1, 2. Isaia oonirio kĩoneki kĩrĩkũ, na gĩtũrutaga atĩa igũrũ rĩgiĩ Jehova?

 ISAIA nĩ aagegirio nĩ kĩoneki kĩrĩa oonirio nĩ Ngai. Kĩoneki kĩu kĩoonekaga ta kĩrĩ kĩa ma ũũ atĩ Isaia aataarĩirie atĩ nĩ ta oonire Jehova aikarĩire gĩtĩ Gĩake kĩa ũnene. Icũrĩ cia nguo ya Jehova ciarĩ ndaihu nginya ikahumbĩra hekarũ nene ĩrĩa yarĩ Jerusalemu.—Isaia 6:1, 2.

² Isaia ningĩ nĩ aagegirio nĩ mũgambo wa aini ũrĩa aaiguire tondũ warĩ na hinya ũũ atĩ nĩ weenyenyirie mũthingi wa hekarũ. Rwĩmbo rũu rwainagwo nĩ aserafi, ciũmbe cia kĩĩroho cia gĩkĩro kĩa igũrũ mũno. Maainaga marĩ na ũrũmwe makĩgwetaga ciugo ici cia gũtũũgĩria Ngai: “Mũtheru, mũtheru, mũtheru nĩ Jehova mũnene wa ita. Thĩ yothe ĩiyũirũo nĩ riri wake.” (Isaia 6:3, 4) Kũina “mũtheru” maita matatũ nĩ gwatĩtĩrithirie ũtheru wake, na ũcio warĩ ũndũ mwagĩrĩru tondũ Jehova nĩ mũtheru na gĩkĩro kĩa igũrũ mũno. (Kũguũrĩrio 4:8) Ũtheru wa Jehova nĩ ũtĩtĩrithĩtio thĩinĩ wa Bibilia yothe. Mĩhari mĩingĩ nĩ ĩgwetete rĩĩtwa rĩake hamwe na ciugo “mũtheru” na “ũtheru.”

3. Mawoni mahĩtanu megiĩ ũtheru wa Jehova matũmaga andũ aingĩ maremwo nĩ kũmũkuhĩrĩria nĩkĩ?

³ Kwoguo, ũndũ ũmwe wa bata Jehova endaga tũmenye ũmwĩgiĩ nĩ atĩ we nĩ mũtheru. No andũ aingĩ makoragwo na mawoni matagĩrĩire megiĩ ũndũ ũcio. Amwe meciragia atĩ mũndũ ũrerũo nĩ mũtheru nĩ mũndũ wĩyonaga ta arĩ mwega gũkĩra andũ arĩa angĩ na wĩtuaga atĩ nĩ atungatagĩra Ngai. Andũ arĩa meyonaga ta matagĩrĩire no mone ta matangĩhota kũgĩa na ũrata na Ngai, tondũ nĩ mũtheru mũno. Nĩ ũndũ ũcio, andũ aingĩ nĩ maremagwo kũmũkuhĩrĩria  nĩ ũndũ wa ũtheru wake. Ũcio nĩ ũndũ wa kĩeha tondũ ũtheru wa Ngai wagĩrĩirũo gũtũma twende kũmũkuhĩrĩria. Nĩkĩ? Tũtanacokia kĩũria kĩu, reke twambe twarĩrĩrie ũtheru nĩ kĩĩ.

4, 5. (a) Gũkorũo atĩ Ngai nĩ mũtheru nĩ kuuga atĩa, no ti kuuga atĩa? (b) Jehova ‘amũrĩtwo’ na njĩra irĩkũ igĩrĩ cia bata?

⁴ Gũkorũo atĩ Ngai nĩ mũtheru ti kuuga atĩ nĩ mwĩtĩi, kana atĩ ndonaga andũ marĩ a bata. Ngũrani na ũguo, nĩ athũire ngumo ta icio. (Thimo 16:5; Jakubu 4:6) Nĩ ũndũ ũcio-rĩ, hihi kiugo “mũtheru” kiugĩte atĩa? Kiugo gĩa Kĩhibirania kĩrĩa gĩtaũrĩtwo “mũtheru” kiugĩte “kĩndũ kĩamũre.” Ũhoro-inĩ wĩgiĩ ũthathaiya, kiugo kĩu kĩonanagia kĩndũ kĩamũrĩtwo kĩhũthĩrũo na njĩra ya mwanya, kana kĩamũrĩirũo Ngai. Kiugo kĩu kĩhũthĩkaga atĩa harĩ Jehova? Hihi kiugĩte atĩ ‘amũranĩtio’ na andũ matarĩ akinyanĩru agakorũo arĩ kũraihu mũno na ithuĩ?

