GĨCUNJĨ GĨA 10
“Kiugo kĩa Jehova Gĩgĩthiĩ na Mbere Gũkũra”
Petero kũhonokio, na mĩnyamaro ĩkaremwo nĩ kũgirĩrĩria gũtherema kwa ũhoro ũrĩa mwega
Gĩcunjĩ gĩkĩ kĩĩhocetie harĩ Atũmwo 12:1-25
1-4. Nĩ ũndũ ũrĩkũ mũritũ Petero aacemanirie naguo, na ũngĩigua atĩa ũngĩĩkora ũndũ-inĩ ta ũcio?
KĨHINGO kĩnene gĩa cuma gĩkaringithio na Petero akahingĩrĩrio thĩinĩ. Akaingĩrio thero arangĩirũo nĩ thigari igĩrĩ cia Roma na ohetwo bĩngũ. Agacoka ageterera mathaa maingĩ, kana hihi thikũ nyingĩ, atarĩ aramenya ũrĩa egwĩkwo. Kĩrĩa arona no thingo na cuma cia thero, nyororo ĩrĩa ĩmuohete na thigari iria imũrangĩire.
2 Ituĩro rĩrĩa atuĩrũo nĩ iritũ mũno. Mũthamaki Herode Agiripa I atuĩte itua rĩa kũũraga Petero. a O na abangĩte kũneana Petero kũrĩ andũ thutha wa Pasaka akooragwo, nĩguo akenie kĩrĩndĩ. To kũhahũra arahahũra Petero, no nĩ abangĩte kũmũũraga. Mũthamaki o ũcio nĩ erĩgĩte kũũraga mũtũmwo Jakubu.
3 Rĩu nĩ hwaĩ-inĩ, mbere ya mũthenya ũrĩa Petero atuĩrĩirũo kũũragwo. Hihi areciria atĩa arĩ thero-inĩ ĩyo ĩrĩ na nduma ndumanu? Kwahoteka nĩ araririkana atĩ mĩaka ĩigana ũna mĩthiru, Jesu nĩ aaguũrĩtie atĩ mũthenya ũmwe nĩ angĩkanyitwo na atwarũo kĩa hinya akoragwo? (Joh. 21:18, 19) No gũkorũo Petero nĩ areyũria kana ihinda rĩu nĩ ikinyu.
4 Wee ũngĩigua atĩa ũngĩkorũo ũndũ-inĩ ta ũcio Petero aagereire? Andũ aingĩ no makue ngoro na mone ta matarĩ na mwĩhoko. No harĩ mũrũmĩrĩri wa ma wa Jesu Kristo-rĩ, hihi harĩ ũndũ o wothe angĩgerera age mwĩhoko? Tũngĩĩruta atĩa kuumana na ũrĩa Petero na Akristiano arĩa angĩ meekaga macemania na mĩnyamaro? Reke tuone.
“Kĩũngano nĩ Kĩahoyaga . . . Mũno” (Atũmwo 12:1-5)
5, 6. (a) Nĩ kĩĩ gĩatũmire Mũthamaki Herode Agiripa I atharĩkĩre kĩũngano gĩa Gĩkristiano, na eekire ũguo atĩa? (b) Gĩkuũ kĩa Jakubu kĩarĩ ihũũra harĩ kĩũngano nĩkĩ?
5 O ta ũrĩa twerutire gĩcunjĩ-inĩ kĩrĩa kĩhĩtũku, kĩũngano gĩa Gĩkristiano nĩ gĩakenire mũno rĩrĩa Mũndũ wa Ndũrĩrĩ wetagwo Korinelio na andũ a famĩlĩ yake maatuĩkire Akristiano. Ĩndĩ no mũhaka akorũo Ayahudi arĩa mataarĩ Akristiano nĩ maamakire mũno mamenya atĩ Akristiano aingĩ Ayahudi nĩ maathathayagia hamwe na arĩa mataarĩ Ayahudi.
