1, 2. Sambu na nki bantangu ya nkaka Yehowa sadilaka bima yina ke monika ntangu yandi vandaka kuzabisa bakieleka na bansadi na yandi na ntoto?

YINDULA dibuta mosi ya kele ti bana ya fioti ke longuka Biblia na mesa na bo. Tata ke songa bana bifwanisu sambu na kusadisa bo na kubakisa kieleka mosi ya Biblia. Maseka ya bana mpi mambu yina bo ke tuba na kiese ke monisa nde tata ke na kulonga mbote. Ntangu yandi ke sadila bifwanisu, yandi ke sadisa bana na yandi na kubakisa malongi ya Yehowa yina bo lendaka ve kubakisa na kutadila mvula na bo.

² Mutindu mosi, Yehowa ke sadilaka bima yina ke monika sambu na kusadisa bantu na kubakisa bima yina ke monanaka ve yina bo lendaka ve kubakisa na mutindu ya nkaka. Mu mbandu, sambu na kutendula bakieleka ya mpasi ya me tala yandi, Yehowa monisaka Ezekiele mbona-meso mosi yina vandaka ti bifwanisu mingi ya kuyituka. Na kapu yina me luta ya mukanda yai, beto tubilaka kifwanisu mosi ya mutindu yai. Beto tadila ntangu yai kima mosi ya ke yitukisa na mbona-meso yango mpi beto tala mutindu kubakisa ntendula na yo lenda sadisa beto na kukwenda pene-pene na Yehowa.

3. (a) Na Ezekiele 1:4, 5, nki Ezekiele monaka na mbona-meso? (Tala kifwanisu ya luyantiku ya kapu.) (b) Inki me sepedisa nge na mutindu Ezekiele sonikaka mambu yina yitukisaka yandi?

³ Tanga Ezekiele 1:4, 5. Ezekiele ke monisa nde “bima yina vandaka kumonika bonso bigangwa iya ya moyo” vandaka na kifwani ya wanzio, ya muntu mpi ya mbisi. Tala mutindu Ezekiele monisaka kibeni mawi na yandi, yandi tubaka nde yandi monaka “bima yina vandaka kumonika bonso” bigangwa ya moyo. Ntangu nge ke tanga mbona-meso ya mvimba yina kele na Ezekiele kapu ya 1, nge ta mona nde profete sadilaka mingi bangogo bonso “vandaka kumonika bonso,” “vandaka bonso.” (Ezek. 1:13, 24, 26) Ya kieleka, Ezekiele bakisaka nde yandi monaka kaka bifwanisu ya bima ya kieleka yina ke monanaka ve, yina ke vandaka na zulu.

4. (a) Mbona-meso pusaka Ezekiele na kusala nki? (b) Inki Ezekiele zabaka na yina me tala basherube?

⁴ Ziku mambu yina Ezekiele monaka mpi makelele yina yandi waka na mbona-meso pesaka yandi boma. Bigangwa yina iya ya moyo vandaka kumonika bonso “makala ya ke pela tiya.” Bo vandaka kutambula ntinu bonso “nsemo ya nzasi.” Makelele ya mapapu na bo vandaka bonso “makelele ya masa yina ke kulumuka ngolo” mpi ntangu bo vandaka kutambula, makelele na bo vandaka “bonso makelele ya basoda.” (Ezek. 1:13, 14, 24-28; tala lupangu “Mono Vandaka Kutala Bigangwa Yina ya Moyo.”) Na mbona-meso yina yandi monaka na nima, Ezekiele bakisaka nde bigangwa yina iya ya moyo vandaka “basherube,” to bawanzio ya ngolo. (Ezek. 10:2) Sambu bo sansaka Ezekiele na dibuta ya banganga-nzambi, ntembe kele ve nde yandi zabaka nde basherube ke vandaka kibeni pene-pene ti Nzambi mpi bo ke salaka bonso bansadi na yandi.—1 Bans. 28:18; Nk. 18:10.

5. (a) Inki mutindu basherube mpi baluse na bo iya ke monisa ngolo mpi nkembo ya mingi ya Yehowa? (b) Sambu na nki kitini ya mbona-meso yai ke yibusa beto ntendula ya zina ya Nzambi? (Tala noti na nsi ya lutiti.)

