Sambu na kupesa maboko na lusambu ya kieleka, yo lombaka nde bantu ya Izraele ya ntama kupesa dime to ndambu mosi na kati ya bandambu kumi ya makabu a ya bima yonso yina bo zwaka na mvula mosi. Nzambi songaka bo nde: “Nge fwete pesa kibeni ndambu mosi na kati ya bandambu kumi [“dikumi,” King James Version] ya bima yonso yina nkeni na nge ke basisa na bilanga konso mvula.”—Kulonga 14:22.

 Nsiku ya Moize yina Nzambi pesaka na bantu ya Izraele ya ntama vandaka kulomba bo na kupesa dikumi to dime. Bakristu kele diaka ve na nsi ya Nsiku ya Moize mpi yo ke lombaka ve nde bo pesa dikumi. (Bakolosai 2:13, 14) Ata mpidina, konso Mukristu fwete pesa makabu “mutindu yandi me kana na ntima na yandi, ti kubokuta ve to sambu bo ke pusa yandi, sambu Nzambi ke zolaka muntu yina ke pesaka na kiese.”—2 Bakorinto 9:7.

•  Dime na Biblia—“Kuwakana ya ntama to Ancien Testament”

•  Dime na Biblia—“Kuwakana ya Mpa to Nouveau Testament”

 Kitini ya Biblia yina bantu mingi ke bingaka Kuwakana ya ntama to Ancien Testament ke tubilaka dime mbala mingi. Yo ke tubilaka yo mingi banda ntangu yina Nzambi pesaka bantu ya Izraele Nsiku ya Moize. Kansi na ntwala nde bo baka Nsiku yina yo ke tubilaka yo mbala mingi ve.

Na ntwala nde Nzambi kupesa Nsiku ya Moize

 Abrami (to Abrahami) vandaka muntu ya ntete yina Biblia ke tubila ya pesaka dikumi to dime. (Kuyantika 14:18-20; Baebreo 7:4) Yo ke monana nde dime Yina Abrami pesaka ntotila ya Salem yina vandaka mpi nganga-nzambi vandaka dikabu ya ntete mpi ya nsuka yina Abrami pesaka yandi. Biblia ke tubaka diaka ve kana Abrami to bana na yandi pesaka diaka dime na nima.

 Muntu ya zole yina Biblia ke tubilaka ya pesaka mpi dime vandaka Yakobi mutekolo ya Abrahami. Yandi silaka Nzambi nde kana yandi sakumuna yandi, yandi ta pesa Nzambi “ndambu mosi na kati ya bandambu kumi ya bima yonso” yina yandi ta zwa. (Kuyantika 28:20-22) Bantu ya nkaka ya mayele ya ke longukaka Biblia, tubaka nde ziku Yakobi pesaka dime yango ntangu yandi tambikaka bambisi. Yakobi lungisaka mambu yina yandi silaka. Kansi yandi lombaka ve dibuta na yandi na kupesa mpi dime.

Ntangu Nzambi pesaka Nsiku ya Moize

 Nzambi lombaka bantu ya Izraele ya ntama na kupesa dime sambu na kupesa maboko na mambu ya lusambu.

•   Dime vandaka kusadisa bantu yina vandaka kudipesa na mambu ya lusambu ntangu yonso. Mu mbandu, Balevi mpi banganga-nzambi yina vandaka ve ti ntoto na bo mosi sambu na kusala bilanga. (Kutanga 18:20, 21) Bantu vandaka kupesa balevi yina vandaka ve banganga-nzambi dime to dikumi. Na ‘ndambu mosi na kati ya bandambu kumi yina, [balevi] vandaka kubaka ndambu mosi na kati ya bandambu kumi’ mpi bo vandaka kupesa yo banganga-nzambi.—Kutanga 18:26-29.

•   Yo ke monana nde bo vandaka kupesa dime ya nkaka konso mvula sambu na kusadisa balevi mpi bantu yina vandaka ve balevi. (Kulonga 14:22, 23) Bantu ya Izraele vandaka kusadila bima yai na bafeti ya mfunu mpi bamvula ya nkaka bo vandaka kupesa yo na bantu yina vandaka bansukami sambu na kusadisa bo.—Kulonga 14:28, 29; 26:12.

 Inki mutindu bo vandaka kusala kalkile ya dime? Bantu ya Izraele vandaka kubumba ndambu mosi na kati ya bandambu kumi ya bima yina vandaka kukatuka na bilanga na bo konso mvula. (Levi 27:30) Kana bo pona na kupesa mbongo na kisika ya kupesa bima ya bilanga, bo vandaka kuyika mpi ndambu mosi na kati ya bandambu tanu na zulu ya dime. (Levi 27:31) Diaka, Nzambi lombaka bo na kupesa mpi “ndambu mosi na kati ya bandambu kumi ya bangombe mpi ya mameme”—Levi 27:32.

