1. Tubila mambu ya vandaka kusalama na Feti ya Pantekoti.

 KIESE kele mingi mpenza na babala-bala ya Yeruzalemi. a Midinga ke basika na mesa-kimenga na tempelo mpi ke mata na zulu, Balevi ke yimba nkunga Hallel. (Nkunga 113 tii na 118) Yo ke monana nde ntangu bo ke yimba, bankaka ke yamba. Babala-bala me fuluka ti banzenza ya me katuka ntama na Elami, na Mezopotamia, na Kapadosia, na Ponti, na Ezipte mpi na Roma. b Bo me kwisa kusala nki? Bo me kwisa na Feti ya Pantekoti yina bo ke bingaka mpi nde “kilumbu ya bambuma ya ntete ya kuyela.” (Kut. 28:26) Bo vandaka kusala feti yai konso mvula sambu na kumonisa nsuka ya ntangu ya kukatula bambuma ya orze na bilanga mpi luyantiku ya ntangu ya kukatula ble. Yo vandaka kilumbu mosi ya kiese.

2. Inki mambu ya kuyituka salamaka na Pantekoti ya mvula 33 ya ntangu na beto?

² Pene-pene ya ngunga ya uvwa (9 heure) na suka na mvula 33 ya ntangu na beto, kima mosi salamaka yina ke landaka kuyitukisa bantu bamvula mingi na nima. Na mbala mosi “makelele katukaka na zulu, bonso makelele ya mupepe yina ke bula ngolo.” (Bis. 2:2) Makelele fulukaka na nzo kisika yina balongoki ya Yezu kiteso ya 120 vukanaka. Na nima, diambu mosi ya kuyituka salamaka. Baludimi bonso ya tiya yantikaka kumonana mpi ludimi mosi-mosi telemaka na ntu ya konso longoki. c Balongoki “fulukaka ti mpeve santu” mpi yantikaka kutuba bandinga ya banzenza. Ntangu balongoki basikaka na nzo yina, banzenza yina vandaka kukutana ti bo na babala-bala ya Yeruzalemi vandaka kuyituka sambu balongoki vandaka kusolula ti bo! Ya kieleka, konso munzenza vandaka kuwa bo ke tuba “na ndinga na yandi mosi.”​—Bis. 2:1-6.

3. (a) Sambu na nki Pantekoti ya mvula 33 ya ntangu na beto kele mfunu mingi na lusambu ya kieleka? (b) Inki mutindu Piere sadilaka nsapi mosi “ya Kimfumu” na diskure na yandi na Pantekoti ya mvula 33 ya ntangu na beto?

 ³ Mambu yai ya kuyituka kele mfunu mingi na lusambu ya kieleka, yo vandaka luyantiku ya Izraele ya kimpeve disongidila, dibundu ya Bakristu yina bo me tulaka mafuta. (Bag. 6:16) Kansi yo me suka pana ve. Ntangu Piere longaka kimvuka mosi ya bantu na kilumbu yina, yandi sadilaka nsapi ya ntete na kati ya ‘bansapi tatu ya Kimfumu,’ mpi konso nsapi vandaka kupesa bantu ya mutindu na mutindu dibaku mosi ya mfunu mingi. (Mat. 16:18, 19) Nsapi ya ntete pesaka Bayuda mpi bantu yina kumaka bantu ya dibundu ya Bayuda dibaku ya kundima nsangu ya mbote mpi ya kuvanda bantu yina Nzambi tulaka mafuta na mpeve santu. d Yo yina, bo kumaka bantu ya Izraele ya kimpeve, bo kumaka ti dibaku ya kukuma bantotila mpi banganga-nzambi na Kimfumu ya Mesia. (Kus. 5:9, 10) Na nima, bantu ya Samaria bakaka dibaku yai mpi na nima diaka Bantu ya Makanda mpi bakaka dibaku yango. Mambu ya mfunu yina salamaka na Pantekoti ya mvula 33 ya ntangu na beto ke longa beto nki bubu yai?