⁵ Tanga Ezekiele 1:6, 10. Ezekiele monaka mpi nde konso sherube vandaka ti baluse iya—luse ya muntu, ya ntambu, ya ngombe, mpi ya ngo-zulu. Ziku kumona baluse yai iya longaka yandi mambu mingi na yina me tala ngolo mpi nkembo ya Yehowa. Sambu na nki? Ya kieleka, konso luse vandaka ya kigangwa yina ke monisaka bunene mpi ngolo. Ntambu kele mbisi mosi ya nene ya mfinda, ngombe kele mbisi mosi ya bwala ya kuyituka, ngo-zulu kele ndeke mosi ya ngolo, mpi muntu kele kigangwa ya kuluta mfunu ya Nzambi awa na ntoto, mfumu ya bigangwa yonso na ntoto. (Nk. 8:4-6) Kansi, na mbona-meso yai, Ezekiele monaka nde bigangwa yonso iya ya ngolo yina ke monisa bima ya Nzambi me salaka, mutindu baluse iya ya basherube ke monisa yo, vandaka na nsi ya kiti ya kimfumu ya Yehowa, yina kele Mfumu ya Kuluta Nene. Yai kele mutindu ya mbote kibeni ya ke monisa nde Yehowa lenda sadila bima yina yandi me salaka sambu na kulungisa lukanu na yandi! * Ee, mutindu muyimbi-bankunga ke tuba sambu na Yehowa, “Bunene na yandi me luta ntoto ti zulu.”—Nk. 148:13.

6. Ziku nki sadisaka Ezekiele na kubakisa mambu yina baluse iya vandaka kumonisa?

 ⁶ Na nima ya mwa ntangu mpi ntangu Ezekiele yindulaka mambu yina yandi monaka, ziku yo yibusaka yandi nde bansadi ya Nzambi yina zingaka na ntwala na yandi sadilaka bambisi sambu na kufwanisa mambu. Mu mbandu, Yakobi, tata ya dibuta, fwanisaka mwana na yandi Yuda ti ntambu mpi mwana na yandi Benyamini ti kibulu. (Kuy. 49:9, 27) Sambu na nki? Sambu ntambu ti kibulu ke monisa bikalulu yina zolaka kumonana mingi na bantu yai. Yo yina, sambu Ezekiele zabaka bambandu yai yina Moize sonikaka na nsadisa ya mpeve santu, ziku yo pusaka yandi na kubakisa nde baluse ya basherube vandaka kumonisa mpi bikalulu ya nene. Inki kele bikalulu yango?

7, 8. Inki bikalulu bo ke sadilaka mbala mingi sambu na kutubila baluse iya ya basherube?

⁷ Bansoniki ya Biblia yina zingaka na ntwala ya Ezekiele sadilaka nki bikalulu sambu na kutubila ntambu, ngo-zulu, mpi ngombe? Tala mambu yai ya Biblia ke tuba: “Muntu ya kikesa yina kele ti ntima bonso ya ntambu.” (2 Sam. 17:10; Bing. 28:1) “Ngo-zulu . . . ke pumbukaka,” mpi “meso na yo ke talaka ntama kibeni.” (Yobi 39:27, 29) “Ngolo ya ngombe ya bakala ke salaka nde bima kubasika mingi.” (Bing. 14:4) Na nsadisa ya baverse yai, luse ya ntambu ke monisaka kikesa ya lunungu; luse ya ngo-zulu ke monisaka mayele ya kumona ntama kibeni; luse ya ngombe ke monisaka ngolo ya mingi kibeni, mutindu mikanda na beto ke tubilaka yo mbala mingi.

⁸ Ebuna “luse ya muntu”? (Ezek. 10:14) Yo ke monisaka kikalulu yina bambisi lenda vanda ve ti yo kansi yina ke vandaka na bantu, yina kele na kifwani ya Nzambi. (Kuy. 1:27) Awa na ntoto kikalulu yango kele kaka na bantu; bo me tubila yo pwelele na bansiku yai ya Nzambi: “Nge fwete zola Yehowa Nzambi na nge na ntima na nge ya mvimba” mpi “nge fwete zola nkweno na nge bonso nge mosi.” (Kul. 6:5; Levi 19:18) Beto ke landaka mbandu ya zola ya Yehowa kana beto ke lemfuka na bansiku yai mpi ke monisa zola ya kieleka. Mutindu ntumwa Yoane sonikaka, “beto ke zolaka, sambu yandi zolaka beto ntete.” (1 Yoa. 4:8, 19) Yo yina, “luse ya muntu” ke monisa zola.