6 Tondũ Herode aarĩ mũtongoria wahũthagĩra wara, oonire ũcio ũrĩ mweke wa kwĩyendithĩrĩria harĩ Ayahudi, na kwoguo akĩambĩrĩria kũnyarira Akristiano. No kũhoteke nĩ aaiguĩte atĩ mũtũmwo Jakubu aarĩ mũrata wa hakuhĩ wa Jesu Kristo. Nĩ ũndũ ũcio, Herode “akĩũraga Jakubu mũrũ wa nyina na Johana na rũhiũ rwa njora.” (Atũm. 12:2) Rĩu rĩarĩ ihũũra inene harĩ kĩũngano! Jakubu aarĩ ũmwe wa atũmwo atatũ arĩa meeyoneire Jesu akĩgarũrũka ũrĩa aatariĩ, o hamwe na ciama ingĩ iria itonirũo nĩ atũmwo angĩ. (Mat. 17:1, 2; Mar. 5:37-42) Jesu eetĩte Jakubu na mũrũ wa nyina Johana “Ariũ a Marurumĩ” nĩ ũndũ wa ũrĩa maarĩ na kĩyo kĩnene. (Mar. 3:17) Kwoguo rĩrĩa Jakubu ooragirũo, kĩũngano nĩ kĩorirũo nĩ mũtũmwo meendete, warĩ mwĩhokeku, na warĩ na ũcamba.
7, 8. Kĩũngano gĩekaga atĩa rĩrĩa Petero aarĩ njera?
7 O ta ũrĩa Mũthamaki Agiripa eerĩgagĩrĩra, Ayahudi nĩ maakenire mũno rĩrĩa Jakubu ooragirũo. Rĩrĩa Agiripa oonire ũguo, akĩenda kũũraga Petero o nake. Ta ũrĩa hekuonanĩtio kĩambĩrĩria-inĩ gĩa gĩcunjĩ gĩkĩ, nĩ aanyitithirie Petero. Ĩndĩ no kũhoteke Agiripa nĩ aaririkanire atĩ atũmwo nĩ maarekereirio kuuma njera mbere ĩyo na njĩra ya kĩama, o ta ũrĩa honanĩtio Gĩcunjĩ-inĩ gĩa 5. Nĩguo Herode atigĩrĩre atĩ Petero ndekũũra, aamuohithirie na nyororo gatagatĩ ka arangĩri 2 na akĩiga arangĩri angĩ 16 arĩa maacenjanagia ũtukũ na mũthenya. Angĩorire, arangĩri acio nĩo mangĩoragirũo. Akristiano arĩa angĩ meekire atĩa ihinda-inĩ rĩu iritũ ũguo?
8 Kĩũngano kĩu nĩ kĩoĩ wega ũrĩa kĩabataraga gwĩka. Atũmwo 12:5 yugaga ũũ: “Kwoguo Petero aarĩ njera, no kĩũngano nĩ kĩahoyaga Ngai mũno nĩ ũndũ wake.” Maahoeire mũrũ wa Ithe witũ ũcio kuuma ngoro na makĩmũthaithanĩrĩra mũno. Kũũragwo kwa Jakubu gũtiatũmire makue ngoro, o na kana mone mahoya ta matangĩateithirie. Mahoya nĩ ma bata mũno harĩ Jehova. Angĩkorũo nĩ mararingana na wendi wake, nĩ amacokagia. (Ahib. 13:18, 19; Jak. 5:16) Rĩu nĩ ithomo rĩa bata mũno harĩ Akristiano ũmũthĩ.
9. Tũngĩĩgerekania atĩa na Akristiano a hĩndĩ ya Petero ũhoro-inĩ wĩgiĩ mahoya?
9 Hihi nĩ harĩ Akristiano ũĩ maragerera magerio maritũ? No makorũo magĩkirĩrĩria kũnyarirũo, kũhũũrũo marubuku nĩ thirikari, kana icanjama cia ndũire. Na githĩ to ũmagwete mahoya-inĩ maku? Ningĩ no ũkorũo ũĩ andũ angĩ maragerera moritũ mataroneka, ta mathĩna ma famĩlĩ, gũkua ngoro, kana magerio mangĩ ma wĩtĩkio. Ũngĩĩcũrania ũtanahoya, no wĩcirie andũ aigana ũna ũngĩgweta na marĩĩtwa ũkĩaria na Jehova, “Mũigua wa mahoya.” (Thab. 65:2) Ũrĩa kũrĩ nĩ atĩ, o na ithuĩ no tũbatare kũhoerũo nĩ aarĩ na ariũ a Ithe witũ rĩrĩa twacemania na ũndũ mũritũ.