⁵ Aca. Arĩ we “Ũrĩa Mũtheru wa Isiraeli,” Jehova eerire andũ ake atĩ aaikaraga gatagatĩ-inĩ kao, o na gũtuĩka maarĩ ehia. (Isaia 12:6; Hosea 11:9) Kwoguo ũtheru wake ndũtũmaga atũraihĩrĩrie. Gũkĩrĩ ũguo-rĩ, ‘amũrĩtwo’ na njĩra irĩkũ? Wa mbere, amũranĩtio na ũũmbi wothe na njĩra ya atĩ we nowe Ũrĩa ũrĩ Igũrũ Mũno. Nĩ mũtheru biũ, na ũtheru ũcio wake nĩ wa gũtũũra tene na tene. (Thaburi 40:5; 83:18) Wa kerĩ, Jehova nĩ amũranĩtio biũ na mehia mothe, na ũcio nĩ ũndũ wa gũtwĩkĩra ngoro. Nĩkĩ?

6. Nĩkĩ gũkorũo atĩ Jehova nĩ amũranĩtio biũ na mehia no gũtwĩkĩre ngoro?

⁶ Thĩinĩ wa thĩ ĩno tũratũũra, ti ũndũ mũhũthũ kuona ũtheru wa ma. Maũndũ mothe megiĩ andũ arĩa mamũranĩtio na Ngai nĩ mathũkĩtio nĩ mehia na kwaga gũkinyanĩra. Ithuothe nĩ tũbataraga kũrũa na mehia marĩa marĩ thĩinĩ witũ. Ningĩ ithuothe tũkoragwo ũgwati-inĩ wa gũtoorio nĩ mehia tũngĩaga kwĩmenyerera. (Aroma 7:15-25;  1 Akorintho 10:12) Jehova ndakoragwo ũgwati-inĩ ta ũcio. Tondũ we akoragwo amũranĩtio biũ na mehia, gũtirĩ hĩndĩ angĩthũkio nĩ wĩhia o na mũnini. Ũndũ ũcio ũtũmaga tuone atĩ nĩwe Mũciari ũrĩa mwega biũ na atĩ no tũmwĩhoke biũ. Ngũrani na aciari aitũ arĩa makoragwo na mehia, gũtirĩ hĩndĩ Jehova akaaga kwĩhokeka, aremwo kwĩgirĩrĩria, kana ahũthĩre hinya wake ũũru. Ndangĩka ũndũ o na ũmwe ta ũcio tondũ we nĩ mũtheru. O na kũrĩ hĩndĩ Jehova anehĩta na ũtheru wake, tondũ ũtheru wake nĩ ũtũmaga mĩĩhĩtwa yake ĩkorũo ĩrĩ ya kwĩhokeka biũ. (Amosi 4:2) Githĩ ũcio ti ũndũ wa gũtwĩkĩra ngoro?

7. Nĩkĩ no tuuge atĩ Jehova ndangĩtigithũkanio na ũtheru?

⁷ Jehova ndangĩtigithũkanio na ũtheru ũrĩa wĩ thĩinĩ wake. Ũguo nĩ kuuga atĩa? Kwa ngerekano, rĩrĩa weciria ũhoro wa andũ, ndũngĩaga gwĩciria ũhoro wa kwaga gũkinyanĩra. Kwaga gũkinyanĩra gwĩ thĩinĩ witũ na kũhutagia ũndũ o wothe twĩkaga. Rĩu ta wĩcirie ũhoro wa ciugo ici igĩrĩ ngũrani mũno—“Jehova” na “ũtheru.” Ũtheru ũrĩ thĩinĩ wa Jehova. Maũndũ mothe mamwĩgiĩ nĩ matheru na nĩ marũngĩrĩru. Tũtingĩhota kũmenya ũrĩa Jehova ahaana tũtambĩte gũtaũkĩrũo biũ nĩ kiugo “ũtheru.”

