Mbotika Kele Nki?

TALA NA

Mbotika Kele Nki?

Mvutu ya Biblia

Mbotika ke tendula kudindisa muntu ya mvimba na masa. a Biblia ke tubila bantu mingi yina bakaka mbotika. (Bisalu 2:41) Yezu kele na kati ya bantu yango. Yandi bakaka mbotika na Nzadi Yordani. Bo dindisaka yandi na masa. (Matayo 3:13, 16) Bamvula mingi na nima, muntu mosi ya Etiopia bakaka mbotika “na kisika mosi yina masa vandaka.” Kisika yango vandaka pene-pene ya nzila yina yandi vandaka kusala vwayaze.—Bisalu 8:36-40.

Yezu tubaka nde balongoki na yandi fwete baka mbotika. (Matayo 28:19, 20) Ntumwa Piere monisaka yo mpi pwelele.—1 Piere 3:21.

Mambu disolo yai ta tubila

Mbotika ke tendula nki?

Mbotika kele diambu ya ke monisa na meso ya bantu yonso nde muntu me balulaka ntima na masumu na yandi mpi me songaka Nzambi nde yandi ta lemfukilaka yandi luzingu na yandi ya mvimba. Yo ke tendula nde yandi fwete lemfukilaka Nzambi mpi Yezu na mambu yonso ya luzingu na yandi. Bantu yina ke bakaka mbotika ke zitisaka mambu yina Nzambi ke lombaka sambu bo zinga mvula na mvula.

Mbotika ya masa (kudindisa muntu ya mvimba na masa) kele kidimbu ya pwelele ya ke monisa nde muntu me soba luzingu na yandi. Inki mutindu? Biblia ke fwanisaka mbotika ti kuzika muntu. (Baroma 6:4; Bakolosai 2:12) Ntangu muntu ke dinda na masa, yo ke monisa nde yandi me fwa na kutadila luzingu na yandi ya ntama. Ntangu yandi ke basika na masa, yo ke tendula nde yandi me yantika luzingu ya mpa ya Mukristu yina me kudipesa na Nzambi.

Inki Biblia ke tubaka sambu na mbotika ya babebe?

Biblia ke longaka ve nde babebe fwete baka mbotika. b Kansi yo ke longaka nde, yo kele ti mwa mambu yina muntu ya ke zola kubaka mbotika fwete lungisa.

Mbotika ya babebe ke wakana ve ti malongi ya Biblia. Biblia ke longaka nde kele ti mambu yina muntu ya ke zola kubaka mbotika fwete sala na ntwala ya kubaka mbotika. Mu mbandu, yandi fwete bakisa malongi ya ntete-ntete ya Biblia mpi yandi fwete sadila yo. Yandi ke balulaka ntima na masumu na yandi mpi yandi ke kudipesaka ya mvimba na Nzambi na nzila ya kisambu. (Bisalu 2:38, 41; 8:12) Babebe lenda sala ve mambu yai.

Kubaka mbotika na zina ya Tata, ya Mwana mpi ya mpeve santu ke tendula nki?

Yezu songaka balongoki na yandi nde: “Beno kumisa bantu . . . balongoki, beno botika bo na zina ya Tata mpi ya Mwana mpi ya mpeve santu, beno longa bo na kuzitisa mambu yonso ya mono songaka beno.” (Matayo 28:19, 20) Bangogo “na zina ya” ke tendula nde muntu yina ke baka mbotika ke bakisa mpi ke ndima kiyeka ya Nzambi mpi ya Mwana na yandi, mpi yandi ke bakisa mfunu ya mpeve santu. Tala mbandu ya ke ndimisa mambu yai: Ntumwa Piere songaka muntu mosi ya vandaka kikata banda lubutuku na yandi nde: “Na zina ya Yezu Kristu muntu ya Nazareti, tambula!” (Bisalu 3:6) Yo ke monisa pwelele nde Piere zabaka mpi ndimaka kiyeka ya Kristu mpi yandi monisaka nde ngolo ya kubelula, muntu yina katukaka na yandi.

