1, 2. Nĩ mũmaraya wa mũthemba ũrĩkũ ũngĩtũma tũigue rũthũũro rũnene?

 NĨ ŨNDŨ wa kĩeha kuona mũndũ atuĩkĩte mũmaraya. No twĩyũrie maũndũ marĩa maatũmire ambĩrĩrie gũikara mũtũũrĩre ta ũcio wa kwĩyagĩra gĩtĩo. Hihi aatuĩkire mũmaraya arĩ mũndũ mwĩthĩ nĩ ũndũ wa gwĩkwo maũndũ ma ũhinya kana kũhũthĩrũo ũũru nĩ mũndũ thĩinĩ wa famĩlĩ yao? Kana hihi nĩ ũthĩni watũmire eyendie ũkombo-inĩ ũcio? Kana hihi nĩ kũũrĩra ooragĩra mũthuri wake wamwĩkaga maũndũ moru? Maũndũ ta macio ma kĩeha nĩ monekaga kaingĩ thĩinĩ wa thĩ ĩno njũru. Nĩkĩo o na Jesu Kristo aaiguagĩra andũ amwe maahũũraga ũmaraya tha, akamekĩra maũndũ ma ũtugi. Nĩ aatĩtĩrithirie atĩ arĩa meeririre na makĩgarũrĩra mũtũũrĩre wao nĩ mangĩagĩire na kĩĩrĩgĩrĩro kĩa ũtũũro mwega.—Mat. 21:28-32; Luk. 7:36-50.

² O na kũrĩ ũguo, reke twĩcirie ũhoro wa mũhũũri maraya wa mũthemba ngũrani mũno. Ta hũũra mbica mũtumia wĩthuurĩire we mwene gũtũũra mũtũũrĩre ta ũcio. Ndawonaga ũrĩ wa kwĩyagĩra gĩtĩo, no awonaga ũrĩ wa kũmwĩkĩra hinya! Nĩ eriragĩria mũno mbeca na igweta rĩrĩa riumanaga na wĩra ũcio. Ũndũ mũũru o na  makĩria, nĩ angĩkorũo mũtumia ũcio aarĩ na mũthuri mwega na mwĩhokeku, no we agĩĩthuurĩra gũkorũo atarĩ mwĩhokeku nĩguo atuĩke mũmaraya. No tũigue tũthũũrĩte mũtumia ũcio mũno na mũtũũrĩre ũcio athuurĩte gũtũũra. Rũthũũro rũu rũnene tũngĩigua nĩ ruonanagia kĩrĩa gĩtũmaga Jehova Ngai ahũthĩre kaingĩ ngerekano ya mũmaraya nĩguo onanie ũrĩa aiguaga igũrũ rĩgiĩ ndini cia maheeni.

3. Nĩ icunjĩ irĩkũ cia ũhoro tũkwarĩrĩria thĩinĩ wa gĩcunjĩ gĩkĩ?

³ Ibuku rĩa Ezekieli nĩ rĩkoragwo na icunjĩ igĩrĩ cia ũhoro iria ũmaraya ũhũthĩrĩtwo kũgerekania ũrĩa andũ a Ngai maagire wĩhokeku thĩinĩ wa Isiraeli na Juda. (Ezek., mũrango wa 16 na 23) No tũtanathuthuria icunjĩ icio, reke twambe tũgwete ũhoro wa mũmaraya ũngĩ wa mũhaano. Ũmaraya wake woimĩrire ihinda iraya mbere ya matukũ ma Ezekieli—o na mbere ya Isiraeli gũkorũo kuo—na no ũthiaga na mbere ũmũthĩ. Mũmaraya ũcio agwetetwo thĩinĩ wa Kũguũrĩrio, ibuku rĩa mũthia rĩa Bibilia.

4, 5. “Babuloni Ũrĩa Mũnene” arũgamĩrĩire kĩĩ, na tũmenyaga ũguo atĩa? (Rora mbica kĩambĩrĩria-inĩ gĩa gĩcunjĩ gĩkĩ.)

