantu ya nkaka.” (Bis. 17:34) Bubu, bantu ke salaka mpi mutindu mosi ntangu beto ke longaka bo nsangu ya mbote. Bantu ya nkaka lenda seka beto, bankaka lenda widikila beto ti luzitu kansi bo sadila ve mambu yango. Kansi beto ke waka kiese mingi ntangu ata bantu fioti mpamba ke ndimaka nsangu ya mbote mpi ke kumaka Bambangi ya Yehowa.

24. Inki malongi beto lenda baka na diskure yina Polo salaka na Areopage?

²⁴ Kana beto yindula mingi diskure yai ya Polo, beto ta baka malongi mingi, disongidila beto ta kuma kulonga na mutindu ya mbote, ya ke ndimisa mpi beto ta wakanisaka malongi na beto ti mambu ya luzingu ya bantu yina beto ke longa. Dilongi ya nkaka kele nde, beto fwete vanda luzitu mpi ntima-nda ntangu beto ke longa bantu yina kele na mabundu ya luvunu. Dilongi ya nkaka ya mfunu kele nde beto fwete soba ve ata fioti malongi ya Biblia sambu na kusepedisa bantu yina beto ke longa. Kana beto ke longa bonso Polo, beto ta kuma balongi ya mbote ya nsangu ya mbote. Diaka kana bankuluntu ke landa mbandu ya Polo, bo ta kuma kulonga diaka mbote na dibundu. Yo ta sadisa beto yonso na kuzaba mutindu ya mbote ya kusadisa bantu sambu bo “sosa Nzambi . . . mpi bo mona yandi kibeni.”​—Bis. 17:27.