1, 2. Keti kukutana ti bampasi na makwela ke tendula nde makwela yina me nunga ve? Tendula.

MAKWELA kele dikabu ya Yehowa. Yo lenda sala nde muntu kuvanda ti luzingu ya kiese mingi. Ata mpidina, makwela yonso ke vandaka ti bampasi na yo. Nkutu yo lenda monana bonso nde bampasi yina ta mana ve ata fioti, mpi ziku bakala ti nkento lenda vanda diaka ve ti zola yina bo vandaka ti yo ntete.

² Beto fwete yituka ve na kumona nde bantangu ya nkaka beto ke kutana ti bampasi na makwela. Kansi, bampasi ke tendula ve nde makwela na beto me nunga ve. Ata bankwelani yina me kutanaka ti bampasi ya ngolo kibeni me zabaka mitindu ya kuyidika kinduku na bo mpi ya kukumisa ngolo makwela na bo. Inki mutindu?

3, 4. Bantangu ya nkaka nki mambu lenda basika na makwela?

³ Makwela ke vukisaka bantu zole ya kuswaswana, konso muntu ke vandaka ti mambu yina yandi ke zolaka mpi yina yandi ke zolaka ve, ti bangindu na yandi mpi mitindu na yandi ya kusala mambu. Diaka, mutindu ya kuzinga to bansiku ya bakala ti nkento lenda swaswana. Yo ke lombaka ntangu mpi bikesa sambu bankwelani kuzabana mpi kubakisa mbote bankwelani na bo.

 ⁴ Sambu bamvula ke luta, konso nkwelani lenda kuma kudipesa na mambu na yandi mosi, ebuna yo lenda sala nde bo kuma diaka ve kusala mambu kumosi. Yo lenda monana bonso nde bo ke zinga ya kukabwana. Inki lenda sadisa bo na kuvanda pene-pene ya bankwelani na bo.

5. (a) Inki lenda sadisa Mukristu na kuvanda pene-pene ya nkwelani na yandi? (b) Na kutadila Baebreo 13:4, nki mutindu beto fwete tadila makwela?

⁵ Yehowa ke pesaka bandongisila ya mbote yina lenda sadisa nge na kuvanda pene-pene na yandi mpi ya nkwelani na nge. (Nkunga 25:4; Yezaya 48:17, 18) Yandi ke songa beto nde: “Bika makwela kuvanda ya lukumu na meso ya bantu yonso.” (Baebreo 13:4) Kima yina nge ke tadila bonso ya lukumu, ke vandaka ya mbalu mpi ya valere. Nge ke taninaka yo mpi ke bakaka yo ve bonso kima  ya mpamba. Yehowa ke zolaka nde beto tadila makwela na mutindu yina.

6. Matayo 19:4-6 ke songa beto nki na yina me tala mutindu Yehowa ke tadilaka makwela?

⁶ Yehowa muntu salaka makwela ya ntete. Mwana na yandi Yezu tubaka nde: “Keti beno me tangaka ve nde muntu yina gangaka bo katuka na luyantiku salaka bo bakala mpi nkento mpi yandi tubaka nde: ‘Yo yina bakala ta bikisa tata na yandi ti mama na yandi mpi yandi ta kangama ti nkento na yandi, ebuna bo zole ta vanda nsuni mosi’? Na mpila nde bo kele diaka ve zole, kansi nsuni mosi. Yo yina, bika nde muntu kukabula ve yina ya Nzambi me vukisaka.” (Matayo 19:4-6) Banda luyantiku, Yehowa ke zolaka nde makwela kuzinga mingi. Yandi ke zolaka nde mabuta kuvanda ti kinduku ya ngolo mpi kuzinga na kiese mpi na bumosi.

7. Inki mutindu bankwelani lenda kumisa makwela na bo ngolo?

⁷ Ata mpidina, bankwelani mingi bubu yai ke kutana ti bampasi ya ngolo kibeni. Bantangu ya nkaka, bampasi yina ke vandaka ngolo, yo yina bo ke monaka bonso nde makwela na bo kele na kigonsa mpi nde bo fwete fwa yo. Kansi, kubakisa mutindu Yehowa ke tadilaka makwela lenda sadisa beto.—1 Yoane 5:3.

