1, 2. Jesu aathiire atĩa werũ-inĩ wa Judea mwaka-inĩ wa 29 M.M., na nĩ maũndũ marĩkũ meekĩkire harĩ we arĩ kũu? (Rora mbica kĩambĩrĩria-inĩ gĩa gĩcunjĩ gĩkĩ.)

 NO KŨHOTEKE kwarĩ mũthia-inĩ wa mweri wa Oktomba kana kĩambĩrĩria-inĩ kĩa Novemba mwaka wa 29 M.M., na Jesu aarĩ werũ-inĩ wa Judea, mwena wa rũgongo wa Iria rĩa Cumbĩ. Aathiire kũndũ kũu atongoretio nĩ roho mũtheru, thutha wa kũbatithio na gũitĩrĩrio maguta. Arĩ werũ-inĩ ũcio mũũmũ ũiyũire mahiga na mĩkuru, Jesu aarĩ na thikũ 40 cia ihinda ihooreru rĩa kwĩhinga, kũhoya, na gwĩcũrania. No kũhoteke ihinda-inĩ rĩu Jehova nĩ aaranĩirie na Mũrũ wake, akĩmũhaarĩria nĩ ũndũ wa maũndũ marĩa maarĩ mbere.

² Ihinda-inĩ rĩu Jesu aathirĩte hinya nĩ ũndũ wa ngʼaragu, Shaitani agĩthiĩ kũrĩ we. Maũndũ marĩa maacokire gwĩkĩka nĩ maguũragia ũndũ wa bata ũrĩa ũhutagia andũ arĩa othe mendete ũthathaiya mũtheru, nginya wee.

3, 4. (a) Shaitani aambĩrĩirie magerio ma mbere merĩ na ciugo irĩkũ, na no kũhoteke eendaga Jesu agĩe na nganja irĩkũ? (b) Shaitani ahũthagĩra atĩa mawara ta macio ũmũthĩ?

³ Thoma Mathayo 4:1-7. Shaitani aambĩrĩirie magerio ma mbere merĩ na ciugo ciahithanĩtie muoroto wake akiuga, “Angĩkorũo ũrĩ mũrũ wa Ngai.” Hihi Shaitani aarĩ na nganja kana Jesu nĩ  Mũrũ wa Ngai? Aca. Mũraika ũcio watuĩkĩte mwĩhia nĩ aamenyaga wega biũ atĩ Jesu nĩ Mũrũ wa Ngai wa irigithathi. (Kol. 1:15) Hatarĩ nganja Shaitani ningĩ nĩ aamenyaga ciugo iria Jehova aarĩtie arĩ igũrũ rĩrĩa Jesu aabatithagio akiuga: “Ũyũ nĩ Mũrũ wakwa, ũrĩa nyendete, na nĩ ndĩmwĩtĩkĩrĩte.” (Mat. 3:17) No kũhoteke Shaitani eendaga Jesu agĩe na nganja kana Ithe aarĩ wa kwĩhokeka na kana nĩ aamũrũmbũyagia biũ. Kũgerera igerio rĩa mbere rĩa kũgarũra mahiga matuĩke mũgate, nĩ ta Shaitani aamũũragia ũũ: ‘Tondũ wee ũrĩ Mũrũ wa Ngai-rĩ, nĩ kĩĩ kĩratũma Ithe wanyu age gũkũhe irio werũ-inĩ ũyũ mũũmũ?’ Kũgerera igerio rĩa kerĩ rĩa kũrũga kuuma gacũmbĩrĩ-inĩ ka hekarũ, nĩ ta Shaitani aamũũragia ũũ: ‘Tondũ wee ũrĩ Mũrũ wa Ngai-rĩ, nĩ wĩhokete Ithe wanyu biũ atĩ nĩ egũkũgitĩra?’

⁴ O na ũmũthĩ Shaitani nĩ ahũthagĩra mawara ta macio. (2 Kor. 2:11) Mũgerania ũcio etagĩrĩra rĩrĩa athathaiya a ma morĩtwo nĩ hinya kana makuĩte ngoro, hĩndĩ ĩyo akamatharĩkĩra, kaingĩ na njĩra ciĩhithanĩtie. (2 Kor. 11:14) Ageragia gũtũheenereria twĩtĩkie atĩ gũtirĩ hĩndĩ Jehova angĩtwenda kana atwĩtĩkĩre. Mũgerania ũcio ningĩ nĩ ageragia gũtũma twĩtĩkie atĩ Jehova ti wa kwĩhokeka, atĩ ndakaahingia maũndũ marĩa eranĩire Kiugo-inĩ gĩake. No macio nĩ maheeni moru mũno. (Joh. 8:44) Tũngĩregana namo atĩa?