Nĩ tũhoyagĩra aarĩ na ariũ a Ithe witũ arĩa marĩ njera, nĩguo matũũrie wĩtĩkio wao
“Ũnũmĩrĩre” (Atũmwo 12:6-11)
10, 11. Taarĩria ũrĩa mũraika wa Jehova aarutire Petero njera.
10 Hihi Petero nĩ aatangĩkaga nĩ ũndũ wa ũgwati ũrĩa warĩ mbere yake? Tũtingĩkorũo na ma, no ũtukũ wa mũico rĩrĩa aarĩ njera, aakomete biũ arĩ gatagatĩ ka arangĩri erĩ arĩa maaikarĩte meiguĩte. Hatarĩ nganja mũrutwo ũcio mwĩhokeku nĩ aamenyaga atĩ o ũrĩa kũngĩathiire, aarĩ moko-inĩ mega ma Jehova. (Rom. 14:7, 8) O ũrĩa kũrĩ, Petero ndangĩerĩgĩrĩire maũndũ ma magegania marĩa maarĩ hakuhĩ gwĩkĩka. O rĩmwe ũtheri ũkĩmũrĩka thero ĩrĩa aarĩ. Mũraika akĩrũgama hau, na akĩarahũra Petero na ihenya. No kũhoteke arangĩri matioonaga mũraika ũcio. Mĩnyororo ĩrĩa oohetwo moko nayo—ĩrĩa yonekaga ta ĩtangĩohoka—ĩkĩgwa!
“Magĩkinya kĩhingo-inĩ gĩa kĩgera kĩrĩa kĩarorete itũũra-inĩ, na gĩkĩĩhingũra kĩo kĩene nĩ ũndũ wao.”—Atũmwo 12:10
11 Mũraika ũcio akĩra Petero ũũ: “Ũkĩra na ihenya! . . . Wĩhumbe nguo na wĩkĩre iratũ. . . . Ĩkĩra nguo yaku ya igũrũ.” Na ũguo noguo Petero eekire. Mũraika ũcio agĩcoka akĩra Petero amũrũmĩrĩre, nake Petero akĩmũrũmĩrĩra. Makiuma nja ya thero, makĩhĩtũka arangĩri arĩa maaigĩtwo nja, na magĩkinya kĩhingo-inĩ kĩnene gĩa kĩgera. Mangĩahotire atĩa kuuma nja ya kĩhingo kĩu? Angĩkorũo Petero nĩ eeyũragia kĩũria ta kĩu, nĩ aagĩire na macokio o na ihenya. Rĩrĩa maakinyire kĩhingo-inĩ kĩu, “gĩkĩĩhingũra kĩo kĩene nĩ ũndũ wao.” Makiuma nja o na ihenya, magĩikũrũka magereire njĩra ĩmwe, na hĩndĩ ĩyo mũraika ũcio akĩbuĩria. Rĩrĩa Petero aatigirũo, akĩmenya atĩ ti kĩoneki oonaga, no maũndũ macio nĩ gwĩkĩka meekĩkaga, na atĩ rĩu nĩ aarekereirio!—Atũm. 12:7-11.
12. Nĩkĩ no twĩkĩrũo ngoro tũngĩĩcũrania ũrĩa Jehova aahonokirie Petero?
12 Na githĩ tũtiĩkĩragwo ngoro twecũrania ũrĩa Jehova arĩ na hinya mũingĩ wa kũhonokia ndungata ciake! Petero aanyitĩtwo nĩ mũthamaki wanyitagwo mbaru nĩ thirikari ĩrĩa yarĩ na hinya mũingĩ ihinda-inĩ rĩu. O na kũrĩ ũguo, Petero no ooimire njera! Nĩ ma, Jehova ndaringagĩra ndungata ciake ciothe ciama ta icio. Ndaahonokirie mũtũmwo Jakubu; na ndaahonokirie Petero thutha-inĩ, rĩrĩa ciugo cia Jesu ciĩgiĩ mũtũmwo ũcio ciahingire. Ũmũthĩ Akristiano matiĩrĩgagĩrĩra kũhonokio na njĩra ya kĩama. O na kũrĩ ũguo, nĩ tũmenyaga atĩ Jehova ndagarũrũkĩte. (Mal. 3:6) Ica ikuhĩ, nĩ ekũhũthĩra Mũrũ wake kũhonokia andũ milioni nyingĩ, kuuma harĩ njera ĩrĩa nene ya gĩkuũ. (Joh. 5:28, 29) Ciĩranĩro ta icio no itũteithie kũgĩa na ũmĩrĩru wa kũhiũrania na magerio ũmũthĩ.
