1. Rĩrĩa arutwo maacemanirie hamwe-rĩ, maamũkĩrire ũteithio ũrĩkũ, na maaũbataraga nĩkĩ?

 IHINDA inini thutha wa Jesu kũriũkio, arutwo ake nĩ maacemanirie nĩguo mekĩrane ngoro. Ĩndĩ makĩhinga mĩrango nĩ ũndũ wa gwĩtigĩra thũ ciao. No mũhaka akorũo guoya wao nĩ wanyihanyihire rĩrĩa Jesu aamoimĩrĩire akĩmeera ũũ: “Iyũkiai roho mũtheru”! (Thoma Johana 20:19-22.) Thutha-inĩ, arutwo nĩ maacemanirie rĩngĩ, na Jehova akĩmaitĩrĩria roho mũtheru. Maamũkĩrire hinya nĩguo mahote kũruta wĩra wa kũhunjia ũrĩa warĩ mbere yao.​—Atũm. 2:1-7.

2. (a) Jehova atũheaga hinya na njĩra ĩrĩkũ, na tũũbataraga nĩkĩ? (b) Mũbango wa Ũthathaiya wa Famĩlĩ nĩ wa bata mũno nĩkĩ? (Rora kohoro ka magũrũ-inĩ na ithandũkũ rĩrĩ na kĩongo, “ Ũthathaiya wa Famĩlĩ,” karatathi-inĩ ka 175.)

² O na ithuĩ nĩ tũcemanagia na moritũ ta marĩa ariũ a Ithe witũ a karine ya mbere maacemanagia namo. (1 Pet. 5:9) Rĩmwe na rĩmwe, amwe aitũ no twĩtigĩre andũ. Nĩkĩo tũbataraga kũheo hinya nĩ Jehova nĩguo tũhote gũthiĩ na mbere kũhunjia. (Ef. 6:10) Njĩra ĩmwe nene Jehova ahũthagĩra gũtũhe hinya ũcio nĩ mĩcemanio itũ. Mahinda-inĩ maya, tũrĩ na mweke wa gũthiĩ mĩcemanio ĩĩrĩ ĩkagwo o kiumia, nĩyo Mĩario ya Andũ Othe na Wĩruti wa Mũrangĩri o hamwe na mũcemanio wa Ũtũũro na Ũtungata Witũ wa Gĩkristiano. a Ningĩ o mwaka nĩ tũkoragwo na kĩgomano gĩa thikũ ithatũ, igomano igĩrĩ cia mũthiũrũrũko, na Kĩririkano gĩa gĩkuũ gĩa Kristo. Nĩkĩ nĩ harĩ bata tũthiage mĩcemanio-inĩ ĩyo yothe? Mĩcemanio ĩrĩa tũkoragwo nayo ũmũthĩ yambĩrĩirie atĩa? Na hihi mawoni maitũ kwerekera mĩcemanio ĩyo monanagia ũndũ ũrĩkũ ũtwĩgiĩ?

3, 4. Jehova endaga andũ ake meke atĩa? Heana ngerekano.

³ Kuuma tene, Jehova endaga andũ ake macemanagie nĩguo mamũthathaiye. Kwa ngerekano, mwaka wa 1513 mbere ya Kristo, Jehova nĩ aaheire rũrĩrĩ rwa Isiraeli Watho, na thĩinĩ wa Watho ũcio nĩ meerĩtwo matĩe mũthenya wa Thabatũ nĩ getha o famĩlĩ ĩmũthathaiye na ĩĩrute ũhoro wa Watho. (Gũcok. 5:12; 6:4-9) Rĩrĩa rĩothe Aisiraeli maarũmagĩrĩra watho ũcio, famĩlĩ ciao nĩ ciagĩaga na hinya, naruo rũrĩrĩ rũu ruothe rũgakorũo na ũkuruhanu mwega na Jehova na rũkagĩa hinya. No rĩrĩa rũrĩrĩ rũu rwaga kũrũmĩrĩra Watho ũcio, ta kwaga gũthiĩ mĩcemanio hĩndĩ ciothe gũthathaiya Jehova, nĩ rwagaga gwĩtĩkĩrĩka harĩ Ngai.​—Alaw. 10:11; 26:31-35; 2 Maũ. 36:20, 21.

