1-3. Andũ a itũũra rĩrĩa Jesu aaumĩte maamũkĩrire atĩa ũrutani wake, na nĩ ũndũ ũrĩkũ mataamenyaga ũmwĩgiĩ?

 ANDŨ arĩa maathikagĩrĩria Jesu akĩrutana thunagogi-inĩ nĩ maagegire mũno. Ndaarĩ mũgeni harĩ o tondũ nĩ maamuonete agĩkũra, na aatũũrĩte arĩ bundi wa mbaũ ihinda rĩa mĩaka mĩingĩ kũu itũũra-inĩ rĩao. No kũhoteke o na amwe ao maaikaraga thĩinĩ wa nyũmba imwe Jesu aateithĩrĩirie gwaka, kana hihi makarĩma na mĩraũ na macoki maathondeketwo nĩ Jesu. a No hihi maamũkĩrire atĩa ũrutani wa mũndũ warĩ bundi wa mbaũ?

² Andũ aingĩ arĩa maamũthikagĩrĩria maagegire nginya makĩũria ũũ: “Mũndũ ũyũ arutĩte kũ ũũgĩ ũyũ?” Magĩcoka makiuga ũũ: “Githĩ ũyũ ti bundi ũrĩa wa mbaũ, mũrũ wa Mariamu?” (Mathayo 13:54-58; Mariko 6:1-3) Ũndũ wa kĩeha nĩ atĩ, o na gũtuĩka andũ acio nĩ mooĩ Jesu, nĩ ta mooigaga, ‘Na githĩ ũyũ ti bundi ũrĩa wa mbaũ tũtũũraga nake gũkũ.’ O na makĩiguaga ũũgĩ ũrĩa aarĩ naguo, nĩ maamũregire. Matiamenyaga atĩ ũũgĩ ũrĩa arĩ naguo ndwarĩ wake.

³ Jesu aarutĩte kũ ũũgĩ ũcio? Ooigire ũũ: “Maũndũ marĩa ndutanaga ti makwa, ĩndĩ moimĩte kũrĩ ũrĩa wandũmire.” (Johana 7:16) Mũtũmwo Paulo aataarĩirie atĩ Jesu “[atuĩkĩte] harĩ ithuĩ ũũgĩ kuuma kũrĩ Ngai.” (1 Akorintho 1:30) Ũũgĩ wa Jehova nĩ ũguũrĩtio kũgerera harĩ Mũrũ wake. Jesu nĩ oonanirie ũũma wa ũndũ ũcio rĩrĩa ooigire ũũ: “Niĩ na Awa tũrĩ kĩndũ kĩmwe.” (Johana 10:30) Reke tũthuthurie njĩra ithatũ iria Jesu oonanirie nacio “ũũgĩ kuuma kũrĩ Ngai.”

4. (a) Nĩ ũndũ ũrĩkũ warĩ mũnene thĩinĩ wa ndũmĩrĩri ĩrĩa Jesu aahunjagia, na nĩkĩ ũcio warĩ ũndũ wa bata mũno? (b) Nĩ kĩĩ gĩatũmaga ũtaaro wa Jesu ũkorũo ũrĩ mwagĩrĩru na wa kũguna arĩa maamũthikagĩrĩria?

⁴ Reke twambe twĩcirie maũndũ marĩa Jesu aarutanaga. Ũndũ ũrĩa mũnene aahunjagia warĩ “ũhoro ũrĩa mwega wa Ũthamaki.” (Luka 4:43) Ũcio warĩ ũndũ wa bata mũno tondũ kũgerera Ũthamaki ũcio, Jehova nĩ agaatheria rĩĩtwa rĩake, onanie atĩ nĩwe Mwathani ũrĩa mwega biũ, na athondeke thĩ ĩno ĩtuĩke Paradiso kũrĩa andũ magatũũra tene na tene. Ningĩ kũgerera ũrutani wake, Jesu nĩ aaheanaga ũtaaro wa ũũgĩ wĩgiĩ ũtũũro wa o mũthenya. Nĩ oonanirie atĩ nĩwe warĩ “Mũtaarani wa Magegania” ũrĩa warathĩtwo. (Isaia 9:6) Hatarĩ nganja, motaaro make matingĩagire gũkorũo marĩ ma kũgegania. Gĩtũmi nĩ tondũ, aarĩ na ũũgĩ mũingĩ wĩgiĩ Kiugo kĩa Ngai na wendi wake, nĩ ooĩ wega biũ mũũmbĩre wa andũ, na nĩ aamendete mũno. Nĩkĩo motaaro make maarĩ magĩrĩru na ma kũguna arĩa maamũthikagĩrĩria. Jesu aaragia “ciugo cia muoyo wa tene na tene.” Kwoguo, mũndũ angĩrũmĩrĩra ũtaaro wake, nĩ akaahonoka.—Johana 6:68.