⁴ Thĩinĩ wa kĩoneki kĩrĩa Jesu aaheire mũtũmwo Johana mũthia-inĩ wa karine ya mbere Mahinda Maitũ, nĩ kuonekire mũtumia wa magegania. Etĩtwo “mũmaraya ũrĩa mũnene” na “Babuloni Ũrĩa Mũnene, nyina wa maraya.” (Kũg. 17:1, 5) Kwa ihinda rĩa mĩaka magana maingĩ, akoretwo arĩ kĩriga harĩ atongoria a ndini na athomi a maũndũ ma Bibilia. Makoretwo na mawoni ngũrani, makoiga atĩ arũgamĩrĩire Babuloni, Roma, kana Kanitha wa Gatoreki wa Roma. O na kũrĩ ũguo, kwa ihinda rĩa mĩaka mĩingĩ, Aira a Jehova nĩ makoretwo mataũkĩirũo kĩrĩa kĩrũgamĩrĩirũo nĩ “mũmaraya ũrĩa mũnene.” Arũgamĩrĩire ndini ciothe cia maheeni gũkũ thĩ. Tũmenyaga ũguo atĩa?

⁵ Mũmaraya ũcio nĩ amenereirio nĩ ũndũ wa ciĩko ciake cia ngomanio itagĩrĩire hamwe na “athamaki a thĩ,” kana thirikari cia gĩũteti. Kwoguo we ndarũgamĩrĩire thirikari ya gĩũteti. Makĩria ma ũguo, ibuku rĩa Kũguũrĩrio rĩonanagia “ahũũri biacara a thĩ,” kana mathondeka ma biacara ma thĩ ĩno, magĩcakaya nĩ ũndũ wa gĩkuũ kĩa Babuloni Ũrĩa Mũnene. Kwoguo Babuloni Ũrĩa Mũnene ndangĩkorũo arũgamĩrĩire biacara iria nene. Gũkĩrĩ ũguo-rĩ, mũtumia ũcio arũgamĩrĩire kĩĩ? Nĩ eingĩragia ‘mĩtugo-inĩ ya ũragũri,’ ũhoi mĩhianano, na maũndũ ma maheeni. Na githĩ maũndũ macio matiringaine na marĩa mekagwo nĩ mathondeka moru ma kĩĩndini ma thĩ ĩno? Ningĩ mũmaraya ũcio onanagio aikarĩire, kana arĩ na ũgucania wa gĩkĩro kĩna, harĩ mathondeka ma gĩũteti ma thĩ ĩno. Makĩria ma ũguo, nĩ anyariraga ndungata njĩhokeku cia Jehova Ngai. (Kũg. 17:2, 3; 18:11, 23, 24) Na githĩ ũguo tiguo ndini cia maheeni ikoretwo igĩka nginyagia mahinda-inĩ maya maitũ?

6. Babuloni Ũrĩa Mũnene nĩwe “nyina wa maraya” na njĩra ĩrĩkũ?

 ⁶ No nĩ kĩĩ gĩtũmĩte Babuloni Ũrĩa Mũnene ndaretwo o “mũmaraya ũrĩa mũnene” no ningĩ nĩ aretwo “nyina wa maraya”? Ndini cia maheeni ikoragwo igayũkanĩte mũno. Gũkoragwo na ndini nyingĩ na ikundi cia nyamũkano itangĩtarĩka. Kuuma rĩrĩa thiomi ciahĩngĩcanirio thĩinĩ wa Babeli, kana Babuloni ya tene, morutani maingĩ ma ndini cia maheeni nĩ matheremete thĩinĩ wa thĩ yothe, makoimĩria ndini nyingĩ ngũrani. Nĩkĩo “Babuloni Ũrĩa Mũnene” eetanirio na itũũra rĩu rĩa Babuloni, rĩrĩa rĩarĩ kĩhumo kĩa ndini cia maheeni! (Kĩam. 11:1-9) Kwoguo, ndini icio ciothe no cionwo itariĩ ta “aarĩ” a ithondeka rĩmwe, mũmaraya ũrĩa mũnene. Kaingĩ Shaitani nĩ ahũthagĩra ndini ta icio kũheenereria andũ meingĩranie na maũndũ ma ũragũri, ũhoi mĩhianano, na mawĩtĩkio na mĩtugo ĩngĩ ĩtatĩithagia Ngai. Nĩkĩo andũ a Ngai maheetwo mũkaana ũyũ wĩgiĩ ithondeka rĩu rĩũru rĩrĩ thĩinĩ wa thĩ yothe: “Umai thĩinĩ wake, inyuĩ andũ akwa, angĩkorũo mũtikwenda kũnyitanĩra nake mehia-inĩ make.”—Thoma Kũguũrĩrio 18:4, 5.