8, 9. Nĩ kĩĩ kĩonanagia atĩ Jehova nĩ ateithagia andũ matarĩ akinyanĩru matuĩke atheru na gĩkĩro kĩna?

⁸ Tondũ Jehova nĩ mũtheru biũ, no tuuge atĩ nĩwe kĩhumo kĩa ũtheru wothe. Ndeigagĩra ngumo ĩyo ya bata, no nĩ amĩheanaga kũrĩ andũ arĩ na ũtaana. Nĩkĩo rĩrĩa Ngai aaragia na Musa kũgerera mũraika kĩhinga-inĩ kĩrĩa gĩaakanaga, handũ hau hothe o naho haatuĩkire hatheru tondũ Jehova aarĩ ho kũgerera mũraika!—Thama 3:5.

⁹ Hihi andũ matarĩ akinyanĩru no matuĩke atheru magĩteithĩrĩrio nĩ Jehova? Ĩĩ, na gĩkĩro kĩna. Ngai nĩ eerĩte Aisiraeli atĩ nĩ mangĩgatuĩka “rũrĩrĩ rwamũre [kana rũtheru].” (Thama 19:6) Aarathimire rũrĩrĩ rũu akĩrũhe ũthathaiya warĩ mũtheru. Nĩkĩo  ũtheru ũtĩtĩrithĩtio mũno thĩinĩ wa Watho wa Musa. O na mũthĩnjĩri-Ngai mũnene nĩ eekĩraga kabaati ga thahabu thithi-inĩ igũrũ rĩa kĩremba gĩake, harĩa andũ othe mangĩakonire gakĩhenia ũtheri-inĩ. Kaandĩkĩtwo ciugo ici: “Ũtheru nĩ wa Jehova.” (Thama 28:36) Kwoguo Jehova eendaga ũthathaiya wao na ũtũũro wao wothe ũkorũo ũrĩ mũtheru biũ. Jehova aamerĩte ũũ: “Mwagĩrĩirũo gũkorũo mũrĩ atheru, tondũ niĩ, Jehova Ngai wanyu, ndĩ mũtheru.” (Maũndũ ma Alawii 19:2) Aisiraeli mangĩekire ũrĩa wothe mangĩahotire gũtũũra kũringana na ũtaaro wa Ngai, Ngai nĩ angĩamonire marĩ atheru o na matarĩ akinyanĩru.

10. Nĩ ngũrani ĩrĩkũ yarĩ ho gatagatĩ-inĩ ka Aisiraeli na ndũrĩrĩ iria ciamathiũrũrũkĩirie ũhoro-inĩ wĩgiĩ ũtheru?

¹⁰ Ũtheru wa gĩkĩro kĩa igũrũ harĩ ũthathaiya na ũtũũro wa Aisiraeli nĩ watũmaga ũthathaiya wao ũkorũo ũrĩ ngũrani mũno na wa ndũrĩrĩ iria ciamathiũrũrũkĩirie. Ndũrĩrĩ icio ciathathayagia ngai cia maheeni, iria ciakuruhithanagio na maũndũ ta ngũĩ, ũkoroku, na mĩtugo ya ũũra-thoni. Itiarĩ theru o na hanini. Gũthathaiya ngai ta icio gwatũmaga andũ makorũo matarĩ atheru. Nĩkĩo Jehova eerĩte ndungata ciake ciĩtheme athathaiya a ngai cia maheeni na mĩtugo yao mĩũru.—Maũndũ ma Alawii 18:24-28; 1 Athamaki 11:1, 2.