5. Gweta maũndũ mamwe marĩa Jesu aarĩrĩirie thĩinĩ wa Mahunjio ma Kĩrĩma-inĩ.

⁵ Mahunjio ma Kĩrĩma-inĩ nĩ ngerekano njega ya kuonania ũũgĩ mũnene ũrĩa warĩ ũrutani-inĩ wa Jesu. Mahunjio macio, marĩa mandĩkĩtwo thĩinĩ wa Mathayo 5:3–7:27, no marutwo na ndagĩka ta 20 tu. No ũtaaro wa mahunjio macio ndũrĩ wahĩtũkwo nĩ mahinda, na nĩ wa bata nginya ũmũthĩ. Jesu aarĩrĩirie maũndũ maingĩ, mamwe mamo arĩ ũrĩa mũndũ angĩikarania wega na arĩa angĩ (5:23-26, 38-42; 7:1-5, 12), ũrĩa angĩtũũria mĩtugo mĩagĩrĩru (5:27-32), na ũrĩa angĩgĩa na ũtũũro ũrĩ na muoroto (6:19-24; 7:24-27). No Jesu to kwĩra eeraga athikĩrĩria ake ũrĩa mangĩka maũndũ na ũũgĩ, no nĩ aamataaragĩria itũmi cia gwĩka ũguo na akamahe ngerekano.  Na njĩra ĩyo akamateithia kuona ũguni wa kũhũthĩra ũtaaro wake ũtũũro-inĩ wao.

6-8. (a) Jesu aaheanire itũmi irĩkũ cia gũtuonia atĩ tũtiagĩrĩirũo gwĩtanga? (b) Nĩ ũndũ ũrĩkũ ũronania atĩ ũtaaro wa Jesu wonanagia ũũgĩ ũrĩa uumaga na igũrũ?

⁶ Kwa ngerekano, ta wĩcirie ũhoro wa ũtaaro wa ũũgĩ ũrĩa Jesu aaheanire wĩgiĩ gũtangĩkĩra indo cia gũkũ thĩ, ũrĩa ũrĩ thĩinĩ wa Mathayo mũrango wa 6. Ooigire ũũ: “Tigai gũtangĩkĩra mĩoyo yanyu ũhoro-inĩ wĩgiĩ kĩrĩa mũkũrĩa kana kĩrĩa mũkũnyua, kana gũtangĩkĩra mĩĩrĩ yanyu ũhoro-inĩ wĩgiĩ kĩrĩa mũkwĩhumba.” (Mũhari wa 25) Irio na nguo nĩ indo cia bata harĩ ũtũũro, na ti ũũru gũtangĩka nĩ ũndũ wa cio. No hihi nĩ kĩĩ gĩatũmire Jesu oige atĩ ‘tũtige gũtangĩkĩra’ indo ta icio? b

