1. Nĩ ũndũ ũrĩkũ Jesu eeciragia mũno ũhoro waguo ũtukũ wa mũthia atanakua?

ŨTUKŨ wa mũthia Jesu atanakua, nĩ aamenyaga atĩ aarĩ hakuhĩ gũtiga arutwo ake, na nĩ eeciragia mũno ũhoro wa ihinda rĩao rĩũkĩte. Aameerire ũũ: “Mũtirĩ a thĩ ĩno.” (Johana 15:19) Thutha-inĩ, nĩ aahoire Ithe nĩ ũndũ wao akiuga: “O ti a thĩ ĩno, o ta ũrĩa niĩ itarĩ wa thĩ ĩno.” (Johana 17:15, 16) Hihi Jesu eendaga kuuga atĩa?

2. “Thĩ” ĩrĩa Jesu aaragia ũhoro wayo nĩ kĩĩ?

² Kiugo “thĩ” haha kĩrũgamĩrĩire andũ arĩa matoĩ Ngai na makoragwo rungu rwa wathani wa Shaitani. (Johana 14:30; Aefeso 2:2; Jakubu 4:4; 1 Johana 5:19) Nĩ na njĩra ĩrĩkũ tũngĩkorũo ‘tũtarĩ a thĩ ĩno’? Thĩinĩ wa gĩcunjĩ gĩkĩ, tũkwarĩrĩria njĩra cigana ũna: Tũtũũraga tũrĩ ehokeku harĩ Ũthamaki wa Ngai na tũtinyitaga mbaru mwena o wothe wa ũteti. Nĩ tũreganaga na roho wa gũkũ thĩ. Tũtikĩragia njano ũhoro-inĩ wĩgiĩ kwĩhumba na kwĩgemia, na nĩ tũkoragwo na ũigananĩru harĩ mawoni maitũ megiĩ mbeca. Ningĩ nĩ twĩhumbaga indo cia mbaara iria Ngai atũheaga.—Rora Kohoro ga 16 Mũico-inĩ wa Ibuku.

3. Jesu oonaga atĩa maũndũ ma ũteti?

³ Rĩrĩa Jesu aarĩ gũkũ thĩ, nĩ oonire atĩ andũ maarĩ na mathĩna maingĩ na atĩ ũtũũro wao ndwarĩ mũhũthũ. Nĩ aamarũmbũyagia mũno na nĩ eendaga kũmateithia. Hihi nĩ aatuĩkire mũtongoria wa gĩũteti? Aca. Nĩ aamenyaga atĩ ũndũ ũrĩa andũ maabataraga mũno nĩ Ũthamaki kana thirikari ya Ngai. Jesu nĩwe ũngĩgatuĩka Mũthamaki wa Ũthamaki ũcio, na ũndũ ũrĩa mũnene aahunjagia wegiĩ Ũthamaki ũcio. (Danieli 7:13, 14; Luka 4:43; 17:20, 21) Jesu ndeeingĩririe maũndũ-inĩ ma ũteti, na gũtirĩ hĩndĩ aanyitire mbaru mwena o wothe. Jesu ooigire ũũ rĩrĩa aarĩ mbere ya Ngavana Mũroma wetagwo Pontio Pilato: “Ũthamaki wakwa ti wa thĩ ĩno.” (Johana 18:36) O nao arutwo ake matianyitaga mbaru mwena o wothe. Ibuku rĩmwe rĩoigire atĩ Akristiano a karine ya mbere “matingĩarutire wĩra ũkoniĩ ũteti.” (On the Road to Civilization) Akristiano a ma makoragwo na mawoni o ta macio ũmũthĩ. Tũnyitaga mbaru Ũthamaki wa Ngai tũrĩ na wĩhokeku na tũtinyitaga mbaru mwena o wothe maũndũ-inĩ ma ũteti ma thĩ ĩno.—Mathayo 24:14.

