GĨCUNJĨ GĨA 6
Stefano—“Aiyũirũo nĩ Hinya wa Ngai na Agetĩkĩrĩka Nĩwe”
Ũrĩa tũngĩĩruta kuumana na ũrĩa Stefano aarutire ũira arĩ na ũmĩrĩru mbere ya Sanhedrini
Gĩcunjĩ gĩkĩ kĩĩhocetie harĩ Atũmwo 6:8–8:3
1-3. (a) Stefano aacemanirie na ũndũ ũrĩkũ mũritũ, na aahiũranirie naguo atĩa? (b) Nĩ ciũria irĩkũ tũkwarĩrĩria?
STEFANO arĩ igooti-inĩ. Igooti rĩu rĩrĩ thĩinĩ wa nyũmba ĩmwe nene ĩrĩa hihi ĩrĩ hakuhĩ na hekarũ thĩinĩ wa Jerusalemu, na arũme 71 maikarĩte thĩ mamũthiũrũrũkĩirie hakuhĩ mĩena yothe. Igooti rĩu rĩa Sanhedrini rĩcemanĩtie nĩguo rĩciirithie Stefano. Aciirithania a rĩo nĩ andũ marĩ na ũnene na igweta, na aingĩ ao matitĩĩte o na hanini mũrutwo ũcio wa Jesu. O na mũndũ ũrĩa wacokanĩrĩirie igooti rĩu nĩ Kaiafa, Mũthĩnjĩri-Ngai Mũnene, ũrĩa watongoragia Sanhedrini rĩrĩa Jesu Kristo aatuĩrĩirũo kũũragwo mĩeri ĩigana ũna mbere ĩyo. Hihi Stefano nĩ aretigĩra?
2 Harĩ ũndũ wa mwanya wĩgiĩ ũrĩa ũthiũ wa Stefano ũtariĩ ihinda-inĩ rĩrĩ. Aciirithania acio mamũrora, marona ũthiũ wake “ũtariĩ ta wa mũraika.” (Atũm. 6:15) Araika makoragwo na ndũmĩrĩri kuuma kũrĩ Jehova Ngai, na nĩkĩo matakoragwo na guoya. Makoragwo mahooreire na maiyũirũo nĩ thayũ. Ũguo nĩguo Stefano atariĩ—nginya aciirithania acio mamũthũire nĩ marona ũguo. Kũngĩhoteka atĩa akorũo ahooreire ũguo?
3 Akristiano no merute maũndũ maingĩ kuumana na macokio ma kĩũria kĩu. Ningĩ nĩ tũrabatara kũmenya kĩrĩa gĩatũmĩte Stefano akorũo ũndũ-inĩ ũcio mũritũ. Aateteire wĩtĩkio wake atĩa mbere ĩyo? Na tũngĩĩgerekania nake na njĩra irĩkũ?
“Magĩcogera Andũ” (Atũmwo 6:8-15)
4, 5. (a) Stefano aarĩ wa bata kĩũngano-inĩ nĩkĩ? (b) Stefano ‘aaiyũirũo nĩ hinya wa Ngai na agetĩkĩrĩka nĩwe na njĩra ĩrĩkũ’?
4 Nĩ twĩrutĩte atĩ Stefano aarĩ wa bata mũno harĩ kĩũngano gĩa Gĩkristiano kĩrĩa gĩakoretwo kĩambĩrĩria. Gĩcunjĩ-inĩ kĩrĩa kĩhĩtũku, nĩ tuoonire atĩ aarĩ ũmwe wa arũme mũgwanja enyihia, arĩa meetĩkĩrire wĩra wa mwanya ũrĩa maaheirũo nĩ atũmwo. Nĩ tũgucagĩrĩrio mũno nĩ wĩnyihia wake, makĩria tweciria ũhoro wa iheo iria ciothe aarathimĩtwo nacio. Thĩinĩ wa Atũmwo 6:8, tũthomaga atĩ nĩ aahotithĩtio gwĩka ‘maũndũ manene ma magegania na kũringa ciama nene,’ o ta ũrĩa atũmwo amwe meekaga. Ningĩ nĩ “[aaiyũirũo] nĩ hinya wa Ngai na agetĩkĩrĩka nĩwe.” Hihi ũguo nĩ kuuga atĩa?