 ⁴ Ningĩ ta wĩcirie kĩonereria kĩrĩa Jesu aatũigĩire. Aamenyerete gũthiĩ thunagogi-inĩ o kiumia mũthenya wa Thabatũ. (Luk. 4:16) Thutha wa Jesu gũkua na kũriũka, arutwo ake no maathiire na mbere gũcemania hamwe mategũtĩrĩria o ta ũrĩa maamenyerete, o na gũtuĩka hĩndĩ ĩyo matiarĩ rungu rwa watho wa Thabatũ. (Atũm. 1:6, 12-14; 2:1-4; Rom. 14:5; Kol. 2:13, 14) Mĩcemanio-inĩ ĩyo, Akristiano a karine ya mbere nĩ maaheagwo motaaro na magekĩrũo hinya, ningĩ makarutĩra Ngai magongona ma kũmũgooca kũgerera mahoya, ciugo ciao, na nyĩmbo.​—Kol. 3:16; Ahib. 13:15.

5. Tũthiaga mĩcemanio ya o kiumia na igomano cia o mwaka nĩkĩ? (Rora ithandũkũ rĩrĩ na kĩongo, “ Igomano cia o Mwaka Iria Inyitithanagia Andũ a Ngai,” karatathi-inĩ ka 176.)

⁵ O na ithuĩ rĩrĩa twathiĩ mĩcemanio-inĩ ya o kiumia na igomano cia o mwaka, nĩ tuonanagia atĩ nĩ tũranyita mbaru Ũthamaki wa Ngai, tũgekĩrũo hinya kũgerera roho mũtheru, na tũgekĩrana ngoro rĩrĩa twoimbũra wĩtĩkio witũ. Makĩria ma ũguo, nĩ tũgĩaga na mweke wa gũthathaiya Jehova kũgerera mahoya, ciugo citũ, o na nyĩmbo. Mĩcemanio itũ no ĩkorũo ĩrĩ ngũrani na ĩrĩa yekagwo nĩ Aisiraeli na Akristiano a karine ya mbere, ĩndĩ ĩkoragwo ĩrĩ ya bata o ta ũrĩa yarĩ mahinda-inĩ macio. Mĩcemanio ĩrĩa twĩkaga mahinda maya yambĩrĩirie atĩa?

6, 7. (a) Muoroto wa mĩcemanio itũ nĩ ũrĩkũ? (b) Mĩcemanio yakoragwo na ngũrani ĩrĩkũ ikundi-inĩ mwanya mwanya?

⁶ Rĩrĩa Mũrũ wa Ithe Witũ Charles Taze Russell aambĩrĩirie gũcaria ũhoro wa ma thĩinĩ wa Kiugo kĩa Ngai, nĩ onire bata wa gũcemania na andũ angĩ arĩa maarĩ na muoroto o ũcio. Mwaka wa 1879, Russell aandĩkire ũũ: “Niĩ tũrĩ hamwe na andũ angĩ taũni-inĩ ya Pittsburgh, nĩ twambĩrĩirie kĩrathi kĩa Bibilia nĩ getha tũtuĩrie Maandĩko, na twacemanagia o mũthenya wa Kiumia.”  Athomi a ngathĩti ya Zion’s Watch Tower nĩ meekĩrirũo ngoro macemanagie hamwe, na gũkinyĩria mwaka wa 1881, nĩ gwekagwo mĩcemanio taũni-inĩ ya Pittsburgh, Pennsylvania, mũthenya wa Kiumia na Njumatano. Ngathĩti ya Mũrangĩri ya Novemba 1895 yoigire atĩ muoroto wa mĩcemanio ĩyo warĩ gũkũria “ngwatanĩro ya Gĩkristiano na wendo” na kũhe andũ arĩa macemanĩtie mweke wa gwĩkĩrana hinya.​—Thoma Ahibirania 10:24, 25.