4. Na nki mutindu dibundu ya Bukristu bubu yai kele kaka dibundu yina yantikaka na mvula 33 ya ntangu na beto?

⁴ Dibundu ya Bukristu yantikaka ti balongoki kiteso ya 120 yina “vandaka bo yonso kisika mosi,” na shambre mosi ya zulu mpi bo tulaka bo mafuta na mpeve. (Bis. 2:1) Na nsuka ya kilumbu yina, bantu mingi bakaka mbotika mpi kotaka na dibundu ya Bukristu. Yo vandaka luyantiku  ya kuyela ya dibundu ya Nzambi yina ke landa kuyela tii bubu yai! Ya kieleka dibundu ya Bukristu, disongidila kimvuka ya babakala mpi ya bankento yina ke waka Nzambi boma, ke longaka ‘nsangu ya mbote ya Kimfumu na ntoto ya mvimba na makanda yonso’ na ntwala nde nsuka kukwisa.​—Mat. 24:14.

5. Kuvanda na dibundu ya Bukristu natilaka Bakristu ya ntete nki mambote mpi nki mambote yo ke natilaka beto bubu yai?

⁵ Dibundu ya Bukristu ke pesaka mpi bantu na yo kikesa disongidila Bakristu yina bo me tulaka mafuta mpi “mameme ya nkaka.” (Yoa. 10:16) Polo vandaka kusepela mingi ti kikesa yina bampangi ke pesanaka na dibundu, yandi monisaka yo na mambu yina yandi sonikilaka Bakristu ya Roma nde: “Mono kele na nzala ya ngolo ya kumona beno, sambu mono pesa beno mwa dikabu ya kimpeve sambu beno kuma ngolo; to na kutuba ya mbote, sambu beto pesana kikesa, na nzila ya lukwikilu na beto, lukwikilu na beno mpi ya mono.”​—Bar. 1:11, 12.

6, 7. Bubu yai nki mutindu dibundu ya Bambangi ya Yehowa ke salaka kisalu yina Yezu me pesaka ya kulonga nsangu ya mbote na makanda yonso?

⁶ Bubu yai dibundu ya Bukristu ke vandaka ti balukanu ya mutindu mosi ti dibundu yina ya Bakristu ya ntete. Yezu pesaka balongoki na yandi kisalu mosi ya ke pesa kiese ata yandi zabaka nde bo ta kutana ti bampasi. Yandi songaka bo nde: “Beno kumisa bantu ya makanda yonso balongoki, beno botika bo na zina ya Tata mpi ya Mwana mpi ya mpeve santu, beno longa bo na kuzitisa mambu yonso ya mono songaka beno.”​—Mat. 28:19, 20.

⁷ Bubu yai, Yehowa ke sadilaka dibundu ya Bambangi ya Yehowa sambu na kusala kisalu yai. Ya kieleka, yo lenda vanda mpasi na kulonga nsangu ya mbote na bantu ya bandinga mingi. Ata mpidina, Bambangi ya Yehowa ke basisaka  mikanda na bandinga kuluta 1 000. Kana nge ke vukana mbala na mbala na balukutakanu ya Bambangi ya Yehowa mpi kana nge ke pesa maboko na kisalu ya kulonga nsangu ya mbote ya Kimfumu mpi ya kukumisa bantu balongoki, nge fwete vanda na kiese. Nge kele na kati ya bantu fioti yina kele ti dibaku bubu yai ya kulonga mbote-mbote nsangu ya mbote sambu na zina ya Yehowa.

