1. Nĩ mũthenya ũrĩkũ hihi warĩ mũritũ mũno ũtũũro-inĩ wa Petero?

PETERO ndangĩariganĩirũo nĩ ihinda rĩrĩa maatũnganirie maitho na Jesu. Hihi onire ta Jesu aakuĩte ngoro kana amũrakarĩire? Tũtingiuga ũguo tũrĩ na ma tondũ Bibilia yugaga o ciugo ici nini: “Nake mwathani akĩĩhũgũra, akĩrora Petero.” (Luk. 22:61) Ũndũ ũcio wiki nĩ wateithirie Petero one ũritũ wa mahĩtia make. Aaririkanire atĩ aakoretwo eka ũndũ ũrĩa Jesu aamwĩrĩte nĩ egwĩka o na gũtuĩka we nĩ aakararĩtie. Nĩ aakaanĩte Mwathi wake. Rĩu rĩarĩ ihũũra inene harĩ Petero ũtũũro-inĩ wake wothe.

2. Nĩ ũndũ ũrĩkũ Petero aabataraga kwĩruta, na tũngĩgunĩka atĩa kuumana na rũgano rwake?

² Kũu ti kuuga atĩ Petero ndaarĩ na mwĩhoko. Tondũ aarĩ na wĩtĩkio mũnene, aarĩ na mweke wa kũrũnga mahĩtia make na kwĩruta ũndũ ũmwe wa bata mũno kuumana na Jesu. Ũndũ ũcio nĩ kuohanĩra. Rekei tũthuthurie ũrĩa Petero eerutire ũndũ ũcio tondũ o na ithuĩ nĩ tũraũbatara.

3, 4. (a) Petero oririe Jesu kĩũria kĩrĩkũ, na hihi Petero eeciragia atĩa? (b) Jesu onanirie atĩa atĩ Petero nĩ eegerekanagia na andũ a matukũ macio?

³ Kĩndũ mĩeri ĩtandatũ mbere ĩyo, Petero nĩ orĩtie Jesu kĩũria gĩkĩ marĩ Kaperinaumu: “Mwathani, mũrũ wa Awa angĩnjĩhia manjĩhia maigana, ngĩmuohagĩra? Nĩ maita mũgwanja?” No kũhoteke Petero eeciragia atĩ aageretie mũno, tondũ atongoria a ndini a hĩndĩ ĩyo maarutanaga atĩ mũndũ agĩrĩirũo kuohanĩra maita matatũ tu! Jesu aamũcokeirie ũũ: “Kaba mĩrongo mũgwanja maita mũgwanja.”—Mat. 18:21, 22.

⁴ Hihi Jesu eendaga kuuga atĩ Petero aagĩrĩirũo gũtara maita marĩa mũndũ amũhĩtĩirie? Aca, handũ ha ũguo, kuuga mĩrongo mũgwanja maita mũgwanja nĩ kuonania atĩ mũndũ wendete ũrĩa ũngĩ ndagaga kũmuohera. (1 Kor. 13:4, 5) Jesu onirie Petero atĩ eegerekanagia na mũtugo ũrĩa andũ aingĩ maarĩ naguo wa kwaga wendo na kwaga kuohanĩra. No arĩa megerekanagia na  Ngai magĩrĩire kuohera arĩa angĩ maita maingĩ.—Thoma 1 Johana 1:7-9.

5. Nĩ rĩ tũngĩmenya wega bata wa kuohanĩra?

⁵ Petero ndaakararanirie na Jesu. No hihi ciugo cia Jesu nĩ ciamũhutirie ngoro? Rĩmwe na rĩmwe rĩrĩa tũrenda kuoherũo nĩrĩo tũmenyaga atĩ kuohanĩra nĩ kwa bata. Nĩ ũndũ ũcio, rekei tũcokerere maũndũ marĩa meekĩkire Jesu atanakua. Petero nĩ eekire mahĩtia maingĩ marĩa aabataraga kuoherũo nĩ Mwathi wake.

