Kupesa lusaku na drapo. Bambangi ya Yehowa kemonaka nde kufukama na ntwala ya drapo to kupesa yo lusaku—ya kesalamaka mbala mingi ntangu bo keyimbaka nkunga ya kukumisa insi—kele dyambu ya ketadila lusambu yina kemonisaka nde kele Insi to bantwadisi na yo, kansi Nzambi ve, bantu kele ti ngolo ya kugulusa bantu. (Yezaya 43:11; 1 Korinto 10:14; 1 Yoane 5:21) Ntotila Nabukodonozore ya Babilone ya ntama kele mosi ya bantwadisi yai. Sambu na kuyitukisa bantu na yina metala bunene mpi kikesa na yandi na mambu ya lusambu, ntotila yai ya ngolo kusalaka kiteki mosi ya nene mpi kupusaka bantu na yandi na kufukimina yo ntangu bo vandaka kubula miziki, yina vandaka bonso nkunga ya kukumisa insi. Kansi, Baebreo tatu, Shadraki, Meshaki, ti Abedi-Nego, kubuyaka na kufukimina kiteki yango, ata bo vandaka na kigonsa ya kubaka ndola ya lufwa.—Daniele, kapu ya 3.

Carlton Hayes, muntu ya kelongukaka mambu ya melutaka kusonikaka nde, na bilumbu na beto, “drapo kele kidimbu ya ntetentete ya lukwikilu mpi kima ya kuluta mfunu ya lusambu ya zola ya insi. . . . Bantu kenyekisaka ba-intu na bo kana drapo keluta; mpi sambu na kupesa drapo lukumu, bapoete kesonikaka bapoemi mpi bana keyimbaka bankunga ya kukumisa insi.” Yandi yikaka nde, zola ya insi kele ti “bilumbu [na yo] ya santu,” bonso Kilumbu ya Iya ya Yuli na États-Unis, mpi “basantu ti bantu [na yo] ya nene” mpi “batempelo” na yo. Na nkinsi mosi ya salamaka na ntwala ya bantu mingi na Brésil, ministre ya basoda kundimaka nde: “Bo kezitisaka mpi kesambaka drapo . . . kaka mutindu bo  kesambilaka Insi.” Ya kyeleka, mutindu mukanda mosi (Encyclopedia Americana) kutubaka banda ntama: “Drapo, mutindu mosi ti kulunsi, kele santu.”

Kaka mukanda yai mosi kutubaka ntama mingi ve nde bankunga ya kukumisa bansi “kele mutindu ya kumonisa zola sambu na insi mpi mbala mingi yo kelombaka lutwadisu mpi lutaninu ya Nzambi sambu na bantu to bamfumu na bo.” Kansi, bansadi ya Yehowa keyindulaka ve mbi ntangu bo ketubaka nde mambu yina bo kesalaka sambu na kukumisa insi, yika mpi kupesa lusaku na drapo mpi bankunga ya kukumisa bansi kele mambu ya ketadila lusambu. Ya kyeleka, ntangu yo tubaka sambu na nki bana ya Bambangi ya Yehowa kepesaka ve lukumu na drapo to kesalaka ve lusilu sambu na luyalu na banzo-nkanda ya États-Unis, mukanda Bikalulu ya Bantu ya Amerika (Kingelesi) kutubaka nde: “Na mambu yankaka ya bo sambisaka, Cour suprême kundimaka nde na kiteso mosi buna mambu yai ya bo kesalaka konso kilumbu sambu na kukumisa insi kevandaka na kuwakana ti lusambu.”

Ata bo kevukanaka ve na mambu yankaka ya bo kemonaka nde yo kewakanaka ve ti Masonuku, bansadi ya Yehowa kezitisaka nswa ya bantu yankaka ya kusala mutindu yina. Bo kezitisaka mpi badrapo ya bansi bonso bidimbu ya bansi mpi bo kendimaka baluyalu yina mezabanaka na nsiku bonso “bamfumu ya leta” yina kesalaka bonso baministre ya Nzambi. (Roma 13:1-4) Yo yina, Bambangi ya Yehowa kelemfukilaka ntuma yina kelombaka bo na kusamba “sambu na bamfumu ya nene ti sambu na bantu ya nkaka yina ke yalaka bantu.” Kansi, beto kesalaka yo sambu “beto kuvanda na luzingu mosi ya pima ti ya ngemba, beto kuzinga na kinzambi ti na luzitu yonso.”—1 Timoteo 2:2.