8. Inki mambote dibundu ya Bambangi ya Yehowa ke natilaka konso muntu na kati na beto?

⁸ Yehowa me pesaka beto kimvuka ya bampangi ya ntoto ya mvimba sambu na kusadisa beto na kukanga ntima ti kiese na bampasi ya beto ke kutana ti yo na bilumbu yai ya mpasi. Polo sonikilaka Bakristu ya Baebreo nde: “Beto tudila bankaka dikebi sambu na kupusa bo na kumonisa zola mpi na kusala bisalu ya mbote, beto yambula ve kuvukana kumosi, mutindu yo kele kikalulu ya bankaka, kansi beto pesana kikesa, mpi beno sala yo diaka mingi kuluta sambu beno ke mona kilumbu ke finama.” (Baeb. 10:24, 25) Yehowa me pesaka beto dibundu ya Bukristu sambu na kusadisa beto na kupesana kikesa. Yo yina, landa kukangama ti bampangi na nge ya kimpeve. Kuyambula ve ata fioti kuvukana ti bo na balukutakanu ya Bukristu!

9, 10. Inki bikesa bampangi ya nkaka ke salaka sambu na kulonga nsangu ya mbote na bandinga ya nkaka?

⁹ Yindula kiese yina Bayuda mpi bantu yina kumaka bantu ya dibundu ya Bayuda waka na Pantekoti ya mvula 33 ya ntangu na beto. Mbala ya nkaka bantu mingi yina vandaka pana vandaka kutuba Kigreki to Kiebreo. Kansi ntangu yai “konso  muntu vandaka kuwa [balongoki] ke tuba na ndinga na yandi mosi.” (Bis. 2:6) Ntembe kele ve nde nsangu ya mbote simbaka bantima ya bantu yina vandaka kuwidikila yo na bandinga na bo. Ya kieleka, bubu yai Nzambi me pesaka beto ve dikabu ya kutuba na mutindu ya kuyituka na bandinga ya nkaka. Ata mpidina, bampangi mingi ke salaka bikesa ya kulonga nsangu ya mbote ya Kimfumu na bantu ya bansi yonso. Inki bo ke salaka? Bampangi ya nkaka ke longukaka bandinga ya nkaka sambu na kulonga nsangu ya mbote na dibundu mosi ya ndinga ya nzenza ya kele pene-pene ti bo to sambu na kukwenda na insi ya nzenza. Mbala mingi bikesa na bo ke yitukisaka bantu yina ke tubaka bandinga yango.

¹⁰ Mu mbandu, Christine ti bampangi ya nkaka 7 longukaka ndinga Gujarati. Ntangu yandi solulaka ti nduku na yandi ya kisalu yina ke tubaka Gujarati, yandi pesaka yandi mbote na Gujarati. Nkento yai yitukaka mingi mpi zolaka kuzaba kikuma yina Christine salaka bikesa ya kulonguka Gujarati. Christine zwaka dibaku ya kulonga yandi nsangu ya mbote. Nkento yai songaka Christine nde: “Ata dibundu mosi ve lendaka kusonga bantu na yo na kulonguka ndinga ya mpasi bonso yai. Yo fwete vanda nde beno kele ti nsangu mosi ya mfunu ya kusonga bantu.”

11. Inki mutindu beto lenda kudibongisa sambu na kulonga nsangu ya mbote ya Kimfumu na bantu ya bandinga ya nkaka?

¹¹ Ya kieleka, beto yonso ve lenda longuka ndinga ya nkaka. Ata mpidina, beto lenda kudibongisa sambu na kulonga nsangu ya mbote ya Kimfumu na bantu ya bandinga ya nkaka. Inki mutindu beto lenda sala yo? Na JW Language^® nge lenda longuka mutindu ya kupesa bantu mbote na ndinga mosi ya bantu mingi ke tubaka na kisika ya nge ke zingaka. Nge lenda longuka mpi mwa bangogo ya ndinga yango yina lenda pusa bantu ya nge ke solula ti  bo na kutudila nge dikebi. Nge lenda songa bo jw.org to bavideo mpi mikanda mingi na ndinga na bo. Kana beto ke sadila bisadilu yai ntangu beto ke longa nsangu ya mbote, beto ta wa kiese mutindu Bakristu ya ntete waka kiese ntangu bantu ya bansi ya nkaka yina bo vandaka kulonga yitukaka na kuwa nsangu ya mbote “konso muntu . . . na ndinga na yandi mosi.”