9. Bikalulu yina bo ke sadilaka sambu na kutubila baluse ya basherube kele ya nani?

⁹ Bikalulu yai kele ya nani? Sambu baluse kele ya basherube, bikalulu yai kele ya bigangwa yonso yina basherube ya Ezekiele monaka na mbona-meso ke monisa—bigangwa ya kimpeve mpi ya kwikama ya dibuta ya Yehowa yina kele na zulu. (Kus. 5:11) Diaka, sambu Yehowa kele Nto ya luzingu ya basherube, yandi kele mpi Nto ya bikalulu na bo. (Nk. 36:9) Yo yina, baluse ya basherube ke monisa bikalulu ya Yehowa. (Yobi 37:23; Nk. 99:4; Bing. 2:6; Mika 7:18) Inki kele mwa mitindu yina Yehowa ke monisaka bikalulu yai ya nene?

10, 11. Inki kele mwa mitindu yina beto ke bakaka mambote ya bikalulu iya ya mfunu ya Yehowa?

¹⁰ Lunungu. Sambu Yehowa “ke zolaka lunungu,” yandi “ke sadilaka ve ata muntu mosi mambu ti kupona-pona.” (Nk. 37:28;  Kul. 10:17) Yo yina, yandi me pesa bantu yonso dibaku ya kukuma mpi ya kulanda kuvanda bansadi na yandi; yandi ke pesa bo mpi dibaku ya kubaka balusakumunu ya mvula na mvula, kukonda kutala mutindu na bo ya kuzinga to kisika yina bo me katuka. Mayele. Sambu Yehowa “kele mayele,” yandi me pesaka beto mukanda yina kele ya kufuluka ti “mayele.” (Yobi 9:4; Bing. 2:7) Kusadila bandongisila ya mayele yina kele na Biblia ke sadisaka beto na kununga bampasi ya konso kilumbu mpi na kuzinga mbote. Ngolo. Sambu Yehowa “kele ngolo mingi,” yandi ke sadilaka mpeve santu na yandi sambu na kupesa beto “ngolo yina me luta ngolo ya bantu.” Ngolo yai ke sadisaka beto na kununga bampasi yonso ya ngolo yina beto lenda kutana ti yo.—Nah. 1:3; 2 Bak. 4:7; Nk. 46:1.

¹¹ Zola. Sambu Yehowa “kele ya kufuluka na zola ya kwikama,” yandi ke yambulaka ve ata fioti bansadi na yandi ya kwikama. (Nk. 103:8; 2 Sam. 22:26) Yo yina, ata beto kele na mawa sambu maladi to kimununu ke kanga beto nzila ya kusala mingi na kisalu ya Yehowa mutindu beto vandaka kusala ntete, beto ke bakaka kikesa ya kuzaba nde Yehowa ke vilaka ve kisalu ya ngolo ya zola yina beto sadilaka yandi na bilumbu me luta. (Baeb. 6:10) Ya kieleka, beto ke bakaka dezia mambote ya mingi ya lunungu, mayele, ngolo, mpi zola ya Yehowa, mpi beto ta landa kubaka mambote ya bikalulu yai iya ya mfunu na bilumbu ke kwisa.

12. Inki beto fwete vila ve na yina me tala mayele na beto ya kubakisa bikalulu ya Yehowa?

¹² Ya kieleka, beto fwete vila ve nde mambu yina bantu ke bakisaka na yina me tala bikalulu ya Yehowa kele “kaka mwa ndambu ya bisalu na yandi.” (Yobi 26:14) “Beto lenda bakisa ve Nkwa-Ngolo Yonso,” sambu beto “lenda bakisa ve bunene na yandi.” (Yobi 37:23; Nk. 145:3) Yo yina, beto ke bakisa nde beto lenda tanga ve bikalulu yonso ya Yehowa to kukabula yo ti bikalulu ya nkaka. (Tanga Baroma 11:33, 34.) Ya kieleka, mbona-meso ya Ezekiele ke monisa nde bikalulu ya Nzambi kele mingi kibeni mpi yo kele ve ti nsuka. (Nk. 139:17, 18) Inki kitini ya mbona-meso ke tubila pwelele kieleka yai ya mfunu?

13, 14. Baluse iya ya basherube ke monisa nki, mpi sambu na nki beto ke tuba mutindu yina?