7. Twathĩkagĩra mũkaana wa ‘kuuma’ thĩinĩ wa Babuloni Ũrĩa Mũnene nĩkĩ?

⁷ Hihi wee nĩ wathĩkĩire mũkaana ũcio? Ririkana atĩ Jehova nĩwe wombire andũ marĩ na “mabataro . . . ma kĩĩroho.” (Mat. 5:3) Mabataro macio mangĩhingio na njĩra ĩrĩa yagĩrĩire o kũgerera ũthathaiya mũtheru wa Jehova. Ndungata cia Jehova ciendaga gwĩthema ũmaraya wa kĩĩroho biũ. No Shaitani ũrĩa Mũcukani akoragwo na muoroto ngũrani. Nĩ endete kũgucĩrĩria andũ a Ngai meingĩrie mũtego-inĩ wa ũmaraya wa mũthemba ũcio. Na kaingĩ nĩ ahotete gwĩka ũguo. Gũkinyĩria matukũ ma Ezekieli, andũ a Ngai nĩ meeingĩrĩtie ũmaraya-inĩ wa kĩĩroho kwa ihinda iraya. Nĩ wega tũthuthurie ũhoro ũcio, tondũ no ũtũrute maũndũ maingĩ megiĩ ithimi cia Jehova, kĩhooto gĩake, na tha ciake.

8-10. Nĩ ũndũ ũrĩkũ wa bata harĩ ũthathaiya mũtheru ũtũteithagia gũtaũkĩrũo nĩ ũrĩa Jehova aiguaga ũhoro-inĩ wĩgiĩ kwĩingĩrania na ndini cia maheeni? Heana ngerekano.

⁸ Thĩinĩ wa ibuku rĩa Ezekieli, Jehova ahũthĩrĩte ngerekano ya mũmaraya ũndũ-inĩ ũramũhutia we mwene. Ezekieli aatongoririo nĩ roho wa Ngai kwandĩka icunjĩ-inĩ igĩrĩ cia ũhoro, ũrĩa Jehova aatuurirũo na akĩigua akunyanĩirũo nĩ ũndũ wa andũ ake gũkorũo matarĩ ehokeku na marĩ aganu. Nĩ kĩĩ gĩatũmire amaringithanie na ahũũri maraya?

⁹ Nĩguo tũtaũkĩrũo nĩ macokio ma kĩũria kĩu, no mũhaka twambe tũririkane ũndũ ũmwe wa bata harĩ ũthathaiya mũtheru ũrĩa twaarĩrĩirie thĩinĩ wa Gĩcunjĩ gĩa 5 kĩa ibuku rĩrĩ. Jehova ooigĩte ũũ Watho-inĩ ũrĩa aaheete Isiraeli: “Ndũkanagĩe na ngai ingĩ tiga niĩ [kana, “nĩguo ũngararie,” kohoro ka magũrũ-inĩ]. . . . Niĩ Jehova Ngai waku, ndĩ Ngai wendaga wĩrutĩri wa ngoro yothe.” (Tham. 20:3, 5) Thutha-inĩ nĩ aatĩtĩrithirie ma ĩyo, akiuga ũũ: “Mũtikanainamĩrĩre ngai ĩngĩ, nĩ gũkorũo Jehova nĩ oĩkaine atĩ endaga  wĩrutĩri wa ngoro yothe. We nĩ Ngai wendaga wĩrutĩri wa ngoro yothe.” (Tham. 34:14) Jehova aatĩtĩrithirie ũndũ ũcio na njĩra mangĩataũkĩirũo biũ. Tũtingĩhota gũthathaiya Jehova na njĩra ĩretĩkĩrĩka o tiga tũmũthathairie na ngoro yothe.

