1-3. Inki mambu Nzambi monisaka Piere mpi sambu na nki beto fwete bakisa ntendula na yo?

 BETO kele na mvula 36 ya ntangu na beto. Piere ke samba na nsi ya ntangu na zulu ya nzo mosi ya kele pene-pene ti dibungu ya nzadi-mungwa ya mbanza Yope. Yandi me sala dezia bilumbu mingi na nzo yai mpi mutindu yandi me ndima kuvanda na nzo yango ke monisa pwelele nde yandi me katula mwa fioti bangindu ya mbi sambu na bantu yina kele ve Bayuda. Simoni munkwa-nzo yango ke yidikaka bampusu ya mbisi mpi sambu yandi ke salaka kisalu yai, Bayuda yonso ve lendaka kundima kuvanda na nzo na yandi. a Kansi, Yehowa ke zola kulonga Piere kikalulu na yandi ya kukonda kupona-pona.

² Ntangu Piere ke samba, Nzambi me monisa yandi mambu ya kuyituka. Mambu yina Piere ke mona fwete yangisa konso Muyuda. Yandi ke mona dilonga mosi ke kulumuka ti bambisi yina kele mvindu na kutadila Nsiku ya Moize. Ntangu bo me songa Piere na kufwa yo mpi kudia yo, yandi me tuba nde: “Mono me diaka ntete ve ata kima mosi ya mvindu mpi ya kukonda bunkete.” Bo me songa yandi mbala tatu nde: “Bika kubinga bima yina Nzambi me kumisaka bunkete nde bima ya mvindu.” (Bis. 10:14-16) Mambu yai ya Piere me mona me kumisa yandi kisaka-saka, kansi ntangu fioti na nima Yehowa me sadisa yandi na kubakisa ntendula na yo.

³ Mambu yai ya Nzambi monisaka Piere ke tendula nki? Yo kele mfunu nde beto bakisa ntendula na yo bubu yai sambu yo ta sadisa beto na kubakisa mutindu Yehowa ke tadilaka bantu yonso. Sambu  beto longa mbote-mbote nsangu ya mbote ya Kimfumu ya Nzambi, beto fwete tadila bantu mutindu Yehowa ke tadilaka bo. Sambu na kubakisa ntendula ya mambu yina Nzambi monisaka Piere, beto tadila mambu yina salamaka na ntwala mpi na nima na yo.

4, 5. Korneye vandaka nani mpi nki salamaka ntangu yandi vandaka kusamba?

⁴ Piere zabaka ve nde kilumbu mosi na ntwala na mbanza Sezarea, yina kele na bakilometre kiteso ya 50 na nordi ya mbanza Yope, Nzambi monisaka mpi mambu ya kuyituka na Korneye mfumu ya basoda mpi muntu ya me “kudipesaka na mambu ya Nzambi.” b Yandi vandaka mfumu ya mbote ya dibuta mpi “yandi ti bantu yonso ya nzo na yandi vandaka kuwa Nzambi boma.” Korneye vandaka ve muntu ya dibundu ya Bayuda mpi yandi vandaka ve Muyuda. Ata mpidina, yandi vandaka kuwila Bayuda ya bansukami mawa mpi kukabila bo bima. Muntu yai ya ntima-masonga “vandaka kubondila Nzambi ntangu yonso.”​—Bis. 10:2.

⁵ Pene-pene ya ngunga ya tatu ya nima ya midi (15 heure), Korneye vandaka kusamba mpi wanzio mosi songaka yandi nde: “Bisambu na nge mpi makabu na nge ya mawa me tombuka na Nzambi mpi yandi me yibuka yo.” (Bis. 10:4) Kaka mutindu wanzio songaka yandi, Korneye tindaka bantu sambu bo kwenda kubinga ntumwa Piere. Ntama mingi ve, Korneye ta vanda Muntu ya ntete ya Makanda na kuzwa dibaku ya kuwa nsangu ya luguluku, dibaku mosi ya nene yina vandaka ntete ve sambu na Bantu ya Makanda.

6, 7. (a) Tubila mbandu ya ke monisa nde Nzambi ke pesaka mvutu na bisambu ya bantu ya ntima-masonga yina ke sosaka kuzaba yandi. (b) Mbandu yai ke longa beto nki?