“Makĩmuona na Makĩmaka Mũno” (Atũmwo 12:12-17)
13-15. (a) Andũ a kĩũngano kĩrĩa gĩacemanĩtie kwa Mariamu meekire atĩa rĩrĩa Petero aathiire kũrĩ o? (b) Ibuku rĩa Atũmwo rĩcokete rĩkaarĩrĩria ũhoro ũrĩkũ, na Petero aathiire na mbere gwĩka atĩa harĩ aarĩ na ariũ a Ithe witũ?
13 Petero aarũgamĩte njĩra-inĩ ĩyo yarĩ na nduma, agĩĩcũrania kũrĩa egũthiĩ. Agĩtua itua rĩa gũthiĩ kwa Mũkristiano ũmwe wetagwo Mariamu, waikaraga o hau hakuhĩ. No kũhoteke aarĩ mũtumia wa ndigwa mũtongu, warĩ na nyũmba nene ĩngĩaiganĩrire kĩũngano. Aarĩ nyina wa Johana ũrĩa wetagwo Mariko, ũrĩa ũgwetetwo rĩa mbere haha ibuku-inĩ rĩa Atũmwo, na thutha-inĩ Petero aamuonaga arĩ ta mũrũwe. (1 Pet. 5:13) Ũtukũ ũcio, andũ aingĩ a kĩũngano kĩu maarĩ mũciĩ kwa Mariamu makĩhoya na kĩyo, o na gũtuĩka kwarĩ gũtuku mũno. Hatarĩ nganja nĩ maahoyaga Petero arekererio, no matierĩgagĩrĩra macokio marĩa Jehova aamaheire!
14 Petero akĩringaringa mũrango wa kĩhingo kĩrĩa kĩaingĩragia mũndũ nja ya nyũmba ĩyo. Mũirĩtu ũmwe warĩ ndungata kũu wetagwo Roda—rĩĩtwa rĩa Kĩngiriki riugĩte “ihũa rĩa Rose”—agĩthiĩ kũhingũra kĩhingo kĩu. Ndetĩkirie aigua mũgambo wa Petero! Handũ ha kũhingũra kĩhingo, mũirĩtu ũcio aatigire Petero arũgamĩte hau njĩra-inĩ, agĩcoka nyũmba akenete, na akĩgeria kũiguithia kĩũngano atĩ Petero aarũgamĩte kĩhingo-inĩ. Maaugaga atĩ nĩ agũrũkĩte, no we agĩkĩrĩrĩria kuuga atĩ araria ma. Amwe magĩtĩkania nake atĩ nĩ aaiguĩte ũndũ, no magĩĩciria atĩ aaiguĩte mũraika. (Atũm. 12:12-15) Ihinda rĩu rĩothe Petero no kũringaringa aaringaringaga kĩhingo, nginya rĩrĩa maathiire makĩmũhingũrĩra.
15 Rĩrĩa maahingũrire kĩhingo, “makĩmuona na makĩmaka mũno”! (Atũm. 12:16) Tondũ maacanjamũkĩte mũno, Petero aabatarire kũmakiria nĩguo amataarĩrie ũrĩa gwathiĩte, na akĩmeera mamenyithie Jakubu na ariũ a Ithe witũ maũndũ macio, agĩcoka agĩthiĩ thigari cia Herode itanamuona. Petero aathiire gũtungata kũndũ kũngĩ gũtarĩ na ũgwati. Petero ndagwetetwo rĩngĩ ibuku-inĩ rĩa Atũmwo, tiga mũrango-inĩ wa 15, harĩa aanyitire itemi kwarĩrĩria kĩũria kĩrĩa kĩoimĩrĩte kĩgiĩ kũrua. Kuuma hau ibuku rĩa Atũmwo rĩarĩrĩirie mũno ũhoro wĩgiĩ wĩra na ngʼendo cia mũtũmwo Paulo. O na kũrĩ ũguo, no tũkorũo na ma atĩ Petero nĩ eekĩraga hinya wĩtĩkio wa aarĩ na ariũ a Ithe witũ kũrĩa guothe aathiaga. Hatarĩ nganja aatigire andũ arĩa maarĩ mũciĩ kwa Mariamu makenete mũno.