4. Akristiano a ma manyitaga mbaru Ũthamaki wa Ngai na njĩra ĩrĩkũ?

⁴ Mabarũthi marũgamagĩrĩra thirikari ya kwao marĩ bũrũri-inĩ mũgeni, kwoguo matiĩingĩragia maũndũ-inĩ ma ũteti ma bũrũri ũcio. O nao arĩa aitĩrĩrie maguta, o acio makoragwo na kĩĩrĩgĩrĩro gĩa gũgaathana na Kristo kũrĩa igũrũ, makoragwo matariĩ ũguo. Paulo aandĩkĩire Akristiano aitĩrĩrie maguta akĩmeera ũũ: “Ithuĩ tũrĩ mabarũthi handũ-inĩ ha Kristo.” (2 Akorintho 5:20) Arĩa aitĩrĩrie maguta marũgamagĩrĩra thirikari ya Ngai.  Matiĩingĩragia maũndũ-inĩ ma ũteti na ma thirikari ma thĩ ĩno. (Afilipi 3:20) Ithenya rĩa ũguo, arĩa aitĩrĩrie maguta nĩ mateithĩtie andũ milioni nyingĩ kwĩruta ũhoro wĩgiĩ thirikari ya Ngai. Arĩa a “ng’ondu ingĩ,” o acio makoragwo na kĩĩrĩgĩrĩro gĩa gũgaatũũra tene na tene thĩinĩ wa thĩ njerũ ya Ngai, nĩ manyitaga mbaru arĩa aitĩrĩrie maguta. O nao matinyitaga mbaru mwena o wothe wa ũteti. (Johana 10:16; Mathayo 25:31-40) Hatarĩ nganja, gũtirĩ Mũkristiano wa ma ũngĩĩingĩria maũndũ-inĩ ma ũteti ma thĩ ĩno.—Thoma Isaia 2:2-4.

5. Gĩtũmi kĩmwe kĩrĩa kĩgiragia Akristiano mathiĩ mbaara-inĩ nĩ kĩrĩkũ?

⁵ Akristiano a ma monaga ariũ a Ithe wao othe marĩ a famĩlĩ yao na makoragwo na ũrũmwe gũtekũmakania bũrũri ũrĩa moimĩte kana ũrĩa mareretwo. (1 Akorintho  1:10) Tũngĩtĩkĩra gũthiĩ mbaara-inĩ, tũngĩkorũo tũkĩrũa na andũ a famĩlĩ itũ, aarĩ na ariũ a Ithe witũ arĩa Jesu aatwathire tũmendage. (Johana 13:34, 35; 1 Johana 3:10-12) Makĩria ma ũguo, Jesu eerire arutwo ake mendage nginya thũ ciao.—Mathayo 5:44; 26:52.

6. Ndungata cia Jehova iria imwĩyamũrĩire cionaga atĩa thirikari?

⁶ O na gũtuĩka tũrĩ Akristiano tũtinyitaga mbaru mwena o wothe, nĩ twĩrutanagĩria gũtuĩka raiya ega. Kwa ngerekano, tuonanagia gĩtĩo harĩ thirikari na njĩra ya gwathĩkĩra mawatho mayo na kũrĩha magooti. No hĩndĩ ciothe nĩ tũtigagĩrĩra atĩ ‘indo cia Ngai nĩ twarĩha Ngai.’ (Mariko 12:17; Aroma 13:1-7; 1 Akorintho 6:19, 20) “Indo cia Ngai” nĩ hamwe na wendo witũ harĩ we, wathĩki witũ, na ũthathaiya witũ. Tũkoragwo twĩhaarĩirie kũũrũo nĩ muoyo witũ handũ ha kwaga gwathĩkĩra Jehova.—Luka 4:8; 10:27; thoma Atũmwo 5:29; Aroma 14:8.

7, 8. “Roho wa gũkũ thĩ” nĩ kĩĩ, na ũtũmaga andũ meke atĩa?

⁷ Kwĩyamũrania na thĩ ya Shaitani nĩ kuuga atĩ tũtirekaga “roho wa gũkũ thĩ” ũtũtongorie. Roho ũcio nĩ njĩra ya gwĩciria na ya gwĩka maũndũ ĩrĩa yumanaga na Shaitani, na nĩ ũtongoragia arĩa matatungatagĩra Jehova. No Akristiano nĩ mareganaga na mwerekera ũcio. O ta ũrĩa Paulo ooigire, “tũtiamũkĩrire roho wa gũkũ thĩ, ĩndĩ twaamũkĩrire roho ũrĩa uumaga kũrĩ Ngai.”—1 Akorintho 2:12; Aefeso 2:2, 3; rora Kohoro ga 17 Mũico-inĩ wa Ibuku.