5 Kiugo gĩa Kĩngiriki kĩrĩa gĩtaũrĩtwo “agetĩkĩrĩka” ningĩ no gĩtaũrũo “ũtugi.” No kũhoteke Stefano nĩ oonanagia ũrata na aarĩ mũhooreri, ũndũ ũrĩa watũmaga andũ magucĩrĩrio nĩwe. Aaragia na njĩra yatũmaga aiguithie athikĩrĩria ake aingĩ, magakorũo na ma atĩ arĩ na ngoro njega na atĩ aramaruta nĩguo magunĩke o ene. Aaiyũirũo nĩ hinya tondũ arĩ na wĩnyihia nĩ eetĩkagĩra roho wa Jehova ũmũtongorie. Handũ ha kũgĩa mwĩtĩo nĩ ũndũ wa iheo ciake na ũhoti ũrĩa aarĩ naguo, aaheire Jehova rũgooco ruothe, na akĩonania atĩ nĩ aarũmbũyagia biũ arĩa aahunjagĩria. Ndũkĩrĩ ũndũ wa kũgegania kuona atĩ akararia ake maamuonaga arĩ ũgwati harĩ ndini yao!
6-8. (a) Nĩ maũndũ marĩkũ merĩ akararia a Stefano maamũthitangĩire, na nĩkĩ? (b) Nĩkĩ kĩonereria gĩa Stefano no gĩteithie Akristiano ũmũthĩ?
6 Arũme amwe nĩ mookire gũkararania na Stefano, no “matingĩahotire kũmwĩtiiria nĩ ũndũ wa ũũgĩ na roho ũrĩa aaragia naguo.” a Makuĩte ngoro, “makĩiguithia andũ na hitho” mokĩrĩre mũrũmĩrĩri ũcio wa Kristo na thitango cia maheeni. Ningĩ nĩ ‘maacogeire andũ,’ athuri, na andĩki watho, nĩguo manyite Stefano na hinya mamũtware mbere ya Sanhedrini. (Atũm. 6:9-12) Akararia acio maamũthitangĩire maũndũ merĩ: Nĩ aarumaga Ngai na Musa. Na njĩra irĩkũ?
7 Aira acio a maheeni maaugire atĩ Stefano nĩ aarumĩte Ngai na njĩra ya kwaria maũndũ moru megiĩ ‘handũ harĩa hatheru’—hekarũ ya Jerusalemu. (Atũm. 6:13) Maaugire atĩ nĩ aarumĩte Musa, na njĩra ya kwaria maũndũ moru megiĩ Watho wa Musa, na kũgarũra mĩtugo ĩrĩa Musa aamatigĩire. Ĩyo yarĩ thitango njũru mũno tondũ hĩndĩ ĩyo Ayahudi nĩ meekĩrĩire mũno hekarũ, Watho wa Musa, na mĩtugo mĩingĩ ya ũndũire ĩrĩa moongereire Watho-inĩ ũcio. Kwoguo, thitango ĩyo yoonanagia atĩ Stefano aarĩ mũndũ mũũru mũno, wagĩrĩire kũũragwo!
8 Ũndũ wa kĩeha nĩ atĩ kaingĩ andũ a ndini nĩ mahũthagĩra maũndũ ta macio gũũkĩrĩra ndungata cia Ngai. Nginya ũmũthĩ ũyũ, rĩmwe andũ a ndini arĩa makararagia Aira a Jehova nĩ macogagĩra atongoria a thirikari nĩguo mamanyarire. Hihi twagĩrĩirũo gwĩka atĩa tũngĩũkĩrĩrũo na thitango cia maheeni? No twĩrute maũndũ maingĩ kuuma kũrĩ Stefano.
Kũruta Ũira Wĩgiĩ “Ngai Ũrĩa Mwene Riri” Tũrĩ na Ũcamba (Atũmwo 7:1-53)
9, 10. Andũ amwe maugaga atĩa igũrũ rĩgiĩ mĩario ĩrĩa Stefano aarutire mbere ya Sanhedrini, na tũrabatara kũririkana ũndũ ũrĩkũ?