“Tata” kele Yehowa c Nzambi. Yehowa kele ti kiyeka yonso na zulu na beto sambu yandi muntu salaka beto, yandi muntu pesaka beto luzingu mpi sambu yandi kele Nzambi Nkwa-Ngolo Yonso.—Kuyantika 17:1; Kusonga 4:11.
“Mwana” kele Yezu Kristu, yina pesaka luzingu na yandi sambu na beto. (Baroma 6:23) Beto ta guluka kana beto ke bakisa mpi ke ndima mambu yina Yezu salaka sambu na kugulusa bantu.—Yoane 14:6; 20:31; Bisalu 4:8-12.
“Mpeve santu” kele ngolo ya Nzambi to ngolo na yandi ya kisalu. d Nzambi sadilaka mpeve santu sambu na kuganga bima yonso, sambu na kupesa bansangu na baprofete mpi na bantu ya nkaka mpi kupesa bo ngolo ya kusala luzolo na yandi. (Kuyantika 1:2; Yobi 33:4; Baroma 15:18, 19) Nzambi pesaka mpi mpeve santu na bantu yina sonikaka Biblia sambu bo sonika bangindu na yandi. —2 Piere 1:21.

Keti kubaka mbotika mbala ya zole kele disumu?

Bantu mingi ke sobaka dibundu. Kansi beto ta tuba nki kana bo bakaka mbotika na dibundu na bo ya kisina? Keti yo ta vanda disumu kana bo baka diaka mbotika? Bantu lenda ndima yo, na kutadila mambu ya Baefezo 4:5 ke tubaka: “Mfumu mosi, lukwikilu mosi, mbotika mosi.” Kansi verse yai ke tuba ve nde muntu lenda ve kubaka mbotika mbala zole. Sambu na nki beto me tuba mutindu yai?

Mambu ya bo me tuba na ntwala mpi na nima. Baefezo 4:5 ke monisa nde ntumwa Polo tubilaka mingi-mingi mambu yina Bakristu ya kieleka fwete sala sambu bo vanda na kundima mosi mpi na lukwikilu mosi. (Baefezo 4:1-3, 16) Bo ta vanda na bumosi kana bo ke landa mfumu kaka mosi Yezu Kristu disongidila bo fwete vanda ti lukwikilu mosi, bo fwete zaba mambu yina Biblia ke longaka mpi kulanda mambu yina Masonuku ke tuba sambu na mbotika.

Ntumwa Polo siamisaka bantu ya nkaka yina bakaka mbotika na kubaka yo diaka. Yandi tubaka buna sambu bo zabaka ve mbote-mbote malongi ya bukristu na ntwala ya kubaka mbotika.—Bisalu 19:1-5.

Mambu ya kusala sambu na kubaka mbotika. Sambu Nzambi kundima mbotika na beto, beto fwete vanda ti nzayilu ya kieleka ya Biblia. (1 Timoteo 2:3, 4) Kana muntu ke baka mbotika na dibundu yina malongi na yo ke wakana ve ti ya Biblia, Nzambi ta ndima ve mbotika yina. (Yoane 4:23, 24) Muntu yina lenda ndima nde yandi kele muntu ya mbote kansi mbotika yina yandi bakaka na dibundu yina ke ‘wakana ve ti nzayilu ya siki-siki.’ (Baroma 10:2) Sambu Nzambi kundima yandi, yandi fwete zaba kieleka yina kele na Biblia, kusadila mambu yina yandi ke longuka, yandi fwete pesa luzingu na yandi na Nzambi mpi kubaka mbotika. Kana yandi sala buna, mbotika yina yandi ta baka mbala ya zole ta vanda ve disumu. Yo ta vanda nkutu kima mosi ya mbote.