5. Jesu aacokirie atĩa hĩndĩ ya magerio ma mbere merĩ?

⁵ Ta wĩcirie ũrĩa Jesu aacokirie hĩndĩ ya magerio ma mbere merĩ. Ndaarĩ na nganja atĩ Ithe nĩ aamwendete, na nĩ eehokire Ithe biũ. Jesu aareganire na Shaitani o na ihenya na njĩra ya kũgweta ciugo irĩ thĩinĩ wa Kiugo gĩa Ithe kĩrĩa gĩtongoretio nĩ roho. Jesu aagwetire maandĩko marĩ na rĩĩtwa rĩa Ngai, Jehova. (Gũcok. 6:16; 8:3) Hihi nĩ harĩ njĩra ĩngĩ njega makĩria Mũrũ wa Ngai aangĩonanirie nayo atĩ nĩ eehokete Ithe ĩkĩrĩte kũhũthĩra rĩĩtwa Rĩake—rĩĩtwa rĩa mwanya rĩrĩa rĩkoragwo rĩrĩ ũũma wa atĩ Jehova nĩ akaahingia ciĩranĩro ciake ciothe? a

6, 7. Tũngĩregana atĩa na tharĩkĩro cia Shaitani iria ciĩhithanĩtie?

⁶ No tũregane na tharĩkĩro cia Shaitani iria ciĩhithanĩtie na njĩra ya kwĩhoka Kiugo kĩa Jehova na gwĩcũrania ũrĩa rĩĩtwa rĩa Ngai riugĩte. O na ithuĩ tũngĩkorũo na ma atĩ nĩ tũhutagio nĩ maũndũ marĩa Maandĩko moigaga megiĩ ũrĩa Jehova endete na arũmbũyagia athathaiya ake, nginya arĩa mathuthĩkĩte ngoro, no tũhote kũregana na maheeni ma Shaitani atĩ gũtirĩ hĩndĩ Jehova angĩtwenda kana atwĩtĩkĩre. (Thab. 34:18; 1 Pet. 5:8) Na tũngĩririkanaga atĩ hĩndĩ ciothe Jehova nĩ ekaga kũringana na ũrĩa rĩĩtwa rĩake riugĩte, tũtirĩkoragwo na nganja atĩ nĩ twagĩrĩirũo kũmwĩhoka biũ, arĩ we Mũhingia wa ciĩranĩro.—Thim. 3:5, 6.

⁷ No hihi muoroto ũrĩa mũnene wa Shaitani nĩ ũrĩkũ? Nĩ kĩĩ endaga kuuma kũrĩ ithuĩ? Macokio nĩ moonekire wega igerio-inĩ rĩa gatatũ rĩa Shaitani harĩ Jesu.

8. Shaitani aaguũririe atĩa ũndũ ũrĩa eendaga igerio-inĩ rĩa gatatũ?

⁸ Thoma Mathayo 4:8-11. Igerio-inĩ rĩa gatatũ, Shaitani nĩ aatigire kwĩhithania, akĩguũria ũndũ ũrĩa eendaga. Shaitani oonirie Jesu (hihi kũgerera kĩoneki) “mothamaki mothe ma thĩ na riri wamo,” no ndaamuonirie ũũru wamo. Agĩcoka akĩra Jesu ũũ: “Maũndũ maya mothe nĩ ngũkũhe ũngĩndurĩria maru wĩke gĩĩko gĩa gũũthathaiya.” b Ũthathaiya nĩguo ũndũ ũrĩa eendaga! Shaitani eendaga Jesu atiganĩrie Ithe na etĩkĩre Mũgerania atuĩke ngai wake. Shaitani eendaga Jesu ahũthĩre njĩra ĩngĩonekire ĩrĩ hũthũ kũgĩa na ũnene. Eendaga kuonania atĩ Jesu nĩ angĩagĩire na hinya na ũtonga wothe wa ndũrĩrĩ na ndangĩabatarire kũnyamarĩka na njĩra ya gwĩkĩrũo thũmbĩ ya mĩigua, kũhũũrũo iboko, na gũcuurio mũtĩ-inĩ wa kũnyarirĩrũo. Igerio rĩu rĩarĩ rĩa ma. Jesu ndeekĩrĩire nganja wathani wa Shaitani igũrũ rĩa thirikari cia gũkũ thĩ! (Joh. 12:31; 1 Joh. 5:19) Shaitani nĩ angĩaheire Jesu kĩndũ o gĩothe nĩgetha atiganĩrie ũthathaiya mũtheru wa Ithe.