 ⁶ Keti bubu yai Nzambi ke pesaka mvutu na bisambu ya bantu ya ntima-masonga yina ke sosaka kuzaba yandi? Beto tadila mbandu mosi. Nkento mosi na insi Albanie ndimaka kutanga Nzozulu ya Nkengi yina vandaka kutubila mutindu ya kusansa bana. c Yandi songaka Mbangi ya Yehowa yina kwisaka kutala yandi nde: “Nge ta ndima ve kana mono songa nge nde mono vandaka kusamba Nzambi sambu yandi sadisa mono na kusansa bana na mono ya bankento! Yandi muntu me tinda nge! Nge me simba mpenza ntima na mono mpi yai mambu ya mono vandaka na yo mfunu!” Nkento yango ti bana na yandi yantikaka kulonguka Biblia mpi na nima bakala na yandi kumaka mpi kulonguka Biblia.

⁷ Mambu ya mutindu yai ke salamaka mingi na ntoto ya mvimba. Nzambi muntu ke salaka nde yo salama buna. Inki yo ke longa beto? Ya ntete, Yehowa ke pesaka mvutu na bisambu ya bantu ya ntima-masonga yina ke sosaka kuzaba yandi. (1 Bant. 8:41-43; Nk. 65:2) Ya zole, bawanzio ke sadisaka beto na kisalu ya kulonga nsangu ya mbote.​—Kus. 14:6, 7.

8, 9. Mpeve santu ya Nzambi sadisaka Piere na kubakisa nki mpi Piere salaka nki?

⁸ Kaka kuna na zulu ya nzo, ntangu “Piere vandaka kudiyula” ntendula ya mambu yina Nzambi monisaka yandi, bantu yina Korneye tindaka kumaka pembeni ya nzo ya Simoni. (Bis. 10:17) Keti Piere yina buyaka mbala tatu nde yandi lenda dia ve bima yina kele mvindu na kutadila Nsiku ya Moize, ta ndima kukwenda ti bantu yai mpi kukota na nzo ya muntu mosi ya kele ve Muyuda? Na mutindu mosi buna, mpeve santu sadisaka yandi na kubakisa luzolo ya Nzambi. Mpeve ya Nzambi songaka Piere nde: “Bantu tatu ke sosa nge. Yo yina, telama, kulumuka mpi kwenda ti bo, kuvanda ve na keti-keti ata fioti, sambu mono muntu me tinda bo.” (Bis. 10:19, 20) Bambisi ya mvindu yina Nzambi monisaka Piere sadisaka Piere na kuyilama sambu na kulanda lutwadisu ya mpeve santu.

⁹ Ntangu Piere bakisaka nde Nzambi muntu songaka Korneye na kutinda Bantu yina ya Makanda sambu bo kwisa kubinga yandi, Piere ‘yambaka banzenza’ yai mpi kotisaka bo na nzo. (Bis. 10:23a) Ntumwa Piere vandaka muntu ya bulemfu, yandi vandaka dezia  kuwakanisa mutindu na yandi ya kutadila mambu ti luzolo ya Nzambi na ntangu yina.

10. Inki mutindu Yehowa ke sadisaka bansadi na yandi mpi nki bangiufula beto fwete kudiyula?

¹⁰ Tii bubu yai, Yehowa ke sadisaka bansadi na yandi na kubakisa luzolo na yandi malembe-malembe. (Bing. 4:18) Yandi ke sadilaka mpeve santu sambu na kutwadisa “mpika ya kwikama mpi ya mayele.” (Mat. 24:45) Bantangu ya nkaka, beto lenda zwa bantendula ya mpa na mutindu na beto ya kubakisa Ndinga ya Nzambi to bo lenda soba mutindu ya kusala mambu ya nkaka. Yo yina, beto fwete kudiyula nde: ‘Keti mono ke ndimaka bansoba yai? Keti mono ke lemfukaka na lutwadisu ya mpeve santu na mambu yango?’

11, 12. Inki Piere salaka ntangu yandi kumaka na Sezarea mpi nki dilongi ya mfunu yandi bakisaka?