⁷ Ta reke tuone ũrĩa Jesu ataarĩirie na akaiguithia andũ maũndũ macio. Angĩkorũo Jehova nĩ atũheete muoyo na mwĩrĩ-rĩ, hihi no aremwo nĩ gũtũhe irio cia gũtũũria muoyo ũcio kana nguo cia kũhumbĩra mwĩrĩ ũcio? (Mũhari wa 25) Angĩkorũo Ngai nĩ aheaga nyoni cia rĩera-inĩ irio na akahumba mĩmera ya gĩthaka-rĩ, na githĩ to eke ũguo o na makĩria harĩ andũ arĩa mamũthathayagia! (Mĩhari ya 26, 28-30) Ũhoro wa ma nĩ atĩ, gũtangĩka mũno gũtingĩtũteithia. Gũtingĩongerera ũtũũro witũ o na hanini. c (Mũhari wa 27) Nĩ kĩĩ kĩngĩtũteithia gwĩthema gwĩtanga? Jesu aatũtaarire tũigage ũthathaiya wa Ngai mbere ũtũũro-inĩ witũ. Arĩa mekaga ũguo nĩ marĩkoragwo na ma atĩ Ithe wao wa igũrũ nĩ ‘arĩmongagĩrĩra’ mabataro mao ma o mũthenya. (Mũhari wa 33) Jesu aarĩkĩrĩirie na kũheana ũtaaro mwega mũno, atĩ twĩciragie ũhoro wa o ũmũthĩ tu. Hatirĩ bata wa kuongerera mĩtangĩko ya rũciũ harĩ  ya ũmũthĩ. (Mũhari wa 34) Makĩria ma ũguo-rĩ, hakĩrĩ bata ũrĩkũ wa gũtangĩka nĩ ũndũ wa maũndũ o na hihi matagekĩka? Tũngĩhũthĩra motaaro macio no twĩtheme kũritũhĩrũo nĩ mĩtangĩko ĩrĩa yumanaga na thĩ ĩno.

⁸ Hatarĩ nganja, ũtaaro ũrĩa Jesu aaheanire nĩ wa bata ũmũthĩ o ta ũrĩa warĩ rĩrĩa waheanirũo hakuhĩ mĩaka 2,000 mĩhĩtũku. Na githĩ ũndũ ũcio ndũronania ũũgĩ ũrĩa uumĩte na igũrũ! O na ũtaaro ũrĩa mwega biũ ũheanagwo nĩ andũ nĩ ũhĩtũkagwo nĩ mahinda na ũgacenjio. No morutani ma Jesu matirĩ mahĩtũkwo nĩ mahinda. Ũndũ ũcio ndwagĩrĩire gũtũgegia tondũ we nĩ Mũtaarani wa Magegania na aaragia “ciugo cia Ngai.”—Johana 3:34.

9. Thigari imwe cioigire atĩa igũrũ rĩgiĩ ũrutani wa Jesu, na nĩkĩ ciugo icio itiarĩ cia kuongerera cumbĩ?

⁹ Njĩra ya kerĩ ĩrĩa Jesu oonanirie ũũgĩ wa Ngai nayo nĩ ũrĩa aarutanaga. Hĩndĩ ĩmwe, thigari nĩ ciatũmirũo ikanyite Jesu no igĩcoka itarĩ nake, ikiuga: “Gũtirĩ mũndũ ũrĩ waria take.” (Johana 7:45, 46) Thigari icio itioongereire cumbĩ. Tondũ Jesu ooimĩte “ciikaro cia kũrĩa igũrũ,” aarĩ na ũmenyo mũingĩ na ũmenyeru gũkĩra mũndũ ũngĩ o wothe wanatũũra. (Johana 8:23) Gũtirĩ mũndũ ũngĩ ũngĩahotire kũrutana ta ũrĩa aarutanaga. Reke twarĩrĩrie njĩra igĩrĩ iria Mũrutani ũcio mũũgĩ aahũthĩrire.

10, 11. (a) Nĩ kĩĩ gĩtũmaga tũkenio nĩ ũrĩa Jesu aahũthagĩra ngerekano? (b) Nĩ ngerekano ĩrĩkũ yonanagia atĩ tũrũgano tũkuhĩ tũrĩa Jesu aahũthagĩra nĩ twega harĩ kũrutana?

¹⁰ Nĩ aahũthagĩra ngerekano wega. Bibilia yugaga atĩ “Jesu aaragĩria kĩrĩndĩ . . . na njĩra ya ngerekano. Gũtirĩ hĩndĩ aaragia nao hatarĩ ngerekano.” (Mathayo 13:34) Nĩ tũkenagio nĩ ũrĩa aarĩ na ũhoti wa kũrutana maũndũ ma bata akĩhũthĩra maũndũ ma o mũthenya. Aahũthagĩra maũndũ marĩa andũ maamenyerete kuona, ta arĩmi makĩhanda mbeũ, atumia makĩhaarĩria kũruga mĩgate, ciana igĩthaaka thoko-inĩ, ategi a thamaki makĩguucia neti, na arĩithi magĩcaria ngʼondu iria  ciũrĩte. Rĩrĩa maũndũ ma bata marutanwo kũgerera indo iria andũ moĩ, maũndũ macio nĩ mataũkĩkaga na ihenya na makaingĩra thĩinĩ wa ngoro na meciria ma andũ.—Mathayo 11:16-19; 13:3-8, 33, 47-50; 18:12-14.