⁸ Roho wa gũkũ thĩ ũtũmaga andũ makorũo marĩ eyendi, etĩi, na aremi. Ũtũmaga mecirie atĩ to mũhaka mathĩkĩre Ngai. Shaitani endaga andũ meke ũrĩa wothe mekwenda mategwĩciria ũhoro wa moimĩrĩro.  Angĩenda andũ metĩkie atĩ “merirĩria ma mwĩrĩ na merirĩria ma maitho” nĩmo maũndũ marĩa ma bata makĩria ũtũũro-inĩ. (1 Johana 2:16; 1 Timotheo 6:9, 10) Mũcukani erutanagĩria mũno kũhĩtithia ndungata cia Jehova na gũtũheenereria nĩguo twĩciragie ũrĩa we eciragia.—Johana 8:44; Atũmwo 13:10; 1 Johana 3:8.

9. Roho wa gũkũ thĩ ũngĩtũthũkia na njĩra irĩkũ?

⁹ O ta rĩera rĩrĩa tũhuhagia, roho wa gũkũ thĩ ũkoragwo ũtũthiũrũrũkĩirie. Tũngĩaga kwĩrutanĩria kũregana na roho ũcio, no ũtũthũkie. (Thoma Thimo 4:23.) Ũndũ ũcio no wambĩrĩrie na njĩra itaroneka ta irĩ njũru, ta gwĩtĩkĩra gũtongorio nĩ mwĩcirĩrie na mĩerekera ya andũ matathathayagia Jehova. (Thimo 13:20; 1 Akorintho 15:33) Ningĩ no tũthũkio nĩ maũndũ ta ponografĩ, ũregenyũki, kana mĩthaako ĩrĩa ĩkoragwo na macindano manene.—Rora Kohoro ga 18 Mũico-inĩ wa Ibuku.

10. Tũngĩregana atĩa na roho wa gũkũ thĩ?

¹⁰ Tũngĩgĩĩthema atĩa gũtongorio nĩ roho wa gũkũ thĩ? Tũbatiĩ gũikara hakuhĩ na Jehova na kũreka ũũgĩ wake ũtũtongoragie. No mũhaka tũmũhoyage hĩndĩ ciothe atũhe roho mũtheru na tũkoragwo na maũndũ maingĩ ma gwĩka ũtungata-inĩ wake. Jehova nĩwe ũrĩ hinya mũno igũrũ na thĩ. Twĩ na ma atĩ no atũteithie kũregana na roho wa gũkũ thĩ.—1 Johana 4:4.

11. Roho wa gũkũ thĩ ũtongoragia andũ atĩa ũhoro-inĩ wĩgiĩ mwĩhumbĩre?

¹¹ Njĩra ĩngĩ tuonanagia atĩ tũtirĩ a thĩ ĩno nĩ kũgerera mwĩhumbĩre witũ na kwĩgemia gwitũ. Andũ aingĩ thĩinĩ wa thĩ mehumbaga nĩguo merorerũo nĩ andũ, marahũre meciria moru thĩinĩ wa andũ arĩa angĩ,  monanie ũremi wao, kana meyonanie ũrĩa marĩ na mbeca nyingĩ. Nao andũ angĩ matimakagio nĩ ũrĩa mahaana. No mehumbe o ro ũguo kana merekererie gĩko. Tũtingĩtĩkĩria mĩerekera ta ĩyo ĩtũtongorie tũgĩthuura ũrĩa tũkwĩhumba na kwĩgemia.

12, 13. Nĩ motaaro marĩkũ magĩrĩirũo gũtũteithia gũthuura ũrĩa tũkwĩhumba?

¹² Tondũ tũrĩ ndungata cia Jehova, hĩndĩ ciothe twendaga kwĩhumba nguo irĩ na mũbango, theru, irĩ na gĩtĩo, na iratwarana na ũrĩa tũreka. Twĩhumbaga ‘tũtegũkĩria njano, na tũrĩ na meciria mega’ nĩguo tuonanie  atĩ nĩ ‘twĩyamũrĩire kana twĩrutĩire harĩ Ngai.’—1 Timotheo 2:9, 10; Judasi 21.

