Kĩĩrĩgĩrĩro Kĩa Ma Harĩ Arĩa Makuĩte
Mũtumia ũmwe wa mĩaka 25 aandĩkire ũũ: “Mwaka-inĩ wa 1981 maitũ mũnderi nĩ akuire nĩ ũndũ wa mũrimũ wa kansa. Gĩkuũ gĩake nĩ gĩatũritũhĩire mũno twĩna mũrũ wa baba. Ndaarĩ na mĩaka 17 na mũrũ wa baba arĩ na mĩaka 11. Nĩ ndeeriragĩria mũno kũmuona. Tondũ wa gũkorũo ndaarutĩtwo atĩ aathire
igũrũ-rĩ, ndeendaga kwĩyũraga nĩguo ngakorũo hamwe nake. Aarĩ mũrata wakwa wa gĩtĩ kĩa mbere.”
Wonekaga ũrĩ ũndũ ũtarĩ wa kĩhooto o na hanini rĩrĩa gĩkuũ gĩatũtunya mũndũ twendete. Na rĩrĩa gwathiĩ ũguo, rĩciiria rĩa atĩ ndũgacoka kwaranĩria, gũtheka, kana kũhĩmbĩria mũndũ ũcio ũrendete no rĩkũritũhĩre mũno. Ruo rũu rũtingĩninwo nĩ kwĩrũo atĩ mũndũ ũcio arathiire igũrũ.
No rĩrĩ, Bibilia ĩtũheaga kĩĩrĩgĩrĩro ngũrani biũ. O ta ũrĩa tũkuonete hau kabere-rĩ, Maandĩko monanagia atĩ no kũhoteke ũkonana rĩngĩ na endwa aku arĩa makuĩte, ihinda rĩtarĩ kũraya, ti igũrũ rĩrĩa rĩtoĩkaine, ĩndĩ no gũkũ thĩ kũgĩte na thayũ na ũthingu. Hĩndĩ ĩyo andũ nĩ magaakenera ũgima mũkinyanĩru wa mwĩrĩ na matigacoka gũkua rĩngĩ. No andũ angĩ mahota kuuga; ‘ũcio nĩ ũndũ ũtangĩhoteka!’
Hihi nĩ kĩĩ kĩngĩtũma wĩtĩkie biũ atĩ kĩĩrĩgĩrĩro kĩu nĩ kĩa ma? Nĩguo wĩtĩkie kĩĩranĩro kĩna-rĩ, ũrabatara kũgĩa na ma atĩ ũrĩa wĩranĩire arĩ na wendi na ũhoti wa kũhingia ũrĩa eranĩire. Gũkĩrĩ ũguo-rĩ, nũũ wĩranĩire atĩ akuũ nĩ magatũũra muoyo rĩngĩ?
Mwaka-inĩ wa 31 M.M., Jesu Kristo eeranĩire ũũ: “O ta ũrĩa Ithe okĩragia arĩa akuũ akamekĩra muoyo, noguo Mũriũ nake ekagĩra andũ muoyo, o arĩa ekwenda gwĩkĩra. Mũtikagege nĩ ũhoro ũcio; amu kwĩ hingo ĩroka arĩa othe me thĩinĩ wa mbĩrĩra makaigua mũgambo wake [Jesu], na moime kuo.” (Johana 5:21, 28, 29) Nĩ ma, Jesu eeranĩire atĩ andũ milioni nyingĩ arĩa makuĩte nĩ magatũũra muoyo rĩngĩ gũkũ thĩ ĩno na magĩe na itanya rĩa gũtũũra tene na tene thĩinĩ wa paradiso ĩrĩ na thayũ. (Luka 23:43; Johana 3:16; 17:3; ringithania Thaburi 37:29 na Mathayo 5:5.) Tondũ nĩ Jesu weeranĩire-rĩ, tũrĩ na gĩtũmi kĩiganu gĩa gwĩtĩkia atĩ arĩ na wendi wa kũhingia ũndũ ũcio. No hihi no ahote gwĩka ũguo?
Mĩaka ĩtarĩ mĩkinyu ĩĩrĩ thuutha wa kwĩranĩra ũndũ ũcio-rĩ, Jesu nĩ onanirie na njĩra nene wendi na ũhoti wake wa kũriũkania.
“Lazaro, Uma!”