8, 9. (a) Inki ntangu beto fwete landa lutwadisu ya Yehowa na makwela? (b) Inki mutindu beto lenda monisa nde beto ke bakaka na valere mingi makwela na beto?

⁸ Lutwadisu ya Yehowa ke vandaka ntangu yonso sambu na mambote na beto. Mutindu beto me mona yo, yandi ke pesa beto ndongisila yai: “Bika makwela kuvanda ya lukumu.” (Baebreo 13:4; Longi 5:4) Kana beto ke landa lutwadisu ya Yehowa ata na ntangu yo kele mpasi,  beto ta bakila yo mambote ntangu yonso.—1 Batesalonika 1:3; Baebreo 6:10.

⁹ Sambu beto ke bakaka makwela na beto na valere mingi, beto ke buyaka kusala to kutuba konso kima yina lenda bebisa yo. Yo yina, beto ke zolaka kukumisa ngolo kinduku ti nkwelani na beto. Inki mutindu beto lenda sala yo?

10, 11. (a) Inki diambu ya mpasi makwela mingi ke kutana ti yo? (b) Sambu na nki mutindu na beto ya kusolula ti nkwelani na beto kele mfunu?

¹⁰ Kele ti mitindu mingi yina muntu lenda pesa nkwelani na yandi mpasi. Beto me zaba nde Bakristu fwete bula ve ata fioti bankwelani na bo to kusala konso kima yina lenda pesa bo mpasi na nitu. Ata mpidina, beto lenda pesa nkwelani na beto mpasi na mambu yina beto ke tuba. Mambu ya beto ke tuba lenda kuma bonso minduki. Nkento mosi tubaka nde: “Bakala na mono ke tubaka mambu yina ke lwadisaka mono. Bamputa na mono lenda monana ve na nganda, ata mpidina mambu ya mbi yina yandi ke tubaka mbala mingi, mu mbandu ‘Nge kele kizitu!’ mpi ‘Nge kele na mfunu ve!’ ke pesaka mono mpasi na ntima.” Bakala mosi tubaka nde mbala mingi nkento na yandi ke tubaka mambu yina ke manisaka valere na yandi mpi ke fingaka yandi. Yandi ke tuba nde: “Mono lenda songa ve banduku na mono mambu yina yandi ke tubaka. Yo yina mono ke solulaka ve ti yandi mpi mono ke bikalaka na kisalu bantangu mingi. Yo kele mbote na kubikala kuna na kisika ya kukwenda na nzo.” Mafingu, kutuba mambu ya nku mpi ya mbi yina ke nataka bampasi, ke salamaka mingi bubu yai.

 ¹¹ Ntangu bakala ti nkento ke tubana mambu ya mbi, yo lenda sala nde bo lwadisana bamputa yina ta baka ntangu mingi sambu na kubeluka. Ya kieleka, Yehowa ke zolaka ve nde bakala ti nkento kusalana mambu mutindu yai. Kansi, nge lenda lwadisa nkwelani na nge kukonda kubakisa yo. Nge lenda mona nde nge kele mawete na nkwelani na nge, kansi nki mutindu yandi ke kudiwaka? Kana nge tubaka kima mosi yina pesaka nkwelani na nge mpasi, keti nge ta zola kusoba?—Bagalatia 5:15; tanga Baefezo 4:31.

12. Inki lenda bebisa kinduku ya nkwelani mosi ti Yehowa?

¹² Mutindu na nge ya kusolula ti nkwelani na nge, yo vanda na meso ya bantu to ntangu beno kele beno zole, kele mfunu na meso ya Yehowa. (Tanga 1 Piere 3:7.)  Yakobo 1:26: ke yibusa beto nde: “Kana muntu ke yindula nde yandi ke sambilaka Nzambi kansi yandi ke kangaka ve ludimi na yandi, yandi ke kusa ntima na yandi mosi, mpi lusambu na yandi kele ya mpamba.”