 Sambu na kuzaba dime yina bo fwete pesa kana bo kele ti bambisi, bantu ya Izraele vandaka kubasisa bambisi yonso na lupangu mpi bo vandaka kutula na lweka mbisi mosi na kati ya bambisi kumi. Nsiku vandaka kubuyisa bo na kutala diaka to kusosa kusoba bambisi yina bo tulaka na lweka. Yo lombaka mpi ve nde bo pesa mbongo kansi yo lombaka nde bo pesa kaka bambisi yina bo yidikaka sambu na dime. (Levi 27:32, 33) Kansi sambu na dime ya zole yina bo vandaka kupesa sambu na bafeti ya konso mvula nsiku buyisaka bo ve na kupesa mbongo. Yo vandaka pete sambu na bantu ya Izraele yina vandaka kukatuka ntama na kupesa mbongo ntangu bo vandaka kukwisa na bafeti yina.—Kulonga 14:25, 26.

 Inki ntangu bantu ya Izraele vandaka kupesa dime? Bantu ya Izraele vandaka kupesa dime konso mvula. (Kulonga 14:22) Kansi bo vandaka kupesa yo ve na konso mvula ya nsambwadi. Konso mvula ya nsambwadi vandaka kisabatu to mvula ya kupema. Na mvula yina bantu ya Izraele vandaka kusala ve bilanga. (Levi 25:4, 5) Na mvula yina bo vandaka kupesa ve dime na ntangu ya kukatula mbuma. Na konso mvula ya tatu mpi ya sambanu na nima ya bamvula sambwadi ya kisabatu bantu ya Izraele vandaka kupesa dime ya zole na bansukami mpi na balevi.—Kulonga 14:28, 29.

 Inki bo vandaka kusala bantu yina vandaka kupesa ve dime? Nsiku ya Moize vandaka kutuba ve nde bo fwete pesa bantu yina vandaka kupesa ve dime ndola. Yo lombaka nde bo pesa yo sambu bo zabaka nde yo vandaka diambu ya mbote ya kusala kansi ve sambu na kutina ndola. Bantu ya Izraele vandaka kutuba na ntwala ya Nzambi nde bo me pesa dime mpi bo vandaka kulomba yandi balusakumunu sambu bo vandaka kupesa yo. (Kulonga 26:12-15) Ntangu bo vandaka ve kupesa dime Yehowa vandaka kutadila yo bonso nde bo vandaka kuyiba yandi.—Malaki 3:8, 9.

 Keti kupesa dime vandaka mukumba mosi ya mpasi? Ve. Nzambi silaka bantu ya Izraele nde kana bo ke pesa dime yandi ta sakumunaka bo mingi mpi bo ta kondaka ve bima. (Malaki 3:10) Kansi bo vandaka kumona mpasi ntangu bo vandaka kupesa ve dime. Yo vandaka kusala nde Nzambi kusakumuna bo ve. Mpi yo vandaka kusala nde banganga-nzambi mpi balevi kulutisa ntangu mingi na kusala bisalu ya nkaka mpi bo vandaka kusadisa ve bantu ya Izraele na kusambila Nzambi.—Nehemia 13:10; Malaki 3:7.

 Ntangu Yezu vandaka awa na ntoto, Nzambi vandaka kulomba kaka bantu yina vandaka kusambila yandi na kupesa dime. Kansi na nima ya lufwa ya Yezu, Nzambi vandaka kulomba diaka ve nde bo pesa dime.

Na ntangu ya Yezu

 Kitini ya Biblia ya bantu mingi ke bingaka Nouveau Testament, ke monisa nde bantu ya Izraele vandaka kaka kupesa dime ata ntangu Yezu vandaka na ntoto. Yezu zabaka nde bo vandaka ti mukumba ya kupesa dime kansi yandi nganinaka bamfumu ya mabundu yina vandaka kukonda ve kupesa dime kansi bo vandaka ‘kuvweza mambu ya kuluta mfunu ya Nsiku, disongidila lunungu, mawa, mpi kwikama.’—Matayo 23:23.

Na nima ya lufwa ya Yezu

 Nzambi vandaka diaka ve kulomba bantu na kupesa dime na nima ya lufwa ya Yezu. Lufwa ya Yezu sukisaka nsiku ya Moize, yo katula mpi “nsiku ya kubaka dikumi.”—Baebreo 7:5, 18; Baefezo 2:13-15; Bakolosai 2:13, 14.