12. (a) Inki mambu Yoele tubaka yina lunganaka na Pantekoti ya mvula 33? (b) Sambu na nki balongoki ya Yezu vandaka kuvingila nde mambu yina Yoele tubaka kulungana?

¹² ‘Piere telamaka’ mpi yantikaka kulonga bantu mingi yina vandaka kutuba bandinga mingi. (Bis. 2:14) Yandi songaka bantu yonso yina vandaka kuwidikila nde Nzambi muntu pesaka dikabu yai ya kuyituka ya kutuba na bandinga mingi sambu na kulungisa mambu yai ya Yoele tubaka: “Mono ta tiamuna mpeve na mono na zulu ya bantu ya mitindu yonso.” (Yoe. 2:28) Na ntwala ya kutombuka na zulu, Yezu songaka balongoki na yandi nde: “Mono ta lomba Tata mpi yandi ta pesa beno nsadisi ya nkaka,” mpi Yezu monisaka nde nsadisi yango kele ‘mpeve santu.’​—Yoa. 14:16, 17.

13, 14. Inki bikesa Piere salaka sambu na kusimba bantima ya bantu yina vandaka kuwidikila yandi mpi nki mutindu beto lenda landa mbandu na yandi?

¹³ Na nsuka, Piere tubaka kukonda boma nde: “Bika nzo ya mvimba ya Izraele kuzaba nde Nzambi me kumisaka yandi Mfumu mpi Kristu, Yezu yai ya beno fwaka na zulu ya nti.” (Bis. 2:36) Ya kieleka, bantu mingi na kati ya bantu yina vandaka kuwidikila Piere vandaka ve ntangu bo fwaka Yezu na nti ya mpasi. Kansi sambu bo mpi vandaka bantu ya dikanda ya Izraele, kifu yina vandaka kutadila bo mpi. Ata mpidina, simba nde Piere ke tuba ti bampangi na yandi Bayuda na luzitu  mpenza mpi yandi ke sosa kusimba bantima na bo. Lukanu ya Piere vandaka ya kupusa bantu yina vandaka kuwidikila yandi na kubalula ntima kansi ve ya kusambisa bo. Keti bantu yina vandaka kuwidikila Piere monaka mbi mambu yina Piere tubaka? Ve, bo monaka yo ve mbi kansi “bo waka mpasi na ntima.” Nkutu bo tubaka nde: “Inki beto fwete sala?” Piere vandaka kulonga na mutindu ya mbote, yo yina mambu ya yandi tubaka simbaka bantima ya bantu mingi mpi yo pusaka bo na kubalula ntima.​—Bis. 2:37.

¹⁴ Beto lenda landa mayele ya Piere ya kulonga sambu na kusimba bantima ya bantu. Ntangu beto ke longa bantu nsangu ya mbote, kana bo me tuba mambu ya nkaka ya ke wakana ve ti malongi ya Biblia, beto fwete sosa ve ntangu yonso kumonisa bo nde yo kele kifu. Kansi yo ta vanda mbote nde beto tubila mambu yina ta basisa ve ntembe na kati na beto ti bo. Kusala mutindu yai ta sadisa beto na kusadila Ndinga ya Nzambi sambu na kuyindula ti bo na luzitu mpenza. Mbala mingi malongi ya Biblia ke simbaka bantima ya bantu ya ntima-masonga kana beto ke longa yo na mutindu ya mbote.

15. (a) Inki mambu Piere tubaka mpi nki bantu salaka? (b) Sambu na nki beto ke tuba nde bantu mingi mpenza ya waka nsangu ya mbote na Pantekoti fwanaka na kubaka mbotika kaka kilumbu yina?