¹¹ Na nima ya kilumbu yina Nzambi monisaka Piere mambu yina, Piere ti bantu 9 ya nkaka, disongidila bantu tatu yina Korneye tindaka mpi “bampangi sambanu” ya Bayuda ya Yope, kwendaka na Sezarea. (Bis. 11:12) Korneye bingisaka “bampangi na yandi ti banduku na yandi ya ngolo,” ntangu yandi vandaka kuvingila Piere mpi yo ke monana nde bo yonso vandaka ve Bayuda. (Bis. 10:24) Ntangu Piere kumaka, yandi salaka kima mosi yina yandi me salaka ntete ve ata fioti: Yandi kotaka na nzo ya Muntu mosi ya Makanda yina bo me salaka ve luyotisu! Piere tendudilaka bo nde: “Beno me zaba mbote nde yo kele nsiku nde Muyuda kuvukana to kupusana pene-pene ya muntu ya dikanda ya nkaka, kansi Nzambi songaka mono nde mono fwete binga ve ata muntu mosi muntu ya mvindu to ya kukonda bunkete.” (Bis. 10:28) Na ntangu yina Piere bakisaka nde mambu yina Nzambi monisaka yandi vandaka kutadila ve kaka bima ya kudia. Yo lombaka mpi nde yandi “binga ve ata muntu mosi [nkutu ata muntu mosi yina kele ve Muyuda nde] muntu ya mvindu.”

¹² Bantu yonso yina vandaka na nzo ya Korneye vandaka kuvingila ti kiese mambu yina Piere ta tuba. Korneye tubaka nde: “Beto yonso kele na ntwala ya Nzambi sambu na kuwa mambu yonso yina Yehowa me songa nge na kutuba.” (Bis. 10:33) Yindula kiese yina nge ta wa kana muntu mosi ya ke zola kuzaba Yehowa me songa nge mambu yai! Piere tubaka ntete mambu yai ya mfunu mingi: “Ya kieleka, ntangu yai mono me bakisa kibeni nde Nzambi ke pona-ponaka ve, kansi na konso dikanda yandi ke ndimaka muntu yina ke [waka] yandi boma mpi ke salaka mambu ya mbote.” (Bis. 10:34, 35) Piere bakisaka dilongi yai ya mfunu: Sambu Nzambi kundima bantu, yandi ke talaka  ve bampusu na bo ya nitu, bansi na bo to mambu ya nkaka. Na nima, Piere longaka bo nsangu ya mbote ya kisalu ya Yezu, lufwa mpi lufutumuku na yandi.

13, 14. (a) Ntangu Korneye mpi Bantu ya nkaka ya Makanda kumaka Bakristu na mvula 36 ya ntangu na beto, yo monisaka nki? (b) Sambu na nki beto fwete tula ve dikebi na mutindu bantu ke monana?

¹³ Na nima, kima mosi ya me salamaka ntete ve salamaka: “Ntangu Piere vandaka kaka kutubila mambu yai,” mpeve santu vandaka kutiamuka na zulu ya “bantu ya makanda.” (Bis. 10:44, 45) Yai kele dibaku mosi mpamba yina Biblia ke tuba nde bantu bakaka mpeve santu na ntwala ya kubaka mbotika. Piere bakisaka nde yo vandaka kidimbu ya monisaka nde Nzambi ndimaka Bantu yai ya Makanda, yo yina yandi “tubaka nde bo pesa bo mbotika.” (Bis. 10:48) Ntangu Bantu yai ya Makanda kumaka Bakristu na mvula 36 ya ntangu na beto, yo monisaka nde ntangu yina Nzambi vandaka kundima kaka Bayuda sukaka. (Dan. 9:24-27) Na dibaku yai, Piere sadilaka nsapi ya tatu mpi ya nsuka ya “bansapi ya Kimfumu.” (Mat. 16:19) Nsapi yai kangudilaka Bantu ya Makanda nzila sambu bo kuma Bakristu ya bo me tulaka mafuta na mpeve santu.