¹¹ Kaingĩ Jesu nĩ aahũthagĩra tũrũgano tũkuhĩ kũrutana ma cia bata ciĩgiĩ mĩtugo na maũndũ ma kĩĩroho. Tondũ nĩ ũndũ mũhũthũ andũ kũnyita narua na kũririkana ngʼano, tũrũgano tũrĩa Jesu aaheanaga nĩ twateithagia andũ kũririkana ũrutani wake. Jesu aataragĩria ũhoro wa Ithe akĩhũthĩra ngerekano matangĩariganĩirũo na ihenya. Kwa ngerekano, gũtirĩ mũndũ ũtangĩhota kũnyita ũrutani wa rũgano rwa mwanake ũrĩa worĩte, wa atĩ rĩrĩa mũndũ mwĩhia erira biũ kuuma ngoro, Jehova nĩ amũiguagĩra tha na akamwamũkĩra rĩngĩ.—Luka 15:11-32.

12. (a) Jesu aahũthagĩra ciũria atĩa akĩrutana? (b) Jesu aacokeirie atĩa arĩa meekagĩrĩra nganja wathani ũrĩa aahũthagĩra?

¹² Nĩ aahũthagĩra ciũria wega. Jesu nĩ aahũthagĩra ciũria gũteithia athikĩrĩria ake gũkũũrana ũndũ ũrĩa arenda kũrutana, gũthuthuria mĩoroto yao, kana gũtua matua. (Mathayo 12:24-30; 17:24-27; 22:41-46) Rĩrĩa atongoria a ndini meekĩrĩire nganja kana nĩ aahetwo wathani nĩ Ngai, Jesu aamoririe ũũ: “Ũbatithio wa Johana woimĩte igũrũ kana woimĩte kũrĩ andũ?” Maamakire nĩ kĩũria kĩu makĩĩrana: “Tũngiuga, ‘Woimĩte igũrũ,’ egũtũũria, ‘Mwakĩagire kũmwĩtĩkia nĩkĩ?’ Kana tuuge, ‘Woimĩte kũrĩ andũ’?” No “magĩĩtigĩra kuuga ũguo tondũ kĩrĩndĩ gĩetĩkĩtie atĩ kũna Johana aarĩ mũnabii.” Mũthia-inĩ, makĩmwĩra: “Tũtiũĩ.” (Mariko 11:27-33; Mathayo 21:23-27) Jesu aamoririe kĩũria kĩmwe kĩhũthũ, makĩaga ũndũ mangiuga, na akĩguũria wara ũrĩa maarĩ naguo ngoro-inĩ.

13-15. Rũgano rwa Mũsamaria ũrĩa wateithanirie ruonanagia atĩa ũũgĩ wa Jesu?

