1-3. Nĩ ciũria irĩkũ andũ meyũragia ciĩgiĩ gĩkuũ, na ndini imwe icokagia atĩa?

BIBILIA nĩ ĩtwĩraga atĩ ihinda rĩroka “gĩkuũ gĩtigaacoka gũkorũo kuo rĩngĩ.” (Kũguũrĩrio 21:4) Thĩinĩ wa Gĩcunjĩ gĩa 5, nĩ twerutire atĩ no tũhote kũgĩa na muoyo wa tene na tene nĩ ũndũ wa igongona rĩa ũkũũri. O na kũrĩ ũguo, andũ no makuaga. (Kohelethu 9:5) Nĩ ũndũ ũcio kĩũria kĩmwe twĩyũragia nĩ, Mũndũ akua athiaga kũ?

² Macokio ma kĩũria kĩu nĩ ma bata, makĩria rĩrĩa twakuĩrũo nĩ mũndũ twendete. Twahota kwĩyũria ciũria ta ici: ‘Arathiire kũ? Hihi nĩ aratuona? No atũteithie? Hihi nĩ tũkaamuona rĩngĩ?’

³ Ndini icokagia ciũria icio na njĩra itiganĩte. Imwe irutanaga atĩ mũndũ mwega akua athiaga igũrũ, nake ũrĩa mũũru agathiĩ mwaki-inĩ wa icua. Ingĩ nacio irutanaga atĩ mũndũ akua atuĩkaga kĩũmbe kĩa roho, agathiĩ gũikarania na andũ ao arĩa maakuire. Nacio ingĩ irutanaga atĩ thutha wa mũndũ gũkua na agaciirithio, nĩ aciaragwo rĩngĩ, kana agacoka muoyo arĩ na mwĩrĩ ũngĩ, hihi arĩ mũndũ ũngĩ o na kana nyamũ.

4. Ndini nyingĩ irutanaga ũndũ ũrĩkũ wĩgiĩ gĩkuũ?

⁴ Ndini no cioneke ta irutanaga maũndũ matiganĩte megiĩ gĩkuũ. No hakuhĩ ciothe ikoragwo ikĩrutana o ũndũ ũmwe. Irutanaga atĩ mũndũ akua nĩ harĩ kĩndũ kiumaga thĩinĩ wake gĩgathiĩ na mbere gũtũũra. No hihi ũcio nĩ ũhoro wa ma?

5, 6. Mũndũ akua athiaga kũ?

⁵ Jehova nĩ oĩ ũrĩa gũthiaga rĩrĩa mũndũ akua, na nĩ atwĩrĩte atĩ mũndũ akua, muoyo wake no gũthira ũthiraga. Gĩkuũ nĩ mũgarũ wa muoyo. Kwoguo rĩrĩa mũndũ akua, meciria make matithiaga na mbere gũtũũra kũndũ kũngĩ. * Ndacokaga kũigua, kuona, kana gwĩciria rĩngĩ.

⁶ Mũthamaki Suleimani aandĩkire ũũ: “Arĩa makuĩte gũtirĩ ũndũ moĩ.” Mũndũ akua ndangĩhota kwenda kana gũthũũra, na “gũtirĩ wĩra kana mĩbango kana ũmenyo o na kana ũũgĩ thĩinĩ wa Mbĩrĩra.” (Thoma Kohelethu 9:5, 6, 10.) Ningĩ rĩandĩko rĩa Thaburi 146:4, riugaga atĩ rĩrĩa mũndũ akua “meciria make” nĩ gũthira mathiraga biũ.