9. (a) Nĩ ũndũ ũrĩkũ Shaitani endaga kuuma kũrĩ athathaiya a ma, na atũgeragia atĩa? (b) Ũthathaiya witũ ũhutĩtie maũndũ marĩkũ? (Rora gathandũkũ, “Ũthathaiya nĩ Kĩĩ?”)

⁹ O na ũmũthĩ, Shaitani endaga tũmũhe ũthathaiya witũ—na njĩra ya ĩmwe kwa ĩmwe kana ĩtarĩ ya ĩmwe kwa ĩmwe. Arĩ we “ngai wa mũtabarĩre ũyũ wa maũndũ,” nĩwe wamũkagĩra ũthathaiya wothe wa maheeni wa ndini cia Babuloni Ũrĩa Mũnene. (2 Kor. 4:4) No nĩ ũndũ wa kwaga kũiganĩra na athathaiya a maheeni bilioni  nyingĩ, endaga kũgeria athathaiya a ma nĩguo meke mũgarũ na wendi wa Ngai. Ageragia gũtũheenereria tũcarie ũtonga na ũnene thĩinĩ wa thĩ yake handũ ha gũthingata njĩra ya Gĩkristiano ĩrĩa hihi ĩngĩtũma tũnyamarĩke “nĩ ũndũ wa ũthingu.” (1 Pet. 3:14) Tũngĩtĩkĩra kũgwa igerio-inĩ rĩa gũtiganĩria ũthathaiya mũtheru na tũtuĩke gĩcunjĩ gĩa thĩ ya Shaitani, tũngĩkorũo tũkĩmũinamĩrĩra na tũgeka gĩĩko gĩa kũmũthathaiya, na njĩra ĩyo tũkamũtua ngai witũ. Tũngĩregana atĩa na igerio ta rĩu?

10. Jesu aacokirie atĩa igerio-inĩ rĩa gatatũ, na nĩkĩ?

¹⁰ Ta rora ũrĩa Jesu aacokirie igerio-inĩ rĩa gatatũ. Oonanirie wĩhokeku wake mũrũmu harĩ Jehova, akĩregana na Mũgerania ũcio o rĩmwe akĩmwĩra: “Thiĩ, Shaitani!” O ta ũrĩa eekĩte magerio-inĩ ma mbere merĩ, Jesu aacokire akĩgweta rĩandĩko rĩrĩ na rĩĩtwa rĩa Ngai kuuma ibuku-inĩ rĩa Gũcokerithia Maathani akiuga: “Nĩ kwandĩke atĩrĩ: ‘Wagĩrĩirũo gũthathaiya Jehova Ngai waku, na nowe wiki wagĩrĩirũo kũrutĩra ũtungata mũtheru.’” (Mat. 4:10; Gũcok. 6:13) Na njĩra ĩyo Jesu akĩrega kũgucĩrĩrio nĩ mweke wa kahinda kanini ũrĩa ũngĩamũheire igweta thĩinĩ wa thĩ na ũtũũro mũhũthũ ũtarĩ na mĩnyamaro. Nĩ aamenyaga atĩ Ithe wiki nowe wagĩrĩire gũthathaiyo na atĩ gwĩka o na ‘gĩĩko kĩmwe gĩa gũthathaiya’ Shaitani kũngĩarĩ kũmwathĩkĩra. Jesu nĩ aaregire biũ gũtua Mũgerania ũcio mũũru ngai wake. “Mũcukani agĩtigana nake” thutha wa Jesu kũregana nake. c