9 O ta ũrĩa hekũgwetetwo kĩambĩrĩria-inĩ gĩa gĩcunjĩ gĩkĩ, Stefano agĩthikĩrĩria maũndũ marĩa aathitangĩirũo, oonekaga ahooreire, ũthiũ wake ũtariĩ ta wa mũraika. Kaiafa akĩmũrora akĩmũũria: “Maũndũ macio nĩguo matariĩ?” (Atũm. 7:1) Rĩarĩ ihinda rĩa Stefano kwaria. Nake akĩheana mĩario yarĩ na hinya mũno!
10 Andũ amwe nĩ marutaga mahĩtia mĩario ya Stefano, makoiga atĩ o na gũtuĩka aaririe ũhoro mũingĩ, ndaarĩrĩirie maũndũ marĩa aathitangĩirũo. No ma nĩ atĩ, Stefano nĩ aatũigĩire kĩonereria kĩega kĩa ũrĩa ‘tũngĩtetera’ ũhoro ũrĩa mwega. (1 Pet. 3:15) Ririkana atĩ Stefano aathitangĩirũo atĩ nĩ arumĩte Ngai na njĩra ya kwaria maũndũ moru megiĩ hekarũ na atĩ nĩ arumĩte Musa na njĩra ya kwaria maũndũ moru megiĩ Watho. Macokio-inĩ ma Stefano, aataarĩirie mahinda matatũ ngũrani ma historĩ ya Aisiraeli, agĩtĩtĩrithagia maũndũ mamwe ma bata. Reke tũthuthurie mahinda macio matatũ.
11, 12. (a) Stefano aahũthĩrire atĩa kĩonereria kĩa Iburahimu? (b) Nĩ kĩĩ gĩatũmire Stefano agwete Jusufu mĩario-inĩ yake?
11 Mahinda ma maithe maitũ ma tene. (Atũm. 7:1-16) Stefano aambĩrĩirie na kwaria ũhoro wĩgiĩ Iburahimu, ũrĩa Ayahudi maatĩĩte nĩ ũndũ wa wĩtĩkio wake. Stefano aambĩrĩirie na ũndũ ũcio wa bata maaiguithanĩirie, agĩtĩtĩrithia atĩ Jehova, “Ngai ũrĩa mwene riri,” aaumĩrĩire Iburahimu rĩa mbere arĩ Mesopotamia. (Atũm. 7:2) O na aatũũrĩte arĩ mũgeni Bũrũri-inĩ wa Kĩĩranĩro. Iburahimu ndaarĩ na hekarũ kana Watho wa Musa. Mũndũ angĩkĩnyitĩrĩra atĩa atĩ wĩhokeku harĩ Ngai no mũhaka wĩhocie harĩ maũndũ ta macio?
12 Jusufu, ũrĩa warĩ wa rũciaro rwa Iburahimu, o nake nĩ aatĩĩtwo mũno nĩ athikĩrĩria a Stefano, no Stefano nĩ aamaririkanirie atĩ ariũ a Ithe na Jusufu, arĩa maatuĩkire maithe ma mĩhĩrĩga ya Isiraeli, nĩ maamũnyaririre o na arĩ mũthingu na makĩmwendia ũkombo-inĩ. O na kũrĩ ũguo, nĩ aahũthĩrirũo nĩ Ngai kũhonokia Aisiraeli kuumana na ngʼaragu. Hatarĩ nganja, Stefano nĩ oonaga maũndũ marĩa Jusufu na Jesu maahaanainie, no ndeerire athikĩrĩria ake maũndũ macio nĩguo matigaatige kũmũthikĩrĩria.
13. Ndeereti ya Stefano ĩgiĩ Musa yoonanirie atĩa atĩ thitango iria aathitangĩirũo ciarĩ cia maheeni, na nĩ ũndũ ũrĩkũ wa bata Stefano aaragĩrĩria?