¹⁵ Na kilumbu yina ya kiese ya Pantekoti ya mvula 33, Piere songaka Bayuda mpi bantu yina kumaka bantu ya dibundu ya Bayuda, bayina ndimaka malongi ya Nzambi nde: “Beno balula ntima, mpi konso muntu na kati na beno kubaka mbotika.” (Bis. 2:38) Yo yina, bantu kiteso ya 3 000 bakaka mbotika. Mbala ya nkaka, bo bakaka mbotika na ba piscine (biziba) yina vandaka na Yeruzalemi to pene-pene ya Yeruzalemi. e  Keti bo bakaka lukanu ya kubaka mbotika kukonda kuyilama? Keti disolo yai ke monisa nde balongoki ya Biblia mpi bana yina bibuti na bo kele Bambangi ya Yehowa fwete nwanina kubaka mbotika ata bo me yilama ve? Ve, ata fioti ve. Kuvila ve nde Bayuda ti bantu yina kumaka bantu ya dibundu ya Bayuda yina bakaka mbotika na kilumbu yina ya Pantekoti, vandaka dezia kulonguka mbote-mbote Ndinga ya Nzambi mpi bo vandaka bantu ya dikanda ya Yehowa. Diaka, bankaka na kati na bo vandaka dezia kusepela mingi ti mambu ya Yehowa, yo yina bo tambulaka bakilometre mingi mpenza sambu na kukwenda na Feti ya Pantekoti. Bo ndimaka malongi yina sadisaka bo na kubakisa mukumba ya mfunu yina Yezu Kristu kele na yo na kulungana ya lukanu ya Nzambi, bo vandaka ya kuyilama na kulanda kusadila Nzambi. Yo yina yo lombaka nde bo baka mbotika sambu bo kuma balongoki ya Kristu.

16. Inki mutindu Bakristu ya ntete monisaka mpeve ya kuditambika?

¹⁶ Yo kele pwelele nde Yehowa sakumunaka bantu yina. Biblia ke tuba nde: “Bantu yonso yina kumaka kukwikila vandaka kumosi, bo vandaka kutula bima yonso kisika mosi, bo vandaka kuteka bima na bo ti bantoto na bo, mpi bo vandaka kukabula mbongo yina bo vandaka kubaka na bantu yonso, na kiteso yina konso muntu vandaka ti mfunu na yo.” f (Bis. 2:44, 45) Ya kieleka, yo me fwana mpenza nde Bakristu yonso ya kieleka kumonisa zola mpi mpeve ya kuditambika ya mutindu yai.

17. Inki mambu muntu fwete sala sambu na kubaka mbotika?

¹⁷ Biblia ke tubila mambu mingi ya mfunu yina muntu fwete sala na ntwala ya kudipesa na Yehowa mpi kubaka mbotika. Muntu fwete longuka Ndinga ya Nzambi. (Yoa. 17:3) Yandi fwete monisa lukwikilu, yandi fwete balula ntima sambu na mambu ya mbi yina yandi vandaka kusala mpi kuwa mpenza mawa sambu na mambu yango. (Bis. 3:19) Na nima, yandi fwete baluka disongidila kusoba. Yandi fwete yantika mpi kusala mambu ya ke sepedisaka Nzambi. (Bar. 12:2; Baef. 4:23, 24) Mpidina, yandi ta kudipesa na Nzambi na kisambu mpi ta baka mbotika.​—Mat. 16:24; 1 Pie. 3:21.

18. Inki dibaku Nzambi me pesaka balongoki yonso ya Kristu?

¹⁸ Keti nge me kudipesaka na Nzambi mpi me bakaka mbotika? Kana mpidina, vanda na kiese sambu na dibaku yai ya nge kele na yo. Bonso Bakristu ya ntete yina fulukaka ti mpeve santu, Yehowa lenda sadila nge na mutindu ya kuyituka sambu nge longa mbote-mbote nsangu ya mbote mpi nge sala luzolo na yandi!