¹⁰ Nĩgetha tũhote gũtaũkĩrũo, no tũheane ngerekano ya kĩhiko. Mũthuri na mũtumia nĩ makoragwo na kĩhooto gĩa kwĩrĩgĩrĩra wĩhokeku wa kuuma ngoro. Mũthuri kana mũtumia angĩonania wendo ũrĩa agĩrĩirũo kuonia ũrĩa mahikanĩtie nake harĩ mũndũ ũngĩ nja ya kĩhiko kĩao, mũndũ ũrĩa mahikanĩtie nake no akorũo na kĩhooto gĩa kũigua ũiru na akunyanĩirũo. (Thoma Ahibirania 13:4.) Ũndũ ũmwe na ũcio, ũhoro-inĩ wĩgiĩ ũthathaiya, Jehova nĩ akoragwo na kĩhooto gĩa kũigua akunyanĩirũo rĩrĩa andũ ake, arĩa mamwĩyamũrĩire na ngoro yothe, mathathaiya ngai cia maheeni. Ataarĩirie ũndũ ũcio wa kũigua akunyanĩirũo na njĩra nditũ thĩinĩ wa Ezekieli mũrango wa 16.

11. Jehova aaheanire ũhoro ũrĩkũ wĩgiĩ itũũra rĩa Jerusalemu na kĩhumo kĩarĩo?

¹¹ Mũrango wa 16 wa Ezekieli ũkoragwo na ũhoro ũrĩa mũraihu biũ warĩtio nĩ Jehova thĩinĩ wa ibuku rĩu—na nĩ ũmwe wa morathi make marĩa maraihu biũ thĩinĩ wa Maandĩko mothe ma Kĩhibirania. Jehova arĩrĩirie itũũra rĩa Jerusalemu rĩkĩrũgamĩrĩra Juda ĩrĩa ĩtaarĩ na wĩhokeku. Akaheana rũgano rũrĩ na kĩeha na rwa kũmakania rwĩgiĩ kĩhumo kĩarĩo na ũrĩa rĩamũkunyanĩire. Kĩambĩrĩria-inĩ rĩatariĩ ta mwana mũtiganĩrie, ũrĩ na gĩko na ũtarũmbũyagio. Aciari ake maarĩ Akanaani maathathayagia ngai cia maheeni arĩa maatũũraga bũrũri-inĩ ũcio. Kwa ihinda iraya, Jerusalemu yarĩ rungu rwa mũhĩrĩga wa Akanaani wetagwo Ajebusi, o nginya rĩrĩa Daudi aahootire itũũra rĩu. Jehova ooire mwana ũcio hĩndĩ ĩyo aatiganĩirio, akĩmũthambia na akĩmũhe kĩrĩa aabataraga. Thutha wa ihinda, agĩtuĩka ta mũtumia wake. Ũrĩa kũrĩ nĩ atĩ, Aisiraeli arĩa maacokire gũikara itũũra-inĩ rĩu maarĩ na kĩrĩkanĩro hamwe na Jehova, kĩrĩa maarĩkanĩire nake meyendeire matukũ-inĩ ma Musa. (Tham. 24:7, 8) Rĩrĩa Jerusalemu yatuĩkire itũũra rĩrĩa inene rĩa bũrũri ũcio, Jehova nĩ aarĩrathimire, akĩrĩtongia, na akĩrĩthakaria, o ta ũrĩa mũthuri mũtongu na ũrĩ na ũhoti angĩhumba mũtumia wake mathaga mathaka.—Ezek. 16:1-14.

12. Ũthathaiya wa maheeni waambĩrĩirie atĩa thĩinĩ wa Jerusalemu?