Bambotika ya nkaka yina Biblia ke tubila

Biblia ke tubilaka bambotika ya nkaka yina kele ve mutindu mosi ti mbotika ya kudindisa na masa yina ya balongoki ya Kristu. Beto tadila bambotika yango.

Mbotika yina Yoane Mbotiki vandaka kupesa. e Bayuda mpi bantu yina kotaka na dibundu na bo bakaka mbotika na Yoane sambu na kumonisa nde, bo me balula ntima na masumu yina bo salaka ntangu bo vandaka kufwa Nsiku yina Nzambi pesaka bo na nzila ya Moize. Mbotika ya Yoane sadisaka bantu na kuyilama sambu na kundima mpi kuyamba Mesia disongidila, Yezu ya Nazareti.—Luka 1:13-17; 3:2, 3; Bisalu 19:4.

Mbotika ya Yezu yandi mosi. Mbotika yina Yezu bakaka na Yoane vandaka ve mpila mosi ti bambotika yonso ya nkaka. Yezu vandaka muntu ya kukuka mpi yandi salaka ve ata disumu mosi. (1 Piere 2:21, 22) Yo yina mbotika ya Yezu vandaka kutendula ve kubalula ntima to “kulomba Nzambi kansansa ya mbote.” (1 Piere 3:21) Kansi, yo tendulaka nde yandi kudipesaka ya mvimba na Nzambi sambu na kusala luzolo na yandi mpi yandi kumaka Mesia to Kristu mutindu Biblia tubilaka yo na ntwala. Yo tendulaka mpi kupesa luzingu na yandi sambu na beto.—Baebreo 10:7-10.

Mbotika na mpeve santu. Yoane ti Yezu tubilaka mbotika na mpeve santu. (Matayo 3:11; Luka 3:16; Bisalu 1:1-5) Mbotika yai kele ve mpila mosi ti kubaka mbotika na zina ya mpeve santu. (Matayo 28:19) Sambu na nki beto me tuba buna?

Kaka balongoki fioti mpamba ya Yezu ke bakaka mbotika na mpeve santu. Bo kele bantu yina mpeve santu me ponaka sambu bo kwenda kuzinga na zulu ti Yezu mpi bo kuma bantotila mpi banganga-Nzambi sambu na kuyala ntoto. f (1 Piere 1:3, 4; Kusonga 5:9, 10) Bo ta yala bamilio ya balongoki ya Yezu ya kele ti kivuvu ya kuzinga mvula na mvula na Paladisu awa na ntoto.—Matayo 5:5; Luka 23:43.

Mbotika na Yezu Kristu mpi na lufwa na yandi. Bantu yina bakaka mbotika na mpeve santu bakaka mpi “mbotika na Kristu Yezu.” (Baroma 6:3) Mbotika yai ke tadila balongoki ya Yezu yina bo me tulaka mafuta, bayina ta yala ti yandi na zulu. Bantu yina ke baka mbotika na Yezu, bo ke kota na kimvuka ya Bakristu yina bo me tulaka mafuta. Yandi kele ntu mpi bo kele nitu.—1 Bakorinto 12:12, 13, 27; Bakolosai 1:18.

Bakristu yina bo me tulaka mafuta ke ‘bakaka mpi mbotika na lufwa ya Yezu.’ (Baroma 6:3, 4) Bo ke landaka mbandu ya Yezu mutindu bo ke kuditambikaka mpi bo ke salaka luzolo ya Nzambi na kisika ya kusala luzolo na bo mosi mpi bonso Yezu, bo ke zabaka nde bo ta zinga ve mvula na mvula awa na ntoto. Bo ke bakaka mbotika yai ya kifwani ntangu bo ke fwa mpi ke futumuka sambu na kuzinga na zulu bonso bigangwa ya kimpeve.—Baroma 6:5; 1 Bakorinto 15:42-44.