7. Jesu ooigire atĩa igũrũ rĩgiĩ gĩkuũ?

⁷ Rĩrĩa Lazaro aakuire, Jesu eerire arutwo ake ũũ: “Mũrata witũ Lazaro nĩ akomete.” No Jesu ndooigaga atĩ Lazaro aarĩ toro ahurũkĩte. Aacokire akiuga ũũ: “Lazaro nĩ akuĩte.” (Johana 11:11-14) Kwoguo, Jesu aaringithanirie gĩkuũ na toro. Ndooigire atĩ Lazaro aathiĩte igũrũ kana atĩ aarĩ hamwe na andũ a famĩlĩ yao arĩa maakuĩte mbere ĩyo. O na ndooigire atĩ aarĩ mwaki-inĩ wa icua kana atĩ nĩ aaciarĩtwo rĩngĩ arĩ mũndũ ũngĩ kana nyamũ. Handũ ha ũguo, eendaga kuuga atĩ Lazaro nĩ ta aakomete toro mũnene. O na maandĩko mangĩ nĩ maringithanagia gĩkuũ na toro. Bibilia yugaga atĩ rĩrĩa  Stefano ooragirũo, ‘aakomire gĩkuũ-inĩ.’ (Atũmwo 7:60) Mũtũmwo Paulo aandĩkire atĩ Akristiano amwe a mahinda make nĩ ‘maakomete gĩkuũ-inĩ.’—1 Akorintho 15:6.

8. Tũmenyaga atĩa atĩ Ngai ndombire andũ makuage?

⁸ Hihi Ngai akĩũmba Adamu na Hawa eendaga magaacoka makue? Aca. Aamombĩte makenere ũtũũro tene na tene marĩ na ũgima mũkinyanĩru wa mwĩrĩ. Rĩrĩa Jehova oombire andũ, aamombire marĩ na wendi wa gũtũũra tene na tene. (Kohelethu 3:11) Gũtirĩ mũciari wendaga kuona mwana wake akĩrwara kana agakua, na noguo Jehova atariĩ. No angĩkorũo Jehova aatũmbire tũtũũre tene na tene-rĩ, andũ makuaga nĩkĩ?

9. Watho ũrĩa Jehova aaheete Adamu na Hawa warĩ mũhũthũ na mwagĩrĩru nĩkĩ?

⁹ Rĩrĩa Adamu aarĩ mũgũnda-inĩ wa Edeni, Jehova aamwĩrire ũũ: “Matunda ma mũtĩ o wothe wa mũgũnda ũyũ no ũrĩage ũkaigania. No mũtĩ wa kũmenyithania wega na ũũru, ndũkanarĩe matunda maguo, nĩ gũkorũo mũthenya ũrĩa ũkaamarĩa, hatarĩ nganja no gũkua ũgaakua.” (Kĩambĩrĩria 2:9, 16, 17) Watho ũcio ndwarĩ mũritũ gwathĩkĩra, na ningĩ Jehova nĩ aarĩ na kĩhooto gĩa kwĩra Adamu na Hawa nĩ ũndũ ũrĩkũ mwega na nĩ ũrĩkũ mũũru. Mangĩathĩkĩire Jehova, nĩ mangĩonanirie atĩ nĩ maatĩĩte ũnene wake. Ningĩ nĩ mangĩonanirie atĩ maarĩ na ngatho nĩ ũndũ wa indo iria ciothe aamaheete.

10, 11. (a) Shaitani aahĩtithirie Adamu na Hawa atĩa? (b) Nĩ kĩĩ kĩngĩtũma tuuge atĩ Adamu na Hawa matiarĩ na kĩĩgwatio?

¹⁰ Ũndũ wa kĩeha nĩ atĩ Adamu na Hawa maathuurire kwaga gwathĩkĩra Jehova. Shaitani ooririe Hawa ũũ: “Atĩ Ngai ooigire mũtikanarĩe matunda ma mũtĩ o wothe wa mũgũnda ũyũ?” Nake Hawa akĩmũcokeria akĩmwĩra: “No tũrĩe matunda ma mĩtĩ ya mũgũnda ũyũ. No Ngai oigĩte ũũ ũhoro-inĩ wĩgiĩ matunda ma mũtĩ ũrĩa wĩ gatagatĩ ka mũgũnda ũyũ: ‘Mũtikanarĩe matunda maguo, na mũtikanaũhutie; nĩ gũkorũo mũngĩka ũguo no gũkua mũngĩkua.’”—Kĩambĩrĩria 3:1-3.