¹² Ta rora ũrĩa gwathiire thutha ũcio. Jehova ooigire ũũ: “Ũkĩambĩrĩria kwĩhoka ũthaka waku, na ũgĩtuĩka mũmaraya nĩ ũndũ wa igweta rĩaku. Ũkĩingĩhia ciĩko ciaku cia ũmaraya harĩ mwĩhĩtũkĩri o wothe, na ũthaka waku ũgĩtuĩka wake.” (Ezek. 16:15) Matukũ-inĩ ma Suleimani, Jehova nĩ aarathimire na agĩtongia andũ ake mũno ũũ atĩ Jerusalemu yatuĩkĩte itũũra rĩrĩa rĩrĩ na riri makĩria thĩinĩ wa thĩ ĩyo ya tene. (1 Ath. 10:23, 27) O na kũrĩ ũguo, andũ nĩ maambĩrĩirie kwaga wĩhokeku thĩinĩ wa Jerusalemu. Suleimani nĩ aaingĩririe ũthathaiya wa ngai cia maheeni Jerusalemu,  akĩgeria gũkenia atumia ake a kũngĩ. (1 Ath. 11:1-8) Na athamaki amwe arĩa maacokire ithenya rĩake nĩ meekire maũndũ moru o na makĩria, magĩtheremia ũthathaiya wa maheeni bũrũri-inĩ wothe. Hihi Jehova aaiguire atĩa nĩ ũndũ wa ciĩko ta icio cia ũmaraya na kwaga wĩhokeku? Ooigire ũũ: “Maũndũ ta macio matiagĩrĩire gwĩkĩka, o na matiagĩrĩire gũgeekĩka o na rĩ.” (Ezek. 16:16) No andũ acio ake aremi maathiire o na mbere kũrema makĩria!

13. Andũ a Ngai arĩa maarĩ Jerusalemu meekaga maũndũ marĩkũ moru?

¹³ Ta hũũra mbica ruo na rũthũũro rũrĩa Jehova aarĩ naruo akĩguũria waganu wa andũ ake arĩa aathuurĩte, rĩrĩa ooigire ũũ: “Ũkĩoya ariũ aku na aarĩ aku arĩa wanjiarĩire, ũkĩmaruta igongona kũrĩ mĩhianano ĩyo nĩguo matamburũo—kaĩ ciĩko ciaku cia ũmaraya itakũiganĩte? Wathĩnjire ariũ akwa, na ũkĩmaruta magongona na njĩra ya kũmahĩtũkĩria mwaki-inĩ.” (Ezek. 16:20, 21) Maũndũ ta macio marĩ magigi nĩ monanagia ũrĩa Shaitani akoragwo arĩ mũũru. Nĩ endete mũno kũheenereria andũ a Jehova meingĩrie maũndũ-inĩ ta macio ma ũremi! No Jehova nĩ onaga maũndũ macio mothe. Ngai no ahote kweheria nginya maũndũ marĩa moru biũ marehagwo nĩ Shaitani, na nĩ agooka gũtua ciira na kĩhooto.—Thoma Ayubu 34:24.

14. Nĩa maarĩ aarĩ a nyina na Jerusalemu thĩinĩ wa ngerekano ya Jehova, na nũũ warĩ mwaganu makĩria?

¹⁴ No itũũra rĩa Jerusalemu rĩtiaiguithagio kĩeha nĩ waganu warĩo. Rĩathiire o na mbere kũhũũra ũmaraya. Jehova ooigire atĩ o na rĩaagĩte thoni gũkĩra ahũũri maraya arĩa angĩ tondũ rĩarĩhaga angĩ nĩguo mahũũre ũmaraya narĩo! (Ezek. 16:34) Ngai ooigire atĩ itũũra rĩa Jerusalemu rĩatariĩ o ta “nyina,” na nĩwe mĩhĩrĩga ĩrĩa yathathayagia ngai cia maheeni ĩrĩa yaathaga bũrũri ũcio hĩndĩ ĩmwe. (Ezek. 16:44, 45) Agĩthiĩ na mbere na ngerekano ya famĩlĩ, ooigire atĩ mwarĩ wa nyina na Jerusalemu ũrĩa mũkũrũ aarĩ Samaria, itũũra rĩrĩa rĩeingĩririe ũmaraya-inĩ wa kĩĩroho mbere ya Jerusalemu. Ningĩ Ngai nĩ aagwetire mwarĩ wa nyina wa kerĩ, itũũra rĩa Sodomu, rĩrĩa rĩhũthĩrĩtwo na njĩra ya ngerekano tondũ nĩ rĩaniinĩtwo tene nĩ ũndũ wa mwĩtĩo na waganu warĩo. Jehova eendaga kuonania atĩ Jerusalemu nĩ yakĩrĩte aarĩ a nyina, Samaria na Sodomu, ũhoro-inĩ wĩgiĩ waganu! (Ezek. 16:46-50) Andũ a Ngai matiatindanĩire na mĩkaana mĩingĩ ĩrĩa maaheirũo, no maathiire o na mbere na ũremi wao.