Waarĩ ũndũ wa kũhutia ngoro mũno. Lazaro aarĩ mũtoorie nĩ mũrimũ. Mariamu na Maritha aarĩ a nyina, magĩtũmanĩra Jesu arĩ mũrĩmo ũrĩa ũngĩ wa rũũĩ rwa Jorodani: “Mwathani, mwendwo waku nĩ mũrũaru.” (Johana 11:3) Nĩ moĩ atĩ Jesu nĩ eendete Lazaro. Na githĩ Jesu ndaangĩagĩthiire kuona mũratawe ũcio warĩ mũrũaru? No ũndũ ũrĩa wa kũgegania nĩ atĩ, handũ ha gũthiĩ Bethania o hĩndĩ ĩyo, Jesu aaikarire kũrĩa aarĩ matukũ mangĩ merĩ.—Johana 11:5, 6.
Lazaro aakuire kahinda kanini thuutha wa ndũmĩrĩri ĩkoniĩ ndwari yake gũkinyĩra Jesu. We nĩ aamenyire hĩndĩ ĩrĩa Lazaro aakuire, no nĩ arĩ na muoroto wa gwĩka ũndũ mũna. Gũkinyĩria hĩndĩ ĩrĩa Jesu aakinyire Bethania, mũrata wake aninĩte matukũ mana kuuma aakua. (Johana 11:17, 39) Hihi Jesu nĩ angĩahotire gũcokia mũndũ muoyo, waaninĩte matukũ macio mothe kuuma akua?
Rĩrĩa aaiguire atĩ Jesu nĩ aroka, Maritha, mũtumia warĩ mĩtũkĩ, agĩteng’era akamũthagaane. (Ringithania Luka 10:38-42) Nĩ ũndũ wa kũhutio nĩ ihooru rĩa Maritha, Jesu aamũũmĩrĩirie ũũ: “Mũrũ wa nyũkwa nĩakariũka.” Rĩrĩa Maritha onanirie atĩ nĩ eetĩkĩtie kũriũka kwa ihinda rĩrĩa rĩũkĩte, Jesu akĩmwĩra ũũ cara rũkũ: “Nĩ niĩ kũriũka na nĩ niĩ muoyo; ũrĩa wĩĩ’hokete niĩ, o na aakua, no agatũũra muoyo.”—Johana 11:20-25.
Jesu aakinya mbĩrĩra-inĩ, akiuga ihiga rĩrĩa rĩahingĩte rĩeherio. Thutha wa kũhoya na kayũ, agĩĩtana: “Lazaro, uma.”—Johana 11:38-43
Andũ othe makĩroria maitho mbĩrĩra-inĩ na makĩona mũndũ oima. Magũrũ na moko make maarĩ mathae na matama, naguo ũthiũ akarigicĩrio gĩtambaya. Jesu aakĩmera: “Muohorei, mũreke athiĩ.” Thutha wa gĩtama kĩa mũico kuohorũo, makĩona nĩ Lazaro ũrĩa waninĩte matukũ mana arĩ mũkuũ!—Johana 11:38-44
Hihi Ũcio nĩ Ũndũ Wekĩkire Kũna?
Kũriũkio kwa Lazaro kwandĩkĩtwo thĩinĩ wa Injiri ya Johana kũrĩ ũhoro wa ma kũringana na historĩ. Maũndũ macio mataarĩirio wega ũũ atĩ matingĩkorũo marĩ ng’ano tu. Gwĩkĩrĩra ũhoro ũcio nganja no ũndũ ũmwe na gwĩkĩrĩra nganja ciama ciothe iria irĩ Bibilia-inĩ, hamwe na kũriũkio kwa Jesu Kristo we mwene. Na gũkaana atĩ Jesu nĩ aariũkirio nĩ gũkaana wĩtĩkio wothe wa Gĩkristiano.—1 Akorintho 15:13-15.
Angĩkorũo nĩ wĩtĩkĩtie Ngai arĩ kuo, ndũkĩagĩrĩirũo gũkorũo na nganja atĩ andũ nĩ makaariũkio. Kwa ngerekano-rĩ: Mũndũ no oyũo mbica ya video akĩĩgaya, na thutha wa gũkua andũ a famĩlĩ na arata no mamuone na mamũigue, agĩtaarĩria ũrĩa indo ciake ikũgayanwo. Mĩaka igana rĩmwe mĩhĩtũku-rĩ, gũtiarĩ ũndũ ta ũcio. Andũ arĩa maikaraga kũndũ gũtarĩ na ũthii wa na mbere thĩinĩ wa thĩ, matingĩhota kũmenya ũhoro wa video, harĩ o nĩ ta kĩama. Angĩkorũo andũ no mahote gũcokerithia ũndũ ta ũcio woonetwo na ũkĩiguwo makĩrũmĩrĩra mawatho ma sayanisi marĩa moimanĩte na Mũũmbi-rĩ, na githĩ Mũũmbi to akĩhote gwĩka makĩria ma ũguo? Na githĩ ti gũkiuga atĩ Ũrĩa wombire muoyo arĩ na ũhoti wa kũũcokia?