11. Nĩ kĩĩ kĩonanagia atĩ gĩcunjĩ kĩa igũrũ kĩa ithondeka rĩa Jehova nĩ gĩtheru?

¹¹ O na rĩrĩa rũrĩrĩ rwa Isiraeli rwerutanagĩria biũ gũkorũo rũrĩ rũtheru, rũtingĩahotire gũkinyĩra ũtheru ta wa gĩcunjĩ kĩa igũrũ gĩa ithondeka rĩa Ngai. Ciũmbe cia kĩĩroho milioni nyingĩ iria itungatagĩra Ngai irĩ njĩhokeku ciĩtagwo “araika ake atheru.” (Gũcokerithia Maathani 33:2; Judasi 14) Nĩ ciĩgerekanagia biũ na ũtheru wa Ngai. Ningĩ ririkana aserafi arĩa Isaia oonire kĩoneki-inĩ. Ciugo cia rwĩmbo rũrĩa maainaga cionanagia atĩ ciũmbe icio cia kĩĩroho nĩ ikoragwo na itemi inene harĩ kũmenyithania ũtheru wa Jehova igũrũ na thĩ. No kĩũmbe kĩmwe kĩa roho nĩ gĩkĩrĩte icio ingĩ ciothe. Kĩũmbe kĩu nĩ Mũrũ wa Ngai wa mũmwe. Jesu egerekanagia  na ũtheru wa Jehova na gĩkĩro kĩa igũrũ biũ. Nĩkĩo etagwo “Ũrĩa Mũtheru wa Ngai.”—Johana 6:68, 69.

12, 13. (a) Nĩ kĩĩ gĩtũmaga rĩĩtwa rĩa Ngai rĩrũo atĩ nĩ itheru? (b) Rĩĩtwa rĩa Ngai rĩagĩrĩire gũtherio nĩkĩ?

¹² Ĩ narĩo rĩĩtwa rĩa Ngai? O ta ũrĩa tuoonire thĩinĩ wa Gĩcunjĩ kĩa 1, rĩĩtwa rĩake to rĩĩtwa tu. Rĩrũgamĩrĩire ũrĩa Jehova Ngai ahaana, o hamwe na ngumo ciake ciothe. Nĩkĩo Bibilia ĩtwĩraga atĩ ‘rĩĩtwa rĩake nĩ itheru.’ (Isaia 57:15) Kũringana na Watho wa Musa, mũndũ angĩacambirie rĩĩtwa rĩa Ngai aagĩrĩire kũũragwo. (Maũndũ ma Alawii 24:16) Ningĩ ta rora wone ũndũ ũrĩa Jesu oonanirie wagĩrĩire gũkorũo ũrĩ wa bata mũno mahoya-inĩ. Aaugire tũhoyage ũũ: “Ithe witũ ũrĩ igũrũ, rĩĩtwa rĩaku nĩ rĩtherio.” (Mathayo 6:9) Gũtheria kĩndũ nĩ gũkĩamũra na gũgĩtũgĩria. No angĩkorũo rĩĩtwa rĩa Ngai nĩ itheru-rĩ, rĩrabatara gũtherio nĩkĩ?

¹³ Thũ cia Ngai nĩ ihũthĩrĩte maheeni gũcambia rĩĩtwa itheru rĩa Ngai na kũrĩhaka gĩko. Shaitani nĩ aaheenanirie igũrũ rĩgiĩ Jehova mũgũnda-inĩ wa Edeni akĩenda kuonania atĩ Jehova nĩ Mwathani ũtarĩ kĩhooto. (Kĩambĩrĩria 3:1-5) Kuuma hĩndĩ ĩyo, Shaitani, o we mwathani wa thĩ ĩno ĩtarĩ theru, nĩ atigĩrĩire atĩ maheeni megiĩ Ngai nĩ matheremete. (Johana 8:44; 12:31; Kũguũrĩrio 12:9) Ndini itũmĩte andũ metĩkie atĩ Ngai nĩ ahũthagĩra hinya wake ũũru, ndarũmbũyagia andũ, na atĩ ndarĩ tha. Ciugaga atĩ nĩwe ũciteithagia mbaara-inĩ ciao cia ũiti wa thakame. Handũ ha kũgoocithia Ngai nĩ ũndũ wa indo cia magegania iria ombĩte, andũ aingĩ maugaga atĩ nĩ kwĩyumĩria cieyumĩririe. Hatarĩ nganja, rĩĩtwa rĩa Ngai nĩ rĩhakĩtwo gĩko na njĩra nene. Nĩ ũndũ ũcio no mũhaka rĩtherio, rĩcokerio riri wa rĩo. Nĩ twĩriragĩria mũno gũkoona mũthenya ũrĩa Ngai agaatheria rĩĩtwa rĩake. Ageeka ũguo kũgerera Ũthamaki ũrĩa ũgaakorũo ũgĩtongorio nĩ Mũrũwe. Nĩ tũkenaga kũgĩa na itemi o rĩothe harĩ kũhinga kwa muoroto ũcio.