¹¹ Shaitani aacokire akĩmwĩra ũũ: “Aca mũtingĩkua. Nĩ gũkorũo Ngai nĩ oĩ atĩ mũthenya ũrĩa mũkaarĩa matunda ma mũtĩ ũcio, maitho manyu nĩ makaahingũka na mũtuĩke o ta Ngai, mũmenyage wega na ũũru.” (Kĩambĩrĩria 3:4-6) Shaitani eendaga Hawa ecirie atĩ nĩ angĩetuĩrĩire ũndũ ũrĩa mwega na ũrĩa mũũru. Ningĩ nĩ aamũheenirie ũhoro wa moimĩrĩro marĩa angĩagĩire  namo aremera Ngai. Eerire Hawa atĩ ndangĩakuire, na kwoguo Hawa akĩrĩa itunda rĩa mũtĩ ũrĩa maakaanĩtio na agĩcoka akĩhe Adamu. Adamu na Hawa nĩ maamenyaga atĩ Jehova aameerĩte matikanarĩe matunda ma mũtĩ ũcio. Kwoguo rĩrĩa maarĩire itunda rĩa mũtĩ ũcio, maathuurire kwaga gwathĩkĩra watho mũhũthũ ũrĩa Jehova aamaheete. Nĩ ũndũ ũcio makĩonania atĩ matiatĩĩte Ithe wao wa igũrũ ũrĩa wamendete. Matiarĩ na kĩĩgwatio o na kĩmwe!

12. Nĩkĩ nĩ ũndũ wa kĩeha mũno kuona atĩ Adamu na Hawa nĩ maaremeire Jehova?

¹² Nĩ ũndũ wa kĩeha mũno kuona ũrĩa Adamu na Hawa maagĩire Mũũmbi wao gĩtĩo. Ũngĩigua atĩa ũngĩĩrutanĩria biũ kũrera ciana, no icoke ikũremere na njĩra ya gwĩka ũrĩa ũcikaanĩtie? Na githĩ ũndũ ũcio to ũkũũrage ngoro mũno?

13. Jehova eendaga kuuga atĩa rĩrĩa eerire Adamu “ũgaacoka o rũkũngũ-inĩ”?

¹³ Rĩrĩa Adamu na Hawa maagire gwathĩka, nĩ maateire mweke wa gũtũũra tene na tene. Jehova eerire Adamu ũũ: “Nĩ gũkorũo wee ũrĩ rũkũngũ na ũgaacoka o rũkũngũ-inĩ.” (Thoma Kĩambĩrĩria 3:19.) Ũguo nĩ kuuga atĩ Adamu angĩatuĩkire rũkũngũ, age gũkorũo kuo o ta ũrĩa ataarĩ kuo mbere ĩyo. (Kĩambĩrĩria 2:7) Na ũguo noguo gwathiire thutha wa Adamu kwĩhia.

14. Andũ makuaga nĩkĩ?

 ¹⁴ Korũo Adamu na Hawa nĩ maathĩkĩire Ngai, mangĩrĩ muoyo nginya ũmũthĩ. No tondũ nĩ meehirie, maacokire magĩkua. Mehia mahaana ta arĩ mũrimũ mũũru twagaire kuuma kũrĩ aciari aitũ a mbere. Ithuothe tũciaragwo tũrĩ na mehia, na nĩkĩo tũkuaga. (Aroma 5:12) No ũcio tiguo muoroto wa Ngai harĩ andũ. Ngai ndeendaga andũ makuage, na Bibilia ĩtaga gĩkuũ “thũ.”—1 Akorintho 15:26.

15. Kũmenya ũhoro wa ma wĩgiĩ gĩkuũ gũtũkũũraga na njĩra ĩrĩkũ?

¹⁵ Twamenya ũhoro wa ma wĩgiĩ gĩkuũ, nĩ tũkũũragwo kuumana na maũndũ maingĩ ma maheeni. Bibilia ĩrutanaga atĩ akuũ matiiguaga ruo na matikoragwo na kĩeha. Tũtingĩmaarĩria, na matingĩtwarĩria. Tũtingĩmateithia, nao matingĩtũteithia. Ningĩ matingĩtwĩka ũũru na kwoguo tũtiagĩrĩirũo kũmetigĩra. O na kũrĩ ũguo, ndini nyingĩ irutanaga atĩ akuũ makoragwo muoyo kũndũ kũngĩ, na atĩ no tũmateithie tũngĩrĩha ahunjia kana atongoria angĩ a ndini. No thutha wa kũmenya ũhoro wa ma wĩgiĩ gĩkuũ, tũtingĩheeneka nĩ maũndũ ta macio.