⁷ Kwa ihinda rĩa mĩaka mĩingĩ, nĩ gwakoragwo na ngũrani harĩ ũrĩa ikundi mwanya mwanya cia Arutwo a Bibilia ciekaga mĩcemanio yacio na maita marĩa ciacemanagia. Kwa ngerekano, marũa maatũmĩtwo nĩ gĩkundi kĩmwe thĩinĩ wa Amerika (U.S.) marĩa maacabirũo mwaka wa 1911 moigĩte ũũ: “Twĩkaga mĩcemanio ĩtano o kiumia.” Meekaga mĩcemanio ĩyo mũthenya wa Njumatatũ, Njumatano, Njumaa, na ĩngĩ ĩĩrĩ mũthenya wa Kiumia. Marũa mangĩ marĩa maatũmĩtwo nĩ gĩkundi kĩmwe thĩinĩ wa Afrika, marĩa maacabirũo mwaka wa 1914 moigĩte ũũ: “Twĩkaga mĩcemanio maita merĩ o mweri, ĩkambĩrĩria mũthenya wa Njumaa nginya Kiumia.” No thutha wa ihinda, njĩra ĩrĩa tũhũthagĩra ũmũthĩ gwĩka mĩcemanio ĩkĩambĩrĩria. Reke tuone na njĩra nguhĩ historĩ ya o ũmwe wa mĩcemanio itũ.

8. Nĩ maũndũ ta marĩkũ maaragĩrĩrio nĩ mĩario ya andũ othe ya tene?

⁸ Mĩario ya Andũ Othe. Kũrĩ mwaka wa 1880, mwaka ũmwe thutha wa Mũrũ wa Ithe Witũ Russell kwambĩrĩria gũcabithia ngathĩti ya Zion’s Watch Tower, nĩ aarũmĩrĩire kĩonereria kĩa Jesu na akĩambĩrĩria gũthiĩ kũndũ gũtiganĩte kũhunjia. (Luk. 4:43) Hĩndĩ ĩyo, Mũrũ wa Ithe Witũ Russell akĩiga mũthingi wa mũcemanio ũrĩa ũmũthĩ twĩtaga Mĩario ya Andũ Othe. Ĩkĩmenyithania ũhoro wĩgiĩ rũgendo rũu, ngathĩti ya Mũrangĩri yoigire atĩ Russell “nĩ egũkena kwarĩria andũ othe igũrũ rĩgiĩ ‘Maũndũ ma ũthamaki wa Ngai.’” Mwaka wa 1911, thutha wa irathi kana ciũngano gũkorũo ciambĩrĩirio thĩinĩ wa mabũrũri maingĩ, o kĩrathi nĩ kĩoririo gĩtũme aaria arĩa magĩrĩire matũũra-inĩ marĩa marĩ hakuhĩ maheane mĩario ĩtandatũ ĩrũmanĩrĩire ĩgiĩ maũndũ ta cira na ũkũũri. Thutha wa o mĩario, nĩ kwanagĩrĩrũo rĩĩtwa rĩa ũrĩa ũkaaruta mĩario kiumia kĩrĩa kĩrũmĩrĩire na kĩongo kĩa mĩario yake.

9. Mũcemanio wa Mĩario ya Andũ Othe ũthiĩte ũgĩĩte na mogarũrũku marĩkũ, na tũngĩũnyita mbaru atĩa?

⁹ Mwaka wa 1945, ngathĩti ya Mũrangĩri nĩ yaanĩrĩire atĩ nĩ kũngĩagĩire na kambĩini ya kwambĩrĩria mũcemanio wa Mĩario ya Andũ Othe thĩinĩ wa thĩ yothe, ũrĩa warĩ na mĩario ĩnana ya Bibilia ĩrũmanĩrĩire ĩrĩa yaaragĩrĩria “maũndũ maritũ ma mahinda maya.” Kwa ihinda rĩa mĩaka mĩingĩ, arĩa maarutaga mĩario maahũthagĩra ũhoro ũrĩa maheetwo nĩ ngombo ĩrĩa ĩĩhokekete na njũgĩ, na ningĩ makahũthĩra ũhoro ũrĩa o ene mahaarĩirie. No mwaka wa 1981, aaria othe makĩĩrũo marutage mĩario makĩhũthĩra ũhoro ũrĩa ũheetwo ciũngano. b Gũkinyĩria mwaka wa 1990, mĩario ya andũ othe yakoragwo na ndeereti hamwe na athikĩrĩria  kana cionereria, ĩndĩ mwaka-inĩ o ũcio, gũkĩambĩrĩria mũtaratara ũngĩ mwerũ, na kuuma hĩndĩ ĩyo mĩario ya andũ othe ĩkĩeherio icunjĩ icio. Ũgarũrũku ũngĩ wekirũo Janũarĩ mwaka wa 2008, rĩrĩa mĩario ya andũ othe yanyihirio kuuma ndagĩka 45 nginya 30. O na gũtuĩka nĩ gũkoretwo na mogarũrũku, mĩario ya andũ othe ĩrĩa mĩhaarĩrie wega nĩ ĩĩkĩraga hinya wĩtĩkio witũ harĩ Kiugo kĩa Ngai na ĩgatũruta maũndũ matiganĩte megiĩ Ũthamaki wa Ngai. (1 Tim. 4:13, 16) Hihi wee nĩ ũnyitaga ũgeni ũcanjamũkĩte arĩa ũcokagĩra na angĩ matarĩ Aira a Jehova moke mathikĩrĩrie mĩario ĩyo ya bata ya Bibilia?