Mbotika na tiya. Yoane Mbotiki tubilaka bantu yina vandaka kuwa yandi nde: “Yandi [Yezu] ta botika beno na mpeve santu mpi na tiya. Yandi kele ti muyungulu na diboko na yandi, mpi yandi ta katula mvindu yonso na kisika na yandi ya bo ke tutaka bambuma sambu na kukatula yo bampusu, mpi yandi ta vukisa ble na yandi na nzo ya kubumba bima, kansi yandi ta yoka bampusu na tiya yina lenda fwa ve.” (Matayo 3:11, 12) Simba nde luswaswanu kele na kati ya mbotika ya tiya ti mbotika na mpeve santu. Inki Yoane zolaka kutuba na mbandu yai ya yandi pesaka?

Ble ke tendula bantu yina ta widikila Yezu mpi ta lemfukila yandi. Bo kele ti dibaku ya kubaka mbotika na mpeve santu. Bampusu ke tendula bantu yina ta widikila ve Yezu. Bo ta baka mbotika na tiya, yina ke tendula lufwa ya dibela.—Matayo 3:7-12; Luka 3:16, 17.

Bangindu ya bantu ke vandaka ti yo sambu na mbotika ya Bakristu

Bangindu ya bantu: Kulosila muntu masa na ntu kele mutindu ya nkaka ya kupesa muntu mbotika.

Kieleka: Bantu yonso yina vandaka kubaka mbotika na Biblia, bo vandaka kudindisa bo ya mvimba na masa. (Matayo 3:13, 16; Bisalu 8:36-39) Ata muntu mosi ve ya bakaka mbotika, bo losilaka yandi masa na ntu. g Kulosila muntu masa na ntu ke basisa ve ntendula mpi mfunu ya kudindisa muntu ya mvimba na masa: Nde muntu yina ke baka mbotika ke fwa na kutadila luzingu na yandi ya ntama mpi yandi ke yantika luzingu ya mpa ya Mukristu yina me kudipesa na Nzambi.

Bangindu ya bantu: Ntangu Biblia ke tuba nde muntu ya ke kengilaka boloko na bwala Filipi “yandi ti bantu yonso ya nzo na yandi bakaka mbotika,” yo ke tendula nde ti bana fioti mpi bakaka mbotika.—Bisalu 16:25, 31-34.

Kieleka: Na masonga yonso bo me tubila ve bamvula na bo. Diambu ya nkaka, na ntwala nde muntu yina vandaka kukengila boloko ti bantu ya nzo na yandi kubaka mbotika, bo waka “ndinga ya Yehowa” mpi bo ndimaka yo. (Bisalu 16:31, 32, 34) Bo vandaka bambuta yo yina bo bakisaka mambu yina bo longaka bo mpi bo kwikilaka na Nzambi mpi na Mfumu Yezu.

a Ngogo ya Kigreki ya bo mebalula “mbotika” ke tendula “kudindisama na masa” na kutadila diksionere mosi (Vine’s Complete Expository Dictionary of Old and New Testament Words).

b Mbotika ya babebe kele nkinsi mosi ya mabundu mingi ke salaka. Na nkinsi yango, bo ke pesaka babebe zina mpi bo ke pesaka bo “mbotika” na kunokisaka bo mwa masa na ntu to bo ke losilaka bo kamwa masa na ntu.

c Yehowa kele zina ya Nzambi. (Nkunga 83:18) Tala disolo “Yehowa kele nani?”

d Tala disolo “Mpeve Santu kele Nki?”

e Tala disolo “Yoane Mbotiki Vandaka Nani?”

f Tala disolo “Nani ta Kwenda na Zulu?”

g Biblia ke sadilaka ngogo “mbotika” sambu na kutendula mutindu ya nkaka ya kuyobisa bima na masa, mu mbandu kuyobisa bisadilu na masa. (Marko 7:4; Baebreo 9:10) Ntembe kele ve nde kusala mutindu yai kele ya kuswaswana ti kudinda ya mvimba na masa mutindu Yezu ti balongoki na yandi salaka.