15. Jehova aarĩ na muoroto ũrĩkũ agĩtuĩra Jerusalemu ituĩro, na ũndũ ũcio wamaheaga kĩĩrĩgĩrĩro kĩrĩkũ?

¹⁵ Hihi Jehova angĩekire atĩa? Eerire Jerusalemu ũũ: “Nĩ ngaacokanĩrĩria endwa aku othe acio wanakenia” na “nĩ ngaakũneana guoko-inĩ kwao.” Andũ acio maanyitanagĩra na andũ ake, o acio maathathayagia ngai cia maheeni nĩ mangĩkaananga Jerusalemu, mamĩtunye ũthaka wayo o hamwe na indo ciayo cia goro. Ooigire ũũ: ‘Nĩ magaakũhũũra na mahiga na magũthĩnje na hiũ ciao cia njora.’ Jehova aarĩ na muoroto ũrĩkũ akĩmatuĩra ituĩro rĩu? Ndeendaga kũniina andũ ake. Ithenya rĩa ũguo, aarĩ na muoroto  ũyũ: “Nĩ ngaaniina ũmaraya waku.” Ngai aacokire akiuga ũũ: “Mathũgũta makwa gũkwerekera nĩ makaanyiha na marakara makwa makweherere; na niĩ nĩ ngaahoorera na ndigaacoka kũigua ndĩ mũrakaru rĩngĩ.” O ta ũrĩa Gĩcunjĩ gĩa 9 kĩa ibuku rĩrĩ gĩtaarĩirie, muoroto ũrĩa Jehova aakoretwo naguo ihinda iraihu warĩ gũcokia andũ ake bũrũri-inĩ wao amarute ithamĩrio. Nĩkĩ? Ooigire ũũ: “Niĩ mwene nĩ ngaaririkana kĩrĩkanĩro kĩrĩa twarĩkanĩire nawe matukũ-inĩ maku ma ũnyinyi.” (Ezek. 16:37-42, 60) Ngũrani na andũ ake, Jehova angĩaikarire arĩ mwĩhokeku biũ!—Thoma Kũguũrĩrio 15:4.

16, 17. (a) Nĩ kĩĩ gĩtũmĩte tũtige kuuga atĩ Ohola na Oholiba marũgamĩrĩire ndini iria ciĩĩtaga cia Gĩkristiano? (Rora gathandũkũ, “Airĩtu a Nyina Ũmwe Arĩa Maarĩ Maraya.”) (b) Nĩ maũndũ marĩkũ tũngĩĩruta kuumana na Ezekieli mũrango wa 16 na 23?

¹⁶ Kũgerera ũhoro mũraihu na wa kũhutia ngoro ũrĩa wandĩkĩtwo thĩinĩ wa Ezekieli mũrango wa 16, Jehova nĩ atũrutaga ũndũ wa bata wĩgiĩ ithimi ciake cia ũthingu, kĩhooto gĩake, na tha ciake nyingĩ. Na ũguo noguo Ezekieli mũrango wa 23 ũtũrutaga. Akristiano a ma ũmũthĩ nĩ moyaga na ũritũ ndũmĩrĩri ya Jehova ĩgiĩ ũmaraya wa andũ ake. Tũtingĩenda gũtuurithia Jehova ta ũrĩa Juda na Jerusalemu ciekire! Kwoguo nĩ twagĩrĩirũo gwĩthema mĩthemba yothe ya ũhoi mĩhianano. Ũndũ ũcio ũhutĩtie gwĩthema ũkoroku na kwenda indo cia kĩĩmwĩrĩ, maũndũ marĩa mangĩkorũo marĩ ũhoi mĩhianano. (Mat. 6:24; Kol. 3:5) Tũngĩenda gũkoragwo na ngatho tondũ Jehova nĩ onanĩtie tha ciake na njĩra ya gũcokia ũthathaiya mũtheru matukũ-inĩ maya ma kũrigĩrĩria na gũtirĩ hĩndĩ ĩngĩ agetĩkĩria ũthũkio! Nĩ arĩkanĩire na Aisiraeli a kĩĩroho ‘kĩrĩkanĩro gĩa gũtũũra,’ na gũtirĩ hĩndĩ gĩgaathũkio nĩ kwaga wĩhokeku kana ũmaraya. (Ezek. 16:60) Kwoguo reke tuonanagie atĩ nĩ tũkenagĩra mweke ũrĩa tũrĩ naguo rĩu wa kũnyitanĩra na andũ atheru a Jehova.