13 Mahinda-inĩ ma Musa. (Atũm. 7:17-43) Stefano nĩ aaririe maũndũ maingĩ megiĩ Musa, na ũndũ ũcio warĩ wa ũũgĩ tondũ andũ aingĩ a igooti rĩu rĩa Sanhedrini maarĩ Asadukai, arĩa maareganaga na mabuku mothe ma Bibilia tiga o marĩa mandĩkĩtwo nĩ Musa. Ningĩ ririkana atĩ Stefano nĩ aathitangĩirũo kũruma Musa. Ciugo cia Stefano nĩ cioonanirie atĩ thitango ĩyo yarĩ ya maheeni, tondũ nĩ cioonanirie atĩ nĩ aatĩĩte mũno Musa na Watho. (Atũm. 7:38) Nĩ aagwetire atĩ o na Musa nĩ aaregirũo nĩ arĩa eerutanagĩria kũhonokia. Maamũregire arĩ na mĩaka 40, na mĩaka 40 thutha ũcio, makĩaga gwathĩkĩra ũtongoria wake maita maigana ũna. b Kwoguo Stefano aaragĩrĩria ũndũ ũyũ wa bata: Kaingĩ andũ a Ngai nĩ maaregaga andũ arĩa Jehova aamũrĩte mamatongorie.
14. Stefano aahũthĩrire kĩonereria kĩa Musa gũtĩtĩrithia ũndũ ũrĩkũ wa bata?
14 Stefano nĩ aaririkanirie athikĩrĩria ake atĩ Musa nĩ aarathĩte atĩ thĩinĩ wa Isiraeli nĩ kũngĩkaarahũka mũnabii ũtariĩ ta Musa. Hihi angĩakorirũo arĩ ũũ, na angĩamũkĩrirũo atĩa? Stefano aacokirie kĩũria kĩu akĩrĩkĩrĩria. Nĩ aatĩtĩrithirie ũndũ ũngĩ wa bata: Musa nĩ eerutire atĩ handũ o hothe no hatuĩke hatheru, ta kĩhinga-inĩ kĩrĩa gĩaakanaga mwaki, harĩa Jehova aaririe nake. Gũkĩrĩ ũguo-rĩ, hihi no handũ hamwe tu hangĩthathaĩrio Jehova, ta hekarũ-inĩ ĩrĩa yarĩ Jerusalemu. Reke tuone.
15, 16. (a) Ũhoro wĩgiĩ gĩikaro kĩrĩa kĩamũre wateithĩrĩirie atĩa harĩ ũndũ ũrĩa Stefano aaragĩrĩria? (b) Stefano aahũthĩrire atĩa hekarũ ya Suleimani mĩario-inĩ yake?
15 Gĩikaro kĩrĩa kĩamũre na hekarũ. (Atũm. 7:44-50) Stefano nĩ aaririkanirie igooti rĩu atĩ gũtanagĩa hekarũ thĩinĩ wa Jerusalemu, Ngai nĩ eerire Musa athondeke gĩikaro kĩrĩa kĩamũre, kĩrĩa gĩatariĩ ta hema yathamathamagio, nĩguo kĩhũthĩrũo nĩ ũndũ wa ũthathaiya. Gũtirĩ mũndũ ũngĩaugire atĩ gĩikaro kĩu kĩamũre gĩtiarĩ gĩa bata ta hekarũ, tondũ Musa we mwene nĩ aathathayagĩria kuo.
16 Thutha-inĩ, rĩrĩa Suleimani aakire hekarũ thĩinĩ wa Jerusalemu, nĩ aatongoririo nĩ roho kũgweta ũndũ ũmwe wa bata mahoya-inĩ make. Ta ũrĩa Stefano aagwetire, “Ũrĩa ũrĩ Igũrũ Mũno ndaikaraga thĩinĩ wa nyũmba ciakĩtwo na moko.” (Atũm. 7:48; 2 Maũ. 6:18) Jehova no ahũthĩre hekarũ kũhingia mĩoroto yake, no to yo tu angĩhũthĩra. Nĩ ũndũ ũcio, athathaiya ake matiagĩrĩirũo kuona ta ũthathaiya wa ma wĩhocetie harĩ mwako mũna wakĩtwo nĩ andũ. Stefano aatirihire ndeereti yake na ciugo ici nditũ irĩ ibuku-inĩ rĩa Isaia: “Igũrũ nĩkuo gĩtĩ gĩakwa kĩa ũnene, nayo thĩ nĩyo gaturũa ka magũrũ makwa. Mũngĩkĩnjakĩra nyũmba ya mũthemba ũrĩkũ? Ũguo nĩguo Jehova ekũũria. Kana handũ hakwa ha kũhurũka nĩ ha? Githĩ ti guoko gwakwa gwathondekire indo ici ciothe?”—Atũm. 7:49, 50; Isa. 66:1, 2.