13. Inki kele mutindu ya nkaka yina nkwelani mosi lenda lwadisa nkwelani na yandi?

¹³ Kele ti mitindu ya nkaka yina bankwelani fwete tula dikebi na mawi ya bankwelani na bo. Mu mbandu, inki mutindu nge ta kudiwa kana nge me yantika kulutisa ntangu mingi ti muntu yina kele ve nkwelani na nge? Ata yo lenda vanda sambu na kikuma mosi ya mbi ve, mu mbandu kusamuna ti yandi to kusadisa yandi na diambu mosi buna, keti nkwelani na nge ta kudiyangisa? Nkento mosi yina kele Mukristu tubaka nde: “Kana mono ke mona bakala na mono ke lutisa ntangu mingi mpi ke tudila mpangi-nkento ya nkaka dikebi mingi, mono ke waka mpasi. Yo ke salaka nde mono kudimona mfunu ve.”

14. (a) Kuyantika 2:24 ke longa beto nki kieleka ya mfunu? (b) Inki ngiufula beto fwete kudiyula?

¹⁴ Beto Bakristu, beto kele ti mikumba ya kulungisa sambu na bibuti na beto mpi sambu na bampangi ya dibundu na beto. Kansi, kana beto me kwela, beto ke vandaka ti mukumba ya ntete ya kulungisa sambu na bakala to nkento na beto. Yehowa tubaka nde bakala “ta kangama ti nkento na yandi.” (Kuyantika 2:24) Mawi ya nkwelani na beto fwete vanda mfunu kibeni sambu na beto. Kudiyula nde: ‘Keti mono ke pesaka nkwelani na mono ntangu, dikebi, mpi zola yina yandi kele na yo mfunu mpi yina yandi me fwana na kubaka?’

15. Sambu na nki Bakristu yina me kwelaka fwete buya kukangama mingi ti muntu yina kele ve nkwelani na bo?

¹⁵ Kana beto me kuma kukangama ti muntu yina kele ve nkwelani na beto, yo ta nata bampasi na makwela na beto. Beto lenda kuma kukangama mpi kuyedisa mawi ya  zola sambu na muntu yina. (Matayo 5:28) Mawi yina lenda kuma ngolo mpi yo lenda pusa nge na kusala kima mosi yina lenda bebisa lukumu ya makwela na beno.

16. Inki Biblia ke tuba na yina me tala makwela?

¹⁶ Na nima ya kutuba nde: “Bika makwela kuvanda ya lukumu,” Biblia ke yika nde: “Mbeto ya makwela kuvanda kukonda mvindu, sambu Nzambi ta sambisa bantu ya ke salaka pite mpi bantu ya ke salaka bizumba.” (Baebreo 13:4) Awa, “mbeto ya makwela” ke tendula kuvukisa nitu bakala ti nkento. (Bingana 5:18) Inki mutindu beto lenda monisa luzitu sambu na bangwisana yai mpi kukumisa yo ve mvindu?

17. (a) Inki mutindu bantu mingi ke tadilaka bizumba bubu yai? (b) Inki mutindu Bakristu fwete tadila bizumba?

¹⁷ Bantu ya nkaka bubu yai ke monaka nde yo kele mbi ve ata bo me konda kwikama na bankwelani na bo. Beto fwete bika ve nde bangindu yai kuyala beto. Yehowa ke monisa pwelele nde yandi ke mengaka pite mpi bizumba. (Tanga Baroma 12:9; Baebreo 10:31; 12:29) Kana beto me vukisa nitu ti muntu yina kele ve nkwelani na beto, beto ta kumisa mvindu makwela na beto. Beto ta monisa nde beto ke zitisaka ve minsiku ya Yehowa, mpi kinduku na beto ti yandi ta beba. Yo yina beto fwete buya kusala nkutu kitambi ya ntete yina lenda nata beto na kusala bizumba. Yo ke tendula nde beto fwete losa bangindu ya mbi sambu na muntu yina kele ve nkwelani na beto.—Yobi 31:1.