6. Petero eekire atĩa rĩrĩa Jesu aarutaga arutwo ũhoro wĩgiĩ wĩnyihia, no Jesu eekire atĩa?

⁶ Warĩ ũtukũ wa mũico wa Jesu gũkũ thĩ. Jesu nĩ aatigĩtie maũndũ maingĩ ma gũthomithia arutwo ake, kwa ngerekano ũhoro wĩgiĩ wĩnyihia. Jesu nĩ aamaigĩire kĩonereria na njĩra ya kũmathambia magũrũ. Wĩra ũcio warutagwo nĩ ndungata ĩrĩa yaheetwo gĩtĩo kĩnini makĩria. Petero aambire akĩũria Jesu kana nĩ ekũmũthambia magũrũ o nake. Rĩrĩa Jesu aamũcokeirie, Petero akĩrega gũthambio. Thutha ũcio Petero akĩra Jesu amũthambie nginya moko na kĩongo. Jesu ndaarakarĩire Petero, no aamataarĩirie na njĩra ya wendo bata wa gĩĩko kĩu aamekĩte.—Joh. 13:1-17.

7, 8. (a) Nĩ mahĩtia mangĩ marĩkũ Petero eekire? (b) Jesu aathiire na mbere kuonania ngoro ya wendo na kuohanĩra atĩa?

⁷ Kahinda kanini thutha ũcio, Petero nĩ eekire mahĩtia mangĩ. We na arutwo arĩa angĩ makĩambĩrĩria gũkararania nũũ warĩ mũnene gũkĩra arĩa angĩ. O na hĩndĩ ĩyo, Jesu aamarũngire na njĩra ya wendo na akĩmagathĩrĩria nĩ ũndũ wa ciĩko ciao njega tondũ nĩ maakoretwo marĩ ehokeku harĩ Mwathi wao. O na kũrĩ ũguo, akĩmeera atĩ nĩ mangĩkamũtiganĩria othe. Nowe Petero akiuga atĩ ndangĩmũtiganĩria o na kũngĩthiĩ atĩa. Nake Jesu akĩmwĩra atĩ angĩamũkaanire maita matatũ ũtukũ ũcio ngũkũ ĩtanakũga maita merĩ. Petero akĩregana na Jesu na akĩĩringa gĩthũri atĩ o na atũmwo arĩa angĩ othe mangĩmũtiganĩria, we egũtũũra arĩ mwĩhokeku.—Mat. 26:31-35; Mar. 14:27-31; Luk. 22:24-28; Joh. 13:36-38.

⁸ Hihi gũkinyĩria hĩndĩ ĩyo Jesu nĩ aaiguaga anogetio nĩ Petero? Hĩndĩ ĩno yothe ya moritũ, Jesu aathire na mbere kũrora mawega ma atũmwo acio ake mataarĩ akinyanĩru. O na akĩmenyaga atĩ Petero nĩ ekũmũkaana, aamwĩrire ũũ: “Nĩngũhoeire, nĩ getha gwĩtĩkia gwaku gũtigathire: nawe warĩkia kũgarũrũka, ũcoke ũũmagĩrĩrie ariũ a Ithe witũ.” (Luk. 22:32) Na njĩra ĩyo Jesu  akĩonania atĩ aarĩ na ũũma biũ atĩ Petero nĩ angĩeririre mahĩtia make na athiĩ na mbere gũtungatĩra Ngai arĩ mwĩhokeku. Na githĩ ĩyo ti ngoro njega ya wendo na kuohanĩra?

9, 10. (a) Petero aabataraga kũrũngwo nĩkĩ mũgũnda-inĩ wa Gethisemane? (b) Ũhoro wa Petero ũngĩtũririkania ũndũ ũrĩkũ?

⁹ Thutha-inĩ Petero nĩ aabataraga kũrũngwo maita maigana ũna marĩ mũgũnda-inĩ wa Gethisemane. Marĩ na Jakubu na Johana, Jesu aamerire maikare mehũgĩte rĩrĩa aahoyaga. Nĩ aabataraga gwĩkĩrũo hinya no Petero na arĩa angĩ maaikaraga makĩhootagwo nĩ toro. Jesu nĩ aataũkĩirũo kĩrĩa gĩatũmaga arutwo acio makome na akĩmohera, na nĩkĩo oigire ũũ: “Ti-itherũ ngoro nĩyenda, no mwĩrĩ ndũrĩ hinya.”—Mar. 14:32-41.