Kĩama kĩa Lazaro gũcokio muoyo kĩoongereire wĩtĩkio harĩ Jesu na harĩ kũriũka. (Johana 11:41, 42; 12:9-11, 17-19) Ningĩ ũndũ ũcio wonanagia na njĩra ĩrahutia ngoro, wendi wa Jehova na Mwana wake wa kũriũkia arĩa makuĩte.
‘Ngai nĩ Akerirĩria Mũno’
Ũndũ ũrĩa Jesu eekire Lazaro akua, nĩ ũguũragia tha nyingĩ cia Mũriũ wa Ngai. Tha nyingĩ iria onanirie hingo ĩyo iguũragia wega ũrĩa eriragĩria mũno kũriũkia akuũ. Tũthomaga ũũ: “Nake Mariamu aakinya harĩa Jesu arĩ, aamuona, agĩkĩmũgũĩra thĩ magũrũ-inĩ, akĩmwĩra, Mwathani, ũngĩakorirũo kuo, mũrũ wa maitũ ndangĩakuire. Nake Jesu aamuona akĩrĩraga, o na Ayahudi nao makĩrĩraga, acio mokire nake, agĩgĩcaya o roho-inĩ thĩinĩ, agĩtangĩka, akĩũria, Mũmũigĩte ha? Makĩmwĩra, Ũka, Mũthuri, ũkone. Nake Jesu akĩrĩra maithori. Nao Ayahudi magĩkiuga atĩrĩ, Onei ũrĩa aamwendete!’”—Johana 11:32-36.
Tha cia Jesu cia kuuma ngoro cionanĩtio na ciugo ithatũ : “agĩgĩcaya”, “agĩtangĩka”, “akĩrĩra maithori”. Ciugo cia rũthiomi rũrĩa rũahũthĩrirũo kĩambĩrĩria-inĩ kwandĩka ũndũ ũcio cionanagia atĩ Jesu nĩ aahutirio mũno nĩ gĩkuũ kĩa mũrata wake, na ningĩ nĩ kuona mwarĩ wa nyina na Lazaro akĩrĩra, ũũ atĩ maitho make makĩiyũrũo nĩ maithori. a
Ũndũ ũrĩa wa kũgegania nĩ atĩ Jesu nĩ aakoretwo aacoketie andũ angĩ erĩ muoyo. Na hingo ĩyo eerekeire gwĩka o taguo harĩ Lazaro. (Johana 11:11, 23, 25) O na kũrĩ ũguo no, ‘aarĩrire maithori.’ Kwoguo-rĩ, harĩ Jesu gũcokia andũ muoyo ti wĩra wa kũhingia watho tu. Tha ciake nyingĩ iria onanirie hingo ĩyo cionanagia wega ũrĩa eriragĩria mũno kweheria moimĩrĩro ma gĩkuũ.
Tha cia Jesu akĩriũkia Lazaro cioonanirie wendi wake mũnene wa kũniina moimĩrĩro ma gĩkuũ
Tondũ Jesu “nĩwe mũhianĩre kũna wa ũrĩa Ngai atariĩ,” tũrerĩgĩrĩra maũndũ makĩrĩte macio kuuma kũrĩ Ithe witũ wa igũrũ. (Ahibirania 1:3) Akĩaria igũrũ rĩgiĩ wendi wa Jehova wa kũriũkia akuũ Ayubu mũthuri warĩ mwĩhokeku oigire ũũ: ‘Mũndũ aakua-rĩ, nĩkũngĩhoteka acoke muoyo rĩngĩ? . . . ũgetana, na niĩ ngwĩtĩke; nĩ kwĩrirĩria ũgakorũo ũkĩrirĩria wĩra ũyũ wa moko maku.’ (Ayubu 14:14, 15) Kiugo kĩa rũthiomi rũrĩa Bibilia yaandĩkirũo naruo kĩrĩa gĩtaũrĩtwo ‘nĩ kwĩrirĩria ũgakorũo ũkĩrirĩria’ kĩonanagia kwĩrirĩria na wendi mũnene wa Ngai. (Kĩambĩrĩria 31:30; Thaburi 84:2) Hatarĩ nganja, Jehova nĩ eriragĩria mũno hingo ya kũriũkia andũ.