¹³ Rĩmwe na rĩmwe Jesu nĩ aatukanagia njĩra ciake cia kũrutana, akaingĩria ciũria thĩinĩ wa ngerekano ciake. Rĩrĩa mũrutani ũmwe wa watho ooririe kĩrĩa kĩabataranagia nĩguo mũndũ one muoyo wa tene na tene, Jesu aamũgweteire rĩathani  rĩa Watho wa Musa, rĩrĩa riugĩte atĩ mũndũ ende Ngai na ende mũndũ ũrĩa mariganĩtie nake. Nake mũrutani ũcio wa watho akĩenda kwĩyonania atĩ nĩ mũthingu, akĩũria Jesu atĩrĩ: “Mũndũ ũrĩa tũriganĩtie nake kũna nũũ?” Jesu akĩmũcokeria na njĩra ya kũmũhe rũgano rũrũ: Mũndũ ũmwe Mũyahudi wathiaga barabara-inĩ arĩ wiki nĩ aatharĩkĩirũo nĩ atunyani, makĩmũtiga arĩ hakuhĩ gũkua. Hakĩhĩtũkĩra Ayahudi erĩ, wa mbere aarĩ mũthĩnjĩri-Ngai nake ũcio ũngĩ Mũlawii. Eerĩ matiatindanĩire nake. No hagĩcoka hagĩũka Mũsamaria. Akĩringwo nĩ tha, akĩmuoha kũrĩa aatihangĩtio, agĩcoka akĩmũtwara mũkawa-inĩ ahonere kuo. Jesu aarĩkĩrĩirie rũgano rũu na kũũria mũrutani ũcio ũũ: “Harĩ andũ acio atatũ-rĩ, wee ũkuona ta arĩ ũrĩkũ wekĩire mũndũ ũcio wahobanĩirio nĩ atunyani o ta mũndũ mariganĩtie nake?” Nake mũrutani ũcio wa watho akĩmũcokeria, “Nĩ ũcio wamwĩkĩire ciĩko cia tha.”—Luka 10:25-37.

¹⁴ Rũgano rũu ruonanagia atĩa ũũgĩ wa Jesu? Matukũ-inĩ ma Jesu, Ayahudi meeciragia atĩ maagĩrĩirũo kwenda o andũ arĩa maarũmagĩrĩra ũndũire wao, no ti Asamaria. (Johana 4:9) Jesu angĩoigire atĩ Mũsamaria nĩwe wahũrĩtwo na Mũyahudi nĩwe wateithirie, ũndũ ũcio ndũngĩateithirie mũrutani ũcio wa watho gũtiga mũthutũkanio ũrĩa aarĩ naguo. Kwoguo Jesu aabangire rũgano rũu na ũũgĩ akĩonania atĩ Mũsamaria nĩwe wateithirie Mũyahudi. Ningĩ ta wĩcirie ũhoro wa kĩũria kĩrĩa Jesu ooririe akĩrĩkĩrĩria rũgano rũu nĩguo ateithie mũrutani ũcio wa watho gũtaũkĩrũo ‘mũndũ ũrĩa mariganĩtie nakeʼ nũũ. Nĩ ta mũrutani ũcio ooragia nũũ aagĩrĩirũo kuonia wendo. No Jesu aamũũririe: “Harĩ andũ acio atatũ-rĩ, wee ũkuona ta arĩ ũrĩkũ wekĩire mũndũ ũcio . . . o ta mũndũ mariganĩtie nake?” Jesu ndaatĩtĩrithirie ũhoro wa mũndũ ũrĩa wekĩirũo gĩĩko gĩa tha, no aatĩtĩrithirie ũhoro wa Mũsamaria, ũrĩa wekire gĩĩko gĩa tha. Mũndũ ũrĩa wendete andũ kuuma ngoro, nĩ onanagia ũtugi kũrĩ andũ othe gũtekũmakania kũrĩa moimĩte. Jesu aahũthĩrire njĩra njega mũno kũrutana ũndũ ũcio wa bata.

¹⁵ Nĩkĩo andũ aingĩ maagegagio nĩ “njĩra yake ya kũrutana”  na makagucĩrĩrio nĩwe. (Mathayo 7:28, 29) Nĩ harĩ hĩndĩ “kĩrĩndĩ kĩnene kĩa andũ” gĩaikarire nake thikũ ithatũ, o na gĩtarĩ na kĩndũ gĩa kũrĩa!—Mariko 8:1, 2.

16. Jesu ‘oonanirie’ atĩa atĩ aatongoragio nĩ ũũgĩ wa Ngai?

¹⁶ Njĩra ya gatatũ ĩrĩa Jesu oonanirie ũũgĩ wa Jehova nayo nĩ kũgerera mũtũũrĩre wake. Ũũgĩ wonanagio na ciĩko. Mũtũmwo Jakubu ooririe ũũ: “Thĩinĩ wanyu-rĩ, nũũ ũrĩ na ũũgĩ?” No o we agĩcokia kĩũria gĩake akiuga: “Mũndũ ũcio nĩakĩonanie maũndũ macio na ũndũ wa mũtũũrĩre wake mwega.” (Jakubu 3:13, Holy Bible in Gĩkũyũ) Kũgerera mũtũũrĩre wake, Jesu nĩ ‘oonanirie’ atĩ aatongoragio nĩ ũũgĩ wa Ngai. Reke tuone ũrĩa oonanirie atĩ aarĩ na ũhoti wa gũkũũrana maũndũ, kũgerera mũtũũrĩre wake na ũrĩa aarũmbũyanagia na andũ.