17. Mĩario ya Stefano yonanirie wega atĩa (a) mwerekera ũrĩa athikĩrĩria ake maarĩ naguo na (b) atĩ ndaarĩ na mahĩtia?
17 Thutha wa gũthuthuria mĩario ĩyo Stefano aaririe mbere ya Sanhedrini-rĩ, na githĩ to tuuge nĩ oonanirie wega atĩ andũ acio maamũũkagĩrĩra maarĩ na mwerekera mũũru? Nĩ oonanirie atĩ Jehova nĩ akoragwo ehaarĩirie kũgarũrĩra nĩguo ahingie muoroto wake na atĩ muoroto wake ndũngĩgirĩrĩrio nĩ ũndũire wa andũ. Andũ arĩa moonaga hekarũ ĩyo thaka ya Jerusalemu ĩrĩ ya bata mũno na makanyitĩrĩra mĩtugo ya ũndũire ĩrĩa yoongereirũo Watho-inĩ wa Musa, matiataũkĩirũo nĩ muoroto mũnene wa Watho na hekarũ! Na njĩra ĩtarĩ ya ĩmwe kwa ĩmwe, mĩario ya Stefano nĩ yaumĩririe kĩũria gĩkĩ kĩa bata: Na githĩ njĩra ĩrĩa njega ya gũtĩa Watho na hekarũ ti gwathĩkĩra Jehova? Hatarĩ nganja, mĩario ya Stefano nĩ yateteire ciĩko ciake biũ, tondũ nĩ aathĩkagĩra Jehova ũrĩa wothe angĩahotire.
18. Twagĩrĩirũo kwĩgerekania na Stefano na njĩra irĩkũ?
18 Tũngĩĩruta atĩa kuumana na mĩario ĩyo ya Stefano? Nĩ ooĩ Maandĩko wega. O na ithuĩ nĩ tũrabatara kwĩrutaga na kĩyo Kiugo kĩa Ngai nĩgetha tũhũthagĩre “wega kiugo kĩa ũhoro ũrĩa wa ma.” (2 Tim. 2:15) Ningĩ no twĩrute kuumana na Stefano ũrĩa tũngĩaragia na njĩra ya ũrata na ya ũũgĩ. Athikĩrĩria ake maarĩ na ũũru mũingĩ mũno! No nĩguo mamũthikĩrĩrie ihinda iraihu, nĩ eerutanĩirie kwarĩrĩria maũndũ marĩa maaiguithanagĩria, marĩa andũ acio maatĩĩte mũno. Ningĩ nĩ aamaarĩirie na gĩtĩo, agĩĩta arũme arĩa akũrũ “maithe maitũ.” (Atũm. 7:2) O na ithuĩ twagĩrĩirũo kũheana ma cia Kiugo kĩa Ngai ‘tũhooreire na tũrĩ na gĩtĩo kĩnene.’—1 Pet. 3:15.
19. Stefano arĩ na ũmĩrĩru aaheanire ndũmĩrĩri ya Jehova ya ituĩro kũrĩ Sanhedrini atĩa?
19 O na kũrĩ ũguo, tũtiagaga kũhunjia ma cia Kiugo kĩa Ngai atĩ nĩguo tũtikarakarie andũ; ningĩ tũtihũthagia ndũmĩrĩri cia ituĩro rĩa Jehova. Stefano nĩ atũigĩire kĩonereria kĩega ũndũ-inĩ ũcio. Nĩ oonire atĩ ũira ũrĩa wothe aaheanire mbere ya Sanhedrini ndwateithirie gũcenjia mawoni ma aciirithania acio moomĩtie ngoro. Nĩ ũndũ ũcio, atongoretio nĩ roho mũtheru, aarĩkĩrĩirie mĩario yake na njĩra ya kũmonia ategwĩtigĩra atĩ maahanaga o ta maithe mao ma tene arĩa maaregire Jusufu, Musa, na anabii othe. (Atũm. 7:51-53) Ma nĩ atĩ, aciirithania acio a Sanhedrini nĩ mooragĩte Mesia, o we ũrĩa Musa na anabii othe maarathĩte atĩ nĩ angĩgooka. Maagararĩte Watho wa Musa na gĩkĩro kĩnene mũno!