11. Tũngĩregana atĩa na Shaitani na magerio make?

¹¹ No tũregane na Shaitani na magerio ma thĩ yake njũru tondũ o ta Jesu, tũrĩ na ũhoti wa gwĩtuĩra itua. Jehova nĩ atũheete kĩheo kĩa goro kĩa wĩyathi wa gwĩthuurĩra. Nĩ ũndũ ũcio, gũtirĩ mũndũ o na ũmwe—nginya Mũgerania ũcio mũũru na ũrĩ hinya—ũngĩtũtindĩkĩrĩria gũtiganĩria ũthathaiya mũtheru. ‘Tũngĩrũgama twĩhandĩte tũregane na Shaitani, tũrũmĩte thĩinĩ wa wĩtĩkio’ tũrĩ na wĩhokeku, tũngĩkorũo tũkiuga: “Thiĩ, Shaitani!” (1 Pet. 5:9) Ririkana atĩ, Shaitani aathiire thutha wa Jesu kũregana nake biũ. Ũndũ ũmwe na ũguo, Bibilia ĩtũheaga ũũma ũyũ: “Reganagai na Mũcukani, nake nĩ ekũmũũrĩra.”—Jak. 4:7.

12. Mũgũnda-inĩ wa Edeni, Shaitani aaguũririe atĩa atĩ nĩwe thũ ya ũthathaiya mũtheru?

¹² Kũgerera igerio rĩu rĩa mũico, Shaitani nĩ oonanirie wega atĩ nĩwe thũ ĩrĩa ya mbere ya ũthathaiya mũtheru. Mĩaka ngiri nyingĩ mbere ĩyo, thĩinĩ wa mũgũnda wa Edeni, Shaitani nĩ aaguũririe riita rĩa mbere rũmena rwake kwerekera ũthathaiya wa Jehova. Rĩrĩa aaheenereirie Hawa, ũrĩa wacokire akĩhatĩrĩria Adamu age gwathĩkĩra rĩathani rĩa Jehova, Shaitani nĩ aatũmire makorũo rungu rwa wathani na ũtongoria wake. (Thoma Kĩambĩrĩria 3:1-5; 2 Kor. 11:3; Kũg. 12:9) Ũrĩa kũrĩ nĩ atĩ, aatuĩkire ngai wao, nao magĩtuĩka athathaiya ake, o na gũtuĩka hihi matiamenyaga nũũ  wamahĩtithagia. Makĩria ma ũguo, rĩrĩa Shaitani aambĩrĩirie ũremi ũcio mũgũnda-inĩ wa Edeni, nĩ eekĩrĩire nganja ũnene wa Jehova, kana kĩhooto gĩake gĩa gwathana, o na akĩambĩrĩria tharĩkĩro harĩ ũthathaiya mũtheru. Na njĩra ĩrĩkũ?

13. Ũthathaiya mũtheru ũhutanĩtie atĩa na ũnene wa Jehova?

¹³ Ũhoro wĩgiĩ ũnene wa Jehova nĩ ũhutanĩtie na ũthathaiya mũtheru. Mwathani Mũnene ũrĩa wa ma, o we “wombire indo ciothe,” nowe wagĩrĩire gũthathaiyo. (Kũg. 4:11) Rĩrĩa Jehova oombire Adamu na Hawa marĩ akinyanĩru na akĩmaiga mũgũnda-inĩ wa Edeni, muoroto wake warĩ atĩ thutha-inĩ thĩ yothe ĩiyũre andũ akinyanĩru arĩa mangĩamũheire ũthathaiya wao meyendeire—ũthathaiya mũtheru kuuma ngoro-inĩ theru. (Kĩam. 1:28) Shaitani eekĩrĩire nganja ũnene wa Jehova tondũ nĩ eerirĩirie ũndũ ũrĩa wagĩrĩire kũheo o Jehova Mwathani Ũrĩa Mũnene wiki—ũthathaiya.—Jak. 1:14, 15.