¹⁴ Bubu yai ntangu beto ke longaka nsangu ya mbote, beto ke zabaka mpi nde “Nzambi ke pona-ponaka ve.” (Bar. 2:11) Yandi ke zolaka nde “bantu ya mitindu yonso kuguluka.” (1 Tim. 2:4) Yo yina, beto fwete tula ve dikebi na mutindu bantu ke monana. Kisalu na beto kele ya kulonga mbote-mbote nsangu ya mbote ya Kimfumu ya Nzambi mpi beto fwete longa yo na bantu yonso kukonda kutala bampusu na bo ya nitu, bansi na bo, mutindu bo ke monana to mabundu na bo.

15, 16. Sambu na nki Bakristu ya nkaka ya Bayuda sepelaka ve na mambu yina Piere salaka mpi nki bikuma Piere pesaka ya pusaka yandi na kusala mambu yina?

¹⁵ Ntembe kele ve nde Piere vandaka na kiese ya kukwenda na Yeruzalemi sambu na kusonga bampangi mambu ya salamaka. Yo ke monana nde na ntwala nkutu nde Piere kukuma na Yeruzalemi, nsangu panzanaka dezia nde Bantu ya Makanda yina bo me salaka ve luyotisu, “me ndima ndinga ya Nzambi.” Kaka ntangu Piere kumaka kuna, “bantu yina vandaka [kuzola mingi] luyotisu yantikaka kubokutila yandi.” Bo vandaka kudiyangisa sambu Piere kotaka “na nzo ya bantu yina bo me yotisaka ve mpi [yandi] diaka ti bo.” (Bis. 11:1-3) Bakristu yina ya Bayuda vandaka kubuya ve nde Bantu ya Makanda kukuma balongoki ya Kristu. Kansi bo vandaka kuyindula nde sambu Nzambi kundima lusambu ya Bantu ya Makanda, bo fwete lemfuka na Nsiku ya Moize mpi nkutu bo fwete sala bo luyotisu. Ya kieleka, yo vandaka mpasi sambu Bakristu ya nkaka ya Bayuda kubakisa nde bantu fwete lemfukila diaka ve Nsiku ya Moize.

¹⁶ Inki bikuma Piere pesaka ya pusaka yandi na kusala mambu yina? Na Bisalu 11:4-16, yandi tubilaka bikuma iya yina ndimisaka yandi nde yo vandaka luzolo ya Nzambi: (1) mambu yina Nzambi monisaka yandi na nzo ya Simoni (Verse 4-10); (2) mambu yina mpeve santu songaka yandi na kusala (Verse 11 mpi 12); (3) mambu yina wanzio songaka Korneye (Verse 13 mpi 14) mpi (4) mutindu bantu yina vandaka ve Bayuda bakaka mpeve santu. (Verse 15 mpi 16) Piere sukisaka ti ngiufula yai ya mfunu mingi: “Yo yina, kana Nzambi pesaka bo [Bantu ya Makanda yina kumaka kukwikila] dikabu yai ya ofele [ya mpeve santu] ya yandi pesaka beto [Bayuda] yina me kwikilaka na Mfumu Yezu Kristu, mono kele nani sambu mono kanga Nzambi nzila?”​—Bis. 11:17.

17, 18. (a) Yo lombaka nde Bakristu ya Bayuda kubaka nki lukanu na nima ya kuwa mambu yina Piere tubaka? (b) Sambu na nki yo ke vandaka ve ntangu yonso pete na kutanina bumosi ya dibundu mpi nki bangiufula beto fwete kudiyula?

¹⁷ Ntangu Bakristu yina ya Bayuda waka mambu yina Piere tubaka, yo lombaka nde bo baka lukanu. Keti bo ta katula bangindu yonso ya mbi sambu na Bantu yai ya Makanda ya bakaka mbotika mpi kutadila bo nde bo me kuma bampangi na bo Bakristu? Biblia ke tuba nde: “Ntangu bo [bantumwa mpi Bakristu ya nkaka ya Bayuda] waka mambu yina, bo tulaka diaka ve ntembe, mpi bo pesaka Nzambi nkembo nde: ‘Ya kieleka, Nzambi me pesa mpi bantu ya makanda  dibaku ya kubalula ntima sambu bo mpi kubaka luzingu.’” (Bis. 11:18) Bo taninaka bumosi ya dibundu mpila bo ndimaka kusoba mutindu na bo ya kutadila mambu.