“Mwathani Jesu, Amũkĩra Roho Wakwa” (Atũmwo 7:54–8:3)
“Hĩndĩ ĩrĩa maaiguire ũguo, makĩiyũrũo nĩ marakara ngoro-inĩ na makĩambĩrĩria kũmũhagaranĩria magego.” —Atũmwo 7:54
20, 21. Aciirithania a Sanhedrini meekire atĩa maigua ciugo cia Stefano, na Jehova eekĩrire Stefano hinya atĩa?
20 Ciugo icio cia Stefano itangĩakararĩkire nĩ ciatũmire aciirithania acio maiyũrũo nĩ marakara ũũ atĩ makĩambĩrĩria kũmũhagaranĩria magego. No mũhaka akorũo Stefano nĩ oonire atĩ o ta ũrĩa andũ acio mataaiguĩrĩire Jesu tha, o nake matingĩamũiguĩrĩire tha.
21 Stefano nĩ aabataraga ũmĩrĩru wa gũkirĩrĩria ũndũ ũrĩa angĩacemanirie naguo, na hatarĩ nganja nĩ eekĩrirũo hinya nĩ kĩoneki kĩrĩa Jehova aamuonirie. Stefano oonire riri wa Ngai, na akĩona Jesu arũgamĩte guoko-inĩ kwa ũrĩo kwa Jehova. Stefano agĩtaarĩria kĩoneki kĩu, aciirithania acio maahingire matũ mao na moko. Nĩkĩ? Mbere ĩyo, Jesu nĩ eerĩte igooti o rĩu atĩ nĩwe Mesia, na atĩ ica ikuhĩ nĩ angĩaikarire guoko-inĩ kwa ũrĩo gwa Ithe. (Mar. 14:62) Kĩoneki kĩu Stefano oonire kĩoonanirie atĩ Jesu aarĩtie ma. Ũguo nĩ kuuga atĩ aciirithania acio a Sanhedrini maakunyanĩire Mesia na makĩmũũraga. Magĩkĩhanyũka marĩ othe hamwe makoorage Stefano na mahiga. c
22, 23. Gĩkuũ gĩa Stefano kĩahaanaine na kĩa Mwathi wake na njĩra irĩkũ, na Akristiano ũmũthĩ mangĩkorũo na ũmĩrĩru atĩa ta Stefano?
22 Stefano aakuire o ta ũrĩa Mwathi wake aakuĩte, arĩ na thayũ wa ngoro, ehokete Jehova biũ, na oheire arĩa maamũũragire. Aaugire, “Mwathani Jesu, amũkĩra roho wakwa,” hihi tondũ no oonaga Mũrũ wa mũndũ marĩ hamwe na Jehova kĩoneki-inĩ. Hatarĩ nganja Stefano nĩ aamenyaga ciugo ici cia Jesu cia gwĩkĩra ngoro: “Nĩ niĩ ũriũkio na nĩ niĩ muoyo.” (Joh. 11:25) Mũthia-inĩ, Stefano akĩhoya Ngai ĩmwe kwa ĩmwe na mũgambo mũnene akĩmwĩra: “Jehova, ndũkamatuĩre nĩ ũndũ wa mehia maya.” Thutha wa kuuga ũguo, agĩkoma gĩkuũ-inĩ.—Atũm. 7:59, 60.
23 Kwoguo, Stefano agĩtuĩka Mũkristiano wa mbere ũrĩa ũgwetetwo Bibilia-inĩ kũũragwo nĩ ũndũ wa wĩtĩkio wake. (Rora gathandũkũ ka, “ Stefano Ooragirũo Tondũ Aarĩ Mũira wa Jesu.”) Ũndũ wa kĩeha nĩ atĩ tiwe warĩ wa mũico. Nginya mahinda-inĩ maya maitũ, ndungata njĩhokeku cia Jehova nĩ ciũragĩtwo nĩ atongoria a ndini, ateti, na akararia angĩ. O na kũrĩ ũguo, tũrĩ na gĩtũmi kĩiganu gĩa gũkorũo na ũmĩrĩru o ta Stefano. Jesu rĩu nĩ Mũthamaki, na nĩ arahũthĩra hinya mũingĩ ũrĩa aheetwo nĩ Ithe. Gũtirĩ ũndũ ũkaamũgirĩrĩria kũriũkia arũmĩrĩri ake ehokeku.—Joh. 5:28, 29.