14. Hihi Shaitani nĩ aagaacĩrire harĩ gũtharĩkĩra ũthathaiya mũtheru? Taarĩria.

¹⁴ Hihi Shaitani nĩ aagaacĩrire harĩ gũtharĩkĩra ũthathaiya mũtheru? Nĩ aahotire gũtũma Adamu na Hawa matigane na Ngai.  Kuuma hĩndĩ ĩyo, Shaitani akoretwo agĩtharĩkĩra ũthathaiya wa ma, akĩenda kũgarũra andũ aingĩ ũrĩa kwahoteka matigane na Jehova Ngai. Shaitani no aathiire na mbere kũgeria athathaiya a Jehova a mahinda ma mbere ya Ũkristiano. Hĩndĩ ya karine ya mbere Mahinda Maitũ, nĩ aatũmire kũgĩe na ũregenyũki ũrĩa wathũkirie kĩũngano gĩa Gĩkristiano, na thutha wa ihinda ũthathaiya mũtheru ũkĩhaana ta wathira. (Mat. 13:24-30, 36-43; Atũm. 20:29, 30) Kwambĩrĩria karine ya kerĩ Mahinda Maitũ, athathaiya a ma nĩ maatonyire ihinda-inĩ iraihu rĩa kũnyitwo mĩgwate kĩĩroho nĩ Babuloni Ũrĩa Mũnene, ndini ciothe cia maheeni gũkũ thĩ. No Shaitani ndagaacĩrĩte harĩ gũtooria muoroto wa Ngai wĩgiĩ ũthathaiya mũtheru. Gũtirĩ kĩndũ kĩngĩgirĩrĩria Ngai kũhingia muoroto wake. (Isa. 46:10; 55:8-11) Rĩĩtwa rĩake nĩ rĩhutanĩtie na ũndũ ũcio, na hĩndĩ ciothe ekaga kũringana na ũrĩa rĩĩtwa rĩake riugĩte. Hingo ciothe Jehova akoragwo arĩ Mũhingia wa muoroto wake!

15. Nĩ makinya marĩkũ Jehova ooire mũgũnda-inĩ wa Edeni ma kũhiũrania na aremi acio na gũtigĩrĩra atĩ muoroto wake nĩ ũngĩkaahinga?

¹⁵ Jehova nĩ ooire makinya na ihenya mũgũnda-inĩ wa Edeni ma kũhiũrania na aremi acio na gũtigĩrĩra atĩ muoroto wake nĩ ũngĩkaahinga. (Thoma Kĩambĩrĩria 3:14-19.) Adamu na Hawa marĩ o mũgũnda-inĩ ũcio, Jehova nĩ aatuĩrĩire aremi acio atatũ, marũmanĩrĩire ũrĩa meehirie—aambĩrĩirie na Shaitani, agĩcokerera Hawa, akĩrigia na Adamu. Ciugo-inĩ iria eerire Shaitani, kĩũmbe kĩu gĩtonekaga kĩrĩa kĩambĩrĩirie ũremi ũcio, Jehova nĩ aarathire gũka kwa “mbeũ” ĩrĩa ĩngĩeheririe moimĩrĩro ma ũremi ũcio. “Mbeũ” ĩyo yeranĩirũo nĩ ĩngĩanyitire itemi rĩa bata harĩ kũhingia muoroto wa Jehova wĩgiĩ ũthathaiya mũtheru.

16. Thutha wa ũremi mũgũnda-inĩ wa Edeni, Jehova akoretwo agĩka atĩa nĩguo ahingie muoroto wake?

¹⁶ Thutha wa ũremi ũcio warĩ mũgũnda-inĩ wa Edeni, Jehova nĩ akoretwo akĩruta wĩra nĩguo ahingie muoroto wake. Nĩ aabangire mĩbango nĩguo andũ matarĩ akinyanĩru mamũthathaiye na njĩra njĩtĩkĩrĩku, o ta ũrĩa tũkuona gĩcunjĩ-inĩ kĩrĩa kĩrũmĩrĩire. (Ahib. 11:4–12:1) Ningĩ nĩ aatongoririe andĩki aigana ũna a Bibilia kũgerera roho—ta Isaia, Jeremia, na Ezekieli—maandĩke morathi ma gũcanjamũra megiĩ gũcokio kwa ũthathaiya mũtheru. Gũcokio kũu nĩ ũndũ warĩrĩirio mũno thĩinĩ wa Bibilia. Morathi macio nĩ mangĩkaahingio mothe nĩ “mbeũ” ĩrĩa yeranĩirũo, ĩrĩa gĩcunjĩ kĩayo kĩa mbere gĩacokire kũmenyeka atĩ nĩ Jesu Kristo. (Gal. 3:16) Jesu nĩwe Mũteteri wa ũthathaiya mũtheru, o ta ũrĩa oonanirie wega kũgerera macokio make igerio-inĩ rĩa gatatũ. Hatarĩ nganja, Jesu nĩwe wathuurirũo nĩ Jehova nĩguo ahingie morathi megiĩ gũcokio kwa ũthathaiya mũtheru. (Kũg. 19:10) Nĩ angĩkahonokia andũ a  Ngai kuuma ũkombo-inĩ wa kĩĩroho na acokie ũthathaiya mũtheru harĩa wagĩrĩire.