14. Roho wa Ngai wĩtagwo roho mũtheru nĩkĩ, na nĩkĩ kũruma roho ũcio nĩ mehia maritũ?

 ¹⁴ Nĩ harĩ kĩndũ kĩngĩ gĩkonainie na Jehova kĩragwo nĩ gĩtheru, na nĩkĩo roho wake kana hinya wake wa gwĩka maũndũ. (Kĩambĩrĩria 1:2) Jehova ahũthagĩra roho ũcio ũrĩa ũrĩ hinya gũkĩra kĩndũ kĩngĩ o gĩothe kũhingia mĩoroto yake. Maũndũ mothe marĩa ekaga amekaga na njĩra theru, na nĩkĩo roho ũcio wake wĩtagwo roho mũtheru, kana roho wa ũtheru. (Luka 11:13; Aroma 1:4) Kũruma roho mũtheru nĩ mehia matangĩohanĩrũo, tondũ gwĩka ũguo nĩ kũregana na mĩoroto ya Jehova mũndũ akĩendaga.—Mariko 3:29.

15. Twagĩrĩirũo kũigua atĩa kwerekera Jehova tondũ nĩ mũtheru?

¹⁵ No tũtaũkĩrũo kĩrĩa gĩtũmaga Bibilia yuge atĩ andũ nĩ magĩrĩire gwĩtigĩra Ngai tondũ nĩ mũtheru. Kwa ngerekano, Thaburi 99:3 yugaga ũũ: “Nĩ magooce rĩĩtwa rĩaku inene, tondũ nĩ rĩa gwĩtigĩrũo na nĩ itheru.” Ũguo nĩ kuuga atĩ nĩ twagĩrĩirũo gũkorũo na gĩtĩo kĩnene kũmwerekera na kwerekera rĩĩtwa rĩake. Nĩ twagĩrĩirũo kũhe Jehova gĩtĩo ta kĩu tondũ nĩ mũnene gũtũkĩra na nĩ mũtheru mũno. No ũndũ ũcio ndwagĩrĩirũo gũtũma tũmũraihĩrĩrie. Handũ ha ũguo, ũtũmaga twende kũmũkuhĩrĩria. Nĩkĩ?

16. (a) Nĩ kĩĩ kĩngĩtũma tuuge atĩ kĩndũ gĩtheru gĩkoragwo kĩrĩ gĩthaka? Heana ngerekano. (b) Bibilia ĩtaarĩirie atĩa ũthaka wa Ngai witũ mũtheru?

¹⁶ Wa mbere, Bibilia yonanagia atĩ kĩndũ gĩtheru nĩ gĩthaka. Thĩinĩ wa Isaia 63:15, igũrũ gũtaarĩirio atĩ nĩ “gũtũũgĩrĩte kũrĩ na ũtheru na riri [kana, nĩ “gũthaka,” kohoro ka magũrũ-inĩ].” Nĩ tũgucagĩrĩrio nĩ ũthaka na riri. Kwa ngerekano, ta rora mbica ĩrĩa ĩrĩ karatathi ka 33. Githĩ ndũrakenio nĩ ũrĩa handũ hau hahaana? Nĩ kĩĩ kĩratũma hagucĩrĩrie maitho? Ta rora ũrĩa maĩ macio marĩ matheru. No mũhaka rĩera o narĩo rĩkorũo nĩ itheru tondũ igũrũ kwĩna rangi wa mburuu na kũrĩ na ũtheri mũnene. Handũ hau hangĩcoka  hacenjio, karũũĩ kaiyũrio gĩko, na gũcorũo mabica mĩtĩ-inĩ na mahiga-inĩ, narĩo rĩera rĩiyũrio ndogo, tũtingĩgucĩrĩrio nĩho rĩngĩ. Kĩndũ kĩonekaga kĩrĩ gĩthaka angĩkorũo nĩ gĩtheru na nĩ kĩrakenga. Ciugo o icio no ihũthĩrũo gũtaarĩria ũtheru wa Jehova. Nĩkĩo tũcanjamũragwo nĩ cioneki iria itaaragĩria ũhoro wa Jehova. Ũthaka kana riri wa Ngai witũ mũtheru ũkengaga ta ũtheri, ũkahenia ta tũhiga twa goro, na ũgacangarara ta mwaki kana ta cuma cia goro iria theru biũ.—Ezekieli 1:25-28; Kũguũrĩrio 4:2, 3.