10-12. (a) Wĩruti wa Mũrangĩri ũgĩĩte na mogarũrũku marĩkũ? (b) Nĩ ciũria irĩkũ wagĩrĩirũo kwĩyũria?

¹⁰ Wĩruti wa Mũrangĩri. Mwaka wa 1922, ariũ a Ithe witũ arĩa meetagwo agendi, arĩa maatũmagwo nĩ Watch Tower Society kũheana mĩario ciũngano-inĩ na gũtongoria wĩra-inĩ wa kũhunjia, nĩ moigire atĩ nĩ wega gũkoragwo na mũcemanio wa kwĩruta Mũrangĩri. Ũtaaro ũcio wao nĩ warũmĩrĩirũo, na kĩambĩrĩria-inĩ, wĩruti wa Mũrangĩri wekagwo gatagatĩ-inĩ ga kiumia kana mũthenya wa Kiumia.

¹¹ Ngathĩti ya Mũrangĩri ya Juni 15, mwaka wa 1932, nĩ yaheanire motaaro makĩria megiĩ ũrĩa mũcemanio ũcio wagĩrĩire gwĩkwo. Ĩkĩhũthĩra kĩonereria kĩa wĩruti ũrĩa wekagwo thĩinĩ wa Betheli, ngathĩti ĩyo yoigire atĩ mũcemanio ũcio wagĩrĩire gũtongorio nĩ mũrũ wa Ithe witũ. Ariũ a Ithe witũ atatũ maagĩrĩirũo gũikara harĩa mbere na mateithanie gũthoma ibungo. Hĩndĩ ĩyo icunjĩ cia Mũrangĩri itiakoragwo na ciũria icabĩtwo, kwoguo ũrĩa ũratongoria aataarĩtwo eere athikĩrĩria morie ciũria ciĩgiĩ ũhoro ũrĩa ũrarĩrĩrio. Thutha wa ũguo, aabatiĩ kwĩra athikĩrĩria macokie ciũria icio. Ũndũ mũna ũngĩabatarire gũthathaũrũo makĩria, ũrĩa ũratongoria aabatiĩ gũtaarĩria “na njĩra nguhĩ na hũthũ.”

¹² Kĩambĩrĩria-inĩ, o kĩũngano nĩ kĩarĩ na wĩyathi wa gũcagũra riuma rĩa Mũrangĩri rĩrĩa andũ aingĩ mangĩendire kwĩruta. O  na kũrĩ ũguo, ngathĩti ya Mũrangĩri ya Ĩpuro 15, mwaka wa 1933, ĩkiuga nĩ wega ciũngano ciothe ihũthagĩre riuma rĩrĩa rĩa ica ikuhĩ makĩria. Mwaka wa 1937, gũkĩheanwo ũtaaro atĩ wĩruti ũcio wĩkagwo mũthenya wa Kiumia. Ũgarũrũku makĩria ũrĩa wekirũo harĩ mũcemanio ũcio ũkĩhaana ta ũrĩa ũtariĩ ũmũthĩ, wacabirũo thĩinĩ wa ngathĩti ya Mũrangĩri ya Oktomba 1, mwaka wa 1942. Ngathĩti ĩyo yambire kuuga atĩ icunjĩ cia wĩruti nĩ irĩkoragwo na ciũria harĩa thĩ, na atĩ ciũria icio nĩcio ciagĩrĩire kũhũthĩrũo. Ĩgĩcoka ĩkiuga mũcemanio ũcio wagĩrĩire gwĩkwo na ithaa rĩmwe. Ningĩ ĩgĩĩkĩra ngoro arĩa maracokia mahũthagĩre “ciugo ciao ene” handũ ha gũthoma rĩngĩ ibungo-inĩ. Nginyagia ũmũthĩ, Wĩruti wa Mũrangĩri nĩguo mũcemanio ũrĩa ũhũthagĩrũo na njĩra nene nĩ ngombo ĩrĩa ĩĩhokekete na njũgĩ kũheana irio cia kĩĩroho ihinda rĩrĩa rĩagĩrĩire. (Mat. 24:45) O ũmwe witũ nĩ agĩrĩirũo kwĩyũria atĩrĩ, “Hihi nĩ haaragĩria wĩruti wa Mũrangĩri o kiumia? Na hihi nĩ ndĩĩrutanagĩria kũruta macokio angĩkorũo ndĩ na ũhoti wa gwĩka ũguo?”