24. Saulu aanyitire itemi atĩa harĩ kũũragwo gwa Stefano, na gĩkuũ gĩa Stefano kĩarĩ na maumĩrĩro marĩkũ?
24 Mwanake ũmwe wetagwo Saulu nĩ eeroreire maũndũ macio mothe magĩkĩka. Nĩ aanyitire mbaru kũũragwo gwa Stefano, na nginya akĩrangĩra nguo cia igũrũ cia arĩa maamũhũũraga na mahiga. Ihinda inini thutha ũcio, agĩtongoria harĩ kũnyarira Akristiano na njĩra nene. No gĩkuũ gĩa Stefano nĩ kĩagĩire na moimĩrĩro mega. Kĩonereria gĩake nĩ gĩekĩrire hinya Akristiano arĩa angĩ nĩguo matũũrie wĩhokeku wao na matooranie o take. Makĩria ma ũguo, Saulu—ũrĩa thutha-inĩ wetirũo Paulo—nĩ aacokire kwĩrira mũno nĩ ũndũ wa itemi rĩrĩa aanyitire harĩ kũũragwo gwa Stefano. (Atũm. 22:20) O na gũtuĩka nĩ aanyitĩte itemi harĩ kũũraga Stefano, thutha-inĩ aaugire ũũ: “Ndarĩ mũrumi Ngai na mũnyarirani na mũndũ ũtaarĩ gĩtĩo.” (1 Tim. 1:13) Hatarĩ nganja, Paulo ndaariganĩirũo nĩ Stefano na mĩario ya mwanya ĩrĩa aaheanire mũthenya ũcio. O na mĩario ĩmwe ya Paulo na ũhoro ũrĩa aandĩkire ũkoragwo ũkĩarĩrĩria maũndũ Stefano aagwetire mĩario-inĩ yake. (Atũm. 7:48; 17:24; Ahib. 9:24) Thutha wa ihinda, Paulo nĩ eerutire kũgĩa na wĩtĩkio na ũmĩrĩru ta wa Stefano, mũndũ waiyũirũo “nĩ hinya wa Ngai na agetĩkĩrĩka nĩwe.” No kĩũria nĩ gĩkĩ, Hihi ithuĩ nĩ tũkwĩgerekania na Stefano?
a Amwe a akararia acio maarĩ a gĩkundi kĩrĩa gĩetagwo “Thunagogi ya Arĩa Ohore.” No kũhoteke kũrĩ hĩndĩ maanyitĩtwo mĩgwate nĩ Aroma, magĩcoka makĩrekererio, kana hihi maarĩ ngombo irekereirio, iria ciagarũrũkĩte igatuĩka Ayahudi. Amwe mooimĩte Kilikia, ta Saulu wa Tariso. Maandĩko matitaaragĩria kana Saulu aarĩ ũmwe wa Akilikia acio maaremirũo gwĩtiiria Stefano.
b Mĩario ya Stefano nĩ ĩkoragwo na maũndũ tũtangĩona handũ hangĩ Bibilia-inĩ, ta ũhoro wĩgiĩ gĩthomo kĩrĩa Musa aagĩire nakĩo arĩ Misiri, mĩaka ĩrĩa aarĩ nayo rĩrĩa oorire Misiri, na ihinda rĩrĩa aaikarire Midiani.
c No kũhoteke wathani wa Roma ndwaheete Sanhedrini rũtha rwa kũũragithia mũndũ. (Joh. 18:31) O ũrĩa kũrĩ, kuonekaga atĩ Stefano ooragirũo nĩ kĩrĩndĩ kĩarĩ na marũrũ, no ti kuumana na ituĩro rĩa igooti rĩu.