16. Nĩ maheeni marĩkũ ndini nyingĩ irutanaga megiĩ andũ arĩa makuĩte?

¹⁶ Shaitani ahũthagĩra ndini cia maheeni kũheenia andũ atĩ arĩa makuĩte makoragwo muoyo. Kwa ngerekano, ndini imwe irutanaga atĩ mũndũ akua, nĩ harĩ kĩndũ kiumaga thĩinĩ wake gĩgathiĩ gũtũũra kũndũ kũngĩ. Hihi ũguo nĩguo ndini yanyu ĩrutanaga, kana ĩrutanaga ũrĩa Bibilia yugaga igũrũ rĩgiĩ andũ arĩa makuĩte? Shaitani ahũthagĩra maheeni gũtũma andũ maraihĩrĩrie Jehova.

17. Nĩkĩ ũrutani wa atĩ andũ magaatũũra mahĩaga mwaki-inĩ wa icua nĩ wa kũnyararithia Jehova?

¹⁷ Maũndũ marĩa ndini nyingĩ irutanaga nĩ ma kũmakania.  Kwa ngerekano, imwe irutanaga atĩ andũ oru magaatũũra mahĩaga tene na tene mwaki-inĩ wa icua. No maheeni macio nĩ ma kũnyararithia Jehova. Gũtirĩ hĩndĩ angĩtĩkĩra andũ manyarirĩke na njĩra ĩyo! (Thoma 1 Johana 4:8.) Ũngĩigua atĩa mũndũ angĩherithia mwana wake na njĩra ya kũmũcina moko? Githĩ to wĩcirie ndarĩ tha? O na ndũngĩenda kũgĩa ũrata na mũndũ ta ũcio. Ũguo nĩguo Shaitani endaga tuone Jehova atariĩ.

18. Nĩkĩ tũtiagĩrĩirũo gwĩtigĩra andũ arĩa makuĩte?

¹⁸ Ndini imwe irutanaga atĩ andũ makua matuĩkaga maroho. Ndini icio irutanaga atĩ nĩ twagĩrĩirũo gũtĩa maroho macio na kũmetigĩra tondũ no matuĩke arata kana thũ njũru. Andũ aingĩ nĩ metĩkĩtie maheeni macio. Nĩ metigĩrĩte andũ arĩa makuĩte, na kwoguo makamathathaiya handũ ha gũthathaiya Jehova. Ririkana atĩ arĩa makuĩte matirĩ ũndũ maiguaga kana makamenya, kwoguo tũtiagĩrĩirũo kũmetigĩra. Jehova nĩwe Mũũmbi witũ. Nĩwe Ngai ũrĩa wa ma, na nowe tu twagĩrĩirũo gũthathaiya.—Kũguũrĩrio 4:11.

19. Tũgunĩkaga atĩa nĩ ũndũ wa kũmenya ũhoro wa ma wĩgiĩ gĩkuũ?

¹⁹ Rĩrĩa twamenya ũhoro wa ma wĩgiĩ gĩkuũ, nĩ tũkũũragwo kuuma harĩ maheeni ma ndini. Ũhoro ũcio wa ma nĩ ũtũteithagia gũtaũkĩrũo nĩ ciĩranĩro cia magegania iria Jehova eranĩire ciĩgiĩ muoyo witũ na ihinda rĩũkĩte.

20. Nĩ ũhoro ũrĩkũ warĩrĩirio gĩcunjĩ-inĩ kĩrĩa kĩrũmĩrĩire?

²⁰ Mĩaka mĩingĩ mĩhĩtũku, ndungata ya Ngai yetagwo Ayubu yoririe ũũ: “Mũndũ angĩkua-rĩ, hihi no atũũre muoyo rĩngĩ?” (Ayubu 14:14) Hihi no kũhoteke mũndũ ũkuĩte atũũre muoyo rĩngĩ? Ngai nĩ aheanĩte macokio mega mũno thĩinĩ wa Bibilia. Ũhoro ũcio nĩguo warĩrĩirio gĩcunjĩ-inĩ kĩrĩa kĩrũmĩrĩire.