¹⁸ Bubu yai mpi, yo lenda vanda pete ve sambu beto bansadi ya Nzambi kutanina bumosi na beto sambu beto “me katuka na makanda yonso, na mabuta yonso, na bansi yonso, mpi na bandinga yonso.” (Kus. 7:9) Nkutu, mabundu mingi ya Bambangi ya Yehowa kele ti bampangi ya mutindu na mutindu, yina bampusu na bo ya nitu, mutindu na bo ya kuzinga mpi mambu ya luzingu na bo me swaswana. Yo ta vanda mbote na kudiyula nde: ‘Keti mono me katulaka na ntima na mono, bangindu yonso ya mbi sambu na bantu ya nkaka? Mambu yai ke kabulaka bantu na nsi-ntoto mu mbandu, zola ya insi, kuvweza dikanda ya nkaka, kudikumisa sambu na mutindu na bo ya kuzinga mpi kuvweza bantu ya mpusu ya nkaka ya nitu. Keti mono me bakaka lukanu ya kubika ve ata fioti nde mambu yai kusoba mutindu na mono ya kusadila bampangi mambu?’ Yibuka kifu yina Piere (Sefasi) salaka mwa bamvula na nima ya ntangu yina Bantu ya ntete ya Makanda kumaka Bakristu. Bayuda vandaka kuvweza Bakristu yina vandaka ve Bayuda, yo yina, Piere “kabwanaka” ti Bakristu yina vandaka ve Bayuda mpi Polo sadisaka yandi na kuyambula kifu yina. (Bag. 2:11-14) Beto fwete landa kukeba sambu beto bwa ve na mutambu ya kudimona mfunu mingi kuluta bantu ya nkaka.

19. Bakristu ya Bayuda na Antioshe yantikaka kulonga nsangu ya mbote na banani mpi nki mambote yo nataka?

¹⁹ Keti balongoki ya Yezu yantikaka kulonga nsangu ya mbote na Bantu ya Makanda yina bo salaka ve luyotisu? Beto tadila mambu yina salamaka ntangu fioti na nima na Antioshe ya Siria. d Bayuda mingi vandaka kuzinga na mbanza yai mpi bo vandaka kuzinga mbote ti Bantu ya Makanda. Yo kele pwelele nde mbanza Antioshe vandaka kisika ya mbote ya kulonga Bantu ya Makanda nsangu ya mbote. Bakristu ya nkaka ya Bayuda yantikaka kulonga nsangu ya mbote na mbanza yai “na bantu ya ke tubaka Kigreki.” (Bis. 11:20) Bo vandaka kulonga nsangu ya mbote na Bakristu yina vandaka kutuba Kigreki mpi na Bantu ya Makanda ya bo me salaka ve luyotisu. Yehowa sakumunaka kisalu yai, yo yina “bantu mingi kibeni kumaka kukwikila.”​—Bis. 11:21.

20, 21. Inki mutindu Barnabasi monisaka kudikulumusa mpi nki mutindu beto lenda monisa kudikulumusa ya mutindu mosi na kisalu ya kulonga nsangu ya mbote?

 ²⁰ Dibundu ya Yeruzalemi tindaka Barnabasi na Antioshe sambu na kulonga nsangu ya mbote na bantu yai ya vandaka na mfunu ya kuwa yo. Mutindu bantu mingi vandaka kusepela ti nsangu ya mbote, yandi zolaka ve kukuka kusala kisalu yai yandi mosi. Saule yina kumaka ntumwa ya makanda fwanaka sambu na kusadisa yandi. (Bis. 9:15; Bar. 1:5) Keti Barnabasi monaka nde Saule botulaka yandi mukumba? Ve, Barnabasi vandaka mpenza muntu ya kudikulumusa. Nkutu yandi kwendaka kusosa Saule na Tarse mpi bo zole vutukaka na Antioshe sambu Saule kusadisa yandi. Bo bikalaka kuna mvula mosi ya mvimba sambu na kupesa balongoki ya dibundu ya Antioshe kikesa.​—Bis. 11:22-26a.