16. Nĩ kĩĩ kĩngĩtũma tũkorũo na ma atĩ nĩ tũgaakenera mahinda maingĩ mega ihinda rĩũkĩte?
16 Rĩmwe Jehova ahingagĩria ndungata ciake kĩrĩa marabatara na gĩkĩro kĩnene gũkĩra ũrĩa marerĩgĩrĩra, agatũma makene mũno nginya makaga gwĩtĩkia. Ũguo nĩguo aarĩ na ariũ a Ithe witũ maaiguire mona Petero ũtukũ ũcio. Na ũguo noguo tũiguaga rĩmwe na rĩmwe rĩrĩa tuona irathimo cia Jehova. (Thim. 10:22) Ihinda rĩũkĩte, nĩ tũkoona ciĩranĩro ciothe cia Jehova ikĩhinga thĩinĩ wa thĩ yothe. Rĩgaakorũo rĩrĩ ihinda rĩega gũkĩra ũrĩa tũngĩĩcirĩria ũmũthĩ. Kwoguo, twatũũra tũrĩ ehokeku, nĩ tũgaakenera mahinda maingĩ mega ihinda rĩũkĩte.
“Mũraika wa Jehova Akĩrehera Herode Ihũũra” (Atũmwo 12:18-25)
17, 18. Nĩ kĩĩ gĩatũmire kĩrĩndĩ kĩambĩrĩrie kũgaathĩrĩria Herode?
17 O na Herode nĩ aamakire aigua atĩ Petero nĩ oimĩte njera, no ũndũ ũcio ndwamũkenirie. O rĩo Herode agĩathana Petero acario na kĩyo, na thutha ũcio akiuga thigari iria ciamũrangagĩra ihũngwo mahũri. Thutha ũcio ‘igĩthiĩ kũherithio,’ hihi na njĩra ya kũũragwo. (Atũm. 12:19) Herode Agiripa ndaarĩ mũcayanĩri na ndaarĩ tha. Hihi kũrĩ hĩndĩ we mwene aaherithirio?
18 No gũkorũo Agiripa nĩ aaiguire aconorithio rĩrĩa aaremirũo kũũraga Petero, no thutha wa ihinda inini mwĩtĩo wake ũgĩcoka. Nĩ kwagĩire na mũcemanio rĩrĩa thũ ciake cieendaga gũcokia thayũ hamwe nake, na no kũhoteke nĩ eeriragĩria kwarĩria kĩrĩndĩ. Luka aandĩkire atĩ hĩndĩ ĩyo, Herode eehumbire “nguo cia ũnene.” Mwandĩki wa historĩ Mũyahudi wĩtagwo Josephus aandĩkire atĩ nguo ĩrĩa Herode eehumbĩte yarĩ ya betha, na kwoguo rĩrĩa aamũrĩkwo nĩ ũtheri, oonekaga akĩhenia na riri. Mũtongoria ũcio mwĩtĩi akĩambĩrĩria kwarĩria kĩrĩndĩ. Nakĩo kĩrĩndĩ gĩkĩambĩrĩria kũmũgaathĩrĩria gĩkiugaga: “Ũcio nĩ mũgambo wa ngai, ti wa mũndũ!”—Atũm. 12:20-22.
19, 20. (a) Jehova aaherithirie Herode nĩkĩ? (b) Rũgano rwĩgiĩ gĩkuũ kĩa Herode rũtũũmagĩrĩria atĩa?