¹⁷ No rĩrĩ, ũhoro ũrĩa Jehova arĩtie kwerekera ahũũri maraya arĩa mataarĩirio thĩinĩ wa ibuku rĩa Ezekieli ũtũrutaga atĩa igũrũ rĩgiĩ “mũmaraya ũrĩa mũnene,” Babuloni Ũrĩa Mũnene? Reke tuone.

18, 19. Nĩ maũndũ marĩkũ mahaanaine gatagatĩ ka ahũũri maraya arĩa mataarĩirio ibuku-inĩ rĩa Ezekieli na mũmaraya ũrĩa ũtaarĩirio ibuku-inĩ rĩa Kũguũrĩrio?

¹⁸ Jehova ndacenjagia. (Jak. 1:17) Mawoni make matirĩ macenjia historĩ-inĩ yothe ya Babuloni Ũrĩa Mũnene. Kwoguo tũtigegagio nĩ kuona maũndũ maingĩ mahaanaine harĩ ituĩro rĩake kwerekera ahũũri maraya arĩa magwetetwo ibuku-inĩ rĩa Ezekieli na ituĩro rĩa “mũmaraya ũrĩa mũnene” ũtaarĩirio ibuku-inĩ rĩa Kũguũrĩrio.

¹⁹ Kwa ngerekano, ta rora wone atĩ ahũũri maraya acio magwetetwo ibuku-inĩ rĩa Ezekieli matiaherithirio ĩmwe kwa ĩmwe nĩ Jehova, no maaherithirio nĩ ndũrĩrĩ iria andũ acio a Ngai mataarĩ ehokeku maahũũrĩte ũmaraya wa kĩĩroho nacio. Ũndũ ũmwe na ũcio, ndini ciothe cia maheeni gũkũ thĩ nĩ imenereirio nĩ ũndũ wa kũhũũra ũmaraya o ta ũcio na “athamaki a thĩ.” Na makaaherithio nũũ? Bibilia yugaga atĩ thirikari icio cia gĩũteti “nĩ igaathũũra  mũmaraya ũcio na imwanange na imũtige arĩ njaga, na nĩ ikaarĩa nyama ciake na imũcine biũ na mwaki.” Thirikari cia thĩ ĩno igeeka ũndũ ta ũcio wa kũmakania nĩkĩ? Tondũ Ngai nĩ ageekĩra “ũndũ ũcio ngoro-inĩ ciao nĩguo mahingie rĩciria rĩake.”—Kũg. 17:1-3, 15-17.

20. Nĩ kĩĩ kĩronania atĩ ituĩro rĩa Babuloni rĩgaakorũo rĩrĩ rĩa mũico?

²⁰ Kwoguo Jehova akaahũthĩra thirikari cia thĩ ĩno kũhingia ituĩro rĩake kwerekera ndini ciothe cia maheeni, nginya ndini nyingĩ iria ciĩĩtaga cia Gĩkristiano. Ituĩro rĩu rĩgaakorũo rĩrĩ rĩa mũico; ndini itikooherũo, na itigaakorũo na mweke ũngĩ wa kũgarũrĩra mĩthiĩre yacio. Ibuku rĩa Kũguũrĩrio rĩonanagia atĩ Babuloni “ndagaacoka kuoneka rĩngĩ.” (Kũg. 18:21) Araika a Ngai nĩ magaakena nĩ ũndũ wa gĩkuũ gĩake, na moige ũũ: “Goocai Ja! Na ndogo ya mũmaraya ũcio ĩtũũraga yambataga tene na tene.” (Kũg. 19:3) Ituĩro rĩu rĩgaakorũo rĩrĩ rĩa tene na tene. Gũtirĩ hĩndĩ ĩngĩ ndini o yothe ya maheeni ĩgeetĩkĩrio kuumĩra ĩthũkie ũthathaiya wa ma. Ituĩro rĩu iritũ rĩa Babuloni na kwanangwo kwayo gũgaatũma  kũgĩe na ndogo nene ya mũhaano ĩrĩa ĩgaatũũra yambataga tene na tene.