17. Nĩ kĩĩ gĩtũmaga morathi ma Bibilia megiĩ gũcokio kwa ũthathaiya mũtheru mahutie ngoro citũ mũno?

¹⁷ Gũthuthuria morathi ma Bibilia megiĩ gũcokio kwa ũthathaiya mũtheru nĩ ũndũ wa gũcanjamũra na wa gwĩkĩra wĩtĩkio hinya. Morathi macio nĩ mahutagia ngoro citũ mũno tondũ nĩ twĩriragĩria hĩndĩ ĩrĩa ciũmbe ciothe igũrũ na thĩ ikaagĩa na ũrũmwe harĩ ũthathaiya mũtheru wa Jehova Mwathani Ũrĩa Mũnene. Morathi macio ningĩ nĩ matũheaga kĩĩrĩgĩrĩro, tondũ nĩ makoragwo na ndũmĩrĩri cia gũtwĩkĩra ngoro iria ikoragwo Kiugo-inĩ kĩa Ngai. Nũũ gatagatĩ-inĩ gaitũ ũteriragĩria kuona ciĩranĩro cia Jehova ikĩhinga—ta kũriũkio kwa endwa aitũ arĩa makuĩte, thĩ yothe gũtuwo paradiso, na ũtũũro ũtarĩ mũthia tũrĩ na ũgima mũkinyanĩru wa mwĩrĩ?—Isa. 33:24; 35:5, 6; Kũg. 20:12, 13; 21:3, 4.

18. Nĩ maũndũ marĩkũ tũkwarĩrĩria thĩinĩ wa ibuku rĩrĩ?

¹⁸ Thĩinĩ wa ibuku rĩrĩ, tũgũthuthuria morathi ma gũcanjamũra marĩa makoragwo ibuku-inĩ rĩa Ezekieli thĩinĩ wa Bibilia. Morathi maingĩ harĩ macio marĩrĩirie ũhoro wa gũcokio kwa ũthathaiya mũtheru. Nĩ tũkwarĩrĩria ũrĩa morathi ma Ezekieli makonainie na morathi mangĩ, ũrĩa makaahingio kũgerera harĩ Kristo, na ũrĩa matũhutagia.—Rora gathandũkũ, “Matemo ma Ibuku rĩa Ezekieli.”

19. Ũtuĩte itua rĩa gwĩka atĩa, na nĩkĩ?

¹⁹ Thĩinĩ wa werũ wa Judea mwaka-inĩ wa 29 M.M., Shaitani nĩ aaremirũo gũtũma Jesu atigane na ũthathaiya mũtheru. No rĩrĩ, ĩ ithuĩ? Shaitani nĩ arerutanĩria mũno gũkĩra hĩndĩ ĩngĩ o yothe nĩguo atweherie harĩ ũthathaiya mũtheru. (Kũg. 12:12, 17) Rekei ibuku rĩrĩ rĩtũteithie gwĩkĩra hinya itua ritũ rĩa kũregana na Mũgerania ũcio mũũru. Ningĩ nĩ tuonaniei kũgerera ciugo na ciĩko citũ atĩ nĩ tũretĩkania biũ na ciugo ici, “Wagĩrĩirũo gũthathaiya Jehova Ngai waku.” Tweka ũguo nĩ tũgũkorũo na kĩĩrĩgĩrĩro gĩa gũgaatũũra tuone muoroto wa magegania wa Jehova ũkĩhinga—ciũmbe ciothe igũrũ na thĩ irĩ na ũrũmwe ikĩhe Jehova kĩndũ kĩrĩa kĩmwagĩrĩire biũ, ũthathaiya mũtheru kuuma ngoro-inĩ theru!