¹³ Mwĩhumbĩre witũ no ũhutie mawoni ma andũ arĩa angĩ kwerekera Jehova na andũ ake. Twendaga gwĩka ‘maũndũ mothe nĩguo tũgoocithie Ngai.’ (1 Akorintho 10:31) Kwaga gũkĩria njano nĩ hamwe na gũtĩa mawoni ma arĩa angĩ na gwĩciria ũrĩa ũndũ mũna ũngĩmahutia. Kwoguo rĩrĩa tũrathuura nguo iria tũkwĩhumba kana tũratua ũrĩa tũngĩenda kũhaana, nĩ tũririkanaga atĩ matua maitũ nĩ mahutagia andũ arĩa angĩ.—1 Akorintho 4:9; 2 Akorintho 6:3, 4; 7:1.

14. Nĩ maũndũ marĩkũ twagĩrĩirũo gwĩciria rĩrĩa tũrathuura nguo cia gũthiĩ mĩcemanio na ũtungata?

¹⁴ Twĩhumbaga atĩa rĩrĩa tũrathiĩ mĩcemanio kana ũtungata? Hihi nĩ twĩhumbaga na njĩra ĩngĩtũma andũ matwĩrorere mũno? Hihi nguo citũ nĩ itũmaga arĩa angĩ maigue maconokete? Hihi nĩ tuonaga atĩ gũtirĩ mũndũ wagĩrĩirũo gũtwĩra ũrĩa tũkwĩhumba? (Afilipi 4:5; 1 Petero 5:6) Gũtirĩ mũndũ ũtangĩenda gũkorũo arĩ mũthaka, no maũndũ marĩa mangĩtũma tũkorũo na ũthaka wa ma nĩ ngumo citũ cia Gĩkristiano. Ngumo icio nĩcio Jehova onaga rĩrĩa atũrora. Cionanagia ũrĩa tũtariĩ na thĩinĩ, “mũndũ wa hitho ũrĩa wa ngoro thĩinĩ . . . , ũrĩa ũrĩ bata mũno maitho-inĩ ma Ngai.”—1 Petero 3:3, 4.

15. Jehova agaga gũtwĩra kĩrĩa tũkwĩhumba na ũrĩa tũkwĩgemia nĩkĩ?

¹⁵ Jehova ndatũheete mawatho maingĩ megiĩ kĩrĩa twagĩrĩirũo kwĩhumba na kĩrĩa tũtagĩrĩirũo. Handũ ha ũguo, atũheete motaaro ma Bibilia marĩa mangĩtũteithia gũtua matua mega. (Ahibirania 5:14) Endaga tũtue matua maitũ, marĩ manene kana manini, tũgĩtindĩkwo nĩ wendo witũ harĩ we na harĩ andũ arĩa angĩ. (Thoma  Mariko 12:30, 31.) Kũndũ guothe thĩinĩ wa thĩ, andũ a Jehova mehumbaga na njĩra itiganĩte kũringana na ũndũire wao na kĩrĩa kĩmakenagia. Mwĩhumbĩre ũcio ngũrani ũkoragwo ũrĩ mũthaka na wa kũgucĩrĩria.

16. Muonere wa thĩ wĩgiĩ mbeca ũkoragwo ũrĩ ngũrani atĩa na ũrĩa Jesu aarutanire? Nĩ ciũria irĩkũ twagĩrĩirũo kwĩyũria?

¹⁶ Shaitani endaga andũ mecirie atĩ mbeca na indo cia kĩĩmwĩrĩ nĩcio ingĩmarehera gĩkeno, no ndungata cia Jehova nĩ ciũĩ atĩ ũcio ti ũhoro wa ma. Nĩ twĩhokete ciugo ici cia Jesu: “O na rĩrĩa mũndũ arĩ na ũingĩ, muoyo wake nduumanaga na indo iria arĩ nacio.” (Luka 12:15) Mbeca  itingĩtũrehera gĩkeno kĩa ma. Itingĩtũma tũgĩe na arata a ma, thayũ wa ma wa meciria, kana muoyo wa tene na tene. Nĩ ma, nĩ tũbataraga indo imwe cia kĩĩmwĩrĩ, na nĩ twendaga gũkenera ũtũũro witũ. No Jesu aatũrutire atĩ tũngĩgĩa na gĩkeno angĩkorũo tũrĩ na ũrata mwega hamwe na Ngai na angĩkorũo ũthathaiya witũ nĩguo ũndũ ũrĩa wa bata makĩria ũtũũro-inĩ witũ. (Mathayo 5:3; 6:22, kohoro ka magũrũ-inĩ) Ta wĩyũrie atĩrĩ: ‘Hihi nĩ hutĩtio nĩ muonere wa thĩ ĩno wĩgiĩ mbeca? Hihi mbeca nĩcio ndĩĩciragia kana ngaria ũhoro wacio mũno?’—Luka 6:45; 21:34-36; 2 Johana 6.