21. Kwanangwo kwa ndini cia maheeni gũgaakorũo kũrĩ kĩambĩrĩria kĩa ihinda rĩrĩkũ, na ihinda rĩu rĩkaarigĩrĩria na kĩĩ?

²¹ Rĩrĩa thirikari cia thĩ ĩno igookĩrĩra Babuloni Ũrĩa Mũnene, igaakorũo ikĩhingia ituĩro rĩa Ngai, ũndũ ũgaakorũo ũrĩ wa bata harĩ kũhinga kwa muoroto wa Jehova. Ũndũ ũcio nĩguo ũgaakorũo ũrĩ kĩambĩrĩria gĩa thĩna ũrĩa mũnene, ihinda rĩgaakorũo na mĩtangĩko mĩnene ĩtarĩ yakorũo kuo rĩngĩ. (Mat. 24:21) Thĩna ũcio mũnene ũkaarigĩrĩria na Hari–Magedoni, mbaara ya Jehova kwerekera mũtabarĩre ũyũ mũũru wa maũndũ. (Kũg. 16:14, 16) O ta ũrĩa icunjĩ iria irũmĩrĩire cia ibuku rĩrĩ ikuonania, ibuku rĩa Ezekieli nĩ rĩkoragwo na maũndũ maingĩ tũngĩĩruta megiĩ ũrĩa thĩna ũcio mũnene ũgaakorũo ũhaana. No rĩrĩ, nĩ maũndũ marĩkũ tweruta kuumana na Ezekieli mũrango wa 16 na 23 tũngĩenda kũririkanaga na kũhũthĩra?

22, 23. Gũthuthuria ũrĩa ahũũri maraya arĩa magwetetwo thĩinĩ wa Ezekieli na Kũguũrĩrio mataarĩirio kũngĩtũhutia atĩa ũhoro-inĩ wĩgiĩ ũtungata witũ mũtheru?

²² Shaitani nĩ endete kũhĩtithia arĩa makoragwo thĩinĩ wa ũthathaiya mũtheru. Gũtirĩ ũndũ ũngĩmũkenia ta gũkorũo na mweke wa gũtweheria harĩ ũthathaiya mũtheru na gũtũma tũrũmĩrĩre njĩra ta ya ahũũri maraya arĩa mataarĩirio thĩinĩ wa ibuku rĩa Ezekieli. Kwoguo, no mũhaka tũririkane atĩ Jehova ndakiragĩrĩria o na hanini wagi wa wĩhokeku ũthathaiya-inĩ! (Ndar. 25:11) Twagĩrĩirũo gwĩthema biũ ndini cia maheeni, twĩtheme ‘kũhutia kĩndũ gĩtarĩ gĩtheru’ maitho-inĩ ma Ngai. (Isa. 52:11) Nĩ ũndũ wa itũmi o ta icio, tũtinyitaga mbaru mwena o wothe wa ngũĩ cia gĩũteti cia thĩ ĩno ngayũkanu. (Joh. 15:19) Tuonaga gũtũũgĩria bũrũri kũrĩ mũthemba ũngĩ wa ndini ya maheeni ĩrĩa Shaitani agaathagĩrĩria, na tũtimĩnyitaga mbaru o na hanini.

²³ Makĩria ma ũguo, nĩ wega tũririkane atĩ nĩ mweke wa mwanya tũkoragwo naguo wa gũthathaiya Jehova thĩinĩ wa hekarũ yake theru ya kĩĩroho. O tũgĩkenagĩra mũbango ũcio mwega, reke tũtue itua irũmu rĩa kwaga kwĩingĩrania o na hanini na ndini cia maheeni na ũmaraya wacio!