17. Nĩ maũndũ marĩkũ monanagia atĩ Jesu aarĩ na ũigananĩru ũtũũro-inĩ wake?

¹⁷ Hihi nĩ wonete atĩ andũ arĩa matahotaga gũkũũrana maũndũ wega nĩ makĩragia njano mĩĩkĩre-inĩ yao ya maũndũ? Ũũgĩ nĩ ũbataranagia nĩguo mũndũ agĩe na ũigananĩru. Ũigananĩru wa gĩkĩro kĩa igũrũ ũrĩa Jesu aarĩ naguo wonanagia ũũgĩ wa Ngai. Ũndũ ũrĩa aaigaga mbere ũtũũro-inĩ wake nĩ maũndũ ma kĩĩroho. Nĩ eekagĩrĩra mũno wĩra wa kũhunjia ũhoro ũrĩa mwega. Ooigire ũũ: “Nĩkĩo gĩatũmire njũke.” (Mariko 1:38) We ndoonaga indo cia gũkũ thĩ irĩ cia bata mũno ũtũũro-inĩ. O na ndaarĩ na indo nyingĩ. (Mathayo 8:20) O na kũrĩ ũguo, ndeeimaga gĩkeno. O ta Ithe, “Ngai ũrĩa mũkeni,” Jesu aarĩ mũndũ mũkeni na nĩ aatũmaga andũ arĩa angĩ makene. (1 Timotheo 1:11; 6:15) Hĩndĩ ĩmwe nĩ aathiire iruga-inĩ rĩa ũhiki, na kaingĩ mahinda-inĩ ta macio nĩ gwakoragwo na nyĩmbo na gĩkeno kĩnene, no we ndaathiire kũgiria andũ mekenie. Handũ ha ũguo, rĩrĩa ndibei yathirire, aagarũrire maĩ magĩtuĩka ndibei njega “ĩrĩa ĩtũmaga ngoro ya mũndũ ĩkene.” (Thaburi 104:15; Johana 2:1-11) Jesu nĩ eetĩkagĩra gũthiĩ kũrĩa aanyitagwo ũgeni akarĩanĩre na andũ, na kaingĩ  nĩ aahũthagĩra mahinda macio kũrutana.—Luka 10:38-42; 14:1-6.

18. Jesu oonanirie atĩa atĩ ndaatuagĩra andũ na njĩra ya kũmetherera mahĩtia?

¹⁸ Jesu nĩ oonanirie atĩ ndaatuagĩra andũ na njĩra ya kũmetherera mahĩtia. Tondũ nĩ aamenyaga wega mũũmbĩre wa andũ, aarĩ na mawoni mega kwerekera arutwo ake. Nĩ aamenyaga atĩ matiarĩ akinyanĩru. O na kũrĩ ũguo, aaroraga ngumo ciao njega. Nĩ oonaga atĩ arutwo acio, arĩa maagucĩrĩirio nĩ Jehova, maarĩ na ũhoti wa gwĩka maũndũ maingĩ. (Johana 6:44) O na gũtuĩka maarĩ na mawathe, Jesu nĩ aamehokete. Oonanirie ũguo na njĩra ya kũmehokera wĩra wa bata mũno. Aamaheire wĩra wa kũhunjia ũhoro ũrĩa mwega, na aarĩ na ma atĩ nĩ maangĩahotire kũũhingia. (Mathayo 28:19, 20) Ibuku rĩa Atũmwo nĩ rĩonanagia atĩ nĩ maarutire wĩra ũcio aamathĩte marute marĩ na wĩhokeku. (Atũmwo 2:41, 42; 4:33; 5:27-32) Hatarĩ nganja, Jesu nĩ oonanĩtie ũũgĩ nĩ ũndũ wa kũmehoka.