17. Ũtũũro waku ũngĩagagĩra atĩa ũngĩregana na muonere wa thĩ wĩgiĩ mbeca?

¹⁷ Tũngĩiga ũtungata witũ harĩ Jehova mbere na tũregane na muonere wa thĩ ĩno wĩgiĩ mbeca, ũtũũro witũ nĩ ũgũkorũo na muoroto. (Mathayo 11:29, 30) Nĩ tũkũiganĩra na tũgĩe na thayũ wa meciria na wa ngoro. (Mathayo 6:31, 32; Aroma 15:13) Tũtirĩtangĩkaga mũno nĩ ũndũ wa indo cia kĩĩmwĩrĩ. (Thoma 1 Timotheo 6:9, 10.) Nĩ tũrĩgĩaga na gĩkeno kĩrĩa kiumanaga na kũheana. (Atũmwo 20:35) Na mũtũũrĩre witũ nĩ ũrĩtũhotithagia kũgĩa na mahinda maingĩ hamwe na arĩa twendete. O na nĩ tũrĩgĩaga toro mwega.—Kohelethu 5:12.

18. Shaitani arageria gwĩka atĩa?

¹⁸ Shaitani nĩ arageria gũthũkia ũrata witũ hamwe na Jehova, kwoguo no mũhaka twĩke ũrĩa wothe tũngĩhota nĩguo tũũgitĩre. Tũrarũa mbaara na “maroho moru.” (Aefeso 6:12) Shaitani na ndaimono ciake matiendaga tũkorũo na gĩkeno kana tũtũũre tene na tene. (1 Petero 5:8) Thũ icio irĩ hinya nĩ irarũa  na ithuĩ, no kũgerera ũteithio wa Jehova no tũtoorie!

19. Rĩandĩko rĩa Aefeso 6:14-18 rĩtaaragĩria atĩa ‘indo cia mbaara’ cia Mũkristiano?

¹⁹ Hĩndĩ ya tene, thigari nĩ ciehumbaga indo cia mbaara nĩguo ciĩgitĩre irĩ mbaara-inĩ. Na njĩra o ta ĩyo, no mũhaka twĩhumbe ‘indo cia mbaara’ iria Jehova atũheete. (Aefeso 6:13) Nĩ irĩtũgitagĩra. Rĩandĩko rĩa Aefeso 6:14-18 riugaga ũũ ũhoro-inĩ wĩgiĩ indo icio cia mbaara: “Nĩ ũndũ ũcio-rĩ, rũgamai mwĩhandĩte, mwĩyohete mũcibi wa ũhoro ũrĩa wa ma njohero-inĩ cianyu, na mũkehumba gako ga gĩthũri karĩa ka ũthingu, na mwĩkĩrĩte iratũ magũrũ-inĩ manyu mwĩhaarĩirie kũhunjia ũhoro ũrĩa mwega wa thayũ. Makĩria ma indo icio ciothe-rĩ, oyai ngo ĩrĩa nene ya wĩtĩkio, ĩrĩa mũrĩhotaga kũhoria nayo mĩguĩ yothe ĩrĩa ĩrĩ mwaki ya ũrĩa mũũru. Ningĩ ĩtĩkĩrai ngũbia ya ũhonokio, na rũhiũ rwa njora rwa roho, na nĩruo kiugo kĩa Ngai, mũgĩthiaga na mbere kũhoya mahoya ma mĩthemba yothe na gũthaithana hingo ciothe thĩinĩ wa roho.”