¹⁰ O hĩndĩ ĩyo, kĩrĩndĩ gĩgĩũka gĩkuuĩte imũrĩ kĩrĩ na hiũ na thiarĩ. Rĩu rĩarĩ ihinda rĩa kũhũthĩra ũũgĩ na kwĩmenyerera. No Petero agĩcomora rũhiũ rwake, akĩrũhiũrĩria Maliku, ngombo ya mũthĩnjĩri-Ngai mũnene, akĩmũtinia gũtũ. Jesu akĩrũnga Petero na njĩra ya ũhooreri, akĩhonia ngombo ĩyo, na agĩtaarĩria ũrutani wa kwaga kũhũthĩra ũhinya, ũrĩa ũtongoragia arũmĩrĩri ake nginya ũmũthĩ. (Mat. 26:47-55; Luk. 22:47-51; Joh. 18:10, 11) Petero nĩ eekĩte mahĩtia maingĩ marĩa aabataraga kuoherũo nĩ Mwathi wake. Ũhoro wake ũtũririkanagia atĩ ithuothe nĩ twĩhagia maita maingĩ. (Thoma Jakubu 3:2.) Hihi nĩ harĩ o na ũmwe witũ ũtabataraga kuoherũo nĩ Ngai o mũthenya? Ũtukũ o ro ũcio, Petero no angĩekire mahĩtia mangĩ maingĩ.

11, 12. (a) Petero onanirie ũmĩrĩru mũnene na njĩra ĩrĩkũ rĩrĩa Jesu aanyitirũo? (b) Petero aagire gwĩka ũrĩa oigĩte na njĩra ĩrĩkũ?

¹¹ Jesu eerire kĩrĩndĩ atĩ angĩkorũo nĩwe kĩracaria, kĩrekererie arutwo ake mathiĩ. Gũtirĩ ũndũ ũngĩ Petero angĩekire tiga kwĩrorera Jesu akĩnyitwo. Petero akĩũra o ta atũmwo arĩa angĩ.

¹² Petero na Johana makĩrũgamĩra hakuhĩ na nyũmba ya Anasi, ũrĩa warĩ Mũthĩnjĩri-Ngai Mũnene, kũrĩa Jesu aambire gũtwarũo nĩguo ahũngwo mahũri. Rĩrĩa Jesu aatwaragwo kũu, Petero na Johana makĩmũrũmĩrĩra ‘marĩ haraya.’ (Mat. 26:58; Joh. 18:12, 13) Kũu ti kuuga atĩ Petero aarĩ kĩguoya. Kũrũmĩrĩra Jesu gwiki kuonanagia aarĩ na ũmĩrĩru mũnene. Kĩrĩndĩ nĩ gĩakuuĩte matharaita na Petero aakoretwo atinia ũmwe gũtũ. O na kũrĩ ũguo, ndonetie Jesu wendo mũnene ta ũrĩa oigĩte hau kabere wa kũnyitanĩra nake biũ, o na gũkuanĩra nake.—Mar. 14:31.

13. Njĩra ĩrĩa njega ya kũrũmĩrĩra Kristo nĩ ĩrĩkũ?

¹³ Andũ aingĩ ũmũthĩ mageragia kũrũmĩrĩra Kristo ‘marĩ  haraya’ ta Petero ũndũ matekuoneka nĩ arĩa angĩ. No o ta ũrĩa Petero aandĩkire thutha-inĩ, gũtirĩ njĩra ĩngĩ ya kũrũmĩrĩra Kristo wega gũkĩra kwĩrutanĩria o ũrĩa twahota gũkinyaga makinya-inĩ Make na kwĩgerekania na kĩonereria Gĩake maũndũ-inĩ mothe gũtekũmakania moimĩrĩro ma gwĩka ũguo.—Thoma 1 Petero 2:21.