Kuvote sambu na kupona bamfumu ya politiki. Bakristu ya kyeleka kezitisaka nswa ya bantu yankaka ya kuvote. Bo kesongaka ve bantu yankaka na kukonda kusala voti, mpi bo kewakanaka ti bamfumu yina bo keponaka na nzila ya voti. Kansi, bo kekotaka ve ata fyoti na mambu ya politiki ya makanda. (Matayo 22:21; 1 Piere 3:16) Mukristu fwete sala nki kana yandi kezinga na bansi yina bo kelombaka bantu yonso na kusala voti to na kisika yina bo kewilaka bantu yina kebuyaka kukwenda na kisika ya voti makasi ya ngolo? Kuyibuka nde Shadraki, Meshaki, ti Abedi-Nego kukwendaka tii na nseke ya Dura, Mukristu yina mekutana ti dyambu ya mutindu mosi, lenda pona na kukwenda na kisika ya bo  kesala voti kana kansansa na yandi kepesa yandi nzila. Kansi, yandi fweti keba na kufwa ve bukatikati na yandi. Yandi fwete tadila minsiku sambanu yai ya kelanda:

1. Balongoki ya Yezu “kele bantu ya nsi-ntoto ve.”—Yoane 15:19.

2. Bakristu kele mimonisi ya Kristu mpi ya Kimfumu na yandi.—Yoane 18:36; 2 Korinto 5:20.

3. Dibundu ya Bukristu kele na bumosi ya lukwikilu, mpi bantu na yo kele ya kuvukana na zola yina mefwanana ti zola ya Kristu.—1 Korinto 1:10; Kolosai 3:14.

4. Bantu yina kesolaka mfumu mosi buna na nzila ya voti kevandaka ti mukumba na mambu yina yandi kesalaka.—Tala minsiku yina kele na 1 Samuele 8:5, 10-18 mpi 1 Timoteo 5:22.

5. Yehowa kumonaka mpusa ya bantu ya Izraele ya kuvanda ti mfumu ya muntu bonso kidimbu ya kumonisaka nde bo mebuya yandi.—1 Samuele 8:7.

6. Bakristu fwete tuba na masonga yonso na bantu ya bimvuka yonso ya politiki na yina metala luyalu to Kimfumu ya Nzambi.—Matayo 24:14; 28:19, 20; Baebreo 10:35.

Kisalu ya kisivile. Na bansi yankaka, Leta kelombaka nde bantu yina kebuya kusala kisalu ya kisoda kusala mutindu mosi ya kisalu ya kisivile sambu na nsungi mosi buna. Kana yo kelomba nde beto baka desizio na dyambu yai, beto fwete samba sambu na yo, mbala yankaka kusolula yo ti mpangi-Mukristu mosi ya kuyela, mpi na nima kubaka desizio na kuwakana ti kansansa na beto ya melongamaka.—Bingana 2:1-5; Filipi 4:5.

Ndinga ya Nzambi kelomba beto na ‘kulemfuka na bamfumu ya leta, na kuzola na kusala konso mambu ya mbote, mpi na kuvanda bantu ya pima.’ (Tito 3:1, 2) Ti mambu yai na ntu, beto lenda kudiyula bangyufula yai ya kelanda: ‘Keti mono tafwa bukatikati na mono ya Bukristu to tavukana ti lusambu ya luvunu kana mu ndima kisalu ya kisivile ya bo kelomba munu na kusala?’ (Mishe 4:3, 5; 2 Korinto 6:16, 17) ‘Keti kusala kisalu yai tasala nde yo kuma mpasi sambu mu lungisa mikumba na mono ya Bukristu to nkutu kukanga mono nzila ya kulungisa yo?’ (Matayo 28:19, 20; Efezo 6:4; Baebreo 10:24, 25) ‘Na ndambu yankaka, keti manaka ya kisalu yai tapesa mono nzila ya kuyedisa bisalu na mono ya kimpeve, mbala yankaka kusala kisalu ya ntangu yonso?’—Baebreo 6:11, 12.

 Kana na nima ya kutadila mambu mbote Mukristu mosi kusukisa nde yandi lenda sala kisalu ya kisivile na kisika ya kukota boloko, Bakristu yankaka fwete zitisa desizio na yandi. (Roma 14:10) Kansi, kana yandi kemona nde yandi lenda sala ve kisalu ya mutindu yai, bankaka fwete zitisa mpi lukanu na yandi.—1 Korinto 10:29; 2 Korinto 1:24.