13, 14. Ũngĩtaarĩria atĩa historĩ ya Wĩruti wa Bibilia wa Kĩũngano, na nĩ ũndũ ũrĩkũ ũkenagĩra mũcemanio-inĩ ũyũ?

¹³ Wĩruti wa Bibilia wa Kĩũngano. Thutha wa mbuku cigana ũna cia Millennial Dawn kũrutwo gatagatĩ-inĩ ka mĩaka ya 1890, Mũrũ wa Ithe Witũ H. N. Rahn, Mũrutwo wa Bibilia waikaraga taũni-inĩ ya Baltimore, Maryland, Amerika (U.S.), nĩ aaheanire ũtaaro atĩ gũthondekwo ikundi cietagwo “Dawn Circles” cia kwĩruta Bibilia. Kĩambĩrĩria-inĩ, mĩcemanio ĩyo ĩrĩa kaingĩ yekagĩrũo mĩciĩ-inĩ ya andũ, yahũthĩrirũo ĩrĩ ya kũgeria mũbango ũcio. No gũkinyĩria Septemba mwaka wa 1895, mĩcemanio ĩyo ya ikundi nĩ yekagwo taũni-inĩ nyingĩ thĩinĩ wa Amerika (U.S.) na ĩgakorũo na moimĩrĩro mega. Nĩ ũndũ ũcio, ngathĩti ya Mũrangĩri ya mweri ũcio ĩkiuga atĩ nĩ wega arutwo othe a ũhoro wa ma mekage mĩcemanio ĩyo. Yongereire atĩ, ũrĩa ũratongoria agĩrĩirũo gũkorũo arĩ mũthomi mwega. Aabatiĩ gũthoma mũraini acoke eterere athikĩrĩria mawarĩrĩrie. Thutha wa gũthoma mĩraini yothe thĩinĩ wa kĩbungo na kũmĩarĩrĩria, aabatiĩ kũhumbũria maandĩko marĩa monanĩtio na amathome. Maarĩkia gĩcunjĩ, o mũndũ nĩ aagĩrĩirũo kũgweta na njĩra nguhĩ ũrĩa eruta kuumana na ũhoro ũcio.

¹⁴ Rĩĩtwa rĩa mũcemanio ũcio nĩ rĩacenjirie maita maigana ũna. Wacokire gwĩtwo Berean Circles for Bible Study (Ikundi cia Aberoia cia Kwĩruta Bibilia), rĩĩtwa rĩoimanĩte na Aberoia a karine ya mbere arĩa maatuĩragia Maandĩko na kinyi. (Atũm. 17:11) Thutha wa ihinda, ũgĩtwo Wĩruti wa Ibuku wa Kĩũngano. Rĩu wĩtagwo Wĩruti wa Bibilia wa Kĩũngano, na kĩũngano gĩothe gĩcemanagia Nyũmba-inĩ ya Ũthamaki handũ ha gũcemania marĩ ikundi mĩciĩ-inĩ ya andũ. Kwa ihinda rĩa mĩaka mĩingĩ, mabuku, broshua, na icunjĩ cia Mũrangĩri nĩ ihũthĩrĩtwo wĩruti-inĩ ũcio. Kuuma o kĩambĩrĩria, andũ othe nĩ meekĩragwo ngoro  manyitanĩre mũcemanio-inĩ ũcio. Mũcemanio ũyũ nĩ ũtũteithĩtie mũno kuongerera ũmenyo witũ wĩgiĩ Bibilia. Hihi wee nĩ ũhaaragĩria mũcemanio ũcio na ũkanyitanĩra kũruta macokio kũringana na ũhoti waku?