14. Petero eekaga atĩa rĩrĩa Jesu aacirithagio?

¹⁴ Petero aacokire akĩrũmĩrĩra Jesu nginya kĩhingo-inĩ kĩa mũciĩ ũmwe mũnene kũu Jerusalemu. Kwarĩ kwa mũthĩnjĩri-Ngai mũnene warĩ mũtongu wetagwo Kaiafa. Mĩciĩ ta ĩyo yakagwo ĩrĩ na handũ ha kũhurũkwo na kĩhingo mwena wa mbere. Rĩrĩa Petero aakinyire kĩhingo-inĩ, akĩgirio gũtonya. Tondũ Johana nĩ oĩ mũthĩnjĩri-Ngai mũnene na nĩ aakoretwo aatonya, agĩũka kĩhingo-inĩ akiuga Petero arekwo aingĩre. Petero ndaingĩrire thĩinĩ wa nyũmba hakuhĩ na Mwathi wake na no kũhoteke ndaikarire hakuhĩ na Johana. Aaikarire harĩa ndungata na aruti wĩra maahurũkĩte magĩota mwaki makĩĩrorera aira a maheeni makĩingĩra ũmwe ũmwe kũruta ũira makiumaga.—Mar. 14:54-57; Joh. 18:15, 16, 18.

15, 16. Taarĩria ũrĩa ũrathi wa Jesu wĩgiĩ gũkaanwo maita matatũ wahingire.

¹⁵ Nĩ ũndũ wa ũtheri wa mwaki, mũirĩtu ũrĩa wamũhingũrĩire kĩhingo akĩmuona wega na akĩmũmenya. Akĩmwĩra ũũ: “Wee nawe uuma hamwe na Jesu, mũndũ ũcio wa Galili.” Petero akĩmaka, agĩcoka agĩkaana atĩ nĩ oĩ Jesu na akiuga atĩ o na ndaramenya ũrĩa mũirĩtu ũcio aroiga. Agĩkuhĩrĩria kĩhingo-inĩ nĩguo agerie kwĩhithahitha ndakamenyeke, no mũirĩtu ũngĩ akĩmuona akiuga o ta wa mbere: “O na mũndũ ũyũ nake oima hamwe na Mũnazari ũcio Jesu.” No Petero akĩĩhĩta ũũ: “Mũndũ ũcio ndimũũĩ.” (Mat. 26:69-72; Mar. 14:66-68) No kũhoteke Petero nĩ aaiguire ngũkũ ĩgĩkũga thutha wa gũkaana Jesu riita rĩu rĩa kerĩ, no nĩ aatukanĩirũo mũno ũũ atĩ ndaaririkanaga ciugo iria Jesu aakoretwo amwĩra mathaa maigana ũna mbere ĩyo.

¹⁶ O na thutha ũcio Petero no aageragia kwĩhithania nĩguo ndakamenyeke. No gĩkundi kĩa andũ arĩa maarũgamĩte harĩa hahurũkagĩrũo makĩmũkuhĩrĩria. Ũmwe wao aarĩ wa mbarĩ cia ndungata ĩrĩa Petero aatinĩtie gũtũ yetagwo Maliku. Akĩra Petero atĩrĩrĩ, “Githĩ niĩ ndikuonire mwĩ nake harĩa mũgũnda-inĩ?” Petero akĩambĩrĩria kũmaiguithia atĩ ũguo tiguo kũrĩ. Akĩĩhĩta na akiuga aronyitwo nĩ kĩrumi angĩkorũo nĩ araria maheeni. Rĩu rĩarĩ riita rĩa gatatũ Petero gũkaana Jesu. Akĩrĩkia ũguo kũmũkaana, akĩigua ngũkũ yakũga riita rĩa kerĩ.—Joh. 18:26, 27; Mar. 14:71, 72.

17, 18. (a) Petero eekire atĩa rĩrĩa aamenyire ũrĩa ahĩtĩirie Mwathi wake? (b) Kwahoteka Petero eeciragia atĩa?