19. Jesu oonanirie atĩa atĩ aarĩ “mũhooreri na mwĩnyihia ngoro-inĩ”?

¹⁹ O ta ũrĩa Gĩcunjĩ kĩa 20 kĩonanĩtie, Bibilia yonanagia atĩ wĩnyihia na ũhooreri nĩ ihutanĩtie na ũũgĩ. Jehova nĩwe ũigĩte kĩonereria kĩrĩa kĩega biũ ũndũ-inĩ ũcio. Ĩ nake Jesu?  Nĩ tũkenagio nĩ ũrĩa aarũmbũyanagia na arutwo ake arĩ na wĩnyihia. Aarĩ na ũhoti mũnene kũmakĩra tondũ we aarĩ mũkinyanĩru. No ndaamonaga ta mataarĩ a bata. Ningĩ ndaatũmaga meyone ta mataarĩ na ũhoti. Ithenya rĩa ũguo, nĩ aamenyaga atĩ kũrĩ maũndũ matangĩahotire gwĩka na agakirĩrĩria mawathe mao. (Mariko 14:34-38; Johana 16:12) Githĩ ti ũndũ wa mwanya kuona atĩ nginya ciana nĩ ciaiguaga ciganĩire irĩ hamwe nake? Ciaiguaga ikĩgucĩrĩrio nĩwe tondũ nĩ cioonaga atĩ aarĩ “mũhooreri na mwĩnyihia ngoro-inĩ.”—Mathayo 11:29; Mariko 10:13-16.

20. Jesu oonanirie ũigananĩru atĩa akĩrũmbũyania na mũtumia ũtaarĩ Mũyahudi warĩ na mũirĩtu wathumbũragwo nĩ ndaimono?

²⁰ Jesu nĩ oonanirie wĩnyihia ta wa Ngai na njĩra ĩngĩ ya bata. Nĩ oororoaga kana akagarũrĩra mawoni make rĩrĩa kwabatarania onanie tha. Kwa ngerekano, ta ririkana hĩndĩ ĩrĩa mũtumia ũtaarĩ Mũyahudi aamũthaithire ahonie mũirĩtu wake wathumbũragwo nĩ ndaimono. Kĩambĩrĩria-inĩ, Jesu oonanirie na njĩra ithatũ atĩ ndangĩamũteithirie. Ya mbere, kwaga kũmũcokeria, ya kerĩ, kuuga atĩ aatũmĩtwo kũrĩ Ayahudi no ti kũrĩ andũ a ndũrĩrĩ, na ya gatatũ, kũhũthĩra ngerekano yoonanirie na njĩra ya ũtugi atĩ ndangĩamũteithirie. No mũtumia ũcio agĩthiĩ na mbere kũmũthaitha, ũndũ ũrĩa woonanirie atĩ aarĩ na wĩtĩkio wa mwanya mũno. Hihi Jesu eekire atĩa ũndũ-inĩ ũcio? Eekire ũndũ ũrĩa ooigĩte atĩ ndegwĩka. Akĩhonia mũirĩtu wa mũtumia ũcio. (Mathayo 15:21-28) Na githĩ ũndũ ũcio ndũronania wĩnyihia mũnene! Ririkana atĩ, wĩnyihia nĩguo mũthingi wa ũũgĩ wa ma.

21. Twagĩrĩirũo kwĩrutanĩria kwĩgerekania na ngumo cia Jesu, ũrĩa aaragia, na ũrĩa eekaga maũndũ nĩkĩ?

²¹ Nĩ tũcokagia ngatho nĩ gũkorũo mabuku ma Injiri nĩ matũguũragĩria ciugo na ciĩko cia mũndũ ũrĩa mũũgĩ mũno wanatũũra! Tũtikariganĩrũo atĩ Jesu oonanagia biũ ũrĩa Ithe ahaana. Tũngĩĩgerekania na ngumo cia Jesu, ũrĩa aaragia, na ũrĩa eekaga maũndũ, no tũkũrie ũũgĩ ũrĩa uumaga na igũrũ. Thĩinĩ wa gĩcunjĩ kĩrĩa kĩrũmĩrĩire nĩ tũkuona ũrĩa tũngĩhũthĩra ũũgĩ wa Ngai ũtũũro-inĩ.