²¹ Inki mutindu beto lenda monisa kudikulumusa na kisalu ya kulonga nsangu ya mbote? Beto fwete zaba nde bampangi ya nkaka me luta beto na mambu ya nkaka. Beto yonso kele ve ti ngolo mpi mayele ya kiteso mosi. Mu mbandu, bampangi ya nkaka ke zabaka mbote kulonga bantu yina bo ke kutanaka ti bo na bala-bala to nzo na nzo kansi mbala ya nkaka bo ke kukaka ve kuvutukila bantu yango to kuyantika kulonguka Biblia ti bo. Kana nge ke zola diaka kukuma kulonga mbote nsangu ya mbote, yo ta vanda mbote nde nge lomba bampangi ya nkaka na kusadisa nge. Mpidina, nge ta kuma kulonga bantu mbote Biblia mpi kisalu na nge ta natila nge kiese mingi.​—1 Bak. 9:26.

22, 23. Bampangi ya Antioshe salaka nki sambu na kumonisila bampangi na bo ya Yudea zola mpi nki mutindu bansadi ya Nzambi bubu yai ke monisilaka bampangi na bo zola ya mutindu mosi?

²² Bantu ya Antioshe vandaka bantu ya ntete “yina bingaka balongoki nde Bakristu na lutwadisu ya Nzambi.” (Bis. 11:26b) Zina yai ya Nzambi pesaka bo me fwana mpenza sambu na bantu yonso ya ke zolaka kulanda mbandu ya Kristu. Mutindu Bantu ya Makanda kumaka Bakristu, keti Bakristu ya Bayuda vandaka kuzolana ngolo ti bo? Beto tadila mambu ya salamaka ntangu nzala ya ngolo kotaka pene-pene ya mvula 46 ya ntangu na beto. e Na ntangu yina kana nzala ya ngolo me kota, bansukami vandaka kuniokwama mingi sambu bo vandaka ve ti mbongo to madia yina bo bumbaka sambu na kusadila na  ntangu ya nzala. Na ntangu yina ya nzala, yo ke monana nde Bakristu mingi ya Bayuda na Yudea vandaka bansukami mpi bo vandaka na mfunu ya madia mpi bima ya nkaka. Ntangu bampangi ya Antioshe mpi Bakristu yina vandaka ve Bayuda waka mambu yina, bo tindaka “lusadisu na bampangi yina vandaka kuzinga na Yudea.” (Bis. 11:29) Bo monisilaka mpenza bampangi na bo ya Yudea zola ya kieleka!

²³ Bubu yai bansadi ya Nzambi mpi ke salaka kaka mutindu yina. Ntangu beto ke waka nde bampangi na beto na insi ya nkaka to na kisika ya beto ke zingaka kele na mpasi, beto ke salaka yonso sambu na kusadisa bo. Bakomite ya ba Filiale ke tulaka nswalu Bakomite ya Ke Pesaka Lusadisu na Bantu Yina Me Bwila Mpasi sambu na mipepe ya ngolo, sambu bamasa me fuluka na babwala mpi kunikana ya ntoto. Mambu yai yonso ya beto ke salaka sambu na kusadisa bampangi ya ke bwilaka mpasi, ke monisaka zola ya kieleka.​—Yoa. 13:34, 35; 1 Yoa. 3:17.

24. Inki mutindu beto lenda monisa nde beto ke bakaka ve na nsaka ntendula ya mambu yina Nzambi monisaka Piere?

²⁴ Beto Bakristu ya kieleka, beto ke bakaka ve na nsaka ntendula ya mambu yina Nzambi monisaka Piere na Yope na zulu ya nzo. Beto ke sambilaka Nzambi mosi ya ke pona-ponaka ve. Yandi ke zolaka nde beto longa mbote-mbote nsangu ya mbote ya Kimfumu na yandi na bantu yonso, kukonda kutala bampusu na bo ya nitu, bansi na bo to mambu ya nkaka ya luzingu na bo. Yo yina, beto fwete baka lukanu ya kupesa bantu yonso ya ke zola kuwidikila beto dibaku ya kuwa nsangu ya mbote.​—Bar. 10:11-13.