18. (a) Sambu na nki bo ke fwanisa bizumba ti lusambu ya banzambi ya luvunu? (b) Inki mutindu Yehowa ke tadilaka bizumba?

¹⁸ Na Izraele ya ntama na nsi ya Nsiku ya Moize, bizumba vandaka disumu ya nene kibeni, mutindu mosi ti lusambu ya banzambi ya luvunu. Bo vandaka kupesa  ndola ya lufwa sambu na masumu yai zole. (Levi 20:2, 10) Sambu na nki bizumba fwananaka ti lusambu ya banzambi ya luvunu? Ntangu muntu mosi ya Izraele vandaka kusambila banzambi ya luvunu, yandi vandaka kubebisa lusilu na yandi ya kubikala ya kwikama na Yehowa. Kana yandi sala bizumba, yandi vandaka kubebisa lusilu na yandi ya kubikala ya kwikama na nkwelani na yandi. (Kubasika 19:5, 6; Kulonga 5:9; tanga Malaki 2:14.) Ya kieleka, Yehowa vandaka kutadila bizumba bonso disumu ya nene kibeni na ntangu ya ntama.

19. Inki lenda sadisa beto na kubaka lukanu ya kusala ve bizumba?

¹⁹ Ebuna bubu yai? Ata beto kele diaka ve na nsi ya Nsiku ya Moize, mutindu Yehowa ke tadilaka bizumba me sobaka ve. Kaka mutindu beto fwete sambila ve ata fioti nzambi ya luvunu, mutindu mosi beto fwete konda ve ata fioti kwikama na nkwelani na beto. (Nkunga 51:1, 4; Bakolosai 3:5) Kana beto me konda kwikama na nkwelani na beto to na Nzambi, beto ta pesa ve lukumu na makwela mpi na Nzambi na beto, Yehowa.—Tala Noti 26.

20. Inki mutindu mayele lenda nata mambote na makwela?

²⁰ Inki mutindu nge lenda kumisa ngolo makwela na nge? Ndinga ya Nzambi ke tuba nde: “Mayele ke tungaka nzo, mpi bo ke kumisaka yo ngolo na luswasukusu.” (Bingana 24:3) Nzo lenda vanda madidi mpi ya mpamba to tiya, kitoko mpi na lutaninu. Yo kele mpi kiteso mosi ti makwela. Muntu ya mayele ta sala yonso sambu makwela na yandi kuvanda na lutaninu mpi na kiese.

21. Inki mutindu nzayilu lenda kumisa makwela ngolo?

²¹ Ntangu Biblia ke tubila nzo yina, yo ke yika nde: “Na nzayilu, basuku na yo ke fulukaka ti bimvwama ya ntalu  mpi ya kitoko ya mitindu yonso.” (Bingana 24:4) Mambu yina nge ke longuka na Ndinga ya Nzambi lenda kumisa makwela na beno kitoko kibeni. (Baroma 12:2; Bafilipi 1:9) Ntangu nge ke tanga Biblia mpi mikanda na beto ti nkwelani na nge, beno tubila mutindu beno lenda sadila mambu yina beno ke longuka. Beno sosa mitindu ya kumonisilana zola mpi luzitu, ya kusadilana mambu na mawete mpi ya kutudilana dikebi. Lomba Yehowa sambu yandi sadisa nge na kuyedisa bikalulu yina ta kumisa makwela na beno ngolo mpi yina ta sala nde nkwelani na nge kuzola nge mingi.—Bingana 15:16, 17; 1 Piere 1:7.

22. Sambu na nki beto fwete monisa zola, luzitu, mpi lukumu na nkwelani na beto?

²² Beto fwete sala yonso sambu na kusadila nkento to bakala na beto mambu ti zola, luzitu, mpi lukumu. Kusala mutindu yai ta kumisa makwela na beto tiya-tiya mpi ngolo kibeni. Diaka, kima ya kuluta mfunu, beto ta pesa Yehowa kiese.—Nkunga 147:11; Baroma 12:10.