15. Muoroto wa Cukuru ya Ũtungata wa Gĩtheokrasi warĩ ũrĩkũ?

¹⁵ Cukuru ya Ũtungata wa Gĩtheokrasi. Mũrũ wa Ithe witũ Carey Barber, ũrĩa watungataga thĩinĩ wa wabici nene ya Aira a Jehova Brooklyn, New York, oigire atĩ “ũtukũ wa Njumatatũ, Februarĩ 16, mwaka wa 1942, ariũ a Ithe witũ othe a Betheli ya Brooklyn nĩ moririo meyandĩkithie thĩinĩ wa mũcemanio ũrĩa wacokire gwĩtwo Cukuru ya Ũtungata wa Gĩtheokrasi.” Mũrũ wa Ithe Witũ Barber, ũrĩa wacokire gũtuĩka wa Kĩama Kĩrĩa Gĩtongoragia, oigire atĩ cukuru ĩyo nĩ “ũmwe wa maũndũ manene marĩa Jehova ekĩire andũ ake mahinda-inĩ maya.” Gĩthomo kĩayo nĩ gĩateithirie ariũ a Ithe witũ mũno kwagagĩria ũhoti wao wa kũrutana na kũhunjia ũũ atĩ kwambĩrĩria mwaka wa 1943, kabuku getagwo Course in Theocratic Ministry gakĩambĩrĩria gũkinyĩrio ciũngano thĩinĩ wa thĩ yothe. Ngathĩti ya Mũrangĩri ya Juni  1, mwaka wa 1943 yoigire atĩ Cukuru ya Ũtungata wa Gĩtheokrasi yahaarĩrĩirio nĩ getha ĩteithie andũ a Ngai “kwĩmenyeria o ene gũtuĩka aira ega a ũhoro wa Ũthamaki.”​—2 Tim. 2:15.

16, 17. Hihi Cukuru ya Ũtungata wa Gĩtheokrasi yateithagia mũndũ o gũtuĩka mwaria mwega? Taarĩria.

¹⁶ Kĩambĩrĩria-inĩ, andũ aingĩ nĩ meetigagĩra mũno kwaria mbere ya athikĩrĩria aingĩ. Clayton Woodworth, Jr., ũrĩa baba wao ohetwo hamwe na Mũrũ wa Ithe Witũ Rutherford na andũ angĩ na njĩra ĩtarĩ ya kĩhooto mwaka wa 1918, nĩ aaririkanire ũrĩa aaiguire rĩrĩa eeyandĩkithirie thĩinĩ wa cukuru ĩyo mwaka wa 1943. Oigire ũũ: “Warĩ ũndũ mũritũ mũno harĩ niĩ kũruta mĩario. Ndaaiguaga rũrĩmĩ rwakwa rũritũhĩte, kanua gakomagara, na rĩmwe mũgambo wakwa ũgacekeha, rĩrĩa rĩngĩ ũkaritũha.” No o ũrĩa ũhoti wa Clayton wathiire wagagĩrĩte, nĩ aambĩrĩirie kũheo mĩeke mĩingĩ ya kũruta mĩario. Cukuru ĩyo ndĩamũrutire o gũtuĩka mwaria mwega. Yamũrutire nginya bata wa kwĩnyihia na kwĩhoka Jehova. Oigire ũũ: “Nĩ ndarĩkirie kũmenya atĩ ũndũ ũrĩa wa bata ti mwaria. Ĩndĩ angĩĩhaarĩria wega na ehoke Jehova  biũ, mĩario yake nĩ ĩgũkorũo ĩrĩ ya gũcanjamũra na athikĩrĩria merute maũndũ maingĩ.”