 ¹⁷ Nake Jesu akĩrora harĩa hahurũkagĩrũo. Ta ũrĩa honanĩtio kĩambĩrĩria-inĩ gĩa gĩcunjĩ gĩkĩ, magĩtũngania maitho na Petero. Ndagĩka o ĩyo Petero akĩmenya ũrĩa aahĩtĩirie Mwathi wake. Petero akiuma hau akuĩte ngoro mũno nĩ ũndũ wa kũigua ahĩtĩtie. Agĩthiĩ barabara-inĩ cia taũni ĩyo ĩrĩa yaiyũire ũtheri wa mweri. Agĩita maithori na akĩrĩra mũno.—Mar. 14:72; Luk. 22:61, 62.

¹⁸ Rĩrĩa mũndũ amenya atĩ nĩ ekĩte mahĩtia maritũ, no ecirie atĩ mahĩtia macio nĩ manene ũũ atĩ ndangĩoherũo. No kũhoteke ũguo nĩguo Petero eeciragia. Hihi nĩ angĩoheirũo?

19. Petero aaiguire atĩa nĩ ũndũ wa mahĩtia make, na tũmenyaga atĩa atĩ ndaateire mwĩhoko?

¹⁹ No mũhaka akorũo Petero nĩ aaritũhĩirũo nĩ kĩeha makĩria mũthenya ũyũ ũngĩ ona ũrĩa gwathiĩte harĩ Jesu. No nginya akorũo nĩ eecokagĩra maita maingĩ rĩrĩa Jesu aakuire thutha-inĩ arĩ na ruo rũnene. Ningĩ no mũhaka akorũo nĩ aatuuragwo mũno ngoro-inĩ aririkana ruo rũrĩa ongereire Mwathi wake mũthenya wa mũico wa ũtũũro Wake. O na Petero arĩ na kĩeha kĩingĩ ũguo, ndaateire mwĩhoko. Tũmenyaga ũguo tondũ thutha-inĩ aarĩ ho rĩrĩa atũmwo arĩa angĩ maagomanire. (Luk. 24:33) Hatarĩ nganja atũmwo othe nĩ meecokerire nĩ ũndũ wa mahĩtia marĩa meekĩte ũtukũ rĩrĩa Jesu aanyitirũo, na makĩhũthĩra mweke ũcio kũũmanĩrĩria.

20. Tũngĩĩruta atĩa kuumana na itua rĩa ũũgĩ rĩa Petero?

²⁰ Riita rĩrĩ tũrona Petero agĩtua itua na njĩra ya ũũgĩ. Ũndũ ũrĩa wa bata makĩria ndungata ya Ngai ĩngĩgũa ti ũritũ wa mehia marĩa ekĩte, no nĩ ũrĩa ekwĩrutanĩria kũrũgama rĩngĩ na kũrũnga maũndũ. (Thoma Thimo 24:16.) O na gũtuĩka Petero aarĩ na kĩeha kĩingĩ, nĩ onanirie wĩtĩkio wa ma na njĩra ya kũgomana na atũmwo arĩa angĩ. Rĩrĩa mũndũ aritũhĩirũo nĩ kĩeha nĩ ũndũ wa mehia maritũ, no aigue akĩenda gũikara arĩ wiki, no gũikara ta mbogo ya nduĩki nĩ ũgwati. (Thim. 18:1) Ũndũ ũrĩa wa ũũgĩ nĩ gũikarania na Akristiano arĩa angĩ nĩguo acokie hinya wa gũthiĩ na mbere gũtungatĩra Ngai.—Ahib. 10:24, 25.

21. Tondũ Petero aarĩ hamwe na arutwo arĩa angĩ, aakinyĩirũo nĩ ũhoro ũrĩkũ?

 ²¹ Tondũ Petero aarĩ hamwe na arutwo arĩa angĩ a Jesu, nĩ aakinyĩirũo nĩ ũhoro wa kũmakania atĩ mwĩrĩ wa Jesu ndwarĩ mbĩrĩra-inĩ. Petero hamwe na Johana makĩhanyũka mbĩrĩra-inĩ ĩrĩa Jesu aathikĩtwo na mũrango wayo ũgakunĩkwo. Johana nĩwe wakinyire mbere tondũ no kũhoteke aarĩ mwĩthĩ kũmũkĩra. Rĩrĩa aakorire mũromo wa mbĩrĩra ũtarĩ mũhinge, agĩtithia. No Petero, o na gũtuĩka nĩ aahũmĩte mũno, aathiire atonyete thĩinĩ biũ. Gũtiarĩ kĩndũ!—Joh. 20:3-9.