20. Twagĩrĩirũo gwĩka atĩa nĩguo ‘indo cia mbaara’ itũteithagie?

²⁰ Mũthigari angĩriganĩrũo nĩ kĩndũ kĩmwe kĩa indo ciake cia mbaara na age kũgitĩra kĩĩga kĩmwe kĩa mwĩrĩ wake, kĩu nĩkĩo thũ yake ĩngĩtharĩkĩra. Angĩkorũo nĩ tũkwenda ‘indo citũ cia mbaara’ itũgitagĩre, tũtiagĩrĩirũo kũriganĩrũo nĩ kĩndũ o na kĩmwe gĩacio. Twagĩrĩirũo gũkoragwo tũciĩhumbĩte hĩndĩ ciothe na tũgacitũũria irĩ njega. Mbaara itũ ĩgũthiĩ na mbere nginya rĩrĩa thĩ ya Shaitani ĩkaaniinwo na Shaitani hamwe na ndaimono ciake meherio thĩinĩ wa thĩ. (Kũguũrĩrio 12:17; 20:1-3) Kwoguo-rĩ, angĩkorũo nĩ tũrarũa na merirĩria moru kana nĩ tũragiana na thĩna mũna, tũtiagĩrĩirũo gũkua ngoro!—1 Akorintho 9:27.

21. Tũngĩhota atĩa gũtooria mbaara-inĩ itũ?

 ²¹ Tũrĩ ithuiki, tũtingĩkorũo na hinya gũkĩra Mũcukani. No tũrĩ na ũteithio wa Jehova, no tũmũkĩrie hinya! Nĩguo tũtũũre tũrĩ ehokeku, tũrabatara kũhoyaga Jehova, kwĩruta Kiugo gĩake, na kũnyitanagĩra na aarĩ na ariũ a Ithe witũ. (Ahibirania 10:24, 25) Maũndũ macio nĩ marĩtũteithagia gũtũũra tũrĩ ehokeku harĩ Ngai na gũkorũo twĩhaarĩirie gũtetera wĩtĩkio witũ.

22, 23. (a) Tũngĩka atĩa nĩguo hĩndĩ ciothe tũkoragwo twĩhaarĩirie gũtetera wĩtĩkio witũ? (b) Nĩ ũndũ ũrĩkũ tũkwarĩrĩria gĩcunjĩ-inĩ kĩrĩa kĩrũmĩrĩire?

²² Nĩ twagĩrĩirũo gũkoragwo twĩhaarĩirie gũtetera wĩtĩkio witũ mahinda mothe. (Johana 15:19) Maũndũ-inĩ mamwe, Aira a Jehova makoragwo na mũrũgamo ngũrani mũno na andũ arĩa angĩ. Wĩyũrie ũũ: ‘Hihi nĩ ndaũkĩirũo wega kĩrĩa gĩtũmaga tũkorũo na mũrũgamo ũcio? Hihi nĩ ngoragwo njĩtĩkĩtie biũ atĩ ũrĩa Bibilia yugaga o hamwe na ngombo ĩrĩa njĩhokeku na njũgĩ nĩ ũhoro wa ma? Hihi nĩ ndĩĩrahaga nĩ ũndũ wa gũkorũo ndĩ Mũira wa Jehova? (Thaburi 34:2; Mathayo 10:32, 33) Hihi no hote gũtaarĩria andũ arĩa angĩ maũndũ marĩa njĩtĩkĩtie?’—Mathayo 24:45; Johana 17:17; thoma 1 Petero 3:15.

²³ Maũndũ-inĩ mamwe, ũkoragwo ũrĩ ũndũ mũhũthũ kũmenya ũrĩa twagĩrĩirũo gwĩka nĩguo tũikare twĩyamũranĩtie na thĩ. No maũndũ-inĩ mangĩ, ti ũndũ mũhũthũ kũmenya. Shaitani nĩ ageragia gũtũtega na njĩra itiganĩte. Mũtego ũmwe ahũthagĩra nĩ maũndũ ma gwĩkenia. Tũngĩhota atĩa gũthuura maũndũ ma gwĩkenia na njĩra ya ũũgĩ? Nĩ tũkuona ũndũ ũcio gĩcunjĩ-inĩ kĩrĩa kĩrũmĩrĩire.