¹⁷ Mwaka wa 1959, aarĩ a Ithe witũ o nao nĩ moririo meyandĩkithie cukuru-inĩ ĩyo. Mwarĩ wa Ithe Witũ Edna Bauer nĩ aririkanaga kĩmenyithia kĩu gĩkĩanĩrĩrũo kĩgomano-inĩ aathiĩte. Oigire ũũ: “Nĩ ndirikanaga ũrĩa aarĩ a Ithe witũ maacanjamũkire maigua kĩmenyithia kĩu. Rĩu maarĩ na mĩeke makĩria ũtungata-inĩ.” Kwa ihinda rĩa mĩaka mĩingĩ, aarĩ na ariũ a Ithe witũ nĩ maingĩrĩte thĩinĩ wa cukuru ya ũtungata wa Gĩtheokrasi nĩguo marutwo nĩ Jehova. O na ũmũthĩ, nĩ tũthiaga na mbere kũrutwo Mũcemanio-inĩ wa Ũtũũro na Ũtungata.​—Thoma Isaia 54:13.

18, 19. (a) Ũmũthĩ tũrutaga kũ ũtongoria wa gũthiĩ kũhunjia? (b) Tũinaga mĩcemanio-inĩ nĩkĩ? (Rora ithandũkũ rĩrĩ na kĩongo, “ Kũina Ũhoro Ũrĩa wa Ma.”)

¹⁸ Mũcemanio wa Ũtungata. O na mĩaka-inĩ ya 1919, nĩ gwekagwo mĩcemanio ya kũbanga ũhoro wĩgiĩ ũtungata. Hĩndĩ ĩyo, ti andũ othe thĩinĩ wa kĩũngano maathiaga mĩcemanio ĩyo, tiga o arĩa maahutanagia ĩmwe kwa ĩmwe na wĩra wa kũheana mabuku. Kwambĩrĩria mwaka wa 1923, Mũcemanio wa Ũtungata nĩ wekagwo o mweri riita rĩmwe, na andũ othe thĩinĩ wa kĩrathi, kana kĩũngano, nĩ maagĩrĩirũo gũthiĩ. Gũkinyĩria mwaka wa 1928, ciũngano nĩ cioririo ciĩkage Mũcemanio wa Ũtungata o kiumia, na mwaka wa 1935, ngathĩti ya Mũrangĩri ĩgĩĩkĩra ciũngano ciothe ngoro ciĩkage mũcemanio ũcio ikĩhũthĩra ũhoro ũrĩa ũcabĩtwo thĩinĩ wa Director (ĩrĩa yacokire gwĩtwo Informant na thutha ũcio, Ũtungata Witũ wa Ũthamaki). Thutha wa kahinda, mũcemanio ũcio ũkĩambĩrĩria gwĩkagwo o kiumia thĩinĩ wa ciũngano.

¹⁹ Mahinda-inĩ maya, hĩndĩ ya mũcemanio wa Ũtũũro na Ũtungata Witũ wa Gĩkristiano, nĩ tũheagwo motaaro ma bata tũngĩrũmĩrĩra rĩrĩa tũrahunjia. (Mat. 10:5-13) Angĩkorũo nĩ ũheagwo kabuku karĩa kahũthagĩrũo mũcemanio-inĩ ũcio-rĩ, hihi nĩ ũthomaga na ũkahũthĩra motaaro marĩa monanĩtio rĩrĩa ũrahunjia?

20-22. (a) Tũririkanaga gĩkuũ kĩa Jesu nĩkĩ? (b) Ũgunĩkaga atĩa nĩ ũndũ wa gũthiĩ Kĩririkano o mwaka?

²⁰ Jesu eerire arũmĩrĩri ake maririkanage gĩkuũ gĩake nginya rĩrĩa angĩgaacoka. Kĩririkano gĩa gĩkuũ gĩa Kristo gĩĩkagwo o mwaka riita rĩmwe, o ta ũrĩa gĩkũngũĩro kĩa Pasaka gĩekagwo. (1 Kor. 11:23-26) Mũcemanio ũcio ũthiagwo nĩ andũ milioni nyingĩ o mwaka. Ũririkanagia arĩa aitĩrĩrie maguta ũhoro wa mweke ũrĩa marĩ naguo wa gũgaathamaka ũthamaki-inĩ. (Rom. 8:17) Nao arĩa a ngʼondu ingĩ, nĩ ũmateithagia kuonania gĩtĩo na wĩhokeku wao harĩ Mũthamaki wa Ũthamaki wa Ngai.​—Joh. 10:16.