22. Nĩ kĩĩ gĩatũmire kĩeha na nganja cia Petero ithire biũ?

²² Hihi Petero nĩ eetĩkirie atĩ Jesu nĩ aariũkĩtio? Aambire gwĩkĩra nganja, o na gũtuĩka atumia ehokeku nĩ moigĩte atĩ nĩ moimĩrĩirũo nĩ mũraika na akĩmeera atĩ Jesu nĩ aariũkĩte. (Luk. 23:55–24:11) No gũgĩkinyĩria hwaĩ-inĩ, Petero nĩ aathirĩtwo biũ nĩ kĩeha na nganja. Jesu aarĩ muoyo, arĩ kĩũmbe kĩa roho. Nĩ oimĩrĩire atũmwo ake othe. No atanamoimĩrĩra, aambire kuumĩrĩra Petero arĩ wiki. Atũmwo moigire ũũ mũthenya o ro ũcio: “Nĩ ma, Mwathani nĩariũkĩte, na nĩoimĩrĩire Simoni.” (Luk. 24:34) Thutha-inĩ Paulo nĩ aandĩkire ũhoro wa mũthenya ũcio wa mwanya rĩrĩa Jesu aambire “akiumĩrĩra Kefa; agĩcoka akiumĩrĩra andũ arĩa ikũmi na erĩ.” (1 Kor. 15:5) Petero nowe wĩtagwo Kefa kana Simoni.

23. Akristiano ũmũthĩ magĩrĩirũo kũririkana rũgano rwa Petero nĩkĩ rĩrĩa mehia?

²³ Bibilia ndiugaga ũrĩa gwathiire rĩrĩa Jesu na Petero maacemanirie. No tũhũũre mbica ũrĩa Petero aaiguire rĩrĩa onire Mwathi wake endete acoketio muoyo na kũgĩa na mweke wa kwĩrira na kũhera. Ũndũ ũrĩa Petero aabataraga mũno nĩ kuoherũo. Tũtirĩ na nganja atĩ Jesu nĩ aamuoheire biũ. Akristiano ũmũthĩ nĩ magĩrĩirũo kũririkana rũgano rwa Petero mangĩhia. Tũtiagĩrĩirũo o na hanini gwĩciria atĩ Ngai ndangĩtuohera. Kĩonereria kĩa Jesu gĩtuonagia ũrĩa Ithe atariĩ kũna, ũrĩa ‘ũkĩragĩrĩria kuohanĩra.’—Isa. 55:7.

24, 25. (a) Taarĩria ũrĩa gwathire ũtukũ ũrĩa Petero maategaga thamaki Iria-inĩ rĩa Galili. (b) Petero eekire atĩa rũcinĩ rũrũ rũngĩ rĩrĩa Jesu aaringire kĩama?

²⁴ Jesu eerire atũmwo ake mathiĩ Galili kũrĩa mangĩacemanirie nake rĩngĩ. Rĩrĩa maakinyire, Petero agĩthiĩ gũtega thamaki Iria-inĩ rĩa Galili hamwe na andũ angĩ maigana ũna. Kũu nĩkuo Petero aarutaga wĩra kabere kau. Nĩ aaiguaga acanjamũkĩte akĩgucia  ngara, aigua gatarũ gagĩkeka, na makũmbĩ ma iria makĩhũũrana. No ũtukũ ũcio wothe matianyitire thamaki o na ĩmwe.—Mat. 26:32; Joh. 21:1-3.