17, 18. (a) Isaia aahutirio atĩa kĩambĩrĩria-inĩ nĩ kĩoneki kĩrĩa oonire? (b) Jehova aahũthĩrire serafi ũmwe atĩa kũũmĩrĩria Isaia, na ũndũ ũcio wendaga kuonania atĩa?

¹⁷ No rĩrĩ, hihi ũtheru wa Ngai nĩ wagĩrĩirũo gũtũma twĩyone tũrĩ a gĩkĩro gĩa thĩ tweringithania nake? Hatarĩ nganja macokio nĩ ĩĩ. Ma nĩ atĩ tũrĩ a gĩkĩro gĩa thĩ mũno tũringithanĩtio na Jehova. Hihi ũguo nĩ kuuga atĩ tũtingĩhota kũmũkuhĩrĩria? Ta rora ũrĩa Isaia ooigire thutha wa kũigua aserafi makĩmenyithania ũtheru wa Jehova. “Na niĩ ngiuga ũũ: ‘Kaĩ ndĩ na haaro-ĩ! Ndariĩ o ta ndĩ mũkuũ, nĩ gũkorũo ndĩ mũndũ ũrĩ na mĩromo ĩtarĩ mĩtheru, na njikaranagia na andũ makoragwo na mĩromo ĩtarĩ mĩtheru; nĩ ũndũ maitho makwa nĩ monete Mũthamaki, Jehova mũnene wa ita we mwene!’” (Isaia 6:5) Kwoguo ũtheru wa Jehova nĩ waririkanirie Isaia atĩ aarĩ mwĩhia na ndaarĩ mũkinyanĩru. Kĩambĩrĩria-inĩ, mũthuri ũcio mwĩhokeku nĩ aaiguire akuĩte ngoro mũno. No Jehova nĩ aamũteithirie.

¹⁸ O hĩndĩ ĩyo, nĩ harĩ serafi ũmwe womĩrĩirie mũnabii ũcio. Eekire ũguo atĩa? Mũraika ũcio aathiire kĩgongona-inĩ akĩoya ikara, na akĩhutithia ikara rĩu mĩromo-inĩ ya Isaia. Ũndũ ũcio no woneke ta warĩ wa kũmũiguithia ruo handũ ha kũmũũmĩrĩria. No ririkana atĩ, kĩu kĩarĩ kĩoneki na no gĩtũrute maũndũ maingĩ. Tondũ Isaia aarĩ Mũyahudi mwĩhokeku, nĩ aamenyaga wega atĩ o mũthenya nĩ kwarutagwo magongona ma gũtheria mehia ma andũ kĩgongona-inĩ kĩa hekarũ. Na serafi ũcio nĩ aamũririkanirie atĩ o na gũtuĩka  ndaarĩ mũkinyanĩru, na aarĩ “mũndũ ũrĩ na mĩromo ĩtarĩ mĩtheru,” Jehova no angĩamuonire arĩ mũtheru na gĩkĩro kĩna. a—Isaia 6:6, 7.