²¹ Mũrũ wa Ithe Witũ Russell hamwe na arĩa maanyitanagĩra nake, nĩ monire bata wa gũkoragwo na kĩririkano kĩa Irio cia Hwaĩ-inĩ cia Mwathani na makĩmenya atĩ maagĩrĩirũo gwĩka ũguo riita rĩmwe o mwaka. Ngathĩti ya Mũrangĩri ya Ĩpuro 1880 yoigire ũũ: “Kwa ihinda rĩa mĩaka ĩigana ũna, ũkoretwo ũrĩ mũtugo wa aingĩ aitũ gũkũ Pittsburgh . . . kũririkana Pasaka  [Kĩririkano] na kũrĩa mũgate na ndibei iria irũgamĩrĩire mwĩrĩ na thakame ya Mwathani witũ.” Thutha wa kahinda, igomano ikĩambĩrĩria gwĩkagwo hĩndĩ ya Kĩririkano. Rekondi cia mbere ciĩgiĩ kĩgomano ta kĩu nĩ cia mwaka wa 1889, na kĩarĩ na andũ 225 na andũ 22 makĩbatithio.

²² Mahinda-inĩ maya, Kĩririkano gĩtiĩkagwo hamwe na kĩgomano, no nĩ tũnyitaga andũ othe ũgeni kũrĩa guothe tũrĩ moke thĩinĩ wa Nyũmba ya Ũthamaki kana handũ hangĩ harĩa Kĩririkano kĩrekĩrũo. Mwaka wa 2013, makĩria ma andũ milioni 19 nĩ maakũngũĩire gĩkuũ kĩa Jesu. Na githĩ ti gĩtĩo kĩnene tũheetwo gĩa gũthiĩ kĩririkano-inĩ o na gwĩta andũ angĩ moke tũkorũo hamwe hwaĩ-inĩ ũcio wa bata! Hihi wee nĩ wĩrutanagĩria o mwaka kũnyita ũgeni andũ aingĩ o ũrĩa kwahoteka moke kĩririkano-inĩ?

23. Wee wonaga atĩa ũtaaro wa gũcemanagia hamwe?

²³ Ndungata njĩhokeku cia Jehova itionaga ũtaaro wa gũcemanagia hamwe ũrĩ mũrigo. (Ahib. 10:24, 25; 1 Joh. 5:3) Kwa ngerekano, Mũthamaki Daudi nĩ eendete mũno gũthiĩ nyũmba-inĩ ya Jehova gũthathaiya. (Thab. 27:4) Nĩ aakenagĩra makĩria gwĩka ũguo arĩ hamwe na andũ angĩ arĩa meendete Ngai. (Thab. 35:18) Ningĩ ta wĩcirie ũhoro wĩgiĩ Jesu. O na rĩrĩa aarĩ mũnyinyi, aarĩ na wendi mũnene mũno wa gũthiĩ nyũmba-inĩ ya Ithe ya ũthathaiya.​—Luk. 2:41-49.

24. Nĩ mĩeke ĩrĩkũ tũkoragwo nayo rĩrĩa twathiĩ mĩcemanio-inĩ?

²⁴ Rĩrĩa twathiĩ mĩcemanio-inĩ, tuonanagia nĩ twendete Jehova na tũkonania nĩ tũrenda gwaka Akristiano arĩa angĩ kĩĩroho. Ningĩ nĩ tuonanagia nĩ tũranyotera mũno kwĩruta ũrĩa tũngĩtũũra tũrĩ raiya a Ũthamaki wa Ngai, tondũ nĩ thĩinĩ wa mĩcemanio na igomano tũrutagwo maũndũ ta macio. Makĩria ma ũguo, mĩcemanio itũ nĩ ĩtũteithagia kũgĩa na ũhoti na hinya ũrĩa tũrabatara nĩguo tũthiĩ na mbere kũruta ũmwe wa mawĩra ma bata mũno marĩa mararutwo nĩ Ũthamaki wa Ngai ũmũthĩ, wa gũtua andũ arutwo a Mũthamaki witũ Jesu Kristo na kũmamenyeria. (Thoma Mathayo 28:19, 20.) Hatarĩ nganja, wendi witũ mũnene wa gũcemania hamwe nĩ wonanagia atĩ tũrĩ mũndũ ũmwe ũmwe, nĩ twĩtĩkĩtie na ma biũ atĩ Ũthamaki wa Ngai ũrĩ kuo. Rekei hingo ciothe tuonage mĩcemanio itũ ĩrĩ ya bata!