¹³ Na mbona-meso yina Ezekiele monaka konso sherube vandaka ti baluse iya kansi mosi ve. Yo ke monisa nki? Kuvila ve nde Ndinga ya Nzambi ke sadilaka mbala mingi ntalu iya sambu na kumonisa kima yina kele kibeni ya kukuka. (Yez. 11:12; Mat. 24:31; Kus. 7:1) Ya kieleka, na mbona-meso yai Ezekiele ke tubila ntalu iya mbala 11! (Ezek. 1:5-18) Ebuna, yo ke pusa beto na kutuba nki? Kaka mutindu basherube iya ke monisa bigangwa yonso ya nkaka ya kwikama ya kimpeve, mutindu mosi baluse yonso iya ya basherube ke monisa bikalulu yonso ya Yehowa. *

 ¹⁴ Sambu na kumonisa mutindu ntendula ya baluse iya ya basherube lenda tadila bikalulu mingi kansi iya mpamba ve, fwanisa yo ti mambu yina ke salama na makulu iya ya mbona-meso yai. Konso dikulu ke yitukisa, kansi kana yo me vukana, yo ke vandaka ve kaka makulu yina bo me tula kisika mosi—yo ke kumaka makunzi yina ke simbaka pusu-pusu yina. Mutindu mosi, kana baluse yina iya me vukana, yo ke vandaka kaka ve bikalulu yai iya ya kuyituka—yo ke vandaka kisina ya bikalulu yonso ya kuyituka ya Yehowa.

15. Inki kieleka ya ke pesa kikesa Ezekiele longukaka na mbona-meso ya ntete yina yandi monaka?

¹⁵ Na nsadisa ya mbona-meso ya ntete, Ezekiele longukaka kieleka mosi ya mfunu mpi ya ke pesa kikesa na yina me tala kinduku na yandi ti Yehowa. Inki vandaka kieleka yango? Kieleka yai kele na bangogo ya luyantiku ya mukanda ya Ezekiele. Na nima ya kutuba nde yandi vandaka “na insi ya bantu ya Kaldea,” Ezekiele tubilaka mambu yina yandi mosi kutanaka ti yo, yandi yikaka nde: “Kuna diboko ya Yehowa kwisaka na zulu na yandi.” (Ezek. 1:3) Kuvila ve nde Ezekiele tubaka nde yandi monaka ve mbona-meso yai na Yeruzalemi, kansi yandi monaka yo kuna—na Babilone. * Ebuna, diambu yina monisaka Ezekiele nki? Ata yandi  vandaka muntu yina bo nataka na kimpika yina kabwanaka ti Yeruzalemi mpi tempelo na yo, yandi kabwanaka ve ti Yehowa mpi lusambu na yandi. Mutindu Yehowa monanaka na Ezekiele na Babilone monisaka nde kupesa Nzambi lusambu ya bunkete vandaka ve kupona kisika yina muntu kele to kiyeka na yandi. Kansi, yo vandaka kutadila ntima ya Ezekiele mpi mpusa na yandi ya kusadila Yehowa.

16. (a) Mbona-meso ya Ezekiele ke ndimisa beto nki? (b) Inki ke pusaka nge na kusadila Yehowa na ntima na nge ya mvimba?

¹⁶ Sambu na nki kieleka yina Ezekiele longukaka ke pesa beto kikesa ya mingi bubu yai? Yo ke ndimisa beto nde kana beto ke sadila Yehowa na ntima ya mvimba, yandi ta bikala pene-pene na beto yo vanda beto ke zinga na konso kisika yina, ke kudiyangisa nki mutindu, to ke kutana ti konso kima yina na luzingu. (Nk. 25:14; Bis. 17:27) Sambu Yehowa kele ya kufuluka ti zola ya kwikama sambu na konso nsadi na yandi, yandi ke yambulaka beto ve nswalu. (Kub. 34:6) Yo yina, Yehowa ta landa kaka na kumonisila beto zola na yandi ya kwikama. (Nk. 100:5; Bar. 8:35-39) Diaka, mbona-meso yai ya kuyituka ya ke tubila busantu ya Yehowa mpi ngolo na yandi ya mingi ke yibusa beto nde Yehowa me fwana nde beto sambila yandi. (Kus. 4:9-11) Ee, beto kele na ntonda sambu Yehowa sadilaka bambona-meso yai sambu na kusadisa beto na kubakisa mwa bakieleka ya mfunu ya me tala yandi mpi bikalulu na yandi! Kubakisa mbote bikalulu ya kitoko ya Yehowa ke sadisa beto na kukwenda kibeni pene-pene na yandi mpi yo ke pusa beto na kukumisa yandi mpi na kusadila yandi na ntima na beto ya mvimba mpi na ngolo na beto yonso.—Luka 10:27.

17. Inki bangiufula beto ta tadila na bakapu yina ke landa?

¹⁷ Ata mpidina, yo kele mawa sambu na bilumbu ya Ezekiele bantu bebisaka lusambu ya bunkete. Inki mutindu bo salaka yo? Inki Yehowa salaka? Mpi mambu yina ya ntangu ya ntama ke tendula nki sambu na beto bubu yai? Beto ta tadila bangiufula yai na bakapu yina ke landa.