²⁵ O na kũrĩ ũguo, kũrĩ hakuhĩ gũkĩa, ategi acio makĩanĩrĩrũo nĩ mũndũ akĩmera maikie ngara ciao mwena ũcio ũngĩ wa gatarũ. Magĩka o taguo, na makĩnyita thamaki nene 153! Petero akĩmenya mũndũ ũcio. Nĩ ũndũ ũcio akĩrũga maĩ-inĩ, agĩtubĩra erekeire rũteere-inĩ. Marĩ rũteere-inĩ, Jesu akĩhe arata acio ake ehokeku thamaki hĩhie. Akĩambĩrĩria kwaranĩria na Petero.—Joh. 21:4-14.

26, 27. (a) Jesu aaheire Petero mweke ũrĩkũ maita matatũ? (b) Jesu onanirie ũira ũrĩkũ mũrũmu atĩ nĩ oheire Petero biũ?

 ²⁶ Jesu oririe Petero kana nĩ aamwendete “gũkĩra ici” [NW] hihi orotete thamaki icio. Hihi Petero nĩ eendete biacara ya thamaki ngoro-inĩ gũkĩra ũrĩa eendete Jesu? O ta ũrĩa Petero aakaanĩte Mwathi wake maita matatũ, Jesu nake aamũheire mweke maita matatũ ekĩre mũkonde arĩ mbere ya arĩa angĩ atĩ nĩ amwendete. O thutha wa Petero kwaria, Jesu nĩ aamũtaaragĩria ũrĩa angĩonania wendo ũcio. Nĩ na njĩra ya gũthingata ũtungata mũtheru, kũrĩithia ng’ondu cia Kristo, na gũciĩkĩra hinya.—Luk. 22:32; Joh. 21:15-17.

²⁷ Na njĩra ĩyo, Jesu akĩonania wega atĩ Petero no angĩahũthĩrirũo nĩ we na Jehova. Petero nĩ angĩanyitire itemi inene thĩinĩ wa kĩũngano agĩtongorio nĩ Kristo. Ũcio nĩ ũira mũrũmu atĩ Jesu nĩ oheire Petero biũ! Hatarĩ nganja Petero nĩ aakenire mũno tondũ Jesu nĩ aamuoheire na akĩĩruta kuumana na mahĩtia make.

28. Petero aatũkirie rĩĩtwa rĩake atĩa?

²⁸ Petero aathire na mbere kũruta wĩra ũrĩa aaheirũo arĩ mwĩhokeku mĩaka mĩingĩ. Nĩ eekĩrire Akristiano arĩa angĩ hinya, o ta ũrĩa Jesu aamwĩrĩte ũtukũ wa mũico atanoragwo. Petero aarĩithirie arũmĩrĩri a Kristo arĩ na wendo mũnene akĩmakiragĩrĩria. Mũndũ ũcio wetagwo Simoni agĩtũkia rĩĩtwa rĩrĩa Jesu aamũheete, nĩrĩo Petero kana Ihiga, na njĩra ya kwĩhokeka na kwaga kwenyenyeka. Ũndũ ũcio nĩ wonekaga wega marũa-inĩ merĩ marĩa Petero aandĩkire marĩa maacokire magĩtuĩka mabuku ma bata thĩinĩ wa Bibilia. Ningĩ marũa macio nĩ monanagia atĩ Petero ndaariganĩirũo o na hanini ũndũ ũrĩa eerutĩte kuumana na Jesu wĩgiĩ kuohanĩra.—Thoma 1 Petero 3:8, 9; 4:8.

29. Tũngĩĩgerekania na wĩtĩkio wa Petero na tha cia Mwathi wake atĩa?

²⁹ Rekei o na ithuĩ twĩrute ũndũ ũcio. Hihi nĩ tũhoyaga Ngai o mũthenya atuohere nĩ ũndũ wa mahĩtia maitũ maingĩ? Hihi nĩ twĩtĩkagĩra atĩ nĩ atuohagĩra na akeheria mehia macio biũ? Hihi ithuĩ nĩ tuohagĩra arĩa angĩ? Angĩkorũo nĩ tũrĩkaga ũguo, nĩ tũrĩĩgerekanagia na wĩtĩkio wa Petero na tha cia Mwathi wake.