19 Ngai nĩ oonaga Herode akĩheo rũgooco rũu rwagĩrĩirũo kũheo Ngai wiki! Herode nĩ aarĩ na mweke wa gwĩthema ũgwati. Nĩ angĩarũngire kĩrĩndĩ kĩu kana hihi aregane nakĩo. Handũ ha ũguo, oonanirie ũũma wa thimo ĩno: “Mwĩtĩo ũũkaga mbere ya kũgwa.” (Thim. 16:18) “O hĩndĩ ĩyo mũraika wa Jehova akĩrehera Herode ihũũra,” rĩgĩtũma mũthamaki ũcio mwĩtĩi akue gĩkuũ kĩa ruo. Herode aarĩirũo “nĩ igunyũ na agĩkua.” (Atũm. 12:23) Josephus o nake nĩ aaugire atĩ Agiripa aahũũrirũo na ihũũra o rĩmwe, na akĩongerera atĩ mũthamaki ũcio nĩ aaugire atĩ angĩakuire nĩ ũndũ wa gwĩtĩkĩra kũgaathĩrĩrio nĩ kĩrĩndĩ. Josephus aandĩkire atĩ Agiripa aanyamarĩkire thikũ ithano atanakua. b
20 Rĩmwe no tuone ta andũ arĩa matatĩĩte Ngai mekaga maũndũ moru matekũherithio. Tũtiagĩrĩirũo kũgegio nĩ ũndũ ũcio tondũ “thĩ yothe ĩkoragwo rungu rwa hinya wa ũrĩa mũũru.” (1 Joh. 5:19) O na kũrĩ ũguo, ndungata njĩhokeku cia Ngai rĩmwe nĩ itangĩkaga rĩrĩa ciona ta andũ aganu mataraherithio. Nĩkĩo rũgano ta rũrũ rwa Herode rũrĩ rwa kũũmĩrĩria. Nĩ rũtũteithagia kuona Jehova akĩoya ikinya, na ũndũ ũcio ũkaririkania ndungata ciake ciothe atĩ nĩ Ngai wendete kĩhooto. (Thab. 33:5) Mũthia-inĩ, kĩhooto gĩake nĩ gĩkaahootana.
21. Ũndũ mũnene ũrĩa warĩrĩirio thĩinĩ wa Atũmwo mũrango wa 12 nĩ ũrĩkũ, na nĩkĩ ũndũ ũcio no ũtũũmĩrĩrie ũmũthĩ?
21 Rũgano rũu rũrĩkagĩrĩra na ũndũ ũyũ wa gũtwĩkĩra ngoro o na makĩria: “Kiugo kĩa Jehova gĩgĩthiĩ na mbere gũkũra na gũtherema.” (Atũm. 12:24) Gũtherema kũu kwa wĩra wa kũhunja no gũtũririkanie ũrĩa Jehova arathimĩte wĩra ũcio mahinda-inĩ maya. Hatarĩ nganja, ũndũ mũnene ũrĩa warĩrĩirio thĩinĩ wa Atũmwo mũrango wa 12 ti ũrĩa mũtũmwo ũmwe ooragirũo na ũngĩ akĩhonokio. Warĩrĩirie Jehova na ũrĩa aathararirie mĩbango ya Shaitani ya kũniina kĩũngano gĩa Gĩkristiano na kũrũgamia wĩra wa kũhunjia. Tharĩkĩro icio nĩ ciatooririo, na noguo tharĩkĩro iria ingĩ ciothe igũtoorio. (Isa. 54:17) Ngũrani nacio, arĩa marĩ mwena wa Jehova na Jesu Kristo manyitaga mbaru wĩra ũtarĩ hĩndĩ ũgaatoorio. Na githĩ ũndũ ũcio ti wa gwĩkĩra ngoro mũno? Nĩ gĩtĩo kĩnene gũteithĩrĩria gũtheremia “kiugo kĩa Jehova” ũmũthĩ!
a Rora gathandũkũ ka, “ Mũthamaki Herode Agiripa I.”
b Ndagĩtarĩ ũmwe mwandĩki aaugire atĩ no kũhoteke ndariri iria Josephus na Luka maataarĩirie ciaumanĩte na igunyũ cia nda iria itũmaga mara mahingane. Rĩmwe igunyũ ta icio nĩ itahĩkagwo kana ikoima mwĩrĩ-inĩ wa mũndũ akua. Ibuku rĩmwe riugaga: “Tondũ Luka aarĩ ndagĩtarĩ, nĩ aataarĩirie wega ũrĩa Herode aakuire gĩkuũ kĩarĩ na magigi.”