Hihi kũna no twĩhoke kĩĩranĩro gĩa kũriũka? Hatirĩ nganja atĩ Jehova na Mũriũ wake marĩ na wendi na ũhoti wa kũhingia kĩĩranĩro kĩu. Ũndũ ũcio ũrakũhutia atĩa? Wĩna kĩĩrĩgĩrĩro gĩa gũgatũũrania rĩngĩ na endwa aku arĩa makuĩte thĩinĩ wa thĩ ĩno ĩgarũrũkĩte mũno!
Kũriũka, kũrĩa kũrĩ na mũthingi wakuo harĩ igongona rĩa ũkũũri rĩa Kristo Jesu-rĩ, gũkaarehe gĩkeno kũrĩ ndũrĩrĩ ciothe
Jehova Ngai, o we waambĩrĩirie famĩlĩ ya andũ thĩinĩ wa mũgũnda mũthaka, nĩ eranĩire gũcokia Paradiso gũkũ thĩ kũgerera wathani wa Ũthamaki Wake wa igũrũ ũrĩa rĩu ũrĩ moko-inĩ ma Jesu Kristo. (Kĩambĩrĩria 2:7-9; Mathayo 6:10; Luka 23:42, 43) Thĩinĩ wa Paradiso ĩyo ĩgacookio, andũ magakorũo na kĩĩrĩgĩrĩro gĩa gũtũũra makenaga tene na tene, matekũrũara o na hanini. (Kũguũrĩrio 21:1-4; ringithania Ayubu 33:25; Isaia 35:5-7.) Ningĩ, rũmena, ũkabira, ngũĩ cia gĩĩkabira, na kũhinyĩrĩrio nĩ ũthĩni itigakorũo kuo rĩngĩ. Nĩ thĩinĩ wa thĩ ĩtheretio ũguo Jehova Ngai akaariũkia arĩa akuũ kũgerera Jesu Kristo.
Kĩu rĩu nĩ kĩo Kĩĩrĩgĩrĩro kĩa mũtumia Mũkristiano ũrĩa ũgwetetwo kĩambĩrĩria-inĩ gĩa gĩcunjĩ gĩkĩ. Thutha wa mĩaka ĩigana ũna kuuma nyina akua, Aira a Jehova nĩ maamũteithirie kwĩruta Bibilia na njĩra njega. Akĩririkana oigire: “Thutha wa kwĩruta ũhoro wa kĩĩrĩgĩrĩro gĩa kũriũka, Nĩ ndaarĩrire. Waarĩ ũhoro wa magegania kũmenya atĩ nĩ ngona mami witũ rĩngĩ.”
Angĩkorũo o nawe nĩ wĩriragĩria gũkoona rĩngĩ mũndũ weendete, Aira a Jehova no mende gũgũteithia wĩrute ũrĩa ũngĩgĩa na kĩĩrĩgĩrĩro kĩu.
a Kiugo gĩa Kĩgiriki kĩrĩa gĩtaũrĩtwo “agĩgĩcaya” kiumanĩte na kiugo (em·bri·maʹo·mai) kĩrĩa kĩonanagia kũigua ruo rũnene kana kũhinyĩrĩrĩka mũno. Mũthomi ũmwe wa Bibilia oigire ũũ: “Ũũ nĩ kuuga atĩ ruo ta rũu rũnene rwanyitire Jesu nginya agĩcaya ngoro-inĩ o na atekwenda.” Kiugo “agĩtangĩka” gĩtaũrĩtwo kuumana na kiugo gĩa Kĩgiriki (ta·rasʹso) kĩrĩa kĩonanagia gũthĩnĩka mũno ngoro-inĩ. Kũringana na mũthomi ũmwe wa thiomi, kiugo kĩu kiugĩte “kũgirĩka na kũu thĩinĩ, . . . gũkorũo na ruo kana kĩeha kĩnene.” Kiugo “akĩrĩra maithori” kiumanĩte na kiugo gĩa Kĩgiriki (da·kryʹo) kĩrĩa kiugĩte “ita maithori, rĩra ũtekuumũkania”.