19. O na gũtuĩka tũtirĩ akinyanĩru-rĩ, kũngĩhoteka atĩa tũtuĩke atheru na gĩkĩro kĩna?

¹⁹ Jehova no ekaga ũguo ũmũthĩ. Magongona macio mothe maarutagĩrũo Jerusalemu maarĩ kĩĩruru kĩa ũndũ mũnene makĩria, naguo nĩ igongona rĩtarĩ na mehia rĩrĩa rĩarutirũo nĩ Jesu Kristo mwaka wa 33 Mahinda Maitũ. (Ahibirania 9:11-14) Tũngĩĩrira mehia maitũ biũ, tũgarũrĩre mĩthiĩre itũ, na tuonanie wĩtĩkio harĩ igongona rĩu, nĩ tuohagĩrũo. (1 Johana 2:2) O na ithuĩ no tũkorũo na mũrũgamo mwega mbere ya Ngai. Nĩkĩo mũtũmwo Petero aaugire: “Nĩ kwandĩke ũũ: ‘No mũhaka mũkorũo mũrĩ atheru, tondũ niĩ ndĩ mũtheru.’” (1 Petero 1:16) Rora wone atĩ Jehova ndooigire atĩ no mũhaka tũtuĩke atheru ta ũrĩa we arĩ  mũtheru. Nderĩgagĩrĩra twĩke maũndũ tũtangĩhota. (Thaburi 103:13, 14) Ngũrani na ũguo, atwĩraga tũtuĩke atheru tondũ we nĩ mũtheru. ‘Tũrĩ ciana ciendetwo,’ nĩ twĩrutanagĩria kwĩgerekania nake kũringana na ũhoti witũ tũrĩ andũ matarĩ akinyanĩru. (Aefeso 5:1) Kwoguo gũtuĩka atheru nĩ ũndũ wa gũthiĩ na mbere. O ũrĩa tũrakũra kĩĩroho, tũgeragia o mũthenya ‘gũtũma ũtheru witũ ũkinyanĩre.’—2 Akorintho 7:1.

20. (a) Nĩkĩ nĩ ũndũ wa bata gũtaũkĩrũo atĩ no tũkorũo tũrĩ atheru maitho-inĩ ma Ngai? (b) Isaia aahutirio atĩa thutha wa kũmenya atĩ nĩ ooheirũo mehia?

²⁰ Jehova nĩ endete maũndũ marũngĩrĩru na matheru. Nĩ athũire mehia. (Habakuku 1:13) No ndatũthũire. Tũngĩkorũo na mawoni ta make kwerekera mehia, tũthũũre maũndũ moru, twendage maũndũ marĩa mega, na twĩrutanagĩrie kũrũmĩrĩra makinya ma Jesu, Jehova nĩ arĩtuohagĩra mehia maitũ. (Amosi 5:15; 1 Petero 2:21) Rĩrĩa twataũkĩrũo atĩ Ngai witũ mũtheru no atuone tũrĩ atheru, maumĩrĩro no makorũo marĩ mega mũno. Ririkana atĩ ũtheru wa Jehova waambire kũririkania Isaia atĩ we ndaarĩ mũtheru. Ooigire ũũ arĩ na kĩeha: “Kaĩ ndĩ na haaro-ĩ!” No rĩrĩa aamenyire atĩ nĩ ooheirũo mehia make, nĩ aaiguire oomĩrĩrio. Rĩrĩa Jehova ooririe mũndũ ũngĩĩrutĩra kũruta wĩra mũna, Isaia nĩ eerutĩire o rĩo, o na gũtuĩka ndaamenyaga kĩrĩa eendagwo eke. Ooigire ũũ: “Niĩ ũyũ haha! Ndũma!”—Isaia 6:5-8.

21. Nĩ kĩĩ kĩngĩtũma tũkorũo na ma atĩ no tũhote gũkũria ngumo ya ũtheru?

²¹ Tũmbĩtwo na mũhianĩre wa Ngai ũrĩa mũtheru, na nĩkĩo tũhotaga gũkũria ngumo ta ciake na kũgĩa na ũrata wa hakuhĩ hamwe nake. (Kĩambĩrĩria 1:26) Ithuothe no tũhote gũtuĩka atheru. O ũrĩa tũgũthiĩ na mbere gũkũria ngumo ya ũtheru, Jehova Ngai witũ mũtheru nĩ arĩtũteithagĩrĩria, na noguo tũrĩmũkuhagĩrĩria. Icunjĩ iria irũmĩrĩire nĩ igũtuonia ũrĩa ngumo cia Jehova itũheaga itũmi ingĩ nyingĩ cia gũtũma